tag:blogger.com,1999:blog-85599004233763905992024-03-13T23:12:09.681-07:00ΕΘΝΙΚΟΙ ΛΑΚΩΝΙΑΣAnonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.comBlogger28125tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-20470102760452903462018-06-28T08:20:00.001-07:002018-06-28T08:20:28.544-07:00Οι Λακεδαιμόνιοι δίπλα στους Μακεδόνες!<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<b><span style="font-size: x-large;">Οι Λακεδαιμόνιοι δίπλα στους Μακεδόνες!</span></b><div>
<br />Όταν οι λίγοι αρκούν για να γίνουμε πολλοί τότε και ο ένας ήταν αρκετός για να οδηγήσει τον Δήμο ΕΥΡΩΤΑ σε στήριξη των αδερφών Μακεδόνων.</div>
<div>
Ο ένας ο κος Μπόλλας Β αλλά τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ και ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ πολίτες.</div>
<div>
<div style="text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-wSrIIAaa9kg/WzTzZXuBQeI/AAAAAAAACiw/oj3jzjl3Tgw_O18Erc4U15yknwJoi1H1ACLcBGAs/s1600/macedonia_makedonia_makedonien_macedoine_by_hellenicfighter-d73t21u.jpg"><img border="0" src="https://1.bp.blogspot.com/-wSrIIAaa9kg/WzTzZXuBQeI/AAAAAAAACiw/oj3jzjl3Tgw_O18Erc4U15yknwJoi1H1ACLcBGAs/s320/macedonia_makedonia_makedonien_macedoine_by_hellenicfighter-d73t21u.jpg" /></a></div>
Κατά τη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Ευρώτα στις 27.06.2018 ημέρα Τετάρτη και ώρα 19.00 με θέμα εκτός ημερήσιας διάταξης: “Mη χρήση του όρου “Μακεδονία” επουδενί (σε σύνθετη ονομασία ή παράγωγα αυτού) στην ονομασία του κράτους των Σκοπίων” ψηφίστηκε με πλειοψηφία το παρακάτω ψήφισμα:<br /><br />Δια του παρόντος ψηφίσματος,<br />το Δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Ευρώτα, καταγγέλλει την απόφαση των εντεταλμένων οργάνων της πολιτικής ηγεσίας, τα οποία ανεξαρτήτως της ιδιότητας του θεσμικού τους τίτλου, συναίνεσαν, εφηύραν ή επινόησαν, τον (κατά τον ηπιότερο χαρακτηρισμό) αδόκιμο τίτλο «ΒΟΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», προσδίδοντας στον γνωστό γειτονικό τεχνητό – σλαβικό κρατίδιο, μια προαιώνια ελληνική ονομασία μέσω της οποίας τα σλαβικά φύλλα που το αποτελούν, απέκτησαν «Εθνική Ταυτότητα» εκ του μη όντως.<br /><br />Οι οποιεσδήποτε πολιτικές αιτιάσεις γι’ αυτή την παραχώρηση, είναι δυσανάλογες του ιστορικού και πολιτισμικού ειδικού βάρους που φέρει το όνομα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, το οποίο είναι γηγενές και αυτόχθονα ελληνικό, μη φέροντας μπροστά του ή πίσω του κανέναν επιθετικό προσδιορισμό.<br /><br />Ως Έλληνες και ως Λάκωνες, που η μακραίωνη ιστορία μας δεν μας επιτρέπει να φοβόμαστε τον <br /><a name='more'></a>φόβο, θεωρούμε, ότι ακόμα κι αν αυτό το «δώρο» δεν επισύρει εκ μέρους των Σλάβων γειτόνων μας αλυσίδα διεκδικήσεων, (πράγμα παντελώς αμφίβολο), θα βαραίνει τις συνειδήσεις ημών αλλά και των επερχόμενων γενεών, οι οποίες θα μας χρεώνουν την επαίσχυντη αυτή πράξη.<br /><br />Τέλος επισημαίνουμε, ότι οι πολιτικές εντολές προς τις αστυνομικές δυνάμεις, για την αντιμετώπιση με τέτοιο τρόπο ελλήνων πολιτών, οι οποίοι ειρηνικά διαμαρτυρήθηκαν για το μείζον αυτό ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΜΑ, χαρακτηρίζεται τουλάχιστον αλγεινή, όταν εγκληματικές πράξεις γενικευμένης βίας (από γνωστούς αγνώστους), αστυνομεύονται χλιαρά.<br /><br />Καλούμε λοιπόν, την Κυβέρνηση, έστω και την ύστατη ώρα να αποσύρει την απαράδεκτη συμφωνία με το Κράτος των Σκοπίων. Καλούμε όλα τα πολιτικά κόμματα να σταθούν στο ύψος των εθνικών περιστάσεων και να σεβαστούν την ιστορία μας και την βούληση εκατομμυρίων Ελλήνων, στην Ελλάδα και σε όλη τν Υφήλιο.<br /><br />Το όνομα Μακεδονία δεν πρέπει να υπάρχει ούτε ως συνθετικό, ούτε ως παράγωγο στο όνομα της Γείτονος Χώρας.<br /><br /><br />ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ<br /><br />Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΔΗΜΟΣ ΒΕΡΔΟΣ<br /><br />Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΕΝΕΓΑΣ</div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-87504967357943612292018-02-11T13:23:00.000-08:002018-02-11T13:23:29.379-08:00Η τελευταία πράξη να είναι Ελληνική!<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: x-large;">Η τελευταία πράξη να είναι Ελληνική!</span><br />
<br />
<div style="text-align: right;">
Γράφει ο Κυριάκος Ν. Χιώτης</div>
<br />
<span style="font-size: large;"><b>Όταν πεθάνω επιθυμώ να γίνουν όλα σύμφωνα με την Ελληνική παράδοση και σύμφωνα με τα Ελληνικά έθιμα.</b></span><br />
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-oP4c8DkDqsY/WOfLe43sJrI/AAAAAAAAB6Q/218WJKE-PA0FnZTmr9_JWVMP4saWjZ21ACLcB/s1600/%25CE%2598%25CE%25A1%25CE%2597%25CE%259D%25CE%259F%25CE%25A3%2B%25CE%259A%25CE%2597%25CE%2594%25CE%2595%25CE%2599%25CE%2591.jpg"><img border="0" src="https://1.bp.blogspot.com/-oP4c8DkDqsY/WOfLe43sJrI/AAAAAAAAB6Q/218WJKE-PA0FnZTmr9_JWVMP4saWjZ21ACLcB/s400/%25CE%2598%25CE%25A1%25CE%2597%25CE%259D%25CE%259F%25CE%25A3%2B%25CE%259A%25CE%2597%25CE%2594%25CE%2595%25CE%2599%25CE%2591.jpg" /></a><br />
<span style="font-size: large;">Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι μεγαλώνει όλο και περισσότερο η κίνηση της Επανελληνίσεως. Μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες κάνουν την εμφάνιση τους σε όλη την Ελλάδα ακλουθώντας την πατρώα Ελληνική παράδοση βάση των πρακτικών που πηγάζουν από τις παραδόσεις και τις γραφές των προγόνων μας. <br /><br />Οι Έλληνες που ακολουθούν την πατρώα παράδοση αλλά και αυτοί που νιώθουν απόγονοι Ελλήνων καλό θα είναι να μην αδιαφορούν για την προέλευση και το περιεχόμενο των τελετουργικών που χαρακτηρίζουν τις σημαντικότερες στιγμές του σύντομου περάσματος μας από αυτή τη ζωή. (δες <a href="http://omadaethnikonlakonias.blogspot.gr/2015/09/blog-post.html">http://omadaethnikonlakonias.blogspot.gr/2015/09/blog-post.html</a>) <br /><br />Κατά την βάπτιση ακόμα και σήμερα το 2017 μ.χ.χ οι εκχριστιανισμένοι Έλληνες ακλουθούν τα βασιλικά διάταγμα (κατά Ελλήνων ) του Θεοδοσίου και Ιουστινιανού όπου σε συνδυασμό με </span><br />
<a name='more'></a><span style="font-size: large;">το «καθώς πρέπει» χριστιανικό δόγμα, θεωρούν το κάθε τι Ελληνικό ως «Πλάνη ειδωλολατρία δαιμονικό και ακάθαρτο» έτσι θα πρέπει να αφήσει ο βαπτισμένος τον «παλιό του εαυτό», τον <br />Ελληνικό δηλαδή.<br /><br />Συγκεκριμενα :<br />(Ιουστινιάνειος Κώδιξ 1.11) <br />«………. Με τον παρόντα όμως νόμο, ανακοινώνουμε σε όλους, ότι εκείνοι μεν, που έχουν γίνει χριστιανοί και έχουν αξιωθεί το άγιο και σωτήριο βάπτισμα, σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή αν φανούν, ότι επιμένουν στην πλάνη των Ελλήνων, θα υποβληθούν στην εσχάτη των ποινών. Όσοι δε δεν έχουν αξιωθεί ακόμη το σεβαστό βάπτισμα, θα πρέπει να φανερωθούν στην βασιλεύουσα πόλη μας, είτε στις επαρχίες και να πάνε στις ιερότατες εκκλησίες μαζί με τούς συζύγους τους και τα παιδιά τους και όλα τα μέλη τού οίκου τους και να διδαχθούν την αληθινή πίστη των χριστιανών. Αν δεν το κάνουν, θα χάσουν τα πολιτικά τους δικαιώματα και την κινητή και ακίνητη περιουσία τους. Θα τούς αφαιρεθούν τα πάντα και θα εγκαταλειφθούν στην ένδεια και θα υποβληθούν στις έσχατες τιμωρίες (…) όσοι πάσχουν απ΄ την νόσο των ανόσιων Ελλήνων.» <br /><br /> Κατά το τελετουργικό της βάπτισης στην αρχή διαβάζουμε: «Ἀπόστησον ἀπ’ αὐτοῦ (αὐτὴν) τὴν παλαιὰν ἐκείνην πλάνην»(την Ελληνική). <br />Όπως ακόμα κατά τον τρίτο «εξορκισμό» της βάπτισης αρχίζει με το «Κύριε Σαβαώθ, ὁ Θεὸς τοῦ Ἰσραήλ, ὁ ἰώμενος πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν, ἐπίβλεψον ἐπὶ τὸν δοῦλον (δούλην) σου…»<br />Σε αυτό το μυστήριο υπάρχει ονοματοδοσία ή βίαιη στρατολόγηση και μάλιστα πίσω από το αδιάφορο «δε βαριέσαι και το ωχ αδερφέ» του Νεοέλληνα; <br /><br /><br />Κατά τον γάμο ενός ζευγαριού, απλά για να μην φλυαρώ, θα μείνω σε δυο σημεία:<br /><br />Α) «Σύ πού εὐλόγησες τόν πιστό σου δοῦλο Ἀβραάμ καί ἔκαμες τή Σάρρα νά τεκνοποιήσει καί κατέστησες τόν Ἀβραάμ πατέρα (γενάρχη) πλήθους ἐθνῶν· Σύ πού χάρισες στή Ρεβέκκα τον Ἰσαάκ καί εὐλόγησες τό γόνο της·…….»<br /><br />Ποιος είναι ο πιστός Αβραάμ ; Αυτός που έκδιδε την γυναίκα του και αυτός που η γυναίκα του η Σάρα ήταν κόρη του πάτερα του από άλλη μάνα και αυτό το διαβάζουμε στη Αγία Γραφή στο Γενεσις 20/11<br /><br />Όπως και για τον Ισαάκ στο Γένεσις 26/7 διαβάζουμε: «Όταν οι άνθρωποι του τόπου τον ρωτούσαν για την γυναίκα του εκείνος έλεγε ότι ήταν αδερφή του…..»<br /><br />Β) κατά την διάρκεια του αρραβώνα «…. μέ δαχτυλίδι φανερώθηκε ἡ ἀλήθεια τῆς Θάμαρ…» ας διαβάσει με ηρεμία κανείς στο Γενεσις 38 «Ο Ιούδας και Ταμάρ» όπου τελικά η Ταμάρ κάνει έρωτα ως πόρνη με τον πεθερό της και μένει έγκυος. <br /><br />Τι πρότυπα οικογένειας τελικά μας ορίζει ο χριστιανός παπάς ;<br /><br />Κατά την κήδευση:<br />«καὶ ὁ ὁποῖος κοιμήθηκε μὲ τὴν ἐλπίδα τῆς ἀναστάσεως στὴν αἰώνια ζωή, ἀνάπαυσε στοὺς κόλπους Ἀβραάμ, Ἰσαὰκ καὶ Ἰακώβ.» <br /><br />αλλά και η ψυχή να απελευθερωθεί όπως οι Ισραηλίτες από τους Αιγυπτίους.<br />Μια άποψη καθαρά εθνικιστική ίσως και ρατσιστική αλλά μόνο για Ισραηλίτες.<br /><br /> Γιατί σε τόσο σημαντικές στιγμές της ζωής του ο Νεοέλληνας δεν απαιτεί να γνωρίζει τι ψαλμοί και ευχές θα τον συνοδεύουν; <br /><br />Μετά από όλα αυτά, τα πολύ λίγα, η επιθυμία του κάθε Έλληνα πολίτη θα πρέπει να είναι η τήρηση των Ελληνικών τελετουργικών, έτσι όπως οι προγονοί μας ακολουθούσαν βάση των εθίμων και Θεών τους.<br /><br />Η μέγιστη τιμή ενός ΕΛΛΗΝΑ είναι να φύγει σύμφωνα με το τελετουργικό των προγόνων του βάση της Ελληνικής Παράδοσης και να τον συνοδεύσουν :</span><br />
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: large;"><b>Ο ΕΡΜΗΣ</b> «Συ υπηρετείς εις το ιερό παλάτι της Περσεφόνης </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<span style="font-size: large;">
<div style="text-align: center;">
και είσαι ψυχοπομπός των ανθρωπίνων ψυχών στον Άδη,</div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
όταν φθάσει ο μοιραίος χρόνος.»</div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<b>Ο ΠΛΟΥΤΟΝ</b> «Ω Πλούτων, που κρατείς τα κλειδιά όλης της γης…»</div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
<b>Η ΕΚΑΤΗ</b> «Την χθόνια Εκάτη κλήζω, την κροκόπεπλον,</div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
που φροντίζει τις ψυχές των νεκρών.»</div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
Τιμή για αυτόν που θα έχει την τύχη να φύγει ως ΕΛΛΗΝ! </div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
<div style="text-align: center;">
Τιμή και για αυτούς που θα συνεχίζουν και θα πράττουν τα τελετουργικά των Ελλήνων προγόνων μας!</div>
<div style="text-align: center;">
<br /></div>
</span><br />
<div style="text-align: center;">
<a href="https://1.bp.blogspot.com/-cLz4ZQHNR6k/WOfVOc0U4OI/AAAAAAAAB6k/9pxalnu5BXgXhhKinRjssv4lhAsg3ZW1gCLcB/s1600/17439635_1098245973654651_986775838_n.jpg"><img border="0" src="https://1.bp.blogspot.com/-cLz4ZQHNR6k/WOfVOc0U4OI/AAAAAAAAB6k/9pxalnu5BXgXhhKinRjssv4lhAsg3ZW1gCLcB/s200/17439635_1098245973654651_986775838_n.jpg" /></a></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-57270326162125937302014-03-31T12:47:00.000-07:002014-03-31T12:47:16.943-07:00Tα φαγητά των Προγόνων μας<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<h3 class="post-title entry-title" itemprop="name">
Ποια ήταν τα φαγητά των Προγόνων μας;
</h3>
<div class="post-header">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://static-enet.toolip.gr/resources/2014-03/21-3--3-thumb-large.jpg" rel="shadowbox" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;" title="">
<img alt="" src="http://static-enet.toolip.gr/resources/2014-03/21-3--3-thumb-medium.jpg" height="180" width="400" />
</a></div>
<span class="multimediaMIDDLE imageItemMEDIUM">
<span class="caption"></span>
</span>
Η Σαρακοστή μού δίνει την ιδέα να μιλήσω σήμερα για λιχουδιές. Οχι
βέβαια για μας. Για τους προγόνους μας που ήταν ακόμα αβάπτιστοι. Από
μικρός αναρωτιόμουν τι έτρωγαν οι αρχαίοι Ελληνες. Οταν μεγάλωσα και μου
ήρθε να γράψω το Αρχαίο Ερωτικό και Συμποσιακό Λεξιλόγιο, έμαθα πολλά
για το θέμα και από τους κωμικούς συγγραφείς αλλά κυρίως από τον
Αθήναιο. Χρειάστηκε να διαβάσω το πόνημά του «Οι δειπνοσοφιστές»...<br />
<a href="https://www.blogger.com/null" name="more"></a><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
</div>
Και τους 15 τόμους. Και να σκεφτείτε ότι είχε γράψει τριάντα
και χάθηκαν οι μισοί. Ο ΑΘήναιος, που ήταν «γαστρονόμος, διαιτολόγος,
ρήτορας και γραμματικός» από την Ναυκρατίδα, την πλούσια ελληνική αυτή
πόλη της φαραωνικής Αιγύπτου, γράφει το έργο του τον 2ο με 3ο μετά
Χριστόν αιώνα, στη Ρώμη. Μοναδικές οι πληροφορίες του για την Ελλάδα την
αρχαιότερή του και εξίσου μοναδικές οι συνταγές που μας περιγράφει.
«Ωνθυλευμένη τευθίδα (καλαμάρι γεμιστό) από τη Ρόδο, και χορδή (πατσά)
από την Σικελία». Μαθαίνουμε ότι οι Ιωνες είχαν 72 διαφορετικά είδη
ψωμιού. Υπενθυμίζω ότι οι δημητριακοί καρποί όπως το στάρι και το
κριθάρι -που οδήγησαν στους πρώτους οικισμούς- ήταν η βάση της διατροφής
όλων των λαών, μέχρι σήμερα! Δεν είναι τυχαίο ότι από πάντα ο άρτος
<br />
<a name='more'></a>ήταν διατιμημένος. Μέχρι σήμερα! Η αφρόκρεμα των Αθηναίων έτρωγε τον
σεμιδαλίτηγ άρτον, από ψιλοκοσκινισμένη κατάλευκη φαρίνα από σεμίδαλιν,
δηλαδή σιμιγδάλι. Ο σίτος ερχόταν κυρίως από τις ευρωπαϊκές χώρες που
βρέχονται από τη Μαύρη Θάλασσα. Δεν είναι παράξενο που τόσοι πόλεμοι
έγιναν για τα Στενά των Δαρδανελίων, μη εξαιρουμένου και του Τρωικού.
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-aig2W7A6aCg/UzkOI1F_xII/AAAAAAAAIpI/ksgjxfTSXhM/s1600/21-4-thumb-medium.jpg" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/-aig2W7A6aCg/UzkOI1F_xII/AAAAAAAAIpI/ksgjxfTSXhM/s1600/21-4-thumb-medium.jpg" height="400" width="393" /></a></div>
<br />
Μερικά πιο πολυτελή εδέσματα εύρισκαν οι ναυτικοί στη χώρα των
Χαλύβων, στη Μικρασιατική όχθη, οι οποίοι -εκτός από την κατασκευή του
χάλυβα που είχαν ανακαλύψει- ήταν περικυκλωμένοι από αναρίθμητους
φασιανούς που είχαν πάρει το όνομά τους από τον ποταμό Φάσι της
περιοχής. Οταν οι Αθηναίοι ανακάλυψαν τον φασιανό, έγιναν ομηρικά
συμπόσια, με πρώτο πρώτο τον Αλκιβιάδη που ήταν ικανός να πληρώσει
χιλιάδες δραχμές (χωρίς υπερβολή) για ένα από τα δυσεύρετα αυτά πουλιά.
Για το σεξουαλικό σφρίγος του άνδρα (αφροδίσια ή φλεβός τροπωτήρες) οι
σελίδες του Αθήναιου συμβούλευαν λασταυροκάκκαβον (σούπα από πέρδικα) με
κρέμμυον μισοψημένο στη χόβολη και κοχλίας (σαλιγκάρια). Με καταχύσματα
(σάλτσες) από ωοτάριχον (αβγοτάραχο) νάπυ (μουστάρδα, Κύπρου κατά
προτίμηση), θύμον (Υμηττού), ορίγανον (Τενέδου), άλας και πέπερι, έλαιον
και, φυσικά, οινοθεραπείαν. Τα παστά ψάρια από όσο ξέρουμε ερχόταν από
τον Ελλήσποντο. Οι φακές και τα ρεβίθια ήταν συχνά στο τραπέζι. Στην
Ελληνιστική περίοδο -που ήταν η ηδονικότερη- άρχισαν φαίνεται οι Ελληνες
να αναζητούν τα τοπικά προϊόντα. Από τον Αθήναιο μαθαίνουμε ότι
προτιμούσαν μήλα από την Εύβοια, ασταφίδες και ισχάδες (ξηρά σύκα) από
τη Ρόδο, εγχέλεις (χέλια) από την Κωπαΐδα, έριφο από τη Μήλο, κάρδαμο
από τη Μίλητο, μύραινα (σμέρνα) από το Σικελικό πέλαγος.
<br />
<span class="multimediaMIDDLE imageItemMEDIUM">
<span class="caption"></span>
</span>
Στα συμπόσια της ελληνο-ρωμαϊκής εποχής, των πλουσίων ιδιαίτερα,
ετοιμάζονταν λουκούλλεια γεύματα. Ο Λούκουλλος ήταν ένας Ρωμαίος
στρατηγός που πλούτισε από τις εκστρατείες του στη Μικρά Ασία, γνωστός
σαν μέγιστος καλοφαγάς. Πιο διάσημος ακόμα για το αμάρτημα της
λαιμαργίας στο οποίο υπέπεσε ήταν ο βαθύπλουτος Γάβιος Απίκιος, που μας
άφησε ένα σωρό πολύπλοκες συνταγές. Είχε ξοδέψει 200 εκατομμύρια
σημερινά ευρώ για τα συμπόσια που οργάνωνε για τους φίλους του. Στο
τέλος αυτοκτόνησε από φόβο ότι θα πεθάνει από την... πείνα!<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-KJ5ka0xHw3A/UzkOXXxLWcI/AAAAAAAAIpQ/s966WLHYsCE/s1600/21-5-thumb-medium.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/-KJ5ka0xHw3A/UzkOXXxLWcI/AAAAAAAAIpQ/s966WLHYsCE/s1600/21-5-thumb-medium.jpg" height="358" width="400" /></a></div>
Στην κλασική
Αθήνα, έτρωγαν πασατέμπο και στραγάλια στα φιλολογικά συμπόσια. Το
ενδιαφέρον τους ήταν συγκεντρωμένο στο κρασί, λίγο ώς πολύ νερωμένο.
Αυτός που κατάφερνε να παραμείνει άυπνος μέχρι το πρωί κέρδιζε μια
πυραμίδα. Οι Ελληνες έτρωγαν άψητα τα γλυκά με αλεύρι. Ειδικά η πυραμίδα
ψηνόταν στην πυρά. Ο Ηρόδοτος μας αναφέρει έναν Ελληνα τουρίστα στην
Αίγυπτο (αν δεν ήταν ο Σόλων) που επισκεπτόταν τα μνημεία της,
φιλοξενούμενος από έναν Αιγύπτιο. Περήφανος ο Αιγύπτιος τον έφερε να
θαυμάσει ένα τεράστιο τριγωνικό μνημείο. Ο Ελληνας, καλαμπουριτζής από
τότε, του λέει: «Ε, και τι είναι αυτό, μια πυραμίς είναι!». Κάποτε
χάθηκε η αιγυπτιακή λέξη για το μνημείο και έμεινε Πυραμίδα...
<br />
Τι τρώγαν οι αρχαίοι; Θα μας πει ο Αλέξις, κωμικός ποιητής του
4ου αιώνα π.Χ., που έγραψε 245 κωμωδίες. Σώθηκαν ελάχιστοι στίχοι του,
όπως το ειρωνικότατο «Πιάτο του φτωχού» που θα μπορούσε να είχε γραφτεί
και για την εποχή μας.
<br />
<br />
<span class="multimediaMIDDLE imageItemMEDIUM">
<span class="caption"></span></span> ΤΟ ΠΙΑΤΟ ΤΟΥ ΦΤΩΧΟΥ
<br />
Φτωχός ο άνδρας μου, φτωχιά κι εγώ,
<br />
γριά η κακομοίρα, με κόρη και με γιο
<br />
και με τη δούλα αυτήν την προκομμένη
<br />
πέντε είμαστε οι καημένοι.
<br />
Μονάχα οι τρεις μας απόψε θα δειπνήσουν,
<br />
οι άλλοι δυο μαζί μας θα καθίσουν,
<br />
θα μας κοιτούν και λίγο αλεύρι θα τσιμπήσουν.
<br />
Χωρίς μια λίρα, τη μοίρα μας θρηνούμε
<br />
που δεν έχουμε τίποτα να φάμε και να πιούμε.
<br />
Κοιτάξτε κάτωχροι πώς γίναμε σ' όλο μας το σώμα,
<br />
από την ασιτία κοιτάξτε πώς αλλάξαμε χρώμα!
<br />
Κι αν θέλετε να μάθετε ποιο είναι το μενού
<br />
και ρωτάμε πώς ζούμε και τι τρώμε, ιδού:
<br />
Κουκιά και πασατέμπο, λούπινα και κρεμμύδια,
<br />
μπιζέλια και τζιτζίκια, ρίζες και βελανίδια,
<br />
φραγκόσυκα, ρεβίθια και, χάρη στην Κυβέλη*,
<br />
της Παναγιάς τα σύκα που άλλος κανείς δε θέλει!
<br />
<br />
*Μερικές συκιές ήταν αφιερωμένες στην Πανάγια Κυβέλη, μητέρα των
θεών, που λατρεύονταν και σαν προστάτιδα της φτωχολογιάς.<br />
<br />
πηγή: Ελευθεροτυπία
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-15302602738939944122014-03-28T12:05:00.001-07:002014-03-28T12:05:22.284-07:00Η ιαματική αγία τριάδα των αρχαίων Λακώνων <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<h1 class="post-title entry-title" itemprop="name headline">
Αμβούλιοι θεοί Η ιαματική αγία τριάδα των αρχαίων Λακώνων
</h1>
<div class="post-body entry-content" id="post-body-7349791728750519790" itemprop="description articleBody">
<div style="text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-n-cWqyiWY30/UrFSuJhy5FI/AAAAAAAAMGo/tu-y6LhQfjI/s1600/7221542648_e571ba41a7_h.jpg"><img border="0" height="266" src="http://2.bp.blogspot.com/-n-cWqyiWY30/UrFSuJhy5FI/AAAAAAAAMGo/tu-y6LhQfjI/s400/7221542648_e571ba41a7_h.jpg" width="400" /></a></div>
<div>
</div>
Οι αµβούλιοι θεοί ήταν ένα προσωνύµιο που χρησιµοποιούσαν οι αρχαίοι
Λάκωνες για ένα σύστηµα ιερής τριάδος, η οποία απαρτιζόταν από τον ∆ία,
την Αθηνά και τους ∆ιοσκούρους (Κάστορα και <br />Πολυδεύκη). Οι
τελευταίοι, κατά τη λακωνική πίστη, είχαν την ικανότητα να παρατείνουν
την ανθρώπινη ζωή! Αλλωστε οι Κάστωρ και Πολυδεύκης γεννήθηκαν στην πόλη
Θεράπνη της Λακωνίας, πλάι στον Ευρώτα, µια πόλη σχετιζόµενη µε την
πνευµατική θεραπεία.<div>
<a href="https://www.blogger.com/null" name="more"></a></div>
<div>
Οι βωµοί του Αµβουλίου ∆ιός, της Αµβουλίας Αθηνάς και των Αµβουλίων
Τυνδαριδών ∆ιοσκούρων δεν απείχαν πολύ απ’ αυτόν του Καρνείου
(Απόλλωνος) και του ∆ιονύσου Κολωνάτα (Κολωνάτη), ο οποίος έκειτο στην
Κολώνα και στον οποίο έθυον οι Σπαρτιάτες οπαδοί του, οι λεγόµενοι
∆ιονυσιάτες. (Παυσανίας, 3.13.6). Πρόκειται, λοιπόν, για µια ιαµατική
ιερή τριάδα, η λατρεία της οποίας εξαπλώθηκε από τη Λακωνία στην Ιταλία
και από εκεί στη λοιπή Ευρώπη.Η «περίεργη» ρίζα αµβ- συνδέεται άλλοτε µε
πνευµατικά κατορθώµατα και άλλοτε µε φθοροποιά (αµβλόω, άµβλωσις).<br /><br /><b>Το µυστικό της αντιγήρανσης</b> <br />Οι
ιερείς των αµβουλίων θεών γνώριζαν, προφανώς, τον τρόπο και τη µέθοδο
µε την οποία µπορεί να παραταθεί η ζωή, να πάρει αναβολή η φθορά, δηλαδή
ο θάνατος.Η εξήγηση και η λύση του µυστηρίου αυτού δεν έρχεται µέσα από
την επιστήµη της Αρχαιολογίας, αλλά µέσα από τη σοφή ελληνική τέχνη και
παράδοση της ετυµολογίας.Οι αµβούλιοι θεοί, λοιπόν, µπορούσαν και
έδιναν µία αναβολή (< αµβολά (δωρ.)/αµβολή (ιων.)/αµβολίη - Απολλ.
Ρόδ.) του θανάτου. Με ποιον τρόπο; Αµβολάδην/<br /><a name='more'></a>αναβολάδην, ένα ιωνικό και ποιητικό επίρρηµα, που σηµαίνει «µε αναβολή, µε παράταση του καιρού εξ υποβολής» (Ηρόδ.). <div>
</div>
<div>
Βλέπουµε, λοιπόν, εδώ και το στοιχείο της πίστεως (υποβολής).Οι σοφοί
µας συγγραφείς µας εξηγούν µε ποιους τρεις τρόπους η αρχαία αγία τριάδα
των Λακώνων πετύχαινε αυτήν <br />την αναβολή του θανάτου, που ήταν η
µυστική διδασκαλία-συµβουλή των αµβουλίων: Με κάχλασµα (χόχλασµα) του
νερού, όταν αυτό βράζον αναπηδά (Οµηρος, «Ιλιάδα»). Σε συνδυασµό µε
έντονη φωνή, µε επανάληψη και διαδοχή του µέλους, για τους ψάλλοντες
(Οµηρος, Πίνδαρος). Αλλωστε η ρίζα αµ- πολλάκις αντικαθιστά την πρόθεση
«ανά», η οποία δηλώνει επανάληψη. Και σε συνδυασµό µε συγκεκριµένη
κίνηση και στάση του σώµατος: Αµβολαδίς/αναβολαδίς, που σηµαίνει µε
υψωµένα τα χέρια προς τα πάνω και κάνοντας οκνηρές-αργοπορητικές
κινήσεις (αµβολιεργός = οκνός, αµελής > αµβολιεργώς) – Ησίοδος, Op.
413, Πλούταρχος, Καλλίµαχος.<br /><br />Σκεφτόµενος κλασικά ιατρικά το
συνδυασµό αυτών των θεραπειών, οδηγούµαστε στο συµπέρασµα πως η αγία
ιαµατική τριάδα των Λακώνων ήταν ένα κέντρο φυσικής αποκατάστασης, αφού
περιελάµβανε θεραπεία για πνευµονικές και ψυχικές παθήσεις, σε συνδυασµό
µε φυσιοθεραπεία.Ισως επρόκειτο για ένα «στρατιωτικό νοσοκοµείο», θα
λέγαµε σήµερα, για τους πολλούς τραυµατίες που είχαν οι Σπαρτιάτες. </div>
<div>
</div>
<div>
Αλλά επειδή αναφέρεται πως µε αυτούς τους τρεις «απλούς» τρόπους
πετύχαιναν οι ιερείς της αµβουλίας τριάδος την παράταση της ζωής, θα
καταφύγουµε και πάλι στη γλώσσα: Κάνοντας άµβλυνση, δηλαδή αφαιρώντας
την οξύτητα/τοξικότητα, δηλαδή τα δηλητήρια απ’ τον οργανισµό των
ανθρώπων. Παρακάτω θα προσπαθησουμε να αναλύσουμε/αποκωδικοποιήσουμε πώς
γινόταν αυτή η αρχαία αποτοξίνωση:<br /><br /><b>Θεραπεία µε ήπια άσκηση και υπνοθεραπεία</b><br />Παράλληλα
στο ιαµατικό σύστηµα των αµβουλίων θεών, ο ασθενής ασκείτο και
απευθυνόταν µε ανάταση προς το θείο. Παραδίδεται µια συγκεκριµένη στάση
σώµατος -που απαντάται συχνάκις και στα ειδώλια των µινωικών ιερών
κορυφής, κατ’ εξοχήν κέντρα πνευµατικής θεραπείας- και είναι η <br />συνήθης
ελληνική στάση δεήσεως ή σχέσεως επικοινωνίας πιστού µε τον θεό του.
(Αργότερα, µε την επιβολή του Χριστιανισµού, ο Ελλην έχασε αυτήν την
ορθή στάση του απέναντι στο θεό του και κατέληξε προσκυνητής, σκυφτός,
καµπουριασµένος και δούλος απέναντί του. Αυτό άλλαξε άρδην <br />την ψυχολογία του).</div>
<div>
</div>
<div>
Ο ασθενής, λοιπόν, έκανε και ελαφρές, χαλαρές/χαλαρωτικές κινήσεις και
περιπάτους. Είναι γνωστό πως όσο πιο κατεβασµέ-νους ρυθµούς έχει κανείς,
όσο πιο αργές κινήσεις κάνει, τόσο παρατείνει τη ζωή του - κάτι που
µπορεί να παρατηρηθεί εύκολα και στη φύση, αφού τα βραδυποριακά ζώα
(χελώνες κ.ά.) ζουν περισσότερο από τα ωκύποδα. Εκ της διαδόσεως της
αµβουλίας ιατρικής επέρασε στα λατινικά η λέξις ambulaveritis να
σηµαίνει περίπατος (> αγγλ. amble / ambulate > ambulatory =
περιπατητικός κ.λπ.). Επειδή αµβροσιακά (θεϊκά) αναφέρονται από τον
Οµηρο και η νύχτα («αµβροσίη νυξ») και ο ύπνος. Θεωρουμε πως µέσα στην
ήπια θεραπεία διά χαλαρώσεως των αµβουλίων εµπερικλείεται και η σήµερα
γνωστή ως υπνοθεραπεία<br /><br /><b>Θεραπεία µε νερό</b><br />Το κυριότερο
«φάρµακο» που συνι-στούσε η αµβούλια ιατρική ήταν υγρό, µε βασικό
συστατικό το νερό. Ενα νερό όµως… «πειραγµένο».Η θεραπεία γινόταν σε ένα
υγρό περιβάλλον, αποστειρωµένο, στο οποίο έβραζαν άµβωνες (λεκάνες) µε
νερό. Το βράσιµο του νερού δεν είναι απαραίτητο να γινόταν µε εστίες και
καζάνια. Μπορεί να γινόταν µε την ηχοβόληση χάλκινων αγγείων, σε µια
συγκεκριµένη συχνότητα. </div>
<div>
</div>
<div>
Ο ασθενής, λοιπόν, προφανώς οδηγείτο σε έναν τέτοιο χώρο, στον οποίο
επιδρούσε µια συγκεκριµένη συχνότητα, η οποία δεν ήταν στο ακουστικό του
φάσµα µεν, έκανε το νερό των δοχείων να βράζει δε (αµβολάδην εσήµαινε
και αναζέων). Εδώ φαίνεται να επενεργεί ο Αµβούλιος Ζευς για να ζέει το
νερό.Ενας άλλος τρόπος µε τον οποίο µπορούσαν να βράζουν τα νερά ήταν η
ενέργεια εκ του ηλέκτρου, ο... ηλεκτρισµός (> λατ. electro,
κεχριµπάρι). Γιατί το ζωικό ήλεκτρο καλείται άµβρα. Και η ρητίνη αυτή
amber (ιταλ. ambra, γαλλ. amber, κλπ.)...Σε τόπο όπου βράζουν νερά,
ακόµη και σήµερα, θεραπεύονται το άσθµα και η δύσπνοια. Γι’ αυτό εκ των
αµβουλίων ιταλιστί καλείται η δύσπνοια και το άσθµα ambascia. </div>
<div>
</div>
<div>
Η δε γνωστή µαγική επωδός abracadabra, που κατά την Ιατροφιλοσο-φική
του Κόιντου Σερένιου Σαµµωνικού (3ος αι. µ.Χ.) σηµαίνει «ο κόσµος πρέπει
να πίνει νερό», έχει σχέση µε τα όσα ιατρο-µαγικά συνέβαιναν εδώ!
Βέβαια η υδρο-θεραπεία, η ποσιθεραπεία κ.λπ. έχουν πολλάκις αναφερθεί
από την αρχαιότητα έως σήµερα. Ακόµα και η θρησκεία της αφρο-Καραϊβικής,
η vodoun (γνωστότερη ως βουντού), σηµαίνει «αντλώ νερό».Για όλα αυτά
χρειαζόταν ένα ορισµένο περιβάλλον. Με τη µετοίκηση των Ελλήνων ιατρών
εκτός Ελλάδος, µετοί-κησαν και οι λέξεις µας. Ετσι, ambiente ιταλιστί
σηµαίνει περιβάλλον (> γαλλ. ambient > αγγλικά ambient, ο
περικλείων, ο περιβάλλων κ.λπ.). Οπως οι ιατροί του Μαλεάτα Απόλλωνος
της Επιδαύρου (> malato), οι ιερείς της φαρµακεύτρας Μήδειας (>
medici > Μεδίκοι) και οι αµβούλιοι ιατροί θα πρέπει να τιµήθηκαν
δεόντως στην Ιταλία (> αmbasciatore, πρέσβεις)...<br /><br /><b>Θεραπεία µε ήχο-µουσική</b><br />Στην
αµβούλια ιατρική, ο ασθενής τραγουδούσε. Ηταν γνωστές οι ευεργετικές
ιδιότητες του επαναλαµβανόµενου ήχου-µέλους, η επαναλαµβανόµενη αρµονία,
µελωδία, στον ίδιο τον ψάλλοντα <br />και µετά, κατ’ επέκτασιν, στον
ακροατή. Το µουσικό αυτό φαινόµενο λέγεται «κύκλος». Είναι κάτι που
συνέβαινε στη Στοά της Ερµιόνης (όπου ο ήχος/ηχώ επαναλαµβανόταν τρις)
και στην Επτάηχο Στοά της Ολυµπίας, όπου ο ήχος/ηχώ επαναλαµβανόταν επτά
φορές,Εάν ψάξουµε καλά µέσα στις λέξεις θα βρούµε ότι ο ασθενής
τραγουδούσε ιάµβους και διθυράµβους! Αµφότεροι έχουν θρακική καταγωγή
και σχέση. Εδώ φαίνεται να επενεργεί η Αµβουλία Αθηνά για να (εµ)πνεύσει
τους ποιητάς και τους µουσικούς.</div>
<div>
</div>
<div>
Ο ίαµβος είναι ένα µέτρο που εφηύρε η Ιάµβη, θυγατέρα του Πανός και της
νύµφης Ηχούς, γεννηθείσα στη Θράκη. Αυτή έγινε η θεράπαινα της
Μετανείρας, συζύγου του Ιπποθόωντος – ή του Κελεού, µεγάλως λατρευοµένη
στην Ελευσίνα. Οταν η ∆ήµητρα, αναζητώντας την απαχθείσα κόρη της,
έφθασε στην Ελευσίνα, η σεβαστή Μετάνειρα, χωρίς να γνωρίζει ποια είναι,
την εκάλεσε στην οικία της και της ανέθεσε την ανατροφή του υιού της,
∆ηµοφώντος. Η Θράσσα Ιάµβη είδε την ξένη θλιµµένη, την κάθισε σε ένα
σκαµνί και της τραγούδησε αστεϊσµούς. Ετσι της προξένησε χαρά! Οταν
µαθεύτηκε η θεϊκή φύση της φιλοξενουµένης, η είδηση διαδόθηκε
αστραπιαία. Το τραγούδι της, αφού προξένησε θεϊκή ευφορία, αντιγράφηκε. </div>
<div>
</div>
<div>
Και προς τιµήν της το µέτρο ονοµάσθηκε ιαµβικό! Ετσι, το ιαµβικό µέτρο
έµεινε χαρακτηριστικό αναγκαίο για κάθε χαρούµενο τραγούδι. Το ιαµβικό
άσµα, λοιπόν, έγινε βασικό «συστατικό» των ελευσινίων µυστηρίων,
συνοδευόταν από αυλό (ιαµβαυλέω σηµαίνει συνοδεύω δι’ αυλού ιαµβικούς
στίχους), ενώ και η ιαµβύκη (ίσως και η µεταγενέστερη σαµβύκη) ήταν ένα
ειδικό τρίγωνο µουσικό όργανο, που θεωρούσαν το καταλληλότερο για τους
χαρούµενους στίχους του ιάµβου.<br /><br /><b>Η προέλευση του διθυράµβου</b><br /><a href="http://3.bp.blogspot.com/-wYZcn7ihLoQ/UrFTqhboJqI/AAAAAAAAMG0/XwXvvVbGvnA/s1600/hd_wallpapers.jpg"><br /></a>Ο
(ακόµη πιο αινιγµατικός) διθύραµβος ήταν και επίθετο του ∆ιονύσου, άρα
ένα άσµα απευθυνόµενο σε αυτόν και σχετιζόµενο µε αυτόν. Αλλωστε ο
διθύραµβος γράφηκε για να υμνήσει τον αγαπημένο <br />θεό, που ετράφη σε
ένα «δίθυρο» σπήλαιο (στη Νύσσα). Η παραβολή αυτή μιλά για τις δύο θύρες
από τις οποίες εισήλθε ο (Διθυραμβογενής) Διόνυσος (Ανθολ.) στη ζωή: α.
Το γυναικείο αιδοίο (ελέγετο και άμβων), τη μήτρα (σπήλαιο), της
Σεμέλης και β. το μηρό του Διός (μήτρα και μηρός έχουν την ίδια ρίζα). </div>
<div>
</div>
<div>
Ο Διόνυσος, λοιπόν, γεννήθηκε δις («δις θύραζε βεβηκώς»). Οταν δε ελύθη
το ράμμα στο μηρό του Διός, ίνα γεννηθεί ο Διόνυσος, ο Ζευς φώναζε «λύθι
ράμμα, λύθι ράμμα!». Αυτή η λυθίραμμος βοή του Διός έγινε διθύραμβος,
ένα μυστικό άσμα που τραγουδούσε το μυστικιστικό τρόπο με τον οποίο
δισήλθε ο Διόνυσος στη ζωή! Αρα ήταν ένα τραγούδι που υμνούσε τη ζωή και
το μαγικό τρόπο με τον οποίο αυτή συλλαμβάνεται και ενσαρκώνεται. </div>
<div>
</div>
<div>
Αυτό ήθελε έναν ιδιαίτερο προστάτη, μια μούσα με συγκεκριμένη αποστολή,
κι αυτή ήταν η Διθυραμβοχώνη Μούσα, αυτή που έχυνε διθυράμβους. Ο
διθύραμβος ήταν μια ωδή «εξημμένης, ταραχώδους και μεγαλοστόμου
εμπνεύσεως» με «υψηλό ενθουσιασμό και υπερβολικές λέξεις σε ένα ίδιον
μέλος» και είχε λέξεις στομφώδεις («ουκ έστι διθύραμβος, οίχ’ ύδωρ
πίνης» Επίχ.).<br /><br />Η μελωδία του βασιζόταν στη φρυγία αρμονία. Ο
πρώτος που έγραψε διθυράμβους ήταν ο σπουδαίος Αρίων, από τη Μέθυμνα.
Αυτός που επέ-φερε τις περισσότερες καινοτομίες στο διθύραμβο ήταν ο
Μελανιππίδης από τη Μήλο. Φαίνεται πως οι διθύραμβοι ήσαν μακροσκελείς
ωδές, γι’ αυτό υπήρχαν και οι αμβολές/διαναβολές/αναβολές τους, που ήταν
περιλήψεις αυτών (συνήθως η αρχή και το προοίμιον), για πιο πρακτι-κούς
και χρηστικούς λόγους. </div>
<div>
</div>
<div>
Οι ποιητές των διθυράμβων ελέγοντο και κυκλιο-διδάσκαλοι ή
ασματοκάμπτες. Οι διθύραμβοι χορεύονταν κιόλας και μάλιστα κυκλικά (ήσαν
κύκλιοι χοροί) γύρω από τους βωμούς. Αυτοί απετέλεσαν την αρχή του
δράματος. Και όλα αυτά συνδέονται με το φαινόμενο της επαναλήψεως του
ήχου (και της εικόνος), του κύκλου, για το οποίο μιλησαμε προηγουμένως. </div>
<div>
</div>
<div>
Πρώτοι που έβαλαν χρώμα (χρωματική) στους διθυράμβους ήταν ο Δημόκρητος
από τη Χίο και ο Θεοξενίδης από τη Σίφνο.Ετσι, λοιπόν, ίαμβος και
διθύραμβος ήταν τραγούδια που υμνούσαν τη ζωή, το χορό, το γλέντι, το
κέφι. Ζωηροί και δυνατοί διονυσιακοί ρυθμοί, με ένταση, που έφερναν
πανικό (εκ του Πανός). Τα θρακιώτικα παραδοσιακά τραγούδια και οι χοροί
αποτελούν σύγχρονες επιβιώσεις τους.<br /><br /><b>Ο ρόλος του Διονύσου</b><br /><div style="text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-wYZcn7ihLoQ/UrFTqhboJqI/AAAAAAAAMG0/XwXvvVbGvnA/s1600/hd_wallpapers.jpg"><img border="0" height="366" src="http://3.bp.blogspot.com/-wYZcn7ihLoQ/UrFTqhboJqI/AAAAAAAAMG0/XwXvvVbGvnA/s400/hd_wallpapers.jpg" width="400" /></a></div>
<div style="text-align: center;">
</div>
<div style="text-align: left;">
Αμφότερα υμνούσαν το θρίαμβο της ζωής! Ο θρίαμβος ήταν εορτή των πόλεων,
που ετελείτο όταν ανθούσαν οι συκιές. Κατά την ελληνική παράδοση, τη
συκιά την είχε βρει πρώτος ο Διόνυσος, </div>
ευλόγησε τους καρπούς της και τους προσέφερε στους ανθρώπους. (Γι’ αυτό
αργότερα το δώρο του Διονύσου κατα-συκοφαντήθηκε τόσο από τους μισούντες
τη χαρά χριστιανούς. Τόσο, που λένε πως ο Χριστός καταράστηκε το δένδρο
της συκιάς!). </div>
<div>
</div>
<div>
Στην αρχαία εορτή του Θριάµβου, λοιπόν, παιδιά περιέτρεχαν µε σύκα και
έπαιζαν µε τα φύλλα συκής, τις θρίες, προσφέροντας τετράµετρα ιαµβεία
(δηλαδή τραγούδια γραµµένα σε ιαµβικό µέτρο – γιορτή ανάλογη µε τα
σηµερινά κάλαντα). Και αυτή η γιορτή ήταν υπέρ του ∆ιονύσου, ο οποίος
ελέγετο γι’ αυτό και Θρίαµβος ∆ιόνυσος, γιατί κάποτε ο θεός εποίησε ένα
στέφανο συκής και «όντως εθριάµβευσε»: Πέρασε από µέσα απ’ αυτόν! Αλλοτε
πάλι, ο ίδιος θεός «βγήκε» για θήρα λεόντων και γύρισε έχοντας ζεύξει
στο άρµα του λέοντες! Τον είπαν τότε και θηρίαµβο! Εµεινε, λοιπόν,
παροιµιωδώς κάθε σπουδαία νίκη, αλλά και η επίδειξη νίκης και η ποµπή
της, να καλείται θρίαµβος (> λατ. triumphus κ.λπ.)! <br /><br />Αυτά τα
θαύµατα (θα τα έλεγαν οι χριστιανοί), οι νίκες του ∆ιονύσου, κατά των
κινδύνων, κατά του θανάτου, υπέρ της ζωής, δηµοσιοποιήθηκαν γρήγορα στις
πόλεις και τραγουδήθηκαν, υµνήθηκαν, χορεύτηκαν, γιορτάστηκαν. Γι’ αυτό
και το ρήµα θριαµβεύω σήµαινε και δηµοσιεύω.Ο κόσµος αγάπησε και
θαύµασε τον ∆ιόνυσο. Ετσι, από το θρίαµβο του ∆ιονύσου δηµιουργήθηκε το
θάµβος, η έκπληξη (< θήπω = εκπλήσ-σοµαι). </div>
<div>
</div>
<div>
Θαυµάζω σηµαίνει µένω έκθαµβος, από τη θέα θάµβους, θαµπώνοµαι... Και
για να θαυµάσω, να δηµιουργήσω θάµβο, θαµπάδα, θα πρέπει να αµβλύνω τα
µάτια (> mat) µου, να απελευθερωθώ από την πλάνη που µου δηµιουργούν
το αισθητήριο όργανο της οράσεως, ο οφθαλµός, συνεργεία του εγκεφάλου...
Η αµβούλια ιατρική πρακτική δεν είχε µόνο στόχο την παράταση της ζωής,
αλλά και τη θεραπεία από κάποια νοσήµατα, αφού αµβρίζω σηµαίνει θεραπεύω
στα ιερά. Οι ιερογραµµατείς, δε, των αρχαίων θεραπευτικών κέντρων
κρατούσαν την αµβρή, που ήταν ένα βιβλίο διά του οποίου έκριναν εάν
µέλλει να ζήσει ή να πεθάνει ο ασθενής. </div>
<div>
</div>
<div>
Προφανώς, λοιπόν, η αµβρής ήταν ένα βιβλίο στο οποίο ήταν καταγεγραµµένα
όλα τα ιστορικά ιατρικά περιστατικά και συµβάντα και βάσει αυτού -και
µελετώντας τα συµπτώµατα και την κλινική εικόνα του ασθενούς- έκριναν το
µέλλον του.<br /><br /><b>Θεραπεία µε διατροφή</b><br />Σε όλη αυτήν τη
διαδικασία έπαιζε σπουδαίο ρόλο η τροφή/διατροφή του ασθενούς. Γι’ αυτό
το πιο σπουδαίο µυστι-κό αυτής της δίαιτας το αµβροτέει (κρύ-πτει) η
παράδοση, όπως όλα τα µυστικά και τα µυστήρια. Και εκλήθη «αµβρόσιος
τροφή» και πιο απλά αµβροσία, δηλαδή αθανασία. Αυτή ήταν η τροφή των
θεών («των θεών το βρώµα»), που ήταν «εν-νέα φορές πιο γλυκειά από το
µέλι», σε <br />συνδυασµό µε το πιοτό τους, που ήταν το νέκταρ. </div>
<div>
</div>
<div>
Η αµβροσία ελέγετο και αβροσία, διότι δεν ήταν βρώση (δεν περιείχε σίτο)
και, καθώς την ελάµβαναν, δεν έπιναν «αίθοπα οίνο». Οι θνητοί, οι
βροτοί (αυτοί που ζουν χάριν του αίµατος), δεν µετείχαν αυτής, εκτός εάν
απολάµβαναν της ευνοίας των θεών. Οι βροτοί δεν γνώριζαν τη γεύση της
αµβροσίας. Ηταν το επτασφράγιστο µυστικό των θεών!</div>
<div>
<br />Χάρη σε αυτήν οι θεοί είχαν το προνόµιο να είναι αθά-νατοι, άφθαρτοι
και να ανανεώνεται το αίµα στις φλέβες τους. Τις ιδιότητες της
αµβροσίας διατηρούσε το αιθέριο έλαιο (ρευστό) του ιχώρος (Οµηρος,
«Ιλιάδα», Ε, 341, Σαπφώ). Είναι, δε, χαρακτηριστικό πως σε όλες τις
ελληνογενείς γλώσσες η λέξις αµβροσία παραµένει αµετάφραστος (λατ.
ambrosia κλπ.)!Η θεά της νεότητος και της ζωντάνιας Ηβη ήταν
επιφορτισµένη να προµηθεύει νέκταρ και αµβροσία στους θεούς. Αλλοτε πάλι
την παρασκεύαζε η ∆ήµητρα. Η τροφή αυτή δινόταν επιλεκτικά και σε υιούς
θεών, δευτερεύουσες θεότητες (νύµφες κ.λπ.), αλλά και στους ίππους των
θεών, οι οποίοι γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο ονοµάζονταν αµβροτόπωλοι και
αποκτούσαν αθάνατη ισχύ (Ευριπίδης). </div>
<div>
</div>
<div>
Επίσης, η θεά της αυγής Ηώς έτρεφε τον εραστή της, Τιθωνό, µε αµβροσία
για να τον κρατήσει αθάνατο.Οι Χάριτες τραγουδούσαν και έθρεφαν µε
αµβροσία το µικρό Αρισταίο, ο οποί-ος εξαιτίας της τροφής αυτής µεγάλωσε
ταχύτατα και κατέστη κι αυτός αθάνατος. Αυτός είναι που δίδαξε τη
µελισσοκοµία στους ανθρώπους. Οι Ευµενίδες νύµφες ελέγοντο και
Αµβροσίες. Είχαν το άντρον τους στην Πύρνα, όπου συλλατρεύονταν ∆ήµητρα,
Κόρη και ∆ιόνυσος.<br /><br />Κάποτε ο ανοριοθέτητος Τάνταλος πήρε την
αµβροσία και το νέκταρ και τα έδωσε στους θνητούς. Και απαίτησε αθανασία
από τον πατέρα του, ∆ία. Αντ’ αυτής, τιµωρήθηκε σε αιώνια πείνα και
δίψα (πρόκειται για το περίφηµο «µαρτύριον Ταντάλου»)...Aναφέρεται πως η
τροφή αµβροσία έρρεε από µια πηγή στον Κήπο των Εσπερίδων, τον οποίο
φυλούσαν οι Ατλαντίδες Νύµφες. Οταν εγεννήθη ο Ζευς στο ∆ικταίον Αντρον
της Κρήτης, ολόλευκα άγρια περιστέρια (οι Πλειάδες Νύµφες), συνοδεία
αετού, <br />επάγαιναν έως τον Κήπο των Εσπερίδων και του έφερναν αµ-βροσία και νέκταρ, πετώντας πάνω από <br />τις Πλαγκτές Πέτρες<br /><br /><b>Η γιορτή της αµβροσίας</b><br />Για
χάρη αυτής της θεϊκής τροφής, πολλές (κυρίως ιωνικές) πόλεις στην
αρχαιότητα εόρταζαν τα Αµβρόσια, στα οποία κύριος τιµώµενος θεός ήταν ο
∆ιόνυσος-Βάκχος. Σε αυτά παρετίθεντο πολυτελή δείπνα. Οσον αφορά το
τυπικό της εορτής, ήταν παρόµοιο µε τα Λήναια (εορτή του τρύγου, που
εορταζόταν περί τον νυν µήνα Σεπτέµ-βριο). Τα Αµβρόσια εορτάζονταν κατά
το µήνα Λήναιο.Τέλος, παραπάνω είδαµε και το κόχλασµα των νερών. Ο
συνδυασµός αµβροσίας και φωτιάς δεν παρατηρείται µόνον εδώ. Θυµίζουμε
πως η θεά ∆ήµητρα έτρεφε τον ∆ηµοφώντα µε αµβροσία και κάθε νύχτα τον
έκαιγε πάνω από τη φωτιά για να τον καταστήσει αθάνατο!Οι θεοί
αλείφονταν µε ένα µύρο, που το αποκαλούσαν µε το ίδιο όνοµα: Αµβροσία.
Και ευωδίαζαν αµβροσία, µια θαυµάσια οσµή, γίνονταν δηλαδή αµβροσίοδµοι
(αµβροσίοσµοι)/αµβροσιώδεις. Εκτός από τη βρώση, και η επάλειψη µε
αµβροσία, σε συνδυασµό µε φωτιά, προσέδιδε αθανασία. Ετσι απέκτησαν
αθανασία ο Αχιλλεύς, ο ∆ηµοφών κ.ά.<br /><br />Με τη µεταλαµπάδευση της
αρχαίας ελληνικής αµβουλίας ιατρικής εκτός Ελλάδος, ανατολικά και
δυτικά, µεταλα-µπαδεύθηκαν και οι λέξεις: στα αγγλικά ambergris σηµαίνει
άµπαρον, δηλαδή <br />αρωµατική ουσία, και στα τουρκικά amber σηµαίνει
άµπαρη, άµπρα (άρωµα).Συµπεραίνουµε, λοιπόν, πως η τροφή αυτή περιείχε,
ανάµεσα σε άλλα, µέλι και ελαιόλαδο, τα οποία και τρώγονται και πίνονται
και αλείφονται, µε εξίσου ευεργετικά αποτελέσµατα! </div>
<div>
</div>
<div>
Ο Οµηρος στην Ιλιάδα του προδίδει ως συστατικό της αµβροσίας (που ήταν,
λέει, ένα µίγµα ελαίου, ύδατος, ανθέων και καρπών) το λάδι -αφού το
αναφέρει ως ένα των συστατικών της-, µε την οποία έπλεναν (καθάριζαν)
στους ναούς, τα ιερά σκεύη... Ο αµβούλιος θνητός ισόθεος Κάστωρ και το
καστορέλαιο ίσως να µην είναι και τόσο άσχετα µε το παραπάνω έλαιο.Ετσι,
η αµβροσία χάριζε αθανασία, θεία δύναµη και σοφία στους θεούς. Τους
έκανε άµβροτους, δηλαδή αθάνατους, άφθαρτους, θείους, µε θεία φύση,
θαυµάσιους, υψηλούς, γλυκείς, ανθηρούς, ευώδεις, ωραίους, λαµπρούς,
µεγάλους, χαριτωµένους. Η Ηρα έπλενε το δέρµα της µε αµβροσία για να
φαίνεται νέο και ωραίο. Αυτή είναι η εικόνα των θεών των Ελλήνων! Καµία
σχέση µε την κακοµοίρικη και ισχνή εικόνα των αγίων που επεκράτησε
αργότερα. Επίσης, οι θεοί <br />άλειφαν µε αµβροσία ακόµη και τους νεκρούς τους.<br /><br />Η
θεραπεία των Αµβουλίων Θεών ενεργοποι-ούσε και τις 5 αισθήσεις (όπως
και στα Ασκληπιεία): Το αισθητήριο της οράσεως (διά του θάµβου), της
ακοής (διά των µελωδιών, στίχων), της αφής (διά των κινήσεων), της
γεύσεως (διά της αµβροσίας και του νέκταρος), αλλά και της οσφρήσεως
(διά του αµβροσίου µύρουΟ Ελλην τιµωρεί ακόµη και το θεό του, εάν αυτός
παραβεί τους όρκους του! ∆εν τον έχει στο απυρόβλητο. </div>
<div>
</div>
<div>
Η τιµωρία του επίορκου θεού στα ύδατα της Στυγός ήταν δέκα χρόνια χωρίς
αµβροσία και νέκταρ! Και σαν να µην έφθανε αυτό, τον αποµόνωναν «ξέπνοο
και άναυδο στο στρωµένο κλινάρι» (Ησίοδος, «Θεογονία»). Ασύλληπτα θέµατα
και πράγµατα για άλλες θεολογίες... Αλλά στα µετέπειτα χρόνια, όποιος
µιλούσε γι’ αυτά... αµβροτούσε (αµβροτείν = αµαρτείν, άµβροτον =
ήµαρτον)...</div>
<div>
</div>
<div>
Η τροφή συνδεόταν πάντα άµεσα µε τη θεραπευτική ιατρική. Ετσι κι εδώ.
Αµβροσία αναφέρεται και ένα ιατρικό αντιφθισικό φάρµακο (Γαληνός) και
ένα αντίδοτο κατά των δηλητηρίων. Ο Π. Αιγινήτης αναφέρει µε αυτό το
όνοµα (αµβροσία) και ένα αντιπυρετικό έµπλαστρο! Με την πάροδο των
χιλιετιών, µε την ελληνική µυθική λέξη «αµβροσία» κάθε άνθρωπος πάνω
στον πλανήτη Γη -και πρωτίστως ο Ελλην- εννοεί κάθε θεσπέσια τροφή...<br /><br /><b>Η αµβούλια ιατρική εκτός Ελλάδος</b><br />Οι
Λατίνοι και οι Ιταλοί πήραν την ιατρική τέχνη και ορολογία από τους
Ελληνες. Συγκεκριµένα από το Ασκληπιείον της Επιδαύρου και από το
Αµβουλείον της Λακωνίας. Η ιαµατική των Αµβουλίων Θεών διά των αποικιών
των Λακεδαιµονίων µετώκησε και στην Ιταλία. Γι’ αυτό οι Ιταλοί αποκαλούν
το ιατρείο, ambulatorio, το φορείο ιαµατικών χυµών (ορών, υγρών), το
ασθενοφόρο ambulanza (> αγγλ. ambulance) κ.λπ. Επίσης, το γνωστό
ιατρικό σκεύασµα «αµπούλα» έλκει την ονοµασία του εκ των <br />ιαµατικών Αµβουλίων Θεών της αρχαίας Ελλάδος, καθότι, όπως είπα, το κυρίως παρεχόµενο «φάρµακο» ήταν υγρό. </div>
<div>
</div>
<div>
Και αφού η αµβουλή έχει σχέση (και) µε τη βολή, η λέξις εμβολή/εμβόλιο
δεν είναι εντελώς άσχετη... Ανακεφαλαιώνοντας: Η θεραπεία των Αμβουλίων
Θεών ενεργοποιούσε και τις 5 αισθήσεις (όπως και στα Ασκληπι-εία): Το
αισθητήριο της οράσεως (διά του θάμβου), της ακοής (διά των μελωδιών,
στίχων), της αφής (διά των κινήσεων), της γεύσεως (διά της αμβροσίας και
του <br />νέκταρος), αλλά και της οσφρήσεως (διά του αμβροσίου μύρου).Οι
Ιταλοί αποκαλούν το ιατρείο ambulatorio, το φορείο ιαματικών χυμών
(ορών, υγρών), το ασθενοφόρο ambulanza (> αγγλ.ambulance) κ.λπ.
Επίσης, το γνωστό ιατρικό σκεύασμα «αμπούλα» έλκει την ονομασία του εκ
των ιαματικών <br />Αμβουλίων Θεών της αρχαίας Ελλάδος. Και αφού η αμβουλή
έχει σχέση (και) με τη βολή, η λέξις εμβολή / εμβόλιο δεν είναι εντελώς
άσχετη...<br /><br /><b>Αμβροσία και αμβροσία στη Μυθολογία</b><br />Στο
μυθολογικό υπόβαθρο όλης αυτής της ιστορίας, η Αμβροσία είχε πατέρα τον
Ατλαντα και μητέρα την Πλωόνη/Πλειόνη/Πληιόνη ή την Αίθρα. Ή εναλλακτικά
τον Υαντα και τη Βοιωτία. Ετσι λογιζόταν μία των Υάδων (= βροχών), των
τροφών του Διονύσου, αυτών που τον ανέθρεψαν με μέλι. (Γι’ αυτό και
βασικό συστατικό της αμβροσίας τροφής θεωρείται το μέλι). Κάποτε ο
βασιλεύς των Ηδωνών Θρακών, Λυκούργος, κυνήγησε τον Διόνυσο και τις
παραμάνες του. Η Αμβροσία, για να γλιτώσει, μεταμορφώθηκε σε κλήμα
αμπελιού. </div>
<div>
</div>
<div>
Με το κοτσάνι της ακινητοποίησε τον Λυκούργο, που έπεσε έρμαιο των
Βακχισσών, οι οποίες τον μαστίγωσαν. Αυτός όμως αρνήθηκε να παραδοθεί.
Επενέβη η Ηρα και τον ελευθέρωσε, αλλά ο Ζευς τον τιμώρησε με απώλεια
της οράσεως – ό,τι μπορεί να συμβεί σε όποιον πιει πρωτορράκι!
(«Αμβλούνται γαρ οι οφθαλμοί της πρωτοτόμου αμπέλου» - Θεόφραστος) Είτα η
Αμβροσία έγινε αστέρι (ένας ακόμη καταστερισμός).<br /><br />Η θεά της
νεότητος και της ζωντάνιας Ηβη ήταν επιφορτισµένη να προµηθεύει νέκταρ
και αµβροσία στους θεούς. Αλλοτε πάλι την παρασκεύαζε η ∆ήµητρα. Η τροφή
αυτή δινόταν επιλεκτικά και σε υιούς θεών, δευτερεύουσες θεότητες
(Νύµφες κ.λπ.), αλλά και στους ίππους των θεών, οι οποίοι <br />γι’ αυτόν
ακριβώς το λόγο ονοµάζονταν αµβροτόπωλοι και αποκτούσαν αθάνατη
ισχύ.Αναφέρεται ακόμη πως η τροφή αμβροσία έρρεε από μια πηγή στον Κήπο
των Εσπερίδων, τον οποίο φυλούσαν οι Ατλαντίδες Νύµφες.<br /><br />Οταν
εγεννήθη ο Ζευς στο ∆ικταίον Αντρον της Κρήτης, ολόλευκα άγρια
περιστέρια (οι Πλειάδες Νύµφες), συνοδεία αετού, επάγαιναν έως τον Κήπο
των Εσπερίδων και του έφερναν αµβροσία και νέκταρ, πετώντας πάνω από τις
Πλαγκτές Πέτρες. Συµπληρωµατικά, οι Μέλισσες Νύµφες, Αδράστεια και Ιδη,
τον διέτρεφαν µε βασιλικό πολτό, µέλι και κατσικίσιο γάλα από την
επιστρατευµένη γι’ αυτό αίγα Αµάλθεια! </div>
<div>
</div>
<div>
Οι θνητοί πολλές φορές µπήκαν σε πειρασµό να ληστέψουν αυτές τις θεϊκές
τροφές. Κάποτε τέσσερις Κρητικοί βοσκοί (Λάιος, Κέρβερος, Αιγωλιός και
Κελεός) εισέβαλαν στο ∆ικταίον Αντρον, στο οποίο απαγορευόταν η είσοδος
σε θνητούς, αλλά και θεούς, για να κλέψουν αυτό το µέλι των ιερών
µελισσών, µε το οποίο ανετράφη ο Ζευς. Παρόλο που το άντρον φυλούσε ένας
χρυσός σκύλος, τα κατάφεραν και εισέ-βαλαν. Για το φόβο τιµωρίας είχαν
ντυθεί µε χάλκινες αρµατωσιές.Στο νυµφώνα βρήκαν και τα µατωµένα µε το
αίµα της Ρέας σπάργανα του ∆ιός και τα πήραν κι αυτά. Και τότε αµέσως οι
χάλκινες πανοπλίες τους... έλιωσαν! (Οµηρος, «Οδύσσεια» Η, 62).<br /><br /><b>Το πιοτό των Αµβουλίων</b><br />Μαζί
µε την αµβροσία τροφή θα ήταν απαραίτητο και ένα ανάλογο ποτό. Αυτό δεν
µαρτυράται επώνυµα, αλλά διά µέσου του... µέσου µε το οποίο
παρασκευζόταν: </div>
<div>
</div>
<div>
Πρόκειται για τον άµβυξ/άµβιξ. Αυτό ήταν ένα ποτήρι, ξυλοπινάκιο,
ιδιαίτερα χύτρα µε γυριστή περιφέρεια ή σκέπασµα (το έλεγαν και άµβη
ή/και άµβωνα, επειδή αµβλύνει = αφαιρεί την οξύτητα), ένα αγγείο «διά
του οποίου εξέρχονται τα πνεύµατα» (και µε την προσθήκη του υγρού «λ»
ελέγετο και λαµβίκος – νυν λαµπίκος). Κι εδώ επεµβαίνει και ο...
τέταρτος της Αγίας Τριάδος των Λακώνων: ∆εν είναι τυχαίο πως ένας των
Αµβουλίων Θεών ήταν ο αθάνατος Πολυδεύκης, ο φέρων, ο έχων πολύ
δεύκος/γλεύκος (= οίνος γλυκύς και αγλαυκής, µούστος). Εκ τούτου
συνάγεται πως η ιστορία αυτή συµβαίνει, αφού το αµπέλι και η οινοποίηση
ήταν γνωστά στους Ελληνες, δηλαδή περίπου 6.000-8.000 χρόνια πριν από
σήµερα, µε τα σηµερινά δεδοµένα... Στη Θεράπνη, δε, υπήρχε και πηγή µε
το όνοµά του, προφανώς ιαµατική, η Πολυδεύκειος. </div>
<div>
</div>
<div>
Οι υιοί του Πολυδεύκους (µε µητέρα τη Φοίβη), Μνασίνος και
Μνησίλεως,σχετίζονται µε την καλή µνήµη... Αυτό σηµαίνει πως ο
«πολυδεύκης» είναι ισχυρό αντιγηραντικό και βελτιωτικό της µνήµης... Ενώ
από τους άµβυκες–αποστακτήρες (έκτοτε έως και σήµερα) όλοι οι Ελληνες
παράγουν τσίπουρα, τσικουδιές, ρακές και ρακόµελα...Με την πάροδο των
χιλιετιών, µε την ελληνική µυθική λέξη «νέκταρ», κάθε άνθρωπος πάνω στον
πλανήτη Γη -όπως τον εδίδαξε ο Ελλην- εννοεί κάθε ασύγκριτα υπέροχο
ποτό... <br /><br />Γιώργος Λεκάκης</div>
<div>
<a href="http://theseus-aegean.blogspot.gr/2013/12/blog-post_17.html">Theseus Aegean </a></div>
</div>
</div>
<br />Πηγή: <a href="http://www.logiosermis.net/2013/12/blog-post_19.html#ixzz2xHl9zAxa" style="color: #003399;">http://www.logiosermis.net/2013/12/blog-post_19.html#ixzz2xHl9zAxa</a></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-24892515128332687672014-03-25T16:12:00.000-07:002014-03-25T16:12:45.910-07:00ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<b><span style="font-size: x-large;">ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ </span></b><br />
<b>(ΑΦΙΕΡΩΜΑ – «Ιστορικά» - «ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ» <br /><img class="irc_mut" height="264" id="irc_mi" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5c/Ancient_sparta_theater.jpg" style="margin-top: 0px;" width="400" /></b> <b><br /> Α΄ ΜΕΡΟΣ <br /><br /> 1. ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΙΕΡΑ (1050 - 700 π.Χ.) <br /><br /> Της Αιμιλίας Μπάνου διδάκτορος Αρχαιολογίας, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο <br /><br /> Για την πρώιμη ιστορία της Σπάρτης ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε. Τα αρχαιολογικά δεδομένα είναι λίγα και αποσπασματικά, ενώ οι φιλολογικές πηγές είναι μεταγενέστερες και η αξία τους για την ανασύσταση της ιστορίας αυτής της εποχής περιορισμένη. Κατ' ανάγκη, οι υποθέσεις των ιστορικών για την πρώιμη ιστορία της Σπάρτης συνιστούν προσπάθειες συνδυασμού αρχαιολογικών, φιλολογικών, γλωσσολογικών και μυθολογικών δεδομένων, που περισσότερο ως προτάσεις μελλοντικής έρευνας παρά ως ολοκληρωμένες θεωρίες μπορεί να θεωρηθούν. Κι αυτό για μια εποχή και μια περιοχή που παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς σχετίζονται τόσο με το πολυσυζητημένο ζήτημα της «καθόδου των Δωριέων» όσο και με τη συγκρότηση της σπαρτιατικής πόλης-κράτους. <br /><br /> Στο άρθρο αυτό θα περιοριστούμε στα αρχαιολογικά δεδομένα, καθώς αυτά αποτελούν μια απτή όαση για τη μελλοντική έρευνα, αλλά και για την ενδεχόμενη επαλήθευση ήδη διατυπωμένων ή μελλοντικών υποθέσεων. <br /><br /> Μετά το τέλος του μυκηναϊκού πολιτισμού (γύρω στο 1050 π.Χ.) ακολουθεί στην περιοχή της Σπάρτης (αλλά και σε ολόκληρη τη Λακωνία) ένας αιώνας περίπου πλήρους απουσίας αρχαιολογικών ευρημάτων, γεγονός που από ορισμένους ερευνητές έχει θεωρηθεί ότι αντιστοιχεί σε σημαντική μείωση του πληθυσμού, αν όχι ερήμωση. Από το 950 π.Χ. εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα της λεγόμενης πρωτογεωμετρικής λακωνικής κεραμικής, που πιστοποιούν την κατοίκηση της περιοχής </b><br />
<a name='more'></a><b>στην οποία αναπτύχθηκε αργότερα η πόλη της Σπάρτης. Πρόκειται για όστρακα και λίγα σχεδόν ακέραια αγγεία που έχουν βρεθεί στον περίβολο του μεταγενέστερου ναού της Αθηνάς Χαλκιοίκου στην Ακρόπολη της Σπάρτης, στο λεγόμενο Ηρώο στη δυτική όχθη του Ευρώτα, νότια της σύγχρονης γέφυρας, στο ιερό της Αρτέμιδος Ορθίας λίγο νοτιότερα, καθώς και στο λόφο του ιερού του Απόλλωνα σας Αμυκλές, πέντε χιλιόμετρα περίπου νότια της Σπάρτης, και προέρχονται από αγγεία ποικίλων σχημάτων, κυρίως σκύφων και κυπέλλων διαφόρων μεγεθών. Η μελέτη των οστράκων αυτών έδειξε ότι παρουσιάζουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, όπως είναι η διευθέτηση των διακοσμητικών θεμάτων σε μετόπες, η διάκριση μεταξύ των διακοσμητικών ζωνών με εγχαράξεις, η προτίμηση για δικτυωτή διακόσμηση, η έναρξη της διακόσμησης αμέσως κάτω από το χείλος, καθώς και ο περιορισμός της διακόσμησης στο άνω τμήμα του αγγείου. Αυτός ο ενιαίος χαρακτήρας της κεραμικής όμως, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα όστρακα προέρχονται από μη καθαρά αρχαιολογικά στρώματα, εμποδίζει την ακριβέστερη χρονολόγηση τους σε διάστημα μικρότερο των δύο αιώνων. Η πρωτογεωμετρική κεραμική της Σπάρτης (και της Λακωνίας ευρύτερα) χρονολογείται δηλαδή στο διάστημα 950-750 π.Χ. και δεν διευκολύνει έτσι την παρακολούθηση εξελίξεων, τα αποτελέσματα των οποίων μόλις διαφαίνονται στο τέλος του 8ου π.Χ. αιώνα. <br /><br /> Όσον αφορά τους τόπους εύρεσης της κεραμικής, εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι τα όστρακα προέρχονται από τους χώρους των σημαντικότερων ιερών της Σπάρτης. Με εξαίρεση την περίπτωση του ιερού της Αρτέμιδος Ορθίας, το γεγονός αυτό δεν έχει θεωρηθεί ότι σημαίνει κατ' ανάγκη την ίδρυση λατρείας σε μια τόσο πρώιμη εποχή. Οπωσδήποτε όμως δείχνει, όπως αναφέραμε, ότι η περιοχή της Σπάρτης ήταν ήδη κατοικημένη. Το ίδιο πιστοποιούν και εφτά τάφοι που ήλθαν στο φως τα τελευταία χρόνια και συμπληρώνουν την ένδειξη ενός που είχε βρεθεί παλαιότερα, στη δεξιά όχθη του Ευρώτα. Πρόκειται για τέσσερις πρωτογεωμετρικούς τάφους, τρεις από τους οποίους μπορεί να ανήκαν σε μία οικογένεια και οι οποίοι βρέθηκαν στην περιοχή των Λιμνών στα νοτιοανατολικά της Ακρόπολης, κοντά στο ιερό της Αρτέμιδος Ορθίας. <br /><br /> Από τα μέσα του 8ου π.Χ. έως τα μέσα του 8ου π.Χ. αιώνα, στο διάστημα δηλαδή της μεσογεωμετρικής και της υστερογεωμετρικής κεραμικής φάσης της Λακωνίας, παρατηρείται μια αλλαγή, φανερή τόσο στο πλήθος και στην ποικιλία των ευρημάτων των ιερών (Αμυκλαίο, ιερό Αρτέμιδος Ορθίας) όσο κατ στα πρώτα κατάλοιπα οικοδομικής δραστηριότητας σε αυτά (ιερό Αρτέμιδος Ορθίας, Μενελάειο). Η έρευνα του Ταούντα στο ιερό του Αμυκλαίου Απόλλωνα το 19ο αιώνα και οι διαδοχικές ανασκαφές των Γερμανών αρχαιολόγων μέχρι το πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα έφεραν στο φως λιγοστά αντικείμενα - κεραμική, χάλκινους σφικωτήρες, μία χάλκινη περόνη - που μπορούν με σχετική βεβαιότητα να χρονολογηθούν πριν από τα μέσα του 8ου π.Χ. αιώνα. Στη συνέχεια, η εικόνα αλλάζει και τα χάλκινα κυρίως αναθήματα παρουσιάζουν ποικιλία και πλούτο. Σε αυτά περιλαμβάνονται τμήματα από μεγάλους τρίποδες, γνωστούς από όλα τα μεγάλα ιερά αυτήν την περίοδο, ζωόμορφα ειδώλια, ιδιαίτερα αλόγων, ταύρων και βοοειδών, πόρπες, περόνες, σφικωτήρες, δαχτυλίδια, καθώς κατ μικροσκοπικοί διπλοί πελέκεις. <br /><br /> Οι αρχαιότερες κατασκευές στο χώρο του ιερού της Αρτέμιδος Ορθίας, που ανασκάφτηκε από την αγγλική αρχαιολογική αποστολή στις αρχές του αιώνα, χρονολογούνται πλέον γύρω στο 700 π.Χ. Πρόκειται για ένα λιθόστρωτο, καθώς και ίχνη του παλαιότερου βωμού του ιερού, που βρέθηκαν κάτω από ένα στρώμα άμμου. Στα λοιπά ευρήματα που χρονολογούνται την ίδια εποχή και μέχρι τα μέσα του 7ου π.Χ. αιώνα περιλαμβάνονται κεραμική και διάφορα αναθήματα, όπως οστέϊνες πόρπες, πλακίδια από ελεφαντόδοντο με παραστάσεις φανταστικών ζώων και θρησκευτικού περιεχομένου, μικροσκοπικές μορφές ανθρώπων και ζώων, ένθετες σε άλλα αντικείμενα από ελεφαντόδοντο και μόλυβδο, χάλκινες περόνες και ειδώλια ζώων από χαλκό, πήλινες πλάκες με παραστάσεις ανθρώπων και ζώων, σφραγίδες σε σχήμα σκαραβαίου και χάντρες. <br /><br /> Στο λόφο που υψώνεται πάνω από την αριστερή όχθη του Ευρώτα, στις νότιες παρυφές της σημερινής πόλης, που ονομάζεται από τους ντόπιους «Μενελάτα», η αγγλική αρχαιολογική αποστολή στις αρχές του αιώνα και στη δεκαετία του ’70 ερεύνησε και ανέσκαψε ιερό αφιερωμένο στον Μενέλαο και στην Ελένη, το επονομαζόμενο Μενελάειο. Η αρχαιότερη φάση του ιερού τοποθετείται στα τέλη του 8ου έως τις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ. Σε αυτήν ανήκουν αναθήματα από πηλό, χαλκό και μόλυβδο, αλλά η σύνδεση με αυτή τη φάση πώρινων δόμων που είχαν βρεθεί στις παλαιότερες ανασκαφές αμφισβητείται. Είναι πιθανόν να υπήρχε αρχικά εδώ ένας απλός βωμός, πολύ κοντά ή πάνω στο έξαρμα γης που αποτέλεσε τον πυρήνα του ιερού στη συνέχεια. <br /><br /> Η ανασκόπηση των αρχαιότερων φάσεων των σημαντικότερων σπαρτιατικών ιερών και των ευρημάτων τους δείχνει ότι από τα μέσα του 8ου αιώνα υπήρξε μια σημαντική αλλαγή στην κοινωνική και οικονομική οργάνωση της περιοχής της Σπάρτης, η οποία έχει συνδεθεί από όλους τους ερευνητές με την εγκαθίδρυση της σπαρτιατικής κυριαρχίας στην περιοχή αλλά και ευρύτερα, με τις απαρχές δηλαδή της ιστορίας της Σπάρτης ως εύρωστης και κυρίαρχης πόλης-κράτους. Πιο συγκεκριμένα, έχει θεωρηθεί ότι η οικοδομική δραστηριότητα στο ιερό της Αρτέμιδος Ορθίας προϋποθέτει ένα συγκροτημένο κοινωνικό σώμα για την ανάληψη κοινής προσπάθειας αναδιοργάνωσης και προβολής μιας παλαιότερης σημαντικότατης κοινής λατρείας, ενώ η αναβάθμιση του ιερού του Αμυκλαίου Απόλλωνα προϋποθέτει την ενσωμάτωση των Αμυκλών ως πέμπτης κώμης της σπαρτιατικής πόλης. Η ίδρυση του Μενελαείου, εξάλλου, εντάσσεται σε μια συνήθη, αυτή την εποχή, προσπάθεια των αναδυομένων πόλεων-κρατών να συνδεθούν με το ηρωϊκό παρελθόν τους μέσω της ηρωολατρίας. <br /><br /> Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η πρώιμη ιστορία της Σπάρτης είναι προς το παρόν γνωστή σχεδόν αποκλειστικά μέσω των πρώιμων φάσεων των ιερών της, τα περισσότερα στοιχεία για τα οποία προέρχονται μάλιστα από τα τελευταία χρόνια της περιόδου που εξετάσαμε σε αυτό το άρθρο. Σημαντικά ζητήματα που συνδέονται με την εμφάνιση και την πρώιμη εξέλιξη των δωρικών φύλων στην περιοχή, τη σχέση τους με τον υπόλοιπο πληθυσμό, την αρχική συγκρότηση της σπαρτιατικής κοινωνίας και τις προϋποθέσεις της σπαρτιατικής επιβολής στην υπόλοιπη Λακωνία, αλλά και πέραν αυτής, μένουν προς αρχαιολογική και ιστορική διερεύνηση. Θα ήταν ευχής έργο, η μελλοντική αρχαιολογική έρευνα να στραφεί προς αυτή την κατεύθυνση, παρά τις μεγάλες δυσκολίες που δημιουργεί η σύγχρονη οικοδομική δραστηριότητα. <br /><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> Boardman, J., «Artemis Orthia and Chronology», BSA 58 (1963), 1-7. <br /> Buschor Ε. - Massow W. von., «Vom Amyklaion», ΑΜ52 (1927),1-85. <br /> Calligas Ρ. G., «From the Amyklaion», <br /> Φιλολάκων, Laconian Studies in Honour of Hector Catling (J. Motyka Sanders ed.), The Managing Committee of the British School at Athens, London 1992, 31.48. <br /> Cartledge Ρ.Α., «Early Lakedaimon: The Making of a Conquest-State», Laconian Studies in Honour of Hector Catling (J. Motyka Sanders ed.), The Managing Committee of the British School at Athens, <br /> London 1992, 49-55. <br /> Catling Η. W., «Excavations at the Menelaion, Sparta 1973-1976», AR 23 (1976-77), 24-42. <br /> Cavanagh W.C. - Laxton R.R., «Lead Figurines from the Menelaion and Seriation», BSA 79 (1984), 23-36. <br /> Coulson W.D.E., «The Dark Age Pottery of Sparta», BSA 80 (1985), 29-84. Coulson W.D.E., The Greek Dark Ages. Α review oIthe Evidence and Suggestions ΙσΓ Future Research, Athens 1990. <br /> Dawkins R.M. (00.), The Sanctuary σΙ Artemis Orthia at Sparta, JHS Suppl. 5, London 1929. <br /> Dickins G., «The Hieron of Athena Chalkioikos», BSA 13 (1906-1907),145-156. Eder Β., Argolis, Lakonien, Messenien. Vom Ende der mykenischen Palastzeit bis zur Einwanderung der Dorier, Verlag der Oesterreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1998. <br /> Marangou E.L.I., Lakonische Elfenbein - und Beischnitzerein, Verlag Ernst Wasmuth, Tuebingen 1969. <br /> Raftopoulou S., «New Finds from Sparta», Sparta in Laconia. ProceOOings oIthe 19th British Museum C1assical Cofloquium (W.G. Cavanagh - S.E.C. Walker eds.), British School at Athens (Studies 4), London 1998, 125-140. <br /></b> <b><br /><br /> 2. ΜΥΘΟΙ - ΛΑΤΡΕΙΕΣ <br /><br /> της Σωτηρούλας Κωνσταντινίδη επίκουρης καθηγήτριας του τομέα Κλασικής Φιλολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων <br /><br /> Σε κάθε προσπάθεια ανασύνθεσης του σπαρτιατικού θρησκευτικού συναισθήματος συνήθως δίνεται έμφαση στς ιδιαιτερότητες τις οποίες παρουσιάζουν οι θρησκευτικές αντιλήψεις και πρακτικές και στο βαθμό που οι θεϊκές μορφές και οι λατρείες τους προσδιορίζονται μέσα στο πλαίσιο των κοινωνικών θεσμών και της ιδεολογίας της Σπάρτης, αλλά και εντάσσονται στο πανελλήνιο θρησκευτικό σύστημα. Η σύγκριση με τη θρησκεία άλλων ελληνικών πόλεων, και κυρίως με εκείνην της Αθήνας, είναι αναπόφευκτη. <br /><br /> Ο Όμηρος είχε ένα ξεχωριστό ενδιαφέρον για τη Σπάρτη, αφού ήταν η απαγωγή της βασίλισσας της Ελένης η οποία οδήγησε στη σύγκρουση Αχαιών και Τρώων και αποτέλεσε τη βασική αιτία του Τρωικού πολέμου στην Ιλιάδα και των περιπλανήσεων του Οδυσσέα στην Οδύσσεια. Η λατρεία της Ελένης μαρτυρείται στον ίδιο ακριβώς χώρο, εκεί όπου την τοποθέτησαν τα ομηρικά έπη, στη Σπάρτη. Στο Μενελάειο, στη θέση της αρχαίας Θεράπνης, υπήρχε κοινή λατρεία της Ελένης και του Μενέλαου (Παυσανίας, 3,19, 9). Σε αυτό το χώρο, στο λόφο του Μενε-λάειου, στράφηκε ο Ερρίκος Σλίμαν μετά τις μεγάλες ανακαλύψεις στην Τροία, τις Μυκήνες και την Τίρυνθα, αναζητώντας το ιερό όπου λατρεύονταν οι δύο επικοί ήρωες, αλλά και το μυκηναϊκό-ομηρικό ανάκτορο. Οι συστηματικές ανασκαφές οι οποίες έγιναν από τους διαδόχους του Σλίμαν έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα μαζί με αναθηματικές επιγραφές στον Μενέλαο και στην Ελένη: Δεινι[ς] τάδ’ ανέθεκε χάρι[.] Fελέναι ΜενελάFο (β΄ τέταρτο ή μέσα του 7ου αι.), Ται Fελέναι (6ος αι.), Ευθυκρενές ανέθεκε τοι Μενέλαι (5ος αι.), το]ι Μενέλαι (6ος αι.). <br /><br /> Η αναβίωση του ενδιαφέροντος για τις ηρωικές λατρείες αποδόθηκε ως ένα Βαθμό στην επίδραση της μετάδοσης των ομηρικών επών στον 8ο αιώνα, οπότε και καθιερώνονται οι περισσότερες από αυτές. Η περίπτωση, ωστόσο, της Ελένης και ίου Μενέλαου φαίνεται να διαφέρει ως προς το ότι τους αποδίδονταν θεϊκές τιμές (Ισοκράτης, 10,63), πράγμα ασυνήθιστο για τοπικούς ήρωες. Είναι πολύ πιθανό ότι το Μενελάειο εχρησιμοποιείτο ως χώρος λατρείας ήδη από τη μυκηναϊκή περίοδο. Φαίνεται ότι η ίδια θεότητα, μία τοπική θεά η οποία προϋπήρχε του Μενέλαου, εξακολούθησε να λατρεύεται εκεί και στην αρχαϊκή περίοδο και αργότερα ταυτίστηκε με την ηρωική μορφή της Ελένης. Κοινές ιδιότητες καθώς και ο μύθος της απαγωγής ήταν ίσως οι κυρτοί παράγοντες που έφεραν κοντά τις δύο μορφές, οι οποίες κατέληγαν στη συγχωνευμένη θεϊκή προσωπικότητα που έγινε το επίκεντρο μιας σημαντικής λατρείας στη Σπάρτη γύρω στο τέλος του 8ου αι. <br /><br /> Σημαντικό χαρακτηριστικό της λατρείας της Ελένης στην αρχαία Θεράπνη ήταν η ικανότητα να αποδίδει ομορφιά στις νέες της Σπάρτης. Αυτό τουλάχιστον δείχνει η διήγηση του Ηρόδοτου (6,61, 2-5; πβ. Παυσανίας, 3,7,7) σύμφωνα με την οποία η θεά Ελένη μεταμόρφωσε τη μετέπειτα σύζυγο του βασιλιά Αρίστωνα από ένα άσχημο κοριτσάκι σε μια πανέμορφη νέα, έπειτα από επανειλημμένες επισκέψεις στο ιερό της μαζί με την τροφό της. Τα Ελένεια, τα Ελενηφόρια, τα θεραπν(αι)ί-δια ήταν γιορτές αφιερωμένες στην Ελένη. Χαρακτηριστικά της θεϊκής της λατρείας στη Σπάρτη επισημαίνουμε στο 18ο ειδύλλιο του Θεόκριτου (Ελένης επιθαλάμιος). Σε αθηναϊκές πηγές (Αριστοφάνης, Λυσιστράτη, 1314-15, Ευριπίδης, Ελένη 1465 κ.ε.), η Ελένη είναι η «χοραγός» σε τελετουργικούς χορούς Λακεδαιμονίων παρθένων. Η λατρεία της Ελένης αποτελεί μια ιδιαιτερότητα για τη Σπάρτη επειδή, όπως παρατηρεί και ο ελληνιστής Μ. Ουεστ (M. West), «εάν στην Ελλάδα γενικά αυτή ανήκε στο χώρο της μυθολογίας ως μία από τις πρώτες βασίλισσες της Σπάρτης, στην ίδια τη Σπάρτη η Ελένη ανήκε στο χώρο της θρησκείας». <br /><br /> Άλλη σημαντική λατρεία ήταν εκείνη της Αθηνάς Χαλκιοίκου στο ναό της στη σπαρτιακή ακρόπολη. Η παράδοση αποδίδει στο Σπαρτιάτη ποιητή και καλλιτέχνη Γιτιάδα την κατασκευή του περίφημου χάλκινου αγάλματος της θεάς (Παυσανίας, 3, 17, 2) καθώς και τη διακόσμηση με μυθολογικές σκηνές των τοίχων του ναού, που όπως φαίνεται είχαν χάλκινη επένδυση. Πομπή νέων πολεμιστών κατευθυνόταν κάθε χρόνο σ’ αυτό το ναό στο πλαίσιο μιας γιορτής που ονομάζονταν Αθήναια, αντίστοιχης ίσως προς τα αθηναϊκά Παναθήναια. Λατρεία της Αθηνάς Εργάνης υπήρχε στη σπαρτιατική ακρόπολη, όπως και στην αθηναϊκή, αποδεικνύοντας έτσι ότι και στη Σπάρτη η θεά προστάτευε τις ειρηνικές δραστηριότητες, τις τέχνες και τους τεχνίτες. Το ιερό της Αθηνάς Χαλκιοίκου ήταν ένα από τα κεντρικά ιερά της Σπάρτης, προσιτό σε όλους τους οικισμούς της, η δε λατρεία της εμφανίζεται κι εδώ ως πανελλήνια μάλλον παρά ως ιδιαίτερα σπαρτιατική. Η θεϊκή προσωπικότητα της ορίζονταν μέσα στο πλαίσιο της πόλης της Σπάρτης και του συστήματος της με το οποίο ταίριαζε η σοβαρότητα της λατρείας της. Η σπαρτιατική Αθηνά ήταν κυρίως η θεά με το «χάλκινο οίκο», δηλαδή το «χάλκινο ναό», αλλά και η θεά του πολέμου. Ωστόσο, ο πολεμικός χαρακτήρας της Αθηνάς ήταν κι εδώ αναπόσπαστα συνδεδεμένος με τον πολιτικό και κοινωνικό της χαρακτήρα, με την κατ' εξοχήν ιδιότητα της ως «θεάς της πόλης και της ακρόπολης». <br /><br /> Η λατρεία της Ορθίας-Αρτέμιδος θεωρείται ως μία από τις πιο περίεργες και πολυσυζητημένες λατρείες του αρχαίου ελληνικού κόσμου, κυρίως εξ αιτίας του εθίμου της διαμαστίγωσης των Σπαρτιατών εφήβων στο βωμό της θεάς. Φαίνεται ότι η Ορθία ήταν αρχικά ανεξάρτητη τοπική θεά που αργότερα συνδέθηκε με την Ολύμπια Άρτεμη. Στις πρώιμες απεικονίσεις της στη σπαρτιατική τέχνη και στη λατρευτική πρακτική η Ορθία-Άρτεμις διατήρησε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά με τα οποία είναι γνωστή στην πανελλήνια λατρεία της. <br /><br /> Είναι η «πότνια θηρών», n θεά των ζώων και της άγριας φύσης. Στη Σπάρτη είναι επίσης η κουροτρόφος θεά η οποία προστατεύει τη γέννηση και την ανάπτυξη, καθώς και η θεά της βλάστησης και της γονιμότητας (βλ. τα επίθετα της Κορυθαλία, Καρυάτις, Λυγόδεσμα). Η λατρεία της Ορθίας-Αρτέμιδος περισσότερο από κάθε άλλη τοπική λατρεία συνδέθηκε με το κοινωνικό σύστημα της πόλης και ιδιαίτερα με την αγωγή των αγοριών, ο δε ρόλος του ιερού της ήταν κυρίως μυητικός. Τελετουργικοί χοροί παρθένων αποτελούσαν μέρος της λατρείας της, η δε πρώτη απαγωγή της Ελένης από τον Θησέα και τον Πειρίθοα έγινε την ώρα που αυτή χόρευε προς τιμήν της Αρτέμιδος Ορθίας (Πλούταρχος, θησεύς 31). <br /><br /> Η λατρεία του Αμυκλαίου Απόλλωνα ήταν επίσης μία από τις σημαντικότερες λατρείες. Στο ιερό του, το Αμυκλαίο, υπήρχε κοινή λατρεία Υάκινθου και Απόλλωνα. Ο ιδιόμορφος σύνδεσμος των δύο θεών αποτυπώνεται στη λατρεία με ξεχωριστές ιερουργίες: τελετουργικός θρήνος και πένθος για τον Υάκινθο, μουσική, χορός και ύμνοι για τόν Απόλλωνα (Αθηναίος, 4,139d). Η γιορτή των Υακινθίων ήταν πολύ σημαντική για τη θρησκευτική ζωή των αρχαίων Σπαρτιατών. Σ’ αυτή συμμετείχαν όλες οι κοινωνικές ομάδες: γυναίκες, νέοι και νέες, ακόμη και δούλοι. Κανένας δεν απουσίαζε σύμφωνα με τις πήγες: ουδείς δ’ απολείπει την θυσίαν, αλλά κενουσθαι συμβαίνει την πόλιν προς την θέαν (Αθήναιος, 4. 139f). H ιδιότυπη σχέση των δύο θεών, Υάκινθου και Απόλλωνα, και τα έθιμα της λατρείας τους εισηγούνται μία διαφορετική από την παραδοσιακή ερμηνεία του μύθου, σύμφωνα με τον οποίο ο Απόλλωνας σκότωσε κατά λάθος τον Υάκινθο με το δίσκο του. Ο θάνατος του Υάκινθου και ο θρήνος γι’ αυτόν, καθώς και η σκηνή της αποθέωσης του στη βάση του αγάλματος του Απόλλωνα στις Αμυκλές, όπως περιγράφεται από τον Παυσανία (3,19. 4), υπαινίσσονται στοιχεία ενός μυητικού εθίμου. Στην ίδια συμβολική διαδικασία μύησης, θανάτου και αποθέωσης, υποβάλλονται και οι νέοι κατά τη μετάβαση τους με την ενηλικίωση στην ώριμη κοινωνική ομάδα. <br /><br /> Τα Κάρνεια ή Κάρνεα, η σπουδαιότερη ίσως γιορτή των Δωριέων, ήταν επίσης αφιερωμένη στον Απόλλωνα Κάρνειο. Οι Γυμνοπαιδιαί συνδέθηκαν επίσης με τον Απόλλωνα, αν και δεν μπορούν να ενταχθούν στις γιορτές με την αυστηρή έννοια του όρου. Επρόκειτο για μια σειρά αγωνισμάτων που διαρκούσαν για πολλές μέρες. <br /><br /> Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό της σπαρτιατικής θρησκευτικής ζωής είναι ότι δεν υπήρχαν αγροτικές γιορτές στο σπαρτιατικό εορτολόγιο, αντίθετα με ό,τι συνέβαινε στην Αθήνα. Γύρω στον 5ο αιώνα λατρευτικά έθιμα προς τιμήν της Δήμητρας και του Διονύσου κατείχαν ένα μεγάλο μέρος του αθηναϊκού και γενικότερα του αττικού εορτολογίου. Και οι δύο θεοί λατρεύονταν στη Σπάρτη, μόνο που η λατρεία τους δεν είχε την ίδια μορφή και σημασία όπως στην Αθήνα. Μερικά χαρακτηριστικά στη λατρεία του Διονύσου, όπως η τελετουργική δημόσια οινοποσία, δεν ταίριαζαν με την αυστηρότητα και τους περιορισμούς του σπαρτιατικού κοινωνικού συστήματος. Όσον αφορά τη Δήμητρα, η σχέση της με τη γεωργία και την καλλιέργεια των αγρών δεν ήταν από τα στοιχεία που ενδιέφεραν τους Σπαρτιάτες. Συγκεκριμένα, ωστόσο, τελετουργικά έθιμα προς τιμήν της Δήμητρας και της Κόρης τελούνταν αποκλειστικά από τις γυναίκες όπως ακριβώς και στην υπόλοιπη Ελλάδα. <br /><br /> Η θρησκεία ήταν κυρίαρχη ιδεολογική μορφή στη Σπάρτη, όπως άλλωστε σε όλες τις αρχαίες κοινωνίες. Χαρακτηριστική ήταν η μεγάλη σημασία που έδιναν οι Σπαρτιάτες στη λατρεία των ηρώων, η συχνότητα στην τέλεση θυσιών, η έκταση της συμμετοχής τους σε θρησκευτικές εκδηλώσεις. Κι όμως, όλα αυτά αποτελούσαν χαρακτηριστικά της θρησκευτικής ζωής και άλλων πόλεων, μόνο που ήταν μοναδικά ως προς τον τρόπο που επικρατούσαν στη σπαρτιατική πολιτεία, δηλαδή σε ένα συνεχές και συστηματικό επίπεδο που διαπερνούσε όλες τις όψεις της καθημερινής Ζωής. Γενικά η σπαρτιατική θρησκεία δεν διέφερε από τη θρησκεία άλλων ελληνικών πόλεων, γιατί οι σημαντικότερες πανελλήνιες θεότητες λατρεύονταν κι εκεί, συχνά με παρόμοιες τελετές. Ωστόσο, υπήρχαν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στις θρησκευτικές εκδηλώσεις, στη συμμετοχή των διαφόρων κοινωνικών ομάδων, στην επικοινωνία του θείου με το ανθρώπινο στοιχείο, τα οποία ήταν κατ’ εξοχήν σπαρτιατικά. <br /></b> <b><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /><br /> S. Wide, Lakonische Kulte. Λειψία 1893 <br /> Μ.L. West, Immortal Helen, Inaugural Lecture, <br /> Πανεπιοιήμιο ίου Λονδίνου 1965 <br /> J.T. Hooker, The ancient Spartans. Λονδίνο 1980 <br /> L.F. Fitzhardinge, The Spartans. Λονδίνο 1980 <br /> R. Parker, «Spartan Religion» oio Classical Sparta: <br /> techniques behind her Success, ed. A. Powell, Λονδίνο 1989 <br /> S. Constantinidou, Lakonian Cults: the main <br /> sanctuaries of Sparta, διδ. διαιρ., Πανεπιστήμιο του Λονδίνου 1988 <br /></b> <b><br /><br /> 3. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ ΣΤΗ ΣΠΑΡΤΗ <br /><br /> του pierre carlier καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Παρίσι 10, Ναντέρ <br /><br /><br /> Οι μεγάλες κατευθύνσεις των πολιτικών θεσμών της Σπάρτης είναι σχετικά ελάχιστα γνωστές, αλλά η λειτουργία τους και η φύση της πολιτείας έδωσαν αφορμή, από την αρχαιότητα κιόλας, για πλήθος αμφισβητήσεων, συνδυαζόμενες μάλιστα με το σπαρτιατικό μύθο. Αφού υπενθυμίσουμε κάποια σημεία λίγο-πολύ γνωστά, θα εξετάσουμε ορισμένες από τις προτεινόμενες γενικές ερμηνείες και θα προχωρήσουμε σε μερικές υποθέσεις. <br /><br /> Η Συνέλευση, που ονομάστηκε Απέλλα στη Μεγάλη Ρήτρα την αρχαϊκή εποχή και Εκκλησία (όπως και στην Αθήνα) στα κείμενα της κλασικής εποχής, περιλαμβάνει αυτοδικαίως όλους τους πολίτες, τους Σπαρτιάτες ή Ίσους, στους οποίους απαγορευόταν κάθε οικονομική δραστηριότητα και οι οποίοι αφιέρωναν όλο το χρόνο τους στον πόλεμο, τη στρατιωτική εκπαίδευση και την πολιτική. Σύντομα ο αριθμός αυτών των Ομοίων γνώρισε ταχύτατη μείωση, από 8.000 περίπου το 479 σε λιγότερο από 1.500 oto 371. Η Συνέλευση συνεδρίαζε τακτικά, πιθανόν κάθε μήνα. Δεν φαίνεται όλοι οι Σπαρτιάτες να χαίρουν του δικαιώματος λόγου ίσου για όλους (ισηγορία), που έκανε τόσο υπερήφανους τους Αθηναίους: εκτός από τους βασιλείς, τη Γερουσία και τους εφόρους, δεν ελάμβαναν το λόγο παρά μόνο αυτοί που ο προεδρεύων έφορος επέλεγε. Η ψήφος δεν γινόταν με την ανάταση των χειρών ούτε με μυστικά ψηφοδέλτια, όπως στην Αθηναϊκή Δημοκρατία, αλλά συνηθέστερα σύμφωνα με την δια βοής αρχαϊκή και υποτυπώδη διαδικασία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο πρόεδρος της συνεδρίασης μπορούσε να ζητήσει από τους πολίτες να εκφράσουν τη γνώμη τους μετακινούμενοι προς τη μία ή την άλλη πλευρά της συνέλευσης: αυτό έκανε ο Σθένελος το 432. Η μέθοδος αυτή επέτρεπε τόσο την άρση των αμφισβητήσεων όσο και τον εκφοβισμό. <br /><br /> Η Γερουσία ή Συμβούλιο των Γερόντων περιελάμβανε τους δυο βασιλείς και είκοσι οκτώ) γέροντες πάνω από εξήντα ετών. Αυτοί οι παλαιοί έδρευαν δια βίου. Η εκλογή τους γινόταν, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Αριστοτέλη, κατά τρόπο «παιδαριώδη»: ο κάθε υποψήφιος παρουσιαζόταν μπροστά στη Συνέλευση και οι πάρεδροι, κλεισμένοι σε ένα γειτονικό οίκημα, εκτιμούσαν την ένταση των επιδοκιμασιών. Κατά τον Ξενοφώντα η είσοδος στη Γερουσία ήταν η ανταμοιβή μιας ενάρετης ζωής, αλλά σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ήταν αποτέλεσμα σκληρού ανταγωνισμού στο στενό πλαίσιο μιας ομάδας ανδρών και επιβράβευε περισσότερο τη φιλοδοξία παρά την αξία. Το να εμπιστευτούν σημαντικές εξουσίες σε άνδρες τόσο ηλικιωμένους αποτελούσε για το φιλόσοφο σφάλμα, επειδή «υπάρχει το γήρας του πνεύματος όπως υπάρχει το γήρας του σώματος»· επιπλέον, μην έχοντας να λογοδοτήσουν, οτ γέροντες ήταν επιρρεπείς στη διαφθορά. <br /><br /> Η Γερουσία ασκεί σημαντικές νομικές εξουσίες: ιδιαίτερα εκδικάζει, μαζί με τους εφόρους, τις κορυφαίες υποθέσεις. Το Συμβούλιο έχει επίσης την ευθύνη της προετοιμασίας ίων αποφάσεων της Συνέλευοης και οφείλει να υποβάλλει τα νομοσχέδια στο λαό. Αυτή η λειτουργία, ανάλογη της Βουλής πολλών ελληνικών πόλεων, πιστοποιείται στη Σπάρτη ήδη από τη Μεγάλη Ρήτρα, που πιθανόν χρονολογείται το αργότερο κατά το ήμισυ του 7ου αιώνα. Αυτό έκανε τον Άντονι Άντριους (Athony Andrewes) να υποδείξει την προβούλευση, τόσο σπουδαία στην ελληνική πολιτική Ζωή, σαν σπαρτιατική επινόηση. <br /><br /> Η βασιλεία ίων πρώτων αρχαϊκών χρόνων επέζησε στη Σπάρτη με τη μορφή δυαρχίας. Οι δυο δυναστείες των Αιγειάδων και των Ευρυπωντιδών - και οι δύο των Ηρακλείδων - βασιλεύουν από κοινού επί πέντε αιώνες, από τον 8ο έως τον 3ο αιώνα π.Χ. Η απαρχή αυτής της δυαρχίας προκάλεσε σειρά συζητήσεων στους σύγχρονους ιστορικούς- οι ίδιοι οι Σπαρτιάτες πίστευαν ότι οι δυο δυναστείες κατάγονταν από διδύμους (στο ερώτημα ποιο από τα δύο αδέρφια έπρεπε να βασιλεύει, ο χρησμός των Δελφών είχε απαντήσει ορίζοντας την εκχώρηση της βασιλείας και στους δύο) και υπάρχει ένας πολύ ισχυρός δεσμός, που αναφέρει ο Ηρόδοτος (5, 75), μεταξύ της δυαδικής βασιλείας και της προστασίας που ασκούν στη Σπάρτη οι δίδυμοι θεοί Διόσκουροι. Στους κόλπους των δύο βασιλικών οικογενειών, η διαδοχή είναι αυστηρά κληρονομική, χωρίς ο κανόνας της διαδοχής να είναι η πρωτοτοκία: σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (7, 3), ο γιος που γεννήθηκε έπειτα από την άνοδο του πατερά του στο βασιλικό αξίωμα έχει περισσότερα δικαιώματα από τον πρωτότοκο που γεννήθηκε από έναν πατέρα που ήταν τότε απλός ιδιώτης. <br /><br /> Τα προνόμια των βασιλέων είναι γνωστά χάρη στους δύο καταλόγους που μας napéöojoav o Ηρόδοτος (6, 56-58) και ο Ξενοφών (Λακεδαιμονίων Πολιτεία, 130 και 115). Οι σύγχρονοι ιστορικοί, αναλύοντας τις δικαιοδοσίες των βασιλέων της Σπάρ-της, τείνουν να εξετάζουν διαδοχικά τις «εξουσίες», τις «τιμές» και τα «υλικά προνόμια» τους. Παρόμοιες διακρίσεις είναι τεχνητές. Οι όροι που χρησιμοποιούνται από τον Ηρόδοτο (γέρεα) και τον Ξενοφώντα (τιμαί) συνδυάζουν αυτές τις έννοιες. Η διατύπωση δε του Ηροδότου είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη, καθότι προσεγγίζει τους βασιλείς της Σπάρτης με τους ομηρικούς βασιλείς: Γέρεα δη τάδε τοισι βασιλευσι Σπαρτιηται δεδώκασι, «να τα προνόμια που οι Σπαρτιάτες έχουν προσφέρει στους βασιλείς τους» (ο Παρακείμενος υπογραμμίζει τον οριστικό χαρακτήρα αυτής της προσφοράς). Αυτά τα γέρεα συνδυάζουν αντιλήψεις περί τιμής και εξουσίας και εμφανίζονται σαν «πατρώοι νόμοι» - αξιοσέβαστοι -και κατατάσσονται από τον Ηρόδοτο σε τρεις κατηγορίες: τις δικαιοδοσίες σε περίοδο πολέμου, τις αντίστοιχες σε περίοδο ειρήνης, τις αποδιδόμενες τιμες στους βασιλείς μετά θάνατον. Ο Ξενοφών ακολουθεί την ίδια τάξη. Οι δυο συγγραφείς σημειώνουν τη διπλή αντίθεση μεταξύ της σπουδαιότητας του βασιλιά ευρισκομένου σε εκστρατεία και της μετριοπάθειας των εξουσιών του στη Σπάρτη, μεταξύ της υποταγής του εν ζωή βασιλιά στους νόμους και τη μετά θάνατον ηρωοποίησή του. <br /><br /> Η Μεγάλη Ρήτρα δεν μνημονεύει τους εφόρους, κάτι που μπορεί να σημαίνει πως η ανάδυση τους στο πρώτο επίπεδο του πολιτικού σπαρτιατικού βίου είναι μεταγενέστερη. Από πολλές πλευρές η Εφορεία αποτελεί ένα αξίωμα κλασικού τύπου, όπως οι αρχαί πλήθους άλλων πόλεων: οι πέντε έφοροι εκλέγονται για ένα έτος από και μέσα από το λαό. Η εξουσία που ασκούν -συγκρίθηκε με την τυραννία (Ξενοφών. Λακεδαιμονίων Πολιτεία, 8, 4)- και οι σχέσεις των κυβερνώντων με τους κυβερνώμενους αναδεικνύουν την Εφορεία σε εντελώς ιδιαίτερη περίπτωση. <br /><br /> Η διπλωματία και ο πόλεμος αποτελούν το ευρύτερα γνωστό πεδίο της σπαρτιατικής ζωής, χάρη στο πλήθος των ενδείξεων, υπαινικτικών και άλλοτε λεπτομερειακών των αρχαίων ιστορικών. Μερικά μείζονα γεγονότα ξεχωρίζουν. Στην κλασική περίοδο η Συνέλευση είναι αυτή που αποφασίζει περί ειρήνης ή πολέμου· είναι αυτή που επιλέγει το βασιλιά ή το στρατηγό που θα αναλάβει την αρχιστρατηγία. Οι έφοροι κηρύσσουν την επιστράτευση ή καθορίζουν τον αριθμό των κλάσεων που πρέπει να αναχωρήσουν σε εκστρατεία και συνεπώς το μέγεθος της αποστολής· οι ίδιοι επίσης διεξάγουν τις επίσημες διαπραγματεύσεις, τόσο εν καιρώ ειρήνης όσο και εν καιρώ πολέμου. <br /><br /> Επειδή οι εκστρατείες από ξηράς δέσμευαν τον τακτικό στρατό της πόλης, η φρουρά επανδρωμένη με πολίτες και περιοίκους λογικά διοικείται από τον έτερο βασιλιά. Ως τα τέλη του 6ου αιώνα οι δυο βασιλείς διοικούσαν από κοινού το στρατό, όμως κατά την εισβολή το 506 στην Αττική, ο Κλεομένης Α΄ και ο Δημάρατος δίνουν αντικρουόμενες διαταγές, με αποτέλεσμα τη διάλυση του στρατεύματος. Από τότε ένας νέος νομός ορίζει ότι ένας μόνο από τους βασιλείς θα αναχωρεί σε εκστρατεία, ενώ ο άλλος θα παραμένει στη Σπάρτη. Βεβαίως εδώ υπάρχει ένας παράγοντας ανισότητας μεταξύ των βασιλέων: ο ένας αναλαμβάνει μεν εντολή που εμπεριέχει πολλούς κινδύνους, μα που μπορεί να του προσφέρει δόξα και επιρροή, ενώ ο άλλος αδημονεί στη Σπάρτη. Ένας βασιλιάς με κύρος που απολαμβάνει της εμπιστοσύνης του «δόμου» και που έχει το απαραίτητο πολιτικό βάρος να επιβάλλει την εκλογή των φίλων του στο αξίωμα του εφόρου, κατορθώνει μερικές φορές να εμπνεύσει και να διευθύνει άμεσα ή έμμεσα όλη την εξωτερική πολιτική της πόλης: είναι η περίπτωση για πολλά χρόνια του Κλεομένη Α΄ και του Αγησίλαου και, για μικρότερη χρονική περίοδο, του Αρχίδαμου Β΄, του Πλειστοάνακτα και του Παυσανία. Παραφράζοντας τον Θουκυδίδη, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε συχνά τη σπαρτιατική κυβέρνηση «αρχή υπό τον πρώτον βασιλέως». <br /><br /> Αντίθετα, σπάνια οι ιστορικοί μνημονεύουν τη Γερουσία όσον αφορά την εξωτερική πολιτική· προφανώς αυτό δεν σημαίνει πως δεν προϋπήρχε η απόφαση των γερό-. ντων, απλά για τους εξωτερικούς παρατηρητές η συζήτηση στη Συνέλευση και η ψήφος του δάμον ήταν καθοριστικοί παράγοντες. Παραμένει το γεγονός ότι η Γερουσία, που εκδικάζει πολλές κατηγορίες προδοσίας εναντίον των βασιλέων και των στρατιωτικών αρχηγών, διαθέτει αξιοσημείωτη ισχύ πίεσης. Κάποιοι γέροντες συμπράττουν ή συμμαχούν με τη μια ή την άλλη βασιλική οικογένεια και σχηματίζουν φατρίες προσκείμενες άνευ όρων σε ένα βασιλιά· σ’ αυτές έρχονται να προστεθούν και άλλοι γέροντες για λόγους προσωπικούς ή πολιτικούς. Ένας βασιλιάς που θέλει να αποφύγει τη θανατική καταδίκη του ή κάποιου από τους συγγενείς του, οφείλει είτε να κερδίσει την υποστήριξη των ανεξάρτητων από τις φατρίες γερόντων είτε να έρθει σε συνεννόηση με τον άλλο βασιλιά και τους φίλους του (οι δυο βασιλικές φατρίες ενωμένες φαίνεται να διαθέτουν την πλειοψηφία). Αν πιστέψουμε την με έντονα χρώματα αφήγηση του Ξενοφώντα (Ελληνικά 5, 4, 24-33), ο Σφοδρίας, φίλος του βασιλέα Κλεόμβροτου, απαλλάχθηκε μετά την άτυχη εκστρατεία του κατά του Πειραιά, επειδή ο γιος του ήταν ο ερωμένος του Αρχίδαμου, γιου του Αγησίλαου. <br /><br /> Η Εκκλησία λαμβάνει τις κύριες αποφάσεις σε θέματα εξωτερικής πολιτικής· οι εντολές κατ η επιρροή προέρχονται στην πλειονότητα τους από την εμπιστοσύνη του λαού. Στα δύο αυτά σημεία, το σπαρτιατικό σύστημα δεν είναι στις βασικές του δομές διαφορετικό από αυτό της Αθήνας. Ωστόσο όταν ο Αριστοτέλης κάνει μνεία στα «δημοκρατικά» στοιχεία της Λακεδαιμόνιας Πολιτείας, επιμένει σχετικά με τη συμμετοχή των ανδρών του λαού στην Εφορεία, την κοινή εκπαίδευση για όλους και τα συσσίτια, αλλά δεν αναφέρει τίποτα για τη Συνέλευση. Ακόμη περισσότερο, βεβαιώνει ότι στη Σπάρτη, όπως επίσης στην Κρήτη, ο λαός δεν έχει το δικαίωμα παρά να επικυρώνει με την ψήφο του [συνεπηψηφίσα, Πολιτικά 2,1271b] τις αποφάσεις των γερόντων και υπογραμμίζει ότι, αντίθετα από τους Καρχηδόνιους, οι Σπαρτιάτες πολίτες δεν έχουν το δικαίωμα να συζητούν τις προτάσεις που τους διαβιβάζονταν. Οι παρατηρήσεις του Αριστοτέλη μοιάζουν να απηχούν την περίφημη προσθήκη της Μεγάλης Ρήτρας που αποδίδεται στους βασιλείς Πολύδωρο ή Θεόπομπο: αι δέ σκολιάν ο δάμος εροιτο, τους πρεσβυγενέας και αρχαγέτας αποστατήρας ημεν, αν ο λαός διατυπώνει στρεβλό αίτημα, οι γέροντες και οι βασιλείς λύουν τη συνεδρίαση (Πλούταρχος, Λυκούργος 6, 8). <br /><br /> Αυτές οι μαρτυρίες μας ωθούν στη μη γενίκευση των παρατηρήσεων που δημιουργεί η μελέτη της σπαρτιατικής εσωτερικής πολιτικής: σε άλλους τομείς, που αφορούν τη διανομή γης, την παιδεία και γενικά την εσωτερική τάξη της πόλης, πιθανά οι αποφάσεις λαμβάνονταν από μικρές ομάδες και ενίοτε εν κρύπτω. <br /><br /> Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις σχετικά με τον τρόπο καταστολής ίων συνωμοσιών ή υποτιθέμενων συνωμοσιών. Το 397, ο Αγησίλαος παρατηρεί κατά τη διάρκεια μιας θυσίας κάποια ανησυχητικά σημεία - πέντε μέρες αργότερα, έρχονται να καταγγείλουν στους εφόρους τη συνωμοσία του Κινάδωνα. Οι έφοροι δεν καλούν καν τη «μικρή συνέλευση», παρά αρκούνται στο να συμβουλευτούν ατομικά κάποιους γέροντες, συλλαμβάνουν και ανακρίνουν με άκρα μυστικότητα τον Κινάδωνα. Η υπόθεση παίρνει δημοσία διάσταση όταν πια ο Κινάδων και οι συνένοχοι του σιδηροδέσμιοι περιφέρονται στους δρόμους της πόλης πριν εκτελεστούν (Ξενοφών, Ελληνικά. 3.3). Το 369, κατά την εισβολή των Θηβαίων, ο Αγησίλαος υποψιάζεται τα επαναστατικά σχέδια μιας ομάδας Σπαρτιατών πολιτών που συγκεντρώνονταν συχνά σε ένα σπίτι. Έπειτα από μια σύσκεψη με τους εφόρους, δίνει εντολή να θανατώσουν τους συνωμότες ή υποτιθέμενους συνωμότες. (Πλούταρχος, Αγησίλαος 32, 10-11). Σίγουρα επρόκειτο για εξαιρετικό μέτρο καθώς φαίνεται, μα κανένας δεν μέμφθηκε τον Αγησίλαο για κατάχρηση εξουσίας. <br /><br /> Όταν η σπαρτιατική τάξη απειλείται, υπάρχει σειρά διαδικασιών που επιτρέπουν στις «αρχές» (οι εν τέλει, ο όρος είναι ευρύς κατά Βούληση) να δρουν γρήγορα και διακριτικά: σύγκληση της μικράς εκκλησίας, συγκέντρωση της Γερουσίας, συμβουλή κάποιων γερόντων ή μονό των εφόρων. Πάντως υπάρχει συνεννόηση, αλλά μερικές φορές σε πολύ κλειστό κύκλο· ελάχιστοι κανόνες θεσμοθετημένοι περιορίζουν τη δράση των «αρχών». <br /><br /> Η εξαιρετική πολιτική σταθερότητα της Σπάρτης, η οποία δεν γνώρισε ούτε τυραννία ούτε εμφύλιο πόλεμο (τουλάχιστον προς τον 3ο αιώνα), δεν ερμηνεύεται μόνο μέσα από την έννοια της πειθαρχίας που τους εμπέδωσε η σπαρτιατική παιδεία, αλλά οφείλεται, όπως υπογράμμισαν ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, εν μέρει στο μικτό χαρακτήρα ίου συντάγματος (áv0pojnoi του λαού, ευγενείς και βασιλείς είναι εξ ίσου αφοσιωμένοι σε ένα καθεστώς στο οποίο συμμετέχουν), εν μέρει δε και ίσως ακόμη περισοοιερο στη διαρκή επαγρύπνηση «αρχών» που τους ακολουθεί ο φόβος των εξεγέρσεων. <br /><br /> Υπήρχαν στη Σπάριη θέματα για διαρκή συζήτηση - η ομορφιά των νεαρών αγοριών, η αξία του τάδε ή του δείνα- υπήρχαν ερωτήματα που υποβάλλονταν σε δημόσια ψη- φοφορία, όπως οι αποφάσεις σχετικά με την ειρήνη ή τον πόλεμο, υπήρχε το τεράστιο θέμα της εσωτερικής ασφάλειας της πόλης - οι είλωτες, οι υπομείονες (τα κατώτερα στρώματα), τα φατριαστικά σχεδία κάποιων - το οποίο μονό με μισόλογα ανέφεραν αφήνοντας το στη διακριτική ευχέρεια των αρχών. Τέλος, υπήρχε η διατήρηση των οικονομικών και πολιτικών προνομίων μιας κρυφής ολιγαρχίας, διατήρηση που απασχολούσε ορισμένους χωρίς ποτέ να μιλούν γι’ αυτή, τουλάχιστον μέχρι nou ξέσπασαν οι επαναστάσεις του 3ου αιώνα. <br /><br /> Δεν γίνονταν όλα κρυφά στη Σπάρτη, αλλά ο Θουκυδίδης έχει πολλούς λόγους για να επισημάνει το κρυπτόν της πολιτείας. <br /><br /><br /> Μετάφραση: Γιώργος Γεωργαμλής <br /><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /><br /> Andrewes Α.. Probouleusis Sparta's contribution to the technique of government. Oxford, 1954. <br /> «The government of classical Sparta», Mélanges V. Ehrenberg, Oxford, 1966, p.p. 1-20. <br /> Carlier P. «La vie politique à Sparte sous le règne de Cléomene 1er. Essai d' interprétation», Ktèma 2 (1977),p.p. 65-84. <br /> «La royauté en Grèce avant Alexandre», Strasbourg 1984. <br /> Cartledge P.. «Agesilaos and the crisis of Sparta», Cambridge, 1985. <br /> Richer N.. «Les Ephores». Paris 1998. <br /> Roussel P.. «Sparte», Paris, 1ère ed 1939 · <br /></b> <b><br /><br /> 4. <a href="http://www.ekivolos.gr/Kaiadas.htm">Ο ΚΑΙΑΔΑΣ</a> <br /><br /> του ΝΙΚΟΥ ΜΠΙΡΓΑΛΙΑ δρος Ιστορίας <br /><br /> Από τα μέσα του 17ου αιώνα μέχρι σήμερα, με ελάχιστες εξαιρέσεις ή αποκλίσεις, η έκθεση των δύσμορφων βρεφών στη Σπάρτη χαρακτηρίζεται ως βάρβαρη και απάνθρωπη πράξη, η οποία υπαγορεύεται από την αρχή της ευγονίας και της χρησιμότητας στο κράτος (τροφοδοτείται έτσι η αντίληψη περί σπαρτιατικής επιλεκτικότητας και στρατοκρατούμενης πόλης) και από την αρχή πως κάθε Σπαρτιάρτης ανήκει αποκλειστικά και μόνο στην πόλη. <br /><br /> Η άποψη αυτή ταυτίστηκε με μια σειρά στερεοτύπων που ακολουθούν συνήθως τους χαρακτηρισμούς της σπαρτιατικής κοινωνίας και συνδέθηκε με μια συγκεκριμένη εικόνα-παράσταση για τη σπαρτιατική πολιτεία. Απομονώνει επίσης τη σπαρτιατική πρακτική από το ευρύτερα διαδεδομένο φαινόμενο της έκθεσης των βρεφών στην αρχαιότητα, αποδίδοντας της ιδιαίτερο σημασιολογικό φορτίο. <br /><br /> Παραδόξως, καμιά από αυτές τις αντιλήψεις-απόψεις περί σπαρτιατικής ιδιαιτερότητας ή «αγριότητας» δεν καταγράφονται στις μαρτυρίες των αρχαίων. Οι αιτίες που οδηγούσαν κάποια οικογένεια στην έκθεση ενός αρτιμελούς παιδιού ήταν συνήθως κοινωνικές και οικονομικές, και υπάρχουν διαφορές από πόλη σε πόλη και από εποχή σε εποχή ως προς τις διαστάσεις και τον τρόπο εφαρμογής της. Αντίθετα, η έκθεση των παιδιών με κάποια γενετική δυσπλασία ή δυσμορφία αποτελούσε κοινή πρακτική και δεν παρατηρούνται διακρίσεις ή πολυνομία από πόλη σε πόλη και από εποχή σε εποχή. Το τερατόμορφο βρέφος θεωρούνταν ανεπιθύμητο και προκαλούσε το φόβο της κοινότητας. <br /><br /> Η μελέτη της μοναδικής φιλολογικής μαρτυρίας που διαθέτουμε (Πλούτ., Λυκ., 16, 1-3) εμφανίζει μεγάλη συνάφεια και πνευματική συγγένεια με τις απόψεις του Πλάτωνα, οι οποίες όμως δεν αναφέρονται στη σπαρτιατική πρακτική. Ο Πλάτωνας, όπως συχνά κάνει και σε άλλα Ζητήματα, καινοτομεί και στο σημείο αυτό. θεωρητικοποιεί την ευγονία, τη συνδέει με την έκθεση και εισάγει στη διαδικασία της έκθεσης μια ειδική επιτροπή «αξιολόγησης» των νεογέννητων. Παράλληλα, αποκλείει την έκθεση των υγιών παιδιών και επικεντρώνει την προσοχή και το ενδιαφέρον του στα δύσμορφα. Τη λογική αυτή κατάταξη του θέματος, καθώς και τον τρόπο περιγραφής της διαδικασίας της έκθεσης από τον Πλάτωνα, τη συναντάμε στον Πλούταρχο για την περίπτωση της Σπάρτης. <br /><br /> Το χωρίο του Πλουτάρχου εγείρει πέντε ουσιαστικά προβλήματα: την εξέταση, την ευγονία, την απονομή κλήρου στο υγιές παιδί, τη ρίψη του δύσμορφου στον Καιάδα, και το ρόλο των φυλετών που συνδυάζεται με το βαθμό εξουσίας του πατέρα πάνω στο παιδί του. <br /><br /> Σε μια κλειστή κοινωνία, όπως αυτή των Ομοίων στη Σπάρτη, όπου επικρατούσαν ενδογαμικές σχέσεις, το φαινόμενο ως προς τη διαμαρτία περί της διάπλασης των παιδιών δεν πρέπει να ήταν σπάνιο και ίσως για το λόγο αυτό μέτρα προστασίας να κρίθηκαν από την κοινότητα απαραίτητα και αναγκαία. Εκεί, ίσως, να βρίσκεται και η αιτία της ιατρικής εξέτασης του παιδιού από τους γεροντότερους. <br /><br /> Η ορθολογική ερμηνεία της ευγονίας, πολιτικά μεταφράζεται στη διάθεση των Σπαρτιατών να απομακρύνουν μόνο τα τερατόμορφα, βασιζόμενοι στην αρχή πως κάθε υγιές παιδί είναι συγχρόνως και ένας μελλοντικός πολίτης. <br /><br /> Με την ευκαιρία της διαδικασίας εξέτασης του παιδιού από τους φυλέτες, συνδυάζονταν και η απονομή του κλήρου από τον πατέρα. Ο χαράκτηρας, η σημασία όμως αυτής της απονομής ήταν διαφορετική πριν και μετά το νόμο του Επιταδέα. Πριν από το νόμο του Επιταδέα, η απονομή κλήρου ίσως είχε συμβολικό χαρακτήρα, μια και το παιδί αποκτούσε αυτοδίκαια την πατρική περιουσία. Μετά το νομό του Επιταδέα, η απονομή γης στο νεογέννητο πρέπει να αποκτά ουσιαστικό χαρακτήρα για το μελλοντικό πολίτη. Η δημοσιοποίηση της απονομής κλήρου αποτελούσε ίσως μια δεσμευτική υπόσχεση του πατέρα, παρουσία των μελών της φυλής, ότι 8α αφήσει τον κλήρο στο παιδί που αναγνωρίζει και αναλαμβάνει να αναθρέψει και όχι σε κάποιον άλλον. <br /><br /> Στη νεότερη και σύγχρονη ιστοριογραφία επικρατεί η άποψη που ταυτίζει τους Αποθέτες με τον Καιάδα. Ο Πλούταρχος, όπως και καμιά άλλη μαρτυρία, δεν συσχετίζει τους Αποθέτες με τον Καιάδα. Αν μεταξύ Καιάδα και Αποθετών - δυο ονοματολογικοι προσδιορισμοί που δηλώνουν βαραθρώδη τόπο - επήλθε εννοιολογική ταύτιση, οφείλεται στο συνειρμικό συλλογισμό που απορρέει από τη διαμορφωμένη αντίληψη περί σπαρτιατικής σκληρότητας. Η θρυλική ρίψη στον Καιάδα αφορά τους καταδικασμένους σε θάνατο ή τα πτώματα τους και όχι τα εκ γενετής δύσμορφα παιδιά. Η ταύτιση του με τους Αποθέτες ανταποκρίνεται περισσότερο στην παράσταση-εικόνα της πόλης αυτής έτσι όπως κατασκευάστηκε στη σύγχρονη εποχή και λιγότερο στην ιστορική της πραγματικότητα. <br /><br /> Και μόνο το γεγονός πως ο Σπαρτιάτης, με την ιδιότητα του πατέρα, παρουσιάζει το παιδί στους φυλέτες, προϋποθέτει ένα προηγούμενο στάδιο αναγνώρισης του βρέφους εκ μέρους του (κάτι αντίστοιχο με τη γιορτή των Αμφιδρομίων στην Αθήνα). Ο πατέρας δηλαδή έφερνε στη λέσχη μόνο όσα παιδιά επιθυμούσε να αναθρέψει. Το γιατί στη Σπάρτη η έκθεση των αρτιμελών παιδιών δεν εκφραζόταν με την κλασική μορφή της εγκατάλειψης τους, όπως συνέβαινε στην Αθήνα, ίσως να οφειλόταν στη διαφορετική δομή που είχε η κοινωνική διαστρωμάτωση των πολιτών. Στο γεγονός, δηλαδή, πως στην τάξη των Σπαρτιατών υπήρχαν θεσμοθετημένα κοινωνικά στρώματα, που μπορούσαν να «υποδεχθούν» το εκτιθέμενο παιδί, κάτι που δεν συναντάμε στην Αθήνα. <br /><br /> Η παρουσία των φυλετών δεν αφορά τη διαδικασία αναγνώρισης του παιδιού από τον πατέρα, που ήταν καθαρά οικογενειακή υπόθεση. Αφορά τη διαδικασία εισόδου και εγγραφής του παιδιού στη φυλή, η οποία δεν ανήκει στη δικαιοδοσία της οικογένειας. Ετσι ερμηνεύεται ο αναβαθμισμένος ρόλος των φυλετών, ανεξάρτητα από το βαθμό εξουσίας του πατέρα (κάτι αντίστοιχο με τη γιορτή των Απατουρίων στην Αθήνα). Τη γενικότερη χαλάρωση των παραδοσιακών θεσμών της Σπάρτης στη μακρόχρονη περίοδο, από την αρχαϊκή έως τη ρωμαϊκή εποχή, ακολούθησε κατ η ισχύς των φυλετών. <br /><br /> Η σπαρτιατική συνήθεια της έκθεσης εντάσσεται στη γενικότερα διαδεδομένη συνήθεια της έκθεσης των ανεπιθύμητων παιδιών στον αρχαίο κόσμο. Καμιά «σπαρτιατική ανωμαλία», τίποτα το ιδιαίτερο ή το αξιοπερίεργο δεν σημειώνεται στην αρχαία ελληνική γραμματεία για την εφαρμογή αυτής της πρακτικής στη Σπάρτη. Η μοναδική ιδιαιτερότητα που εμφανίζεται στην περίπτωση της Σπάρτης είναι ότι η έκθεση περιορίζεται και επικεντρώνεται μόνο στα τερατόμορφα παιδιά και δεν επεκτείνεται και στα αρτιγενή, όπως ευρύτατα εφαρμοζόταν στις άλλες πόλεις. <br /><br /> Η μαρτυρία του «ηθικολόγου» Πλούταρχου μέσα από το σπαρτιατικό πρότυπο λειτουργεί παράλληλα και ως παρότρυνση και προτροπή για τον περιορισμό των διαστάσεων της έκθεσης των υγιών βρεφών, που την εποχή του παρουσίαζε τρομακτική έξαρση, επικεντρώνοντας τη μόνο σε μια συγκεκριμένη περίπτωση, αυτή των δύσμορφων εκ γενετής παιδιών. Τα συμπεράσματα περί ευγονίας των Σπαρτιατών, στο πλαίσιο μιας στρατοκρατούμενης κοινωνίας, ο υπερβάλλων ρόλος των φυλετών στις οικογενειακές και ατομικές υποθέσεις, στο πλαίσιο του κοινοβιακού χαρακτήρα της σπαρτιατικής κοινωνίας, προέρχονται και αποτελούν αναπόσπαστα μέρη του σπαρτιατικού μύθου, του οποίου ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες ήταν και ο Πλούταρχος. <br /><br /><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> Πέτρος Θέμελης, «Καιάδας», Αρχαιολογία, 15,1985, οελ. 5-62 <br /></b> <b><br /><br /> 5. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΟΤΗΤΑ <br /><br /> της Claude Mosse ομότιμης καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο Παρίσι-8 <br /><br /> Σπάρτη, η πόλη των «ίσων». Έτσι παρουσιάζεται αιώνες τώρα η ελληνική πόλη που προκάλεσε ταυτόχρονα το μεγαλύτερο ενθουσιασμό σε ορισμένους και τις περισσότερες ίσως επιφυλάξεων στους άλλους. Απέδιδαν δε αυτή την «ισότητα» σε άξιο έργο του νομοθέτη Λυκούργου, ο οποίος, με σκοπό να αποσοβήσει μία σοβαρή κρίση που απειλούσε την ενότητα της πόλης, μοίρασε το έδαφος της Λακωνίας σε ίσους κλήρους και επέβαλε στους Σπαρτιάτες μια εκπαίδευση και έναν τρόπο ζωής που ενίσχυαν αυτή την ισότητα. <br /><br /> Ωστόσο, από την αρχαιότητα υπήρχαν ερωτήματα για την ιστορική αλήθεια σχετικά με τόν Λυκούργο. Ο Πλούταρχος, συγγραφέας μιας Βιογραφίας του Σπαρτιάτη νομοθέτη, στην οποία οφείλουμε ένα μεγάλο μέρος από την πληροφόρηση μας, αναγνώριζε το γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα την περίοδο που έζησε και παραδεχόταν πως οποιαδήποτε αναφορά σε αυτόν είναι ασαφής. Τόσο σύνθετο πρόβλημα αποτελεί η σπαρτιατική ισότητα και δεν είναι πανιά εύκολο να ξεχωρίσουμε την πλευρά που αντιστοιχεί στο «μύθο» από αυτή που εκφράζει μια κάποια πραγματικότητα. Πέραν τούτου η δυσκολία συνδέεται με τη σπανιότητα των πηγών σπαρτιατικής προέλευσης. Πιο συχνά μέσα από τα μάτια των άλλων και ιδιαίτερα των Αθηναίων, πρέπει να αποτολμήσει κανείς να αντιληφθεί τη φύση του σπαρτιατικού βίου. Και τη μοναδικότητα της στον αρχαϊκό και κλασικό ελληνικό κόσμο. <br /><br /> Σε πείσμα της παράδοσης που κρατούσε το ρόλο του νομοθέτη, το σπαρτιατικό καθεστώς φαίνεται να εγκαθιδρύεται κατά το ήμισυ του 7ου αιώνα ή το τέλος του 6ου αιώνα. Τον 7ο αιώνα διεξήχθησαν οι Μεσσηνιακοί πόλεμοι που θα επέτρεπαν στους Σπαρτιάτες να επεκταθούν σε αυτήν την πλούσια γη. Είναι τότε επίσης που θα εκδηλωθεί στις γραμμές των οπλιτών, αυτών των βαριά οπλισμένων στρατιωτών, η αναφερόμενη από τον ποιητή Τυρταίο διεκδίκηση μιας ισότιμης διανομής, όχι βέβαια της γης της Λακωνίας, αλλά της κατακτημένης γης στη Μεσσήνη. Η ίση μοιρασιά της λείας των οπλιτών συνδεόταν με την ίδια τη φύση της φάλαγγας των οπλιτών και αυτό ακριβώς αποτελεί παράδοση, η οποία θα διατηρηθεί για πολύ καιρό. Άλλωστε, η αμοιβή μέσω του κλήρου γης της στρατιωτικής υπηρεσίας αποτελεί εξίσου μια πρακτική που συναντάται μέχρι την ελληνιστική περίοδο, σε βασίλεια που ίδρυσαν Μακεδόνες άρχοντες. Μπορούμε λοιπόν να δεχτούμε πως με την κατάκτηση της Μεσσηνίας και τη μετατροπή ίων κατοίκων της σε είλωτες, το μεσσηνιακό έδαφος κατανεμήθηκε σε κλήρους ίσους. Αργότερα, η ανάμνηση αυτής της ισομοιρίας θα τροφοδοτήσει το μύθο ενός συστήματος ισότιμης διανομής της πατρώας γης που νομοθετήθηκε από τον Λυκούργο, ένα μοίρασμα σε κλήρους που θα εξασφάλιζαν σε κάθε Σπαρτιάτη τη δυνατότητα συμμετοχής στα συνδεόμενα με την ιδιότητα ίου Σπαρτιάτη πολίτη συσσίτια. <br /><br /> Μια τέτοια ερμηνεία της ίσης μοιρασιάς, που αφορούσε μόνο το μεσσηνιακό έδαφος. αποδίδει καλύτερα την εικόνα μιας κοινωνικής ανισότητας την οποία άλλωστε αποκαλύπτουν τα ευρήματα σε τάφους πολύτιμων αντικείμενων και όπλων που μαρτυρούν την ύπαρξη μιας αριστοκρατικής τάξης στους κόλπους της σπαρτιατικής κοινωνίας. Ωστόσο αυτές οι μαρτυρίες σπανίζουν από τα μέσα του 6ου αιώνα. Πιθανώς τότε μια μεταρρύθμιση, που η παράδοση συνέδεε με τον έφορο Χίλωνα, να επέβαλε στο σύνολο των Σπαρτιατών ένα τρόπο διαβίωσης και μια κοινή αγωγή που αποσκοπούσαν στην κατασκευή «ομοίων», ενώ απαγορεύεται η κυκλοφορία χρυσών και αργυρών νομισμάτων. Αυτή η μεταρρύθμιση είχε για αντικείμενο, όπως ενίοτε υποθέτουμε, τον αποτελεσματικότερο έλεγχο της μάζας των εξαρτημένων, των ειλώτων της Λακωνίας και κυρίως της Μεσσηνίας, με αντιστάθμισμα το μετασχηματισμό της κοινότητας ίων Σπαρτιατών σε στρατό και μάλιστα διαρκή. Δύσκολο να πάρει κανείς θέση. Παραμένει το γεγονός πως αυτή η «ισότητα» μεταξύ των Σπαρτκπών όχι μονό εξασφάλισε την ισχύ της πόλης σχεδόν επί δύο αιώνες, αλλά αποτέλεσε πρότυπο στα μάτια ορισμένων Ελλήνων και στην Αθήνα ιδιαίτερα του Σωκράτη και των μαθητών του. <br /><br /> Κι όμως, αυτή η δύναμη που οδήγησε τη Σπάρτη σε νίκη κατά της Αθήνας και γκρέμισε την ηγεμονία της στο Αιγαίο, επρόκειτο επίσης να φέρει την κρίση του συστήματος των ίσων. Οι επιδοτηθείς από τον Πέρση Βασιλιά και τους σατράπες του. χάρη στις οποίες η Σπάρτη μπόρεσε να αντιπαραθέσει στην Αθήνα ένα ισοδύναμο στόλο, επέφερε αυτό που οι σύγχρονοι καταγγέλλουν σαν «φιλοχρηματία». Η αναφορά του Πλούταρχου στο στρατηγό Γύλιππο, που μετέφερε κρυμμένες στις αποσκευές του αθηναϊκές «κουκουβάγιες», νομίσματα αργυρά ιδιαίτερης αξίας σε όλο τον ελληνικό κόσμο, είναι ως προς αυτό χαρακτηριστική. Παρ’ ότι, σύμφωνα επίσης με τον Πλούταρχο, εκείνη την περίοδο ο Λύσανδρος είχε επιβάλει ένα νόμισμα από σίδερο και είχε απαγορέψει εκ νέου την κυκλοφορία πολύτιμων μετάλλων, παραμένει το γεγονός της εισαγωγής του νομίσματος στη Σπάρτη. <br /><br /> Κάτι ακόμα, επίσης από την αφήγηση του Πλούταρχου: ο νόμος του Επιταδέα που επιτρέπει την κατά βούληση διάθεση του κλήρου, αντί της μεταβίβασης του στους άμεσους κληρονόμους, επιτάχυνε την τάση της συγκέντρωσης γης, τάση που με τη σειρά της ενέτεινε η δυνατότητα που η Σπάρτη παρείχε στην επίκληρο θυγατέρα, μοναδική κληρονόμο ενός και μόνο περιουσιακού στοιχείου, να νυμφευθεί εκτός της πατρικής γενιάς. Σε κάθε περίπτωση αυτό βεβαιώνει ο Αριστοτέλης στο έργο του Πολιτικά περιγράφοντας ένα ιδιαίτερα άνισο σπαρτιατικό σύστημα με συνέπεια την αριθμητική μείωση των Σπαρτιατών. <br /><br /> Για να εξηγήσουμε αυτή τη μείωση πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη η οριστική απώλεια της Μεσσηνίας μετά τη νίκη του Θηβαίου Επαμεινώνδα, κάτι που ερμηνεύθηκε με τον αποκλεισμό στην πράξη ίων πλέον πτωχών από το σώμα των πολιτών που δεν είχαν να συνεισφέρουν στα συσσίτια παρά μονό τον κλήρο τούς. <br /><br /> Η πραγματικότητα αυτών των κοινωνικών ανισοτήτων δεν επιδέχεται αμφισβήτηοη. Εξηγούν δε τις απόπειρες των μεταρρυθμιστών βασιλέων του 3ου αιώνα. Άγη και Κλεομένη, οι οποίοι θα θέσουν υπό τη νομοθετική κηδεμονία του μυθικού νομοθέτη της Σπάρτης το σχέδιο μιας κοινής χρήσης των αγαθών, προάγγελο μιας ίσης κατανομής που παρουσιάστηκε σαν επιστροφή στους «νόμους του Λυκούργου». Αυτή η εμβάθυνση των ανισοτήτων δεν μπορούσε να μην αντανακλά σε πολιτικό επίπεδο. Ο Αριστοτέλης άλλωστε αυτό αφήνει να εννοηθεί στο ίδιο σημείο του 2ου βιβλίου στα Πολιτικά. Όμως το πρόβλημα της πολιτικής ισότητας τίθεται με όρους πολύ πιο σύνθετους. Είναι γεγονός πως η Σπάρτη θεωρούνταν στην κλασική εποχή η κατ’ εξοχήν ολιγαρχική πόλη-κράτος. Πράγματι, η πολιτική ισότητα ήταν για πολλούς θεωρητικούς ίδιον της δημοκρατίας, θεμελιωμένη πάνω στην ισονομία και την ισηγορία, δηλαδή μια πολιτική ισότητα που να μην είναι ασυμβίβαστη με τις κοινωνικές ανισότητες κατ που όμως να εκφράζεται μεσω του δικαιώματος λόγου που εκχωρούσε σε όλους στη διάρκεια μιας Συνέλευσης. της οποίας οι αποφάσεις ήταν κυρίαρχες. <br /><br /> Η πολιτική οργάνωση της Σπάρτης ήταν σύμφωνα με την παράδοση δομημένη από τη Μεγάλη Ρήτρα, το χρησμό που είχε λάβει ο Λυκούργος από τους Δελφούς. Πολύ αργότερα κατεγράφη κατ αυτή ακριβώς η καταγραφή αναφέρεται από τον Πλούταρχο στο Βίο του Λυκούργου. Υποδήλωνε πως ο λαός κατανεμημένος σε φυλές κατ οβάς θα συγκεντρώνεται κάποιες περιόδους κατόπιν καλέσματος ενός Συμβουλίου, αποτελουμένου από τριάντα μελη, εκ των οποίων δύο «αρχηγέτες», δηλαδή τους δυο βασιλείς. Αργότερα θα δημιουργούσαν το σώμα των πέντε αξιωματούχων, τους εφόρους, οι οποίοι εκλέγονταν κάθε χρόνο. Το σύνταγμα των Λακεδαιμονίων παρουσίαζε λοιπόν καθαρά ολιγαρχικό χαρακτήρα, αφού οι κάτοχοι της αρχής, βασιλείς. Γερουσία και έφοροι, αποτελούσαν μια μικρή μειονότητα. Οι δυο βασιλείς, γόνοι των δυο βασιλικών οικογενειών των Αιγειάδων και των Ευρυπωντιδών εναλλάσσονταν στην εξουσία κληρονομικά. Οι γέροντες, ηλικίας εξήντα και πλέον ετών, ήταν εκλεγμένοι δια βίου. Μόνο οι έφοροι εκλέγονταν κάθε χρόνο και επιλέγονταν μέσα από το σύνολο των Σπαρτιατών, γεγονός που δικαιολογεί ορισμένους να βλέπουν στο πρόσωπο τους το «δημοκρατικό» στοιχείο του λακεδαιμονικού συντάγματος. Είναι προφανές πως απέχετ πάρα πολύ από ιόν τύπο της ισότιμης στελέχωσης, δηλαδή της ετήσιας κλήρωσης, των μελών της Βουλής και ίου μεγάλου αριθμού αξιωματούχων στην Αθήνα. Μα τι ακριβούς ήταν η σπαρτιατική Συνέλευση; Στο κείμενο της Μεγάλης Ρήτρας που αναφέρει ο Πλούταρχος, εμφανίζεται σαν κυρίαρχη Συνέλευση, κυρίαρχη του κράτους. Ωστόσο ο ίδιος ο Πλούταρχος παραθέτει στη συνέχεια μία τροπολογία την οποία προσέθεσαν οι βασιλείς Πολύδωρος και Θεόπομπος. Σύμφωνα με αυτή, αν ο λαός εκφραζόταν «λανθασμένα», οι βασιλείς και η Γερουσία δεν θα επικύρωναν την πρόταση και θα διέλυαν τη Συνέλευση. Ο Πλούταρχος ερμηνεύει την τροπολογία σαν περιστολή των εξουσιών της Συνέλευσης. Και το μεγαλύτερο μέρος των σχολιασμών ευθυγραμμίστηκαν με την ερμηνεία του. Πρόσφατα ωστόσο αμφισβητήθηκε από τη Φ. Pizé (F. Ruzé) (Διαβούλευση και Εξουσία στην ελληνική πολιτεία από τον Νέστορα ως τον Σωκράτη, Παρίσι 1997), που διαφορετικά αντιλαμβάνεται την προσθήκη, βλέποντας σε αυτή μία απλή ανασύνταξη της Γερουσίας που είχε αφήσει την τελική απόφαση στη Συνέλευση και μόνο. <br /><br /> Πράγματι, όπως η Φ. Pizé αποδεικνύει δανειζόμενη πλείστα παραδείγματα ιδιαίτερα από τους ιστορικούς, τον Ηρόδοτο, τον Θουκυδίδη, τον Ξενοφώντα, η Συνέλευση μοιάζει να είναι κυρίαρχη όταν πρόκειται να συζητηθούν θέματα ειρήνης και πολέμου, και κατά συνεπεία μπορεί κανείς να παραδεχτεί πως αυτή η κυριαρχία επεκτεινόταν και σε άλλα επίπεδα. Η ύπαρξη μάλιστα της μικρής εκκλησίας που επικαλείται ο Ξενοφών αναφορικά με m συνωμοσία του Κινάδωνα, δεν αντιτίθεται σε αυτή την ανεξαρτησία της Συνέλευσης: η μικρή εκκλησία μπορεί να αναλάβει μία επείγουσα κατάσταση. <br /><br /> Άρα. σε πείσμα του ολιγαρχικού χαρακτήρα του συμβουλίου και της κληρονομικής εξουσίας των βασιλέων της, δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι στη Σπάρτη υπήρχε μια πραγματική πολιτική ισότητα μεταξύ των πολιτών. Η Φ. Pizé πάει ακόμα παραπέρα. Υποδεικνύει, χωρίς να είναι απόλυτη, ότι αυτή η Συνέλευση μπορεί επίσης να ήταν ανοικτή στους περίοικους, τους ελεύθερους κατοίκους της Λακωνίας που τελούσαν κάτω από την εξάρτηση των Σπαρτιατών, αλλά απολάμβαναν μια σχετική αυτονομία, καθώς και στις άλλες κατηγορίες «ελεύθερων κατώτερων στρωμάτων». Πράγματι, ο όρος Λακεδαιμόνιοι περιελάμβανε κατά την κλασική εποχή όχι μόνο τους όμοιους, τους αποκαλούμενούς απλά Σπαρτιάτες, μα εξίσου τους περίοικους. Αυτό είναι βεβαιωμένο για τον 4ο αιώνα και πιθανά ο λόγος για τον οποίο ο Αθηναίος ρήτορας Ισοκράτης συγκρίνει τους περίοικους με τον αθηναϊκό δήμο, ένα δήμο που δεν είχε ένα Σόλωνα για να του αποδώσει την πλήρη ιδιότητα του πολίτη. Πρόκειται για ένα πρόσφατο στοιχείο, που σχετίζεται με τη μείωση του αριθμού των γνήσιων Σπαρτιατών ή ανάθετα για μια αρχαία παράδοση; Όπως συμβαίνει πάντα, δεδομένου της φύσης των πηγών, είναι δύσκολο να τοποθετηθεί κανείς κατηγορηματικά. Το συμπέρασμα που προτείνεται από τη Φ. Ριζέ είναι ότι «οι Σπαρτιάτες στηρίζονταν ταυτόχρονα στην κυβέρνηση των αρίστων, μικρή ομάδα εξ, ορισμού, και την εξουσία ενός δήμου που αποτελούνταν τόσο από Ίσους, που ποτέ κανείς δεν διανοήθηκε να αποκλείσει από τις αποφάσεις, όσο και από πολίτες δεύτερης ζώνης, στους οποίους θα ήταν επικίνδυνο να αρνηθούν μια κάποια συμμετοχή: το πνίξιμο της φωνής μέσα στη συνέλευση α-ντιπροσώπευε μικρότερο κίνδυνο» (σελ. 239). Αν υποτεθεί πως οι περίοικοι και οι διάφορες κατηγορίες κατώτερων στρωμάτων, «υπομείονες», είχαν το δικαίωμα να μετέχουν στη Συνέλευση, στην πλειονότητα τους σπάνια είχαν αυτή τη δυνατότητα. Από την άλλη, η στενή εποπτεία ασκούμενη από τη Γερουσία και τους εφόρους περιόριζε στην πράξη αυτή τη φαινομενική ισότητα, όχι μόνο μεταξύ «ομοίων», αλλά κατά μείζονα λόγο ανάμεσα στην κατηγορία των με πλήρη δικαιώματα πολιτών κατ των άλλων Λακεδαιμονίων. <br /><br /> Η σπαρτιατική ισότητα ήταν λοιπόν εντελώς σχετική. Οικονομικά και κοινωνικά επιζούσε χάρη σε αυτές τις κοινές πρακτικές, που ωστόσο η «φιλοχρηματία» υλικών αγαθών έκανε όλο κατ περισσότερο τεχνητές. Πολιτικά. αφορούσε μόνο τους γνήσιους πολίτες, όλο και περισσότερο μειοψηφία στους κόλπους των Λακεδαιμονίων. Ο «μύθος» εξακολουθούσε να λειτουργεί όταν οι μεταρρυθμιστές βασιλείς του 3ου αιώνα θα προσπαθούσαν να τον αναβιώσουν. <br /></b> <b><br /> Μετάφραση: Γιώργος Γεωργαμλής <br /></b> <b><br /> 5. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΟ <br /><br /> του stephen hodkinson λέκτορα Αρχαίας Ιστορίας στο </b><br />
<b>Τμήμα Ιστορίας και Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Μάντσεστερ <br /> </b><br />
<b>Μία αγροτική οικονομία <br /></b> <b><br /> Είναι γεγονός ότι ο χαρακτήρας της σπαρτιατικής οικονομίας ήταν κατ’ εξοχήν αγροτικός. Ακρογωνιαίος λίθος της οικονομίας της ήταν το μέγεθος και η ποιότητα των αγροτικών γαιών. Μεταξύ του 9ου και του 7ου αιώνα π.Χ. οι Σπαρτιάτες κέρδισαν τον έλεγχο του συνόλου του εδάφους όχι μόνον της Λακωνίας, αλλά και της γειτονικής Μεσσηνίας. Τη γονιμότητα της Μεσσηνίας εξήραν οι αρχαίοι συγγραφείς. Ο Τυρταίος κάνει λόγο για τη «Μεσσηνία, καλή για όργωμα και για σπορά». Ο Ευριπίδης περιγράφοντας την περιοχή λέει ότι «παράγει πλουσιοπάροχα, υδρεύεται από αμέτρητα ρεύματα και στολίζεται από πλούσιους βοσκότοπους για αγελάδες και πρόβατα». Το μεγαλύτερο τμήμα της αχανούς αυτής έκτασης ήταν ιδιωτικό και ανήκε στους πολίτες της Σπάρτης, τους «Σπαρτιάτες». Πηγές στην Αθήνα της κλασικής εποχής αντιμετώπιζαν την ιδιοκτησία των Σπαρτιατών με φθόνο. Σύμφωνα με τον ψευδό-πλατωνικό διάλογο, Αλκιβιάδης Ι, «ούτε ένα από τα κτήματα μας δεν μπορούσε να συγκριθεί με τα δικά τους σε έκταση και υπεροχή ούτε σε αριθμό δούλων, που προέρχονταν κυρίως από την τάξη των ειλώτων, ούτε σε άλογα ούτε σε οποιοδήποτε άλλο ζώο που βόσκει στη Μεσσηνία». <br /><br /> Οι Σπαρτιάτες ήταν εισοδηματίες γαιοκτήμονες και όλοι τους ζούσαν μέσα στη Σπάρτη, συχνά σε σημαντική απόσταση από τα κτήματα τους. Η ζωή τους όλη ήταν αφιερωμένη στις πολιτικές και στρατιωτικές υποθέσεις και δεν χρειάζονταν να ασχοληθούν με χειρωνακτικές ή αγροτικές εργασίες. Τα κτήματα τους καλλιεργούσε κυρίως ο γηγενής πληθυσμός των δούλων, οι είλωτες. Τα δικαιώματα κάθε Σπαρτιάτη επί των ειλώτων που εργάζονταν στα κτήματα του περιστέλλονταν από τη σημαντική περί κολεκτίβας πρόνοια του καθεστώτος υποτέλειας των ειλώτων. Οι οικογένειες των ειλώτων ήταν κατά πάσα πιθανότητα δεμένες με συγκεκριμένα κομμάτια γης, τα οποία συνέχιζαν να καλλιεργούν ακόμη κι όταν τα χωράφια αυτά άλλαζαν χέρια και πέρναγαν από ένα Σπαρτιάτη σε άλλον. Έτσι, δεν υφίστατο εμπόριο ειλώτων και πιθανόν μόνον περιορισμένος αριθμός δούλων ovopazótav έξω από τη σπαρτιατική κοινωνία. <br /><br /> Η έτερη μεγάλη ομάδα της σπαρτιατικής επικράτειας ήταν ο ελεύθερος πληθυσμός, που ήταν γνωστός με το όνομα περίοικοι και κατοικούσε στις πιο ορεινές κατ οτις παράκτιες περιοχές. Παλαιότερες περιγραφές ανέφεραν ότι οι οικονομικές δραστηριότητες των περιοίκων περιστρέφονταν κυρίως γύρω από τη Βιοτεχνία και το εμπόριο. Είναι αλήθεια ότι οι περίοικοι εκμεταλλεύονταν τέτοιες θεσούλες, μια και οι Σπαρτιάτες ήταν κατ' εξοχήν πολεμιστές και οι είλωτες ασχολούνταν με τις αγροτικές εργασίες- ωστόσο, πρόσφατη ερευνά έδειξε ότι ο πληθυσμός των περιοίκων ήταν άκρως διαφοροποιημένος. Οι περισσότεροι από τους περίοικους, κυρίως όσοι κατοικούσαν σε μεσόγεια χωριά, ζούσαν από τη γεωργία είτε ως εργαζόμενοι αγρότες είτε ως αργόσχολοι κτηματίες. Μόνο σε μεγάλες κοινότητες περιοίκων ή σε εκείνες που βρίσκονταν κοντά σε σημαντικά λιμάνια, μεγάλη μερίδα πληθυσμού είχε ευκαιρίες να ασχοληθεί με τη βιοτεχνία και το εμπόριο. Οι γενικώς περιορισμένες ευκαιρίες για τέτοιες δραστηριότητες ήταν αποτέλεσμα του μεγάλου βαθμού οικονομικής αυτάρκειας της περιοχής: σε εργατικά χέρια δούλων, σε αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και σε σιδηρομετάλλευμα. <br /></b> <b><br /> Δημόσια οικονομικά <br /><br /> Και η δημοσιονομική πολιτική στη Σπάρτη ήταν σχετικά μη αναπτυγμένη. Στις περισσότερες ελληνικές πόλεις, τα επίπεδα των δημόσιων δαπανών ήταν συνάρτηση του βαθμού σύνθεσης του κράτους, των στρατιωτικών υποχρεώσεων του και του εύρους των δημόσιων υπηρεσιών. Κατά το μεγαλύτερο διάστημα της αρχαϊκής και της κλασικής περιόδου, οι δημόσιες δαπάνες της Σπάρτης στους τομείς της άμυνας, της εσωτερικής διοίκησης και της αγοράς τροφίμων ήταν σχετικά χαμηλές. Με ναυτικές επιχειρήσεις περιστασιακές και μικρής κλίμακας, ένα στρατό ξηράς που λειτουργούσε μέσω επιτάξεων και προσωπικής θητείας και δίχως ειδικές αστυνομικές δυνάμεις ή οχυρά που να απαιτούν συντήρηση, οι οικονομικές απαιτήσεις των ένοπλων δυνάμεων της Σπάρτης την εποχή πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο ήταν μικρές. Μόνο με την έλευση του διαρκούς και μακρόχρονου πολέμου μετά το 431 π.Χ., που απαιτούσε σημαντικό αριθμό μισθοφόρων και έντονη ναυτική εκστρατεία, αυξήθηκε ουσιαστικά το στρατιωτικό κόστος. Σε ό,τι αφορά την εσωτερική διοίκηση, η περιορισμένη έκταση των δημόσιων κτιρίων και το γεγονός ότι δεν προβλεπόταν μισθός για τους κρατικούς αξιωματούχους, συγκράτησε γενικά το κόστος σε χαμηλά επίπεδα. Εν τέλει, σε ένα κράτος με πλούσιες αγροτικές γαίες δεν χρειαζόταν να γίνουν δαπάνες για εισαγωγή τροφίμων. <br /><br /> Αντίθετα, η δυνατότητα της Σπάρτης να εξασφαλίσει προσόδους ήταν περιορισμένη. Κατά πάσα πιθανότητα οι Σπαρτιάτες εφήρμοζαν σύστημα έμμεσης φορολογίας στο εμπόριο, αλλά και τελωνειακών δασμών, όπως εξάλλου και άλλες πόλεις. Ωστόσο, θα πρέπει να ήταν χαμηλός ο όγκος ίων εσόδων που προέρχονταν από την πώληση μη πολύτιμων αγροτικών και βιοτεχνικών προϊόντων. Δεδομένης της αυτάρκειας της περιφερειακής οικονομίας είναι μάλλον απίθανο να έμπαιναν στα ταμεία σημαντικά ποσά από φόρους επί των εισαγωγών και των εξαγωγών. Επιπλέον, σε αντίθεση με τις περισσότερες κοσμοπολίτικες πόλεις, η Σπάρτη δεν ήταν τόπος διαμονής αξιοσημείωτου αριθμόν ξένων στους οποίους θα εφαρμοζόταν σύστημα άμεσης φορολογίας. Οι περίοικοι ήταν φόρου υποτελείς αλλά τα λεφτά τους πήγαιναν στους βασιλείς και όχι στο δημόσιο ταμείο. <br /><br /> Σε αντίθεση με την Αθήνα του 5ου αιώνα, που εισέπραττε φόρο υποτέλειας από τους από τους συμμάχους της, οι εταίροι της Σπάρτης στην Πελοποννησιακή Συμμαχία συνεισέφεραν με ανθρώπινο δυναμικό και όχι με χρήματα. Όταν η Σπάρτη είχε αυτοκρατορικές κτήσεις κατά τα τέλη του 5ου και τις αρχές του 4ου αιώνα, η πόλη επιχείρησε να επιβάλει έκτακτους στρατιωτικούς φόρους (εισφορές) στους πολίτες της. Όπως όμως σημειώνει στα Πολιτικά του ο Αριστοτέλης, μεγάλο ήταν το ποσοστό εκείνων που δεν πλήρωναν. Ως εκ τούτου, το δημόσιο ταμείο έπασχε από χρόνια έλλειψη πόρων. Για τις υπερπόντιες επιχειρήσεις της, η Σπάρτη ήταν υποχρεωμένη να βασιστεί στις ξένες πήγες χρηματοδότησης, όπως οι περσικές επιχορηγήσεις που της επέτρεψαν να κερδίσει τον Πελοποννησιακό πόλεμο. <br /></b> <b><br /> Νομισματοκοπία και νόμισμα <br /><br /> Η εικόνα της μη αναπτυγμένης οικονομίας, που έχουμε σχηματίσει ως τώρα. ενισχύεται από το γεγονός ότι σε αντίθεση με πολλές άλλες ελληνικές πόλεις, η Σπάρτη δεν είχε προχωρήσει σε κοπή ασημένιου νομίσματος μέχρι τον 3ο αιώνα π.Χ. Σύμφωνα με ορισμένους αρχαίους συγγραφείς, η Σπάρτη των κλασικών χρόνων συνειδητά διατήρησε ένα δύσχρηστο σιδερένιο νόμισμα μεγάλου βάρους κατ μικρής αξίας, ώστε να μείνει έξω από τη σφαίρα των εμπορικών συναλλαγών με ξένους. Πράγματι, πολλές μεταγενέστερες πήγες αναφέρουν ότι ως το 404 π.Χ. απαγορεύονταν τελείως στη Σπάρτη τα χρυσά και ασημένια νομίσματα. Εκείνη τη χρονιά, ο Λύσανδρος έστειλε πίσω στη Σπάρτη τα αμέτρητα λάφυρα που είχε αποκομίσει μετά τη νίκη του στη μάχη στους Αιγός ποταμούς, μεταξύ των οποίων περιλαμβανόταν και τεράστια ποσότητα αθηναϊκών νομισμάτων. Ελήφθη τότε η απόφαση να γίνει για πρώτη φορά αποδεκτό αυτό το νόμισμα για δημόσια χρήση στη Σπάρτη. να απαγορευτεί όμως η κατοχή του από ιδιώτες. Ωστόσο, όπως αναφέρει ο Πλούταρχος στο Βίο Λυσάνδρου, από τη στιγμή που το νόμισμα επιτράπηκε στην πόλη, πέρασε εύκολα στα χέρια ιδιωτών, με αποτέλεσμα να υπάρξουν κρούσματα απληστίας και διαφθοράς. Μια εξέλιξη που υπονόμευσε την εξουσία της Σπάρτης. <br /><br /> Τούτα τα στοιχεία όμως και οι συνέπειες ιούς απαιτούν ενδελεχή μελέτη. Η μη χρήση νομίσματος στη Σπάρτη δεν ήταν ασυνήθιστη πρακτική. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 50° ο του συνόλου των ελληνικών πόλεων δεν είχαν ποτέ κόψει νομίσματα. Πολλές άλλες δε, ακόμη και μετά την εισαγωγή του τον 6ο αιώνα, καθυστέρησαν για μεγάλο διάστημα να κόψουν νόμισμα. Μεταξύ αυτών και σημαντικές πόλεις όπως το Βυζάντιο. που δραστηριοποιούνταν έντονα στο διεθνές εμπόριο εξαιτίας της στρατηγικής θέσης του στη θαλασσιά οδό μεταξύ Αιγαίου και Μαύρης θάλασσας. Εν πάση περιπτώσει, οι πόλεις που έκοβαν νομίσματα ήταν πάντα μειονότητα. Πρόσφατη έρευνα διαπιστώνει ότι η πόλη χρειαζόταν πολύ σοβαρούς λόγους για να κόψει νόμισμα. Έτσι, η αποχή της Σπάρτης από την κοπή νομίσματος δεν σημαίνει απαραίτητα ότι συνειδητά ακολουθούσε πολιτική οικονομικού απομονωτισμού . <br /><br /> Ένας λόγος για ιόν οποίο ορισμένες άλλες πόλεις δεν έκοψαν νομίσματα, ήταν ότι υπήρχαν διαθέσιμα νομίσματα από γειτονικές πόλεις που γίνονταν ευρέως δεκτά. Και εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το νόμισμα της Αίγινας κυκλοφορούσε σε μεγάλη κλίμακα α την Πελοπόννησο. Παρομοίως, δεν υπάρχει λόγος να αμφισβητεί κανείς ότι στη Σπάρτη εφαρμοζόταν ένα σύστημα κυκλοφορίας σιδερένιων νομισμάτων. Ωστόσο, τα στοιχεία για την ύπαρξη ενός αποδεκτού συστήματος ανταλλαγής των σιδερένιων νομισμάτων της Σπάρτης με ξένα ασημένια νομίσματα που χρησιμοποιούνταν με βάση τα μέτρα της Αίγινας, καταδεικνύουν ότι η χρήση των σιδερένιων νομισμάτων δεν συνεπαγόταν αποκλεισμό των ξένων νομισμάτων από τη Σπάρτη. Πράγματι, η χαμηλή αξία του σιδερένιου νομίσματος συνεπάγεται ότι είχε επικρατήσει σύστημα παράλληλης χρήσης, μια και οι συναλλαγές πάνω από κάποια αξία απαιτούσαν τη χρήση πολυτιμότερων μετάλλων. <br /><br /> Αρκετά είναι τα στοιχεία που συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι γινόταν χρήση ξένων νομισμάτων και ασημένιων ράβδων πριν από το 404 π.Χ. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, για παράδειγμα, η πόλη χρησιμοποιούσε ασημένια νομίσματα για την πληρωμή των μισθοφόρων στρατιωτών και των ερετών του στόλου. Μέσα στη Σπάρτη, η πόλη επέβαλε χρηματικά πρόστιμα στους πολίτες της και τα υποχρεωτικά μηνιαία κοινά συσσίτια κόστιζαν 10 οβολούς της Αίγινας. Χρυσά νομίσματα αλλά και ακατέργαστος χρυσός και ασημί διανεμήθηκαν στους Σπαρτιάτες στρατιώτες από τα περσικά λάφυρα μετά τη μάχη των Πλαταιών, το 479. Κατά συνέπεια, όταν το 404 π.Χ αποφασίστηκε να επιτραπεί η χρήση ασημένιων νομισμάτων αλλά όχι και η κατοχή τους, το μέτρο ήρθε όχι ως χαλάρωση, αλλά ως περιορισμός της προηγούμενης πρακτικής. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι Σπαρτιάτες πολίτες πολύ σύντομα ξεγλίστρησαν από τον επιχειρούμενο περιορισμό. Ωστόσο, ο ισχυρισμός του Πλουτάρχου, ότι αυτό ακριβώς προκάλεσε τη διάβρωση των ηθικών αξιών, είναι υπερβολικός από τη στιγμή που η ατομική ιδιοκτησία ασημένιων νομισμάτων δεν ήταν κάτι καινούργιο. <br /><br /><br /> Δώρα, εμπορικές συναλλαγές και αγορά <br /><br /> Εκ πρώτης όψεως, η αρχέτυπη μορφή των συναλλαγών στη Σπάρτη ήταν η προσφορά δώρων. Η προσφορά δώρων, που δεν περιελάμβανε νόμισματα και ήταν ενταγμένη σε ένα πλαίσιο κοινωνικότητας, είναι εμφανής σε διάφορους τομείς της σπαρτιατικής ζωής. Στα συσσίτια οι πολίτες δεν ξόδευαν χρήματα για τους συνδαιτυμόνες τους. Αντίθετα, οι πλούσιοι προσέφεραν σταρένιο ψωμί και οι κυνηγοί τα θηράματα τους. Οι βασιλείς τιμούσαν άλλους Σπαρτιάτες, μοιραζόμενοι τη δεύτερη μερίδα τους. Κατά κανόνα, ο βασιλιάς Αγησίλαος δώριζε ένα βόδι και ένα μανδύα στα νεοεκλεγμένα μέλη της Γερουσίας. Την ατμόσφαιρα αυτής της πρόθυμης γενναιοδωρίας μεταφέρει ο Ξενοφών, όταν χαρακτηρίζει τον Αγησίλαο ως «κάποιον που χαίρεται να προσφέρει τα δικά του για το καλό των άλλων». Σε ορισμένους τομείς της κοινωνικής Ζωής άλλων πόλεων γινόταν χρήση νομισμάτων, σε αντίθεση με τη Σπάρτη. Χρηματικά έπαθλα και υλικά βραβεία δίνονταν στους νικητές αθλητικών αγώνων σε διάφορες πόλεις, όχι όμως και στη Σπάρτη, όπου η μόνη επιβράβευση για τους Ολυμπιονίκες ήταν η τιμή να αγωνιστούν με την προσωπική φρουρά του βασιλιά. Σ την Αθήνα η προίκα δινόταν σε μετρητά, ενώ στη Σ πάρτη σε γη. <br /><br /> Η κυριαρχία της προσφοράς δώρων και των συναλλαγών δίχως τη χρήση νομίσματος είναι, ωστόσο, μόνον μέρος της ιστορίας. Παρά το γεγονός ότι η εσωτερική οικονομία της Σπάρτης δεν χρησιμοποιούσε τόσο τα νομίσματα όσο η Αθήνα, οι εμπορικές συναλλαγές δεν ήταν επ’ ουδενί απούσες από τη ζωή της Σπάρτης. Υπάρχουν στοιχεία για τακτική ενασχόληση των πολιτών με εμπορικές συναλλαγές.Με την εντατική εκμετάλλευση των γαιών που τους ανήκαν, οι πλούσιοι Σπαρτιάτες συσσώρευαν σημαντικά πλεονάσματα σε αγροτικά προϊόντα. Η υποχρέωση των πολιτών να προμηθεύουν με τρόφιμα τα συσσίτια καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, κατά πασά πιθανότητα δημιουργούσε συνεχή ζήτηση για τα πλεονάσματα αυτά. Τέτοιες συναλλαγές δεν επικροτούνταν μόνον από την πόλη. Η αναφορά του Θουκυδίδη, ότι η στέρηση των δικαιωμάτων ενός πολίτη (ατιμία) σήμαινε πως «δεν θα μπορούσε να κατέχει δημόσιο αξίωμα ούτε να έχει δικαίωμα αγοράς ή πώλησης», δείχνει ότι το δικαίωμα στην αγοραπωλησία ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της ιδιότητας του πολίτη της Σπάρτης, ισάξιο με την κατοχή δημοσίου αξιώματος. <br /><br /> Η Σπάρτη δεν διαχώριζε πολιτικές κατ οικονομικές δραστηριότητες, σε αντίθεση με τη θεσσαλική «ελεύθερη αγορά», από την οποία οι τεχνίτες και οι αγρότες ήταν αυστηρά αποκλεισμένοι. Το εμπόριο και οι δημόσιες υποθέσεις διεξάγονταν στη σπαρτιατική αγορά. Ο Ξενοφών περιγράφει μια σκηνή στη σπαρτιατική αγορά, όπου οι δικαστές διηύθυναν τις πολιτικές υποθέσεις κοντά 40 Σπαρτιατών και άνω των 4.000 μη Σπαρτιατών που ασχολούνταν με εμπορικές συναλλαγές. Η περιγραφή του Ξενοφώντα δείχνει ότι η σπαρτιατική αγορά ήταν μια ζωηρή, περιφερειακή αγορά. Κατά συνεπεία, όταν ο βασιλιάς των Περσών Κύρος εξακόντισε την κριτική του κατά των δραστηριοτήτων της ελληνικής αγοράς και είπε σε αγγελιαφόρο από τη Σπάρτη: «ποτέ μέχρι τώρα δεν έχω φοβηθεί τους ανθρώπους που έχουν ένα σταθερό σημείο στο κέντρο της πόλης τους. όπου συναθροίζονται για να ανταλλάξουν βρισιές και να κοροϊδέψουν ο ένας τον άλλον». ο σαρκασμός του δεν ήταν άστοχος αλλά απευθυνόταν σε μια πόλη, για τους πολίτες της οποίας οι εμπορικές συναλλαγές ήταν μέρος της Ζωής τους. <br /></b> <b><br /> Μετάφραση: Έρση Βατού <br /><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> A.M. Andreades. A History of Greek Public Finance. Cambridge. Mass. 1933 <br /> P.A. Cartledge. Sparta and Lakonia: a regional history. 1300-362. BC London. 1979 Stephen Hodkinson. Property and Wealth in Classical Sparta. Duckworth and the Classical Press of Wales. London 2000. ch. 5 <br /></b> <b><br /><br /> 6. ΤΟ ΣΙΔΕΡΕΝΙΟ ΝΟΜΙΣΜΑ ΤΩΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ <br /><br /> της jacqueline chroten maître de Conférences στο Πανεπιστήμιο Παρίσι-10, Ναντέρ <br /><br /> Συναντάμε στον Ξενοφώντα (Λακεδαιμονίων Πολιτεία 7, 5 -άηχος 380;) ένα θέμα που θα διευρύνουμε και θα διευκρινίσουμε στη συνέχεια. Κατά τη γνώμη του το λακεδαιμονικό νόμισμα είναι από σίδηρο, βαρύ και άβολο. Κι ο Πλούταρχος εμπλουτίζει τη θεματολογία μας διευκρινίζοντας πως αυτό που αποκαλούμε σιδερένιο νόμισμα έχει ένα τετράχαλκο που ζυγίζει μία μνα αιγινήτικη (Πλούταρχος, Λακ. 226,3), ωστόσο ο ίδιος (Λύσανδρος, 17,4-5) μιλά επίσης για τους οβολούς, ία γνωστά σιδερένια σουβλιά που άλλωστε σαν προσφορές ανασκάφτηκαν σε ναούς αρχαϊκής περιόδου. Ελάχιστα γνωρίζουμε σχετικά με αυτό που οι Λακεδαιμόνιοι ονόμαζαν παραδοσιακό νόμισμα τον πρώιμο 4ο αιώνα. <br /><br /> Πράγματι ο συγκεκριμένος τύπος εμφανίζεται στην αρχή του 4ου αιώνα. Μέχρι τότε η Σπάρτη δεν έχει νομίσματα, χωρίς να αποτελεί μοναδική περίπτωση. Οι πόλεις της Κρήτης άρχισαν να συναλλάσσονται πολύ αργότερα με το νόμισμα όπως το αντιλαμβάνονται τέτοιο οι Αθηναίοι και οι πόλεις όπου η νομισματοποίηοη του συστήματος τους είχε ήδη γίνει. <br /><br /> Ωστόσο δεν έχουμε την εντύπωση κατά τον 5ο αιώνα ότι οι Σπαρτιάτες κρατούν κάποια ιδιαίτερη στάση νομοθετικής αντίθεσης απέναντι στα πολύτιμα μέταλλα και το νόμισμα. Μάλιστα οι Βασιλείς τους κατηγορούνται για διαφθορά. Ο Παυσανίας είναι οικονομικά εύρωστος χάρη στις προσφορές των Περσών. Δεν υπάρχει σχετική απαγόρευση. Απλά το οικονομικό τους σύστημα λειτουργεί Βάσει της ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών στο εσωτερικό της χώρας, πολεμικών λεηλασιών κατά τους πολέμους και ανταλλαγή σε περιπτώσεις ανάγκης που η κοινότητα τους δεν μπορεί να ικανοποιήσει. Εξάλλου τι τους λείπει πέρα από τα ευγενή μέταλλα; Παράγουν σιτάρι, λάδι, κρασί, σύκα για τη διατροφή τους. Μαλλί και δέρμα από τα Ζώα τους για τα ρούχα τους, ξυλεία από τα δάση τους στα Βουνά και το σίδηρο από τα ορυχεία (στο Ακρωτήριο Μαλέας) για τα εργαλεία τους· έχουν και λίγο χαλκό (κοντά στο ναό του Απόλλωνα Υπερτελεάτη και του Απόλλωνα Τυρίτη), καθώς και μόλυβδο. Ο κόλπος της Λακωνίας προμηθεύει τα πορφυρά χρώματα για τις στολές. <br /><br /> Το ζήτημα τίθεται όταν χρειάστηκε να κατασκευάσουν ένα στόλο· σε αυτή την περίπτωση πρέπει να βρεθούν η κατάλληλη ξυλεία, η πίσσα, να προσληφθούν πλοηγοί και έμπειροι ναυτικοί που θα πληρωθούν. Ο πόλεμος στη Μικρά Ασία τροφοδοτήθηκε κατά το μάλλον ή ήττον από περσικό χρήμα που αλλοτρίωσε τους Λακεδαιμονίους που υπηρέτησαν εκεί. Στο εξής το μη νομισματικό σύστημα φαντάζει απαρχαιωμένο. <br /><br /> Όταν ο Λύσανδρος συντρίβει την Αθήνα, μαζεύει σχολαστικότατα όσα νομίσματα μπορεί να βρεθούν στην αυτοκρατορία και τα στέλνει με την ίδια φροντίδα τοποθετημένα μέσα σε τσουβάλια στη Σπάρτη - είναι φανερό ότι γνωρίζει την κυκλοφορία του χρήματος, αφού έχει συνηθίσει τη χρήση του νομίσματος, όπως επίσης και ο άλλος μεγάλος Σπαρτιάτης στρατηγός, ο Γύλιππος, που έζησε κάποια στιγμή στις Συρακούσες. Οι δυο άνδρες ξέρουν πως στο εξής η Σπάρτη δεν μπορεί να κυριαρχήσει στον κόσμο που ανοίγεται μπροστά της, τόσο προς τα ανατολικά όσο και προς τα δυτικά, χωρίς να εισέλθει στον κόσμο της νομισματοποιημένης οικονομίας. <br /><br /> Είναι περισσότερα από αυτά που ήλπιζαν οι πολιτικοί μηχανισμοί της Σπάρτης. Πράγματι, οι στρατιωτικοί αρχηγοί στους οποίους οφείλεται η νίκη δεν είναι παρά στρατηγοί, όχι πολιτικοί ηγέτες του κράτους. Αυτοί οι τελευταίοι, οι βασιλείς, η Γερουσία, οι μεγάλοι ιδιοκτήτες γης, ακολουθούν μια σταδιοδρομία περισσότερο πολιτική παρά στρατιωτική και δεν επιθυμούν διόλου παρόμοια περιπέτεια. Διαχει-ρίζονται ήδη ένα μεγάλο κράτος για το ελληνικό σύστημα, που σαν από θαύμα επέζησε στις κακοτυχίες των πολέμων και θέλουν να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους. <br /><br /> Τα ιστορικά γεγονότα της Σπάρτης μας έγιναν γνωστά από τον Διόδωρο (13b) και ιδιαίτερα τον Πλούταρχο (Λύσανδρος, 16, 17, 1-3). Ο Πλούταρχος αποκαλύπτει τις πηγές του, τον Έφορο και τον Θεόπομπο· ωστόσο αυτοί από πού ompizouv την αφήγηση τους; Σε κάθε περίπτωση έχουμε μία ιστορική απόδοση της γέννησης ενός μύθου. Η Συνέλευση της Σπάρτης απορρίπτει πράγματι τις προτάσεις του Λύσανδρου (προτάσεις άγνωστες σε μας) και αποφασίζει πως το σπαρτιατικό κράτος θα εξακολουθήσει το μη εμπλουτισμό του με δικό του νόμισμα. Παρά ταύτα, το κράτος διατηρεί αυτά που ο Λύσανδρος έφερε στη Σπάρτη για τα εξωτερικά του έξοδα, αλλά απαγορεύει την ιδιωτική κατοχή νομίσματος. Αρχίζει το κυνήγι των δυστροπούντων που έφεραν από τις εκστρατείες τους (και μάλιστα κράτησαν τα λάφυρα τους) ποσά λιγότερο ή περισσότερο σημαντικά. Ο Γύλιππος εξορίστηκε. Φίλοι του Λύσανδρου θανατώθηκαν. Παρά ταύτα, πολλοί άνθρωποι εξοικειώθηκαν με τη χρήση του νομίσματος και το παλαιό σύστημα αλλοιώθηκε. Επιχειρείται τότε να βρεθεί ένα υποκατάστατο. Εμφανίστηκαν στοιχεία από μέταλλο (οβολοί;) που προϋπήρχαν σε ορισμένους τύπους ανταλλαγών. Στοιχεία που θεωρήθηκαν ικανά να προσεγγίσουν την ιδέα που συνιστά ένα νόμισμα: άφθαρτο, μετρήσιμο, συμβολικό. Έτσι γεννήθηκε το σπαρτιατικό νόμισμα από σίδηρο. Το αστείο είναι ότι σε μερικές πόλεις της Πελοποννήσου, συνδεδεμένες με τη Σπάρτη και που έκοβαν νόμισμα, φαίνεται ότι ήδη το είχαν κατασκευάσει για μικρή χρονική περίοδο. <br /><br /> Ούτως ή άλλως η κοπή νομίσματος από τη Σπάρτη αποτελεί στο εξής απαγορευμένο καρπό για όλη τη διάρκεια του 4ου αιώνα, τροφοδοτώντας το θαυμασμό των ηθικολόγων. Ο πρώτος θησαυρός θα βρεθεί κατά τη βασιλεία του Ατρέα. Και αυτός καθώς φαίνεται έκοψε νόμισμα μόνο για τις ανάγκες του πολέμου των Χρεμονιδών και όχι στη Σπάρτη. Ο μύθος θα γνωρίσει εξάλλου το απόγειο της δημοτικότητας του τη στιγμή που η πραγματικότητα αλλάζει όψη. Εκείνος που θα εισαγάγει την κοπή νομίσματος στη Λακεδαίμονα, είναι ο βασιλιάς που ο Πλούταρχος (Φύλαρχος) μας παρουσιάζει σαν τον αναμορφωτή του παλαιού προτύπου. Τα νομίσματα της Σπάρτης θα ανθίσουν την εποχή του Κλεομένη Γ. <br /><br /><br /> Μειάφραση: Γιώργος Γεωργαμλής <br /><br /> ΤΟ ΟΔΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ <br /> του Γ. Α. ΠΙΚΟΥΛΑ, <br /> δ.Φ., εκδότη περιοδικού Ηόρος, <br /> κύριου ερευνητή ΚΕΡΑ/ΕΙΕ <br /><br /> Οι αρχαίοι Έλληνες ανέπτυξαν και δημιούργησαν πυκνότατο οδικό δίκτυο, τελείως ιδιότυπο και πρωτοποριακό, εξασφαλίζοντας την απρόσκοπτη αμαξήλατη επικοινωνία σε όλο σχεδόν τον ελλαδικό χώρο. Οι οδοποιοί χάραζαν στα βραχώδη μέρη αυλάκια με σταθερό μετατρόχιο 1,40 μ., μέσα στα οποία κυλούσαν οι τροχοί της δίτροχης ή τετράτροχης άμαξας. Οι αρχαίοι ονόμαζαν αυτά τα αυλάκια αρματροχιές ή αμαξοτροχιές. Η άμαξα δηλαδή είχε προκαθορισμένη διαδρομή και κινιόταν με τους τροχούς μέσα στις αρματροχιές, χωρίς να μπορεί να λοξοδρομήσει. Αυτό ήταν και το μείζον επίτευγμα των Ελλήνων οδοποιών. <br /><br /> Προφανώς εκτός από τους ειδικά κατασκευασμένους δρόμους για τις άμαξες, υπήρχαν - όπως και σήμερα - και οι ατραποί, τα πολυπατημένα δηλαδή μονοπάτια, που προορίζονταν μόνο για τους πεζοπόρους και τα υποζύγια. <br /><br /> Το αμαξήλατο οδικό σύστημα των αρχαίων Ελλήνων χρονολογείται τουλάχιστον από τον 7ο π.Χ. αι. Το πιο πυκνό δίκτυο βρίσκεται στην Πελοπόννησο (Λακωνία, Αρκαδία, Αργολιδοκορινθία) και πρέπει να υπήρξε έργο μιας ισχυρής συγκεντρωτικής εξουσίας, απολύτως αναγκαίας και ικανής για το σχεδιασμό, την πραγμάτωση και τη διαρκή συντήρηση του. Αυτή η εξουσία δεν μπορεί να είναι άλλη από την Πελοποννησιακή Συμμαχία με κινητήρια δύναμη τη Σπάρτη. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η ίδια η Σπάρτη διέθετε οδικό δίκτυο εκπληκτικής πυκνότητας, το πολυσχιδέστερο μάλιστα στον ελλαδικό χώρο. <br /><br /> Η Σπάρτη είναι γνωστό ότι αποκτά την εικόνα συγκροτημένου κράτους σε κάθε τομέα της δημόσιας και της ιδιωτικής ζωής μετά τα μέσα του 7ου αι. και τη νικηφόρα γι' αυτήν έκβαση του δεύτερου Μεσσηνιακού πολέμου, που της απέφερε τη Μεσσηνία. Η υπαγωγή μάλιστα της Μεσσηνίας στις περιοικίδες περιοχές της Σπάρτης εξασφάλισε έκτοτε στην τελευταία το οικονομικό υπόβαθρο για τη συγκρότηση σε κράτος- επιπλέον συνέβαλε καθοριστικά στην έξοδό της στον υπόλοιπο κόσμο με αξιοζήλευτες διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις με χώρους όπως λ.χ. η Ιωνία και με συνακόλουθη την πολιτιστική έκρηξη της Λακωνίας τα χρόνια που ακολουθούν. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο λοιπόν δημιουργήθηκε το θαυμαστό οδικό δίκτυο της Σπάρτης. Ο «στρατιωτικός» χαρακτήρας του αμαξήλατου οδικού δικτύου είναι πασιφανής. Επιγραμματικώς θα έλεγα ότι προηγήθηκαν οι στρατιώτες και ακολούθησαν οι έμποροι. Δεν υπήρχε άλλωστε η δυνατότητα να αναλάβει η ιδιωτική πρωτοβουλία τέτοιας κλίμακας έργα· ήταν όμως πάντοτε έτοιμη να τα εκμεταλλευθεί, προσπορίζοντας ίδια κέρδη. Σημασία λοιπόν για τη δημιουργία του οδικού δικτύου είχε η ύπαρξη ισχυρής συγκεντρωτικής εξουσίας, όπως ήταν η Σπάρτη. Η Περσία και η Ρώμη αποτελούν τα ακριβή παράλληλα παραδείγματα με τη Σπάρτη. Και οι δύο εξουσίες διέθεταν αξιοθαύμαστο, οε πυκνότητα και ποιότητα παρεχόμενων υπηρεσιών, οδικό δίκτυο, που κάλυπτε όχι μόνον την εκάστοτε επικράτεια τους, αλλά εξυπηρετούσε έναν πολύ ευρύτερο όμορο χώρο. Και οι δύο ισχυρές συγκεντρωτικές εξουσίες δημιούργησαν πρωτίστως το οδικό δίκτυο τους για την ευχερή και απρόσκοπτη κίνηση των στρατιών τους, όπως άλλωστε και η Σπάρτη. Η τελευταία μάλιστα έχει να επιδείξει και μία ειδοποιό διαφορά επιπλέον από την Περσία και τη Ρώμη, αφού είχε ορίσει ως υπεύθυνη για τις οδούς της την ανωτάτη πολιτειακή αρχή της, τους δύο βασιλείς (Ηροδ. VI 57, 4). Αυτοί δηλαδή που ηγούνταν μιας εκστρατείας ήταν ταυτοχρόνως και οι υπεύθυνοι άρχοντες για το οδικό δίκτυο, μέσω του οποίου επιτυγχανόταν η διεκπεραίωση της όποιας στρατιωτικής επιχειρήσεως. <br /><br /> Σήμερα λοιπόν κατανοούμε ότι όταν εξαίρεται η δυνατότητα της Σπάρτης να μεταφέρει τάχιστα το στρατό της, όπου υπήρχε ανάγκη, και να εκπλήσσει η αξιοθαύμαστη ευχέρεια στρατιωτικών κινήσεων, αυτό οφειλόταν κατά μεγάλο μέρος στο αμαξήλατο οδικό της δίκτυο και όχι μόνον στην πειθαρχία και στην ευψυχία των ανδρών της. Είναι μία παράμετρος που έως σήμερα δεν έχει εκτιμηθεί δεόντως, όταν σπουδάζουμε τα της ιστορίας της Σπάρτης. Υποθέτουμε μάλιστα παράλληλα με το σκευοφορικόν (Ξεν., Λακ. Πολ. 13, 4), και την ύπαρξη αντιστοίχου σώματος της οδοποιίας, κάτι ανάλογο με το σημερινό «μηχανικό», επιφορτισμένο κατ υπεύθυνο για τα οδικά έργα. <br /><br /> Στην αδήριτη επομένως ανάγκη για επέκταση και συνεχή προάσπιση της εξουσίας μιας υπερδυνάμεως, όπως η Σπάρτη, πρέπει να αποδώσουμε πρωτίστως τη δημιουργία του οδικού δικτύου με το σαφή κατ αδιαμφισβήτητο στρατιωτικό χαρακτήρα του. <br /><br /> Σήμερα, έπειτα από πολύχρονη έρευνα στην ύπαιθρο γνωρίζουμε, με βάση τις χαρτογραφημένες αρματροχιές που εντοπίσαμε κατά τόπους, ότι το δίκτυο της Σπάρτης, τουλάχιστον στην επικράτειά της, διέθετε περίπου εκατό (100) αμαξηλάτους οδούς. Για να εννοήσουμε την πυκνότητα του, αρκεί να αναφέρουμε ότι ενώ σήμερα η επικοινωνία της Σπάρτης με το Βορρά εξασφαλίζεται με έναν άξονα, οι αρχαίοι διέθεταν τέσσερις: έναν όπως η σημερινή λεωφόρος Σπάρτη - Τρίπολη, και τρεις δυτικότερα, διά μέσου της αρχαίας Σκιρίτιδος (σήμερα περιοχή Κολλινών-Βλαχοκερασιάς), κατά μήκος του Ευρώτα ως τη Μεγαλοπολιτική, που ήταν και η κύρια στρατιωτική οδός (Πελλάνα - Ανεμοδούρι - Ασέα..), και τον δυτικότατο, που διέτρεχε την κορυφογραμμή του βόρειου Ταύγετου οε υψόμετρο 1.600 μ. <br /><br /><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> Γ. Α. Πίκουλας, Οδικό δίκτυο και άμυνα, Ηόρος: Η Μεγάλη Βιβλιοθήκη αρ. 2, Αθήνα 1995. | <br /></b> <b><br /><br /> 8. ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΓΑΜΟΣ <br /><br /> του paul cartledge καθηγητή Ελληνικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Cambridge <br /></b> <b><br /> Τα αγγλικά επίθετα «σπαρτιατικός» και «λακωνικός» έχουν τις ρίζες τους στην ασυνήθιστη κοινότητα που εγκαταστάθηκε σης όχθες του Ευρώτα, στη Νότια Πελοπόννησο, γύρω στο 1000 π.Χ. Κάπου πεντακόσια χρόνια αργότερα, το 480 π.Χ., 300 πολεμιστές της Σπάρτης έγραψαν το όνομα τους ανεξίτηλα στο Βιβλίο της Ιστορίας. Η μάχη των Θερμοπυλών σηματοδότησε μια ελληνική ήττα στον πόλεμο κατά των Περσών εισβολέων. Ήταν όμως η ενδοξότερη ήττα που μπορεί κάποιος να φανταστεί και το πλέον ακλόνητο θεμέλιο στην - κατά τα άλλα - μεταβαλλόμενη και με αναλαμπές χίμαιρα, μύθο ή θρύλο της αρχαίας Σπάρτης που φθάνει μέχρι τις μέρες μας. Πίσω από αυτούς τους 300 άνδρες - κατά περισσότερες της μίας έννοιες - βρίσκονται; οι σπουδαίες γυναίκες της Σπάρτης. Στους λάτρεις του Ομήρου δεν χρειάζεται να υπενθυμίσουμε ότι πριν η Ελένη γίνει Ελένη της Τροίας ήταν η Ελένη της Σπάρτης, σύζυγος του καλού βασιλιά Μενέλαου και νύφη του Αγαμέμνονα. Χάρη στο μοναδικό κάλλος της, ένας δελφικός χρησμός μπορούσε με ασφάλεια να προβλέψει ότι απ’ όλη την Ελλάδα οι γυναίκες της Σπάρτης ήταν οι πιο όμορφες -εικόνα που δεν ευτελίζεται διόλου από τα βασανιστικά άσματα των κοριτσιών (παρθένεια) που γράφτηκαν στη Σπάρτη από τον Αλκμάνα για να τραγουδιούνται από το χορό των νεαρών παρθένων λίγο πριν περάσουν το κατώφλι του γάμου. <br /><br /> Ο γάμος ήταν για μια Σπαρτιάτισσα ό,τι ο πόλεμος για ένα Σπαρτιάτη: αντιπροσώπευε το στόχο της ενηλικίωσης και την ευκαιρία να πραγματώσουν το ρόλο για τον οποίον τους προόριζε η κοινότητα. Ωστόσο, για τον έξω κόσμο, τους άλλους Ελληνες, οι Σπαρτιάτισσες κοπέλες και γυναίκες ήταν το ίδιο περίεργες και ακατανόητες όσο και οι Σπαρτιάτες που έδωσαν μάχη μέχρι θανάτου στις Θερμοπύλες. Βάλτε στο μυαλό σας το χαρακτήρα της Λαμπιδούς (ένα όνομα όμορφο και βασιλικό στην πραγματικότητα, που συνηθίζουν οι Σπαρτιάτες), της Σπαρτιάτισσας συζύγου που ο Αριστοφάνης ανεβάζει στην κωμική σκηνή των Αθηνών αμέσως μετά την πρεμιέρα της Λυσιστράτης το 411. Η Λαμπιδώ είναι ο ορισμός του καλοσχηματισμένου θηλυκού σώματος και αξιοθαύμαστη όχι μόνον για τα στητά στήθη της, αλλά και για το σύνολο της σωματικής της διάπλασης. Με άλλα λόγια εκφράζει - φυσικά με κάποια κωμική υπερβολή - την πραγματικότητα στη Σπάρτη, που ήθελε τα κορίτσια να γυμνάζονται και σε καμία περίπτωση να είναι περιορισμένα σε αμιγώς οικιακές και στατικές εργασίες. Για παράδειγμα, ήταν εκπληκτικές αθλήτριες. Μια σειρά θαυμαστών ορειχάλκινων αγαλματιδίων του 6ου αιώνα π.Χ. παριστάνουν γυμνές ή ημίγυμνες Σπαρτιάτισσες, κορίτσια και κοπέλες, να τρέχουν, ακριβώς όπως έκαναν και στην πραγματικότητα, όχι μόνο στη Σπάρτη αλλά και στην Ολυμπία (βεβαίως όχι στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αφού αυτοί ήταν αποκλειστικά για άνδρες). <br /><br /> Σκοπός της κοπιαστικής φυσικής άσκησης, όπως μαθαίνουμε από αρχαίους συγγραφείς που θα πρέπει να ήταν γνώστες - όπως ο Ξενοφών - ήταν ο ευγονισμός. Με άλλα λογία, αποσκοπούσε στην ανατροφή γυναικών που θα γίνονταν ρωμαλέες μάνες για ία παιδιά ίσος - ιδανικά μάλιστα αρσενικά παιδιά -για την επόμενη γενιά ενήλικων πολεμιστών της Σπάρτης που θα μάχονταν για λογαριασμό της τους εξωτερικούς εχθρούς, αλλά και τους εσωτερικούς: τον πληθυσμό των σκλάβων, τους είλωτες. Ορισμένες επιτύμβιες επιγραφές, που διασώζονται, αναγράφουν το όνομα κάποιας Σπαρτιάτισσας και πλάι «πέθανε στη γέννα» - επισήμανση τιμής, δόξα για τη νεκρή γυναίκα, όπως για τον άνδρα Σπαρτιάτη ήταν τιμή να αναγράφεται «πέθανε στον πόλεμο» αν έχανε τη ζωή του στα πεδία των μαχών. Οι Σπαρτιάτες ανεπιφύλακτα απέδιδαν δημόσιες τιμές και εξέφραζαν δημοσίως επαίνους σης γυναίκες, σε κραυγαλέα αντίθεση με την Αθήνα, επί παραδείγματι, όπου ο Περικλής λέει - δίχως φόβο να διαψευστεί - ότι οι πιότερο αξιοσέβαστες Αθηναίες ήταν εκείνες για τις οποίες δεν είχε ακουστεί δημόσια έπαινος ή ψόγος. <br /><br /> Ούτε και οι ίδιες οι Σπαρτιάτισσες δείλιαζαν να μιλήσουν. Αναπτύχθηκε παράδοση που ανιχνεύεται στην εποχή του Ηρόδοτου ακόμη, η οποία αποδίδει σης γυναίκες της Σπάρτης εξαιρετικά οξυδερκείς ή πνευματώδεις παρατηρήσεις. Πολλές από αυτές συγκεντρώθηκαν σε ένα έργο με τίτλο «Αποφθέγματα Λακωνικά» που αποδίδεται στον Πλουταρχο. Όταν μια ξένη γυναίκα ρώτησε τη Γοργώ, θυγατέρα του βασιλιά Κλεομένη του Α΄ και σύζυγο του βασιλιά Λεωνίδα (του σπουδαίου ήρωα των Θερμοπυλών), γιατί οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι μόνες που εξουσίαζαν τους άντρες τους, εκείνη απάντησε «γιατί είμαστε οι μόνες γυναίκες που γεννάμε (πραγματικούς) άντρες». Όταν ένα αγόρι γύριζε από τη μάχη μόνο, δίχως τ’ αδέλφια του, η μητέρα, αντί να τον καλωσορίσει με τρυφεράδα, τον σφυροκοπούσε με προσβολές: «Σε μεγάλωσα για να γίνεις εσύ ο μόνος δειλός από τα παιδιά μου;». Η λακωνική φράση «ή ταν ή επί τας» λέγεται ότι εκστομιζόταν από την τυπική Σπαρτιάτισσα μητέρα ή τη σύζυγο και απευθυνόταν στο γιο ή τον άντρα της όταν εκείνος έφευγε για τον πόλεμο. Σήμαινε: «γύρνα πίσω με την ασπίδα σου, ζωντανός και νικητής φέροντας την ασπίδα σου, ή γύρνα νεκρός, να σε κουβαλούν πάνω στην ασπίδα οι νικηφόροι συμπολεμιστές σου». <br /><br /> Σαν ερχόταν η ώρα μιας Σπαρτιάτισσας να παντρευτεί, σε ηλικία 18 ετών (πολύ μετά την ήβη και αργότερα από ό,τι σε άλλα μέρη της Ελλάδας), το τελετουργικό και οι εκδηλώσεις ήταν διαφορετικές από εκείνες της υπόλοιπης Ελλάδας. Το δίχως άλλο οι πηγές μας είχαν μια τάση εντυπωσιασμού, φαίνεται όμως ότι πράγματι τελούνταν μια μορφή γάμου ύστερα από αρπαγή. Ακόμη κι αν ο πατέρας ή ο άντρας κηδεμόνας ενός κοριτσιού την είχε αρραβωνιάσει με κάποιον, ένας άλλος άντρας μπορούσε να την αρπάξει και να την κάνει om συνέχεια γυναίκα του δια της βίας. Αν ο αρραβώνας ακολουθούνταν -κατά τα συνήθη- από το γάμο, η τελετή ήταν μια περίεργα άχαρη υπόθεση, σε αντίθεση με τη χαρούμενη ατμόσφαιρα από τα τραγούδια των παρθένων που προηγούνταν. Τα μαλλιά της νύφης ξυρίζονταν σχεδόν και έπειτα την έκλειναν σε ένα σκοτεινό δωμάτιο με μόνη φορεσιά ένα μακρύ ανδρικό χιτώνα και μια ζώνη. Μετά θα ερχόταν ο άντρας, θα έλυνε τη ζώνη, θα της έβγαζε το χιτώνα και θα τη διακόρευε. <br /><br /> Ο έγγαμος βίος δεν ήταν ιδιαίτερα θερμός για το ζευγάρι. Μέχρι την ηλικία των 30 ετών ο σύζυγος θα περνούσε κάθε βράδυ στη συσκηνία μαζί με τους συντρόφους του και οι συζυγικές σεξουαλικές συνευρέσεις θα γίνονταν λαθραία και μυστικά. Ακόμη και μετά τη συμπλήρωση των τριάντα χρονών του συζύγου και αφού το ζεύγος είχε με επιτυχία φέρει στον κόσμο νόμιμα και υγιή παιδιά, η σεξουαλική εμπειρία μιας Σπαρτιάτισσας ήταν πολύ διαφορετική από εκείνην μιας μέσης Ελληνίδας. Με ή δίχως τη συναίνεση της, ο σύζυγος μπορούσε να τη δανείσει σε έναν άλλο άντρα με τον οποίο και για τον οποίο θα γεννήσει, νομίμως, γνήσια τέκνα. Σε οποιοδήποτε άλλο ελληνικό κράτος κάτι τέτοιο θα συνιστούσε μοιχεία, η οποία επέσυρε αυστηρότατη τιμωρία - στην Αθήνα ακόμη και το θάνατο. <br /><br /> Σε άλλες περιπτώσεις, κάποιος γηραιότερος Σπαρτιάτης που είχε μείνει χήρος, αλλά δεν ήθελε να ξαναπαντρευτεί και να κάνει νέα οικογένεια, μπορούσε να πάρει στο σπίτι του ως οικονόμο και σύντροφο τη σύζυγο κάποιου άλλου. Λέγεται ότι η γυναίκα που συμμετείχε σ’ αυτό το τρίγωνο ήταν ευτυχής με τη ρύθμιση αυτή, αφού της δινόταν η δυνατότητα να έχει υπό τον έλεγχο της περισσότερα του ενός νοικοκυριά. <br /><br /> Ο Ευριπίδης και ο Αριστοτέλης δεν ήταν σε καμία περίπτωση οι μόνοι μη Σπαρτιάτες Έλληνες που θεωρούσαν την κατάσταση των Σπαρτιατισσών σκανδαλιστική, ο λόγος τους όμως εκφράζει όλους. Ο Ευριπίδης στην «Ανδρομάχη» του βάζει τον Πελέα να ισχυρίζεται ότι οι Σπαρτιάτισσες δεν μπορούν ποτέ να είναι αγνές. Ο Αριστοτέλης, στα «Πολιτικά» του, στο δεύτερο βιβλίο, αποδύεται σε ακόμη σφοδρότερη κριτική της απείθαρχης ακολασίας του γυναικείου μισού της σπαρτιατικής πολιτείας. Φθάνει μάλιστα σε σημείο να επιρρίψει στις γυναίκες την ευθύνη για την ύστατη παρακμή της Σπάρτης ως μεγάλης δύναμης τον 4ο αιώνα π.Χ. Για παράδειγμα, όταν οι Θηβαίοι εισέβαλαν στη Λακωνία το 370, στην πρώτη τέτοια εχθρική εισβολή σε σπαρτιατικό έδαφος από την εποχή της ίδρυσης της, οι Σπαρτιάτισσες - κατά τον Αριοτοτέλη - προξένησαν πολύ μεγαλύτερη σύγχυση απ’ ότι οι εισβολείς! <br /><br /> Ένα άλλο πράγμα που ο Αριστοτέλης απεχθανόταν αναφορικά με τις Σπαρτιάτισσες, ήταν το γεγονός ότι κατείχαν και μπορούσαν να διαθέσουν γαίες, θα προτιμούσε να ίσχυε το νομικό καθεστώς που επικρατούσε για τις γυναίκες στην Αθήνα, όπου τους δινόταν δικαίωμα σε μια μικρή περιουσία, ήταν όμως υποχρεωμένες να υποτάσσονται στη βούληση του άρρενα κηδεμόνα τους (κυρτού) για κάθε νόμιμη συναλλαγή. Αντίθετα στη Σπάρτη, οι γυναίκες, καθώς φαίνεται, είχαν καταφέρει μέχρι την εποχή του Αριστοτέλη να κατέχουν κατ να ελέγχουν το ένα τρίτο των ιδιωτικών γαιών. Ο Αριστοτέλης υπαινίσσεται, δε, ότι οι Σπαρτιάτισσες δεν δίσταζαν να εκμεταλλευτούν τη δύναμη που τους έδινε η ιδιοκτησία για να ασκήσουν επιρροή στη σφαίρα των δημόσιων πολιτικών πραγμάτων - σφαίρα που είχε αποκλειστικά εκχωρηθεί στους άνδρες. «Πολλά πράγματα», λέει με μυστήριο, «ελέγχονταν από τις γυναίκες κατά την εποχή της αυτοκρατορίας (αρχής) των Σπαρτιατών» (το 371). <br /><br /> Είχε άραγε δίκιο ο Αριστοτέλης; Ήταν η Σπάρτη γυναικοκρατούμενη, μια πόλη όπου οι γυναίκες εξουσίαζαν τους άνδρες; Μάλλον απίθανο. Η πεμπτουσία ίων δημόσιων αξιών ήταν ανδροκρατούμενη και μάλιστα με σοβινισμό. Οι γυναίκες ενθαρρύνονταν να μοιάσουν όσο το δυνατόν περισσότερο στους άντρες και όχι το αντίστροφο. Ήταν ο σύζυγος που δάνειζε τη γυναίκα του σε άλλον άντρα με σκοπό την αναπαραγωγή και έπειτα από συμφωνία, και όχι η γυναίκα που ελεύθερα αναζητούσε σεξουαλικούς συντρόφους όπως, όταν, και όποτε το επιθυμούσε. Οι «κατώτεροι» Σπαρτιάτες που αποκαλούνταν υπομείονες ήταν οι γιοι ενός πολίτη της Σπάρτης και μιας ανελεύθερης που προερχόταν από είλωτες - τυπικά προϊόντα μιας κοινωνίας σκλάβων. Είναι άκρως αποκαλυπτική η ιστορία της Σπαρτιάτισσας πριγκίπισσας Κυνίσκας, αδελφής του βασιλιά Αγησίλαου ίου Β΄, όπως τη διηγείται στη βιογραφία του ο Ξενοφών. <br /><br /> Σε μια προσπάθεια να αποδείξει ότι η νίκη σε έναν αγώνα με τέθριππο στην Ολυμπία δεν συνδέεται με την ικανότητα ενός άνδρα αλλά με τον πλούτο του, ο Αγησίλαος έδωσε οδηγίες στην Κυνίσκα να μεγαλώσει και να προετοιμάσει για αγώνες ένα κοπάδι άλογα. Το 396 και το 392 εκείνη, καθώς και τα άλογα και οι ηνίοχοι της. κέρδισαν το δάφνινο στεφάνι. Ήταν πραγματικό κατόρθωμα. Στην Ολυμπία ανεγέρθηκε μνημείο προς τιμήν της Κυνίσκας με μια επιγραφή που πληροφορεί όποιον θέλει ή μπορεί να το διαβάσει ότι εκείνη ήταν η πρώτη γυναίκα σε ολόκληρη την Ελλάδα που κέρδισε το βραβείο και μάλιστα δύο φορές διαδοχικά. Στη Σπάρτη την τίμησαν ως npojiöa. της αφιέρωσαν μάλιστα ιερό βωμό. Οι παγερές κουβέντες του Αγησίλαου όμως δεν μπορούν να αμφισβητηθούν. Γι’ αυτόν, η πραγματική αρετή του άνδρα θα μπορούσε να επιδειχτεί μόνον στο πεδίο της μάχης -με τα πολεμικά άλογα που εκτρέφει και όχι με τα άλογα επίδειξης της Κυνίοκας. <br /><br /> Από την άλλη, όμως. δεν μπορούμε να υποβαθμίσουμε το ξεχωριστό καθεστώς που είχε παραχωρηθεί στις Σπαρτιάτισσες. Οι Σπαρτιάτες σοφά έκριναν ότι, εάν ήθελαν η πόλη τους να διατηρήσει το στρατιωτικό τρόπο Ζωής, δεν μπορούσαν να αγνοήσουν η να βάλουν στο περιθώριο, πόσο μάλλον να καταπιέζουν. τις γυναίκες. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι τα κορίτσια της Σπάρτης είχαν πρόσβαση σε ένα είδος δημόσιας εκπαίδευσης, που περιελάμβανε σκληρή - και στα μάτια των περισσότερων Ελλήνων αταίριαστη στη γυναικεία φύση- άθληση. Έτσι εξηγείται επίσης ότι οι Σπαρτιάτισσες είχαν δικαίωμα σε περιουσιακά στοιχεία, που περιελάμβαναν γη. Σε αντάλλαγμα, οι Σπαρτιάτισσες - γιαγιάδες, μάνες, σύζυγοι, αδελφές, θείες και ανιψιές- με αίσθηση καθήκοντος προσέφεραν στους άντρες τους την αδιαμφισβήτητη αφοσίωση τους, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι αυτοί οι άντρες πραγμάτωναν τα ρωμαλέα φιλοπόλεμα ιδεώδη που οι ίδιοι είχαν καθορίσει. «Ή ταν ή επί τας» - αυτή ήταν πράγματι η ημερησία διάταξη. <br /><br /><br /> Μετάφραση: Έρση Βατού <br /><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> Ξενοφών. Λακεδαιμονίων Πολιτεία, Αγησίλαος, Αποφθέγματα Λακωνικά <br /> P. Cartledge. Agesilaos and the Crisis of Sparta (Duchworth 1987) The Greeks: Crucible of Civilization (TV Books N.Y. 2000) ι <br /></b> <b><br /><br /><br /> 9. ΜΝΗΜΕΙΑΚΗ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΣΠΑΡΤΗΣ <br /></b> <b><br /> Της ελενησ κουρινου δ.Φ., επιμελήτριας Αρχ/των, Εθνικό Αρχ/κό Μουσείο <br /><br /> Πληροφορίες για τη μνημειακή τοπογραφία της αρχαίας Σπάρτης παρέχουν οι αρχαίοι συγγραφείς, κυρίως ο περιηγητής Παυσανίας, που την επισκέφθηκε περίπου το 160 μ.Χ. και αφιέρωσε στη λεπτομερή περιγραφή της εφτά κεφάλαια του τρίτου βιβλίου του. <br /><br /> Η Σπάρτη, στο μέσον της Κοίλης Λακεδαίμονος και στη δεξιά όχθη του ποταμού Ευρώτα, εκτεινόταν σε πεδινή έκταση με ενδιάμεσους λοφίσκους, σαφώς οριοθετημένη από τον Ευρώτα και τα Ρέματα της Μαγουλίτσας και της Μούσγας. Δεν υπάρχουν κατάλοιπα προδωρικού οικισμού στη θέση όπου αναπτύχθηκε η πόλη ίων ιστορικών χρόνων. Την τελευταία συγκροτούσαν πέντε κώμες: οι πλησιόχωρες Πιτάνη, Λίμνες, Μεσόα, Κυνό(σ)ουρα και οι Αμυκλές νοτιότερα. Η Σπάρτη παρέμεινε προσηλωμένη σε αυτό το οικιστικό σχήμα έως τα ύστερα ελληνιστικά χρόνια. <br /><br /> Η πόλη παρέμεινε ατείχιστη έως το δεύτερο μισό του 3ου αι. π.Χ., οπότε απέκτησε τείχος, στο πλαίσιο αμυντικού προγράμματος ίου Κλεομένη Γ'. Το τείχος επισκευάστηκε και επεκτάθηκε αρκετές φορές. Στα τέλη του 3ου ή 4ου αι. μ.Χ. ο ερχομός των Ερούλων και του Αλάριχου έκαναν αναγκαίο τον ιδιαίτερο τειχισμό δύο κεντρικών λόφων της Σπάρτης, της Ακροπόλεως και του Παλατοκάστρου. Το ελληνιστικό τείχος ήταν κατασκευασμένο από λίθινη κρηπίδα και πλίνθινη ανωδομή, προφυλαγμένη από τη βροχή με το καταστέγασμα, του οποίου οι κεραμίδες ήταν ενσφράγιστες. Παρ’ ότι ελάχιστα είναι τα ορατά σήμερα τμήματα του ελληνιστικού τείχους, με περίμετρο 48 στάδια (±9 χλμ.), η διαδρομή του είναι γνωστή χάρη στις ανασκαφές και στις κεραμίδες του. Στο τείχος υπήρχαν έξι πύλες με κυριότερες τη Β πύλη (βόρεια από την Ακρόπολη), τη ΒΑ πύλη (κοντά στη σημερινή γέφυρα του Ευρώτα) και τη Ν πύλη, όπου κατέληγε η Αφεταΐς οδός (στα νότια της Σπάρτης, κοντά στην εκκλησία του Αγ. Νικολάου). Στις παραπάνω περιοχές υπήρχαν κατ γέφυρες για τη Ζεύξη του ποταμού και των δύο ρεμάτων. <br /><br /> Παρά τον εντυπωσιακό αριθμό των μνημείων της πόλεως, που περιγράφει ο Παυσανίας, λίγα είναι εκείνα που ταυτίζονται σήμερα με βεβαιότητα. <br /><br /> Από τα κτίρια και ιερά στην Ακρόπολη της Σπάρτης, το σημαντικότερο ήταν το ιερό της πολιούχου Αθηνάς Χαλκιοίκου, που ιδρύθηκε πιθανότατα non από το 10 αι. π.Χ. Στη νότια πλαγιά του λόφου της Ακροπόλεως βρίσκεται το θέατρο, που κατασκευάστηκε τον 10ο αι. π.Χ. Η αρχική σκηνή του δεν ήταν μόνιμη κατασκευή, αλλά κινητή με τροχούς ξυλοκατασκευή· σία τέλη του 1ου αι. μ.Χ. αντικαταστάθηκε με μνημειακή μαρμάρινη σκηνή. <br /><br /> Η Αγορά της πόλεως βρισκόταν στο πλάτωμα του Παλαιόκασιρου - Α από την Ακρόπολη - και την κοσμούσαν πλήθος λαμπρών μνημείων. Φημισμένη ήταν η ιδρυμένη από τα λάφυρα των Μηδικών πολέμων Περσική Στοά, που οριοθετούσε την Αγορά από τα Δ. Το εντυπωσιακό «κυκλικό οικοδόμημα», που καταλαμβάνει τη ΝΔ γωνία της Αγοράς, είναι ο Χορός, είδος εξέδρας, όπου κατά την εορτή των Γυμνοπαιδιών οι έφηβοι χόρευαν γύρω από τα αγάλματα του Απόλλωνος, της Αρτέμιδος και της Λητούς. Η μεγάλη ρωμαϊκή στοά βρισκόταν στη Ν πλευρά της Αγοράς. Στην ίδια πλευρά βρισκόταν η αφετηρία της παλαιότερης οδού της Σπάρτης, της Αφεταΐδος, η οποία κατέληγε στη Ν πύλη· κατά μήκος της υπήρχαν σημαντικά ιερά, όπως του Ταιναρίου Ποσειδώνος, που ταυτίζεται βόρεια από τη Δημοτική Αγορά της σύγχρονης πόλεως (γωνία οδών Γκορτσολόγου και Διοσκούρων). <br /><br /> Το ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος βρίσκεται στην περιοχή των Λιμνών, κοντά στον Ευ ρώτα. Ιδρύθηκε το 10ο αϊ π.Χ. Ο πρώτος ναός και βωμός οικοδομήθηκαν τον 3ο αϊ μ.Χ. Ξαναχτίστηκαν στα μέσα του 6ου αι. π.Χ., ενώ η τρίτη οικοδόμηση ίου ναού χρονολογείται στο 2ο αι. π.Χ. Τον 3ο αι. μ.Χ. κατασκευάστηκε το μνημειώδες αμφιθέατρο, που περιέβαλλε τον αύλειο χώρο του κατά τέτοιο τρόπο, ώστε o ναός είχε θέση προσκηνίου για τα λατρευτικά δρώμενα. Στις Λίμνες, κοντά στη ΒΑ έξοδο της Σπάρτης. σημερινή γέφυρα, βρισκόταν το τέμενος της Αθήνας Αλέας· το μεγάλο ναόσχημο οικοδόμημα, στην ίδια περιοχή, νότια από τη γέφυρα του Ευρώτα, γνωστό ως «μεγάλος βωμός» ή «βωμός του Λυκούργου» παραμένει ανερμήνευτο. <br /><br /> Στη ΝΑ περιοχή, εκτός των τειχών, βρισκόταν το σημαντικό ιερό Φοιβαίον, που σχετιζόταν με την εκπαίδευση των εφήβων ταυτίζεται με το μνημειακό βωμό νότια από το σημερινό νεκροταφείο. <br /><br /> Πολλά μνημεία της Σπάρτης παραμένουν προβληματικά ως προς την ταύτιση τους. Παράδειγμα είναι ο λεγόμενος «τάφος του Λεωνίδα», το επιβλητικό ερείπιο νότια από την Ακρόπολη, nou n τοπική παράδοση συνδέει με το βασιλέα της Σπάρτης Λεωνίδα, και σύμφωνα με τις ενδείξεις ταυτίζεται με το ναό του Καρνείου Απόλλωνος. <br /></b> <b><br /><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> Χ. Παπαχατζής, Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις. <br /> Κορινθιακά - Λακωνικά, Αθήνα 1976. <br /> Ε. Κουρίνου, Σπάρτη. Συμβολή στη μνημειακή τοπογραφία της. <br /> Ηόρος: Η Μεγάλη Βιβλιοθήκη αρ. 3, Αθήνα 2000. <br /></b> <b><br /><br /> ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /><br /> Δασκαλακης Α Β, <br /> Ο άγων των Θερμοπυλών: Αι δυνάμεις των Ελλήνων και η ευθύνη της Σπάρτης, εκδ. Μυρτίδου Αθήνα 1956 <br /> Δουκας Π. Χ., <br /> Η Σπάρτη δια μέσου των αιώνων, Εθνικός Κήρυξ, Νέα Υόρκη 1922 <br /> ΕΞΑΡΧΟΠΟΥΛΟΣ Ν. ι. <br /> Η επίδρασις της περιβαλλούοης φύσεως επί τους αρχαίους κατοίκους της Αττικής και της Σπάρτης, <br /> Νικόσιρατος, το βασιλόπουλο της Σπάρτης, Αλκαίος, [Αθήνα] 1972 <br /> ΘΕΜΕΛΗΣ Π., «Καιάδας». Αρχαιολογία, 15, 1985, σ. 55-62 <br /> Επιτομή ελληνικής αρχαιολογίας: ήτοι σύντομος πραγματεία περί του πολιτεύματος των Αθηνών και της Σπάρτης, της θρησκείας, των γυμνασίων, αγώνων και διασκεδάσεων, του χρόνου, στρατού και του ναυτικού, του οικιακού του βίου, της εκπαιδεύσεως, της τροφής, των συναναστροφών, της ενδυμασίας, της ταφής κ.τ.λ., και τέλος περί των βαρών, νομισμάτων και μέτρων των αρχαίων Ελλήνων, Αθήνα 1877 <br /> Η ελληνική κοινωνία κατά την αρχαιότητα: Πραγματεία περί των πολιτευμάτων των Αθηνών και της Σπάρτης, της ελληνικής θρησκείας, της λατρείας, των μαντείων, των εορτών, των αγώνων, της οικογενειακής Ζωής, της τέχνης, των δικαστηρίων, των ποινών, του στρατού, των νομισμάτων, των μέτρων και σταθμών, των αριθμητικών συμβόλων κ.ά., Δημιουργία, Αθήνα 1996 <br /> καρδαρα Χ. Π. <br /> Ιστορία της Σπάρτης (1200 π.Χ,-146 π.Χ.), Καρδαμίτσα, Αθήνα [χ.χ.] <br /> Αχαϊκή πολιτική της Σπάρτης: η υπό της Σπάρτης αναβίωσις της ηγεμονίας των Ατρειδών, Αθήνα 1975 <br /> καρζησ θ., <br /> Η παιδεία στην αρχαιότητα: προφορικοί πολιτισμοί - Σπάρτη, οι παιδαγωγοί της Ευρώπης - Αθήνα, τα φώτα της ελληνικής παιδείας - Ρώμη, Φιλιππότης, Αθήνα 1997 <br /> κουτουλασ δ., <br /> Αρχαία Σπάρτη, Δίον, Θεσσαλονίκη 1999 <br /> MACDOWELL D. M., <br /> Το Σπαρτιατικό δίκαιο, Παπαδήμας, Αθήνα 1988 <br /> νεστοριδησ Κ.. <br /> Τοπογραφία της αρχαίας Σπάρτης: ήτοι περιγραφή των κωμών, των ιερών, των ναών, των ηρώων, των τάφων και των άλλων μνημείων αυτής, Αθήνα 1892 <br /> ξενοφων, <br /> Λακεδαιμονίων Πολιτεία <br /> παναγοπουλοσ α., <br /> Αρχαία Σπάρτη: κοινωνία και δίκαιο. <br /> Αχαϊκές Εκδόσεις, Πάτρα 1995 <br /> παπαδοπουλοσ ν. κ., <br /> Τυρταίος, ο εθνικός ποιητής της Σπάρτης: Γραμματολογική και αισθητική μελέτη, Αθήνα 1957 <br /> Πλουτάρχου Βίοι, Λυκούργος. Γαλατίας, Αθήνα 1968 <br /> ΡΟΥΣΟΠΟΥΛΟΣ Α.Σ. <br /> Εγχειρίδιον της ελληνικής Αρχαιολογίας: κατά τας πηγάς και τα άριστα βοηθήματα προς στοιχειώδη μάθησιν του βίου της αρχαίας Ελλάδος. Αθήνα 1875 <br /> σβορονοσ Ι. Ν., <br /> Ο Λυκούργος και η Αμβροσία. Barth et <br /> von Hirst, Αθήνα 1898 <br /> ΣΙΓΑΛΟΣ Δ.Ι, <br /> Η Σπάρτη και η Λακεδαίμων, Ιστορία των Λακώνων από των μυθικών χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς (1862). Αθήνα 1959 <br /> ταϊφακοσ ι.γ., <br /> Ρωμαϊκή πολιτική εν Λακωνία: έρευναι επί των πολιτικών σχέσεων Ρώμης και Σπάρτης, τυπογραφείον «Ελλάς», Αθήνα 1974 <br /> verhaeren ε., <br /> Η Ελένη της Σπάρτης, λυρική τραγωδία με 4 μέρη, Εκδοτική Εταιρεία «Τα έργα», Αθήνα 1916 <br /> χρηστου Χ., <br /> Αρχαία Σπάρτη: σύντομος οδηγός για την ιστορία, τα μνημεία και το μουσείο της, Σπάρτη 1960 <br /> atkinson Κ., <br /> Ancient Sparta, a re-examination of the evidence, Greenwood Press, Westport, Conn. 1971 <br /> cartledge P., <br /> Agesilaos and the crisis of Sparta, Duckworth, Λονδίνο 1987 <br /> david e., <br /> Sparta between empire and revolution (404-243 B.C.): internal problems and their impact on contemporary Greek consciousness, Arno Press, Νέα Υόρκη 1981 <br /> hamilton c.d.. <br /> Sparta's bitter victories: politics and diplomacy in the Corinthian War, <br /> Cornell University Press, Ithaca, N. Υόρκη 1979 <br /> henderson b.w., <br /> The great war between Athens and Sparta, Arno Press, Νέα Υόρκη 1973 <br /> hooker J.T., <br /> The ancient Spartans, J.M. Dent, Λονδίνο 1980 <br /> lazenby j.f., <br /> The Spartan army, Aris & Phillips, Warminster, England 1985 <br /> POWEL A.. <br /> Athens and Sparta: constructing Greek political and Social history from 478 B.C., Rhoutledge, Λονδίνο 1988 <br /> TlGERSTEDT E.N., The legend of Sparta in classical antiquity, Almqvist & Wiksell, Στοκχόλμη [1965-1978] <br /> WOODHOUSE W.J., King Agis of Sparta and his campaign in Arkadia in 418 B.C.: a chapter in the history of the art of war among the Greeks, AMS Press, Νέα Υόρκη 1978 <br /> xenophon, <br /> La République des Lacedemoniens, <br /> Arno Press, New York 1979 </b> <b><br /></b> <b><br /><br /> Β΄ ΜΕΡΟΣ <br /><br /> 1. Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ <br /><br /> της jacqueline christien maître de Conférences στο Πανεπιστήμιο Παρίσι Χ, Ναντέρ (Γαλλία) <br /><br /> Το κράτος των Λακεδαιμονίων είναι το μεγαλύτερο από τα μικρά ελληνικά κράτη της κλασικής εποχής, νότια της Μακεδονίας. Καλύπτει τα δύο πέμπτα της Πελοποννήσου, δηλαδή 8.400 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Σε αυτήν την έκταση είναι αρκετά φυσιολογικό να συναντήσει κανείς μια γεωγραφική και κοινωνική δομή σύνθετη. Η διατήρηση παρόμοιου εδαφικού συνόλου έχει επίσης επιφέρει τη διατήρηση ενός ξεχωριστού πολιτικού συστήματος. <br /><br /> Ο συνταγματικός μύθος των Λακεδαιμονίων τους θέλει αργοπορημένους επισκέπτες της Πελοποννήσου, αφού θεωρούνταν απόγονοι του Δώρου, ερχόμενοι από το Νότο μετά την πτώση των μυκηναϊκών βασιλείων οι κάτοικοι της νότιας Πελοποννήσου, την πρώτη χιλιετία, θεωρούνταν συνεπώς όλοι τους Μεσσήνιοι, Λακεδαιμόνιοι και Αργείοι, όπως επίσης και οι Δωριείς. <br /><br /> Παρά ταύτα, οι μύθοι που γνωρίζουμε αναφέρονται σε μινωικούς πληθυσμούς, που εγκαταστάθηκαν στον Ταΰγετο (ακρωτήριο Ταίναρο) και στη συνέχεια εκδιώχθηκαν (ίδρυση της θήρας και της Μήλου). <br /><br /> Συνολικώς λοιπόν πρόκειται για κατοίκηση ενός έθνους ομογενούς. Αν και οι Λακεδαιμόνιοι είχαν μια κοινωνική δομή έντονα διαφοροποιημένη και απόλυτα άνιση. <br /></b> <b><br /> Α. Πρώτα δεδομένα <br /><br /> Μέσα από το μύθο διακρίνουμε την πορεία mr διαφοροποίησης. Πράγματι οι Δωριείς της Λακωνίας, την ίδια στιγμή που οι άλλες ελληνικές πόλεις ανακάλυπταν ένα καινούργιο επεκτατικό δρόμο με μία κίνηση που ονομάσουμε αποίκηση, εφορμούν στη γειτονική Μεσσήνη και οίον κάμπο της Στενυκλάρου και του Αυλώνα- η Κάτω Μεσσηνία δεν φαίνεται να ανήκε ποτέ στο Βασίλειο του Κρεσφόντη και χωρίς αμφιβολία είχε στραφεί προς τους Ηρακλειδείς της Σπάρτης - αντίθετα η κατάσταση στην περιοχή της Πύλου δεν είχε ξεκαθαρίσει. Η διαιρεμένη Μεσσηνία ήταν εύκολο θήραμα και οι Λακεδαιμόνιοι δεν έχασαν την ευκαιρία. Σ’ αυτή τη χρονική περίοδο τοποθετείται η πορεία διαφοροποίησης των κοινωνικών δομών με τη μορφή που τις γνωρίζουμε. Από τη μία πλευρά οι ηττημένοι Μεσσήνιοι γίνονται Είλωτες, προορισμένοι να καλλιεργούν τη γη και να υπηρετούν μια πολιτικοστρατιωτική τάξη, τους Σπαρτιάτες, Οι τελευταίοι, δε, προσδιορίστηκαν μέσα από ένα σύστημα που αντανακλάται στο μύθο της ίδρυσης του Τάραντα. <br /><br /> Ο Τάραντας ιδρύθηκε στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ. από εξόριστους Λακεδαιμονίους, τούς αποκαλούμενους Παρθενίες. Πράγματι, στο τέλος του πολέμου έπρεπε να μοιραστούν τους καρπούς της νίκης και να οριστούν οι κατηγορίες εκείνες που μπορούσαν να απαιτήσουν έναν κλήρο. Εγκρίθηκαν μονό οι γόνοι μιας ορισμένου τύπου οικογένειας. Σ m συνέχεια η συγκεκριμένη κατηγορία θα αναγνωρίσει σαν νόμιμα τέκνα μόνο ία παιδιά που προέρχονται από το γάμο ενός Σπαρτιάτη και μιας θυγατέρας Σπαρτιάτη. <br /><br /> Το κριτήριο που επελέγη για να καθοριστεί η προνομιούχος κατηγορία, κριτήριο που δεν γνωρίζουμε, είχε συνεπεία ένας αριθμός υποψηφίων να μην αναγνωριστούν ως νόμιμα παιδιά νόμιμου γάμου και άρα ικανοί να εισέλθουν στο σύστημα ιδιοκτησίας που δημιουργούσαν. Οι Παρθενίες από το να υποστούν αυτό το μειωτικό καθεστώς προτίμησαν να φύγουν και να ιδρύσουν τον Τάραντα. Στα τέλη λοιπόν του 8ου π.Χ. αιώνα έχουμε κιόλας τρεις μεγάλες κατηγορίες: Τους Σπαρτιάτες, μια πολύ κλειστή κάστα, ενδογαμική, κυρίαρχη της πολιτικής, σχηματισμένη από ιδιοκτήτες tgjv πλουσιότερων γαιών κατ εξαρτημένων στρωμάτων. Τους περίοικους, ελευθέρους πληθυσμούς, που ζούσαν σε κοινότητες γύροι από τη Σπάρτη, ιδιαίτερα στα βουνά και ία ακρωτήρια. Η κατοίκηση του ακρωτηρίου Ακρίτας διαφυλάχθηκε με την εκεί εγκατάσταση των κατοίκων της Ασίνης που εκδιώχθηκαν από την Αργολίδα και μετά από ιούς κατοίκους του Ναυπλίου που εγκαταστάθηκαν στη Μεθώνη. Τους Είλωτες, που αν και η θεσμική τους θέση προϋπήρχε, στο εξής εξελίσσονται στο σημαντικότερο αριθμητικά πληθυσμό του συστήματος, κατ δύσκολα κατατάσσονται σε κατηγορία, ευρισκόμενοι μεταξύ ελευθερίας κατ σκλαβιάς. <br /></b> <b><br /> Β. Η σπαρτιατική κοινωνία υπό το φως των Μηδικών πολέμων. Οι Είλωτες <br /><br /> Οι Είλωτες πολύ συχνά εμφανίζονται να περιστοιχίζουν τους Σπαρτιάτες κυρίους τους. Λογικά, δεν μάχονταν. Παρά ταύτα είναι αναμφισβήτητο ότι ο Ηρόδοτος (9, 28) ρητά τους καταμετρά σαν μαχητές στις Πλαταιές και ότι είχαν το μνήμα τους (Ηρόδοτος. 9, 85)· συνεπώς μπορεί να υποτεθεί πως ο' αυτή την περίπτωση οι Σπαρτιάτες προχώρησαν σε μαζική στρατολόγηση. Οι Είλωτες είναι μεν μη ελεύθεροι, από την άλλη όμως είναι το ίδιο Λακεδαιμόνιοι ή Μεσσήνιοι όσο και οι Σπαρτιάτες ή οι Περίοικοι. Δεν πρόκειται για υποτελείς, αλλά για άτομα με κατώτερη κοινωνική θέση. Συνεπώς μπορεί να κληθούν να υπερασπιστούν, ενάντια σε κάθε ξένο εισβολέα. τους θεούς τους, την περιουσία τους, τις οικογένειες τους. Ωστόσο, τους βλέπουμε να παρατάσσονται όχι ως οπλίτες αλλά ως ελαφρά τμήματα. Το κράτος των Λακεδαιμονίων κατορθώνει, χωρίς να χρησιμοποιηθούν Είλωτες, να επιστρατεύει ικανό αριθμό ελεύθερων ανδρών για το σχηματισμό της ισχυρότερης φάλαγγας οε όλη την Ελλάδα. Οι Αθηναίοι παρέταξαν πράγματι 8.000 οπλίτες στις Πλαταιές, οι Λακεδαιμόνιοι 10.000. Επιπλέον ο οπλισμός των οπλιτών απαιτεί ένα ορισμένο επίπεδο ικανότητας και ενάσκησης. <br /></b> <b><br /><br /> Οι Περίοικοι <br /><br /> Οι Περίοικοι είναι ελεύθεροι άνθρωποι εγκατεστημένοι σε ορεινές περιοχές που περιβάλλουν τις πεδιάδες πλην ίσως της Μεσσηνίας, όπου μεγάλες περιοικίδες περιοχές καταλαμβάνουν τη Μακαριά (κάτω πεδιάδα του Πάμισου). Το μεγαλύτερο μέρος της γης είναι ελάχιστα ευνοϊκό σε μεγάλες καλλιέργειες δημητριακών κατ ιδιαίτερα στην εκμετάλλευση των ελαιόδενδρων. Οι Περίοικοι έχουν Είλωτες σε μικρό και γενικά ανεπαρκή αριθμό, τόσους όσους χρειάζεται ο ιδιοκτήτης ώστε να απασχολείται μονός του. Οι ρίζες τους ποικίλλουν στο λακεδαιμονιακό κράτος του 5ου αιώνα π.Χ. Στο σύνολό τους θεωρούνται Δωριείς στη Λακωνία και στη Μεσσηνία· ωστόσο ορισμένοι είναι Αρκάδες όπως οι Σκιρίτες, άλλοι θέλουν να θυμούνται ότι υπήρξαν φιλοξενούμενοι των Σπαρτιατών, όπως οι Περίοικοι του ακρωτηρίου Ακρίτας. Οι Σπαρτιάτες θα υποδεχθούν παρομοίως στη Θυρεατίδα. νοτίως του Αργούς, το 431 π.Χ., τους Αιγινήτες (τουλάχιστον όσους αποδέχθηκαν την υποταγή τους στο σύστημα) τους διωγμένους από τον τόπο τους. την Αίγινα, από τους Αθηναίους. Ο Ηρόδοτος βλέπει στους Ορειάδες (κοντά στην πόλη Πρασιαί) Ίωνες «που έγιναν Δωριείς» από τους Αργείους. Ούτως η άλλως παντού εφαρμόζονται οι ίδιοι νομοί. Οι Περίοικοι είχαν στενούς δεσμούς με τους βασιλείς στους οποίους όφειλαν το βασιλικό φόρο υποτέλειας, εκτάσεις γης στις παλιές πόλεις τους και επικήδειες τιμές. Προφανώς ήταν υπόλογοι σε αυτούς, παρ’ ότι στην κλασική εποχή οι Έφοροι είναι υπεύθυνοι για την αστυνόμευση σε όλη την επικράτεια των Λακεδαιμονίων. <br /></b> <b><br /><br /> Οι Σπαρτιάτες <br /><br /> Πρόκειται για μία ομάδα σκληρά επιλεγμένη από τη γέννηση τους, που η εκπαίδευση τους προετοιμάζει για πόλεμο (εφηύραν τη δημόσια εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων των κοριτσιών), για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις. Έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα, δηλαδή αυτά της συμμετοχής στη συνέλευση και την ψηφοφορία, καθώς επίσης της υποψηφιότητας στα αξιώματα. Έχουν κατοικία σε ένα από τα πέντε χωριά που αποτελούν τη Σπάρτη και γαιοκτησίες στις πεδιάδες της Λακωνίας και της Μεσσηνίας. Κυριαρχούν στην κοινωνία, αφού οι πλουσιότερες εκτάσεις γης είναι στα χεριά τους. καλλιεργημένες γι’ αυτούς από τους Είλωτες. Ωστόσο, ορισμένοι είναι σημαντικότεροι από ιούς άλλους και είναι γνωστό ότι υπήρχαν ανάμεσα τους ομάδες όπως οι Ηρακλειδείς, ιδιαίτερου κύρους. <br /><br /> Στη μάχη των Πλαταιών, ο Ηρόδοτος τους απαριθμεί ξεχωριστά. Στο στρατό εκείνη την ήμερα σχημάτιζαν ένα σώμα οπλιτών από 5.000 άνδρες, σε απόσταση από τους Περίοικους και θεωρούμενο ανώτερης αξίας. Παράλληλα, χωρίς να εκτελούν χρέη κωπηλατών παρά μόνο αυτά των στρατευμένων ναυτικών κατ αξιωματικών, ένας ορισμένος αριθμός από αυτούς συνόδευε τον Λεωτυχίδη στη θάλασσα. Αν κρατήσουμε τον αριθμό των 8.000 στρατιωτών που έδωσε ο Δημάρατος, πρέπει να παραδεχθούμε ότι εκτός από τους αξιωματούχους και τους γηραιότερους οπλίτες που φυλάνε τόν τόπο τους, βρίσκονται όλοι στη μάχη του 479 π.Χ. Ο Ηρόδοτος μας επισημαίνει κάποια χαρακτηριστικά τους. Παρ’ όλη τη στρατιωτική ομοιογένεια τους. ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά αφορά την άμιλλα. <br /></b> <b><br /><br /> Οι ένδοξοι <br /><br /> Έτσι αναφέρεται ο Ηρόδοτος κατ’ επανάληψη για τους επονομαζόμενους άλλοτε Τριακόσιους και άλλοτε Ιππείς. Στο στρατό οι Τριακόσιοι αποτελούν μια επίλεκτη ομάδα που μάχεται σε ιδιαίτερα δύσκολες περιστάσεις. Τους βλέπουμε επί το έργον στις Θερμοπύλες γύρω από τον Λεωνίδα. Οι Ιππείς, που τους γνωρίζουμε χάρη στον Ξενοφώντα (Λακ. Πολ. 4, 3), εμφανίζονται σε ένα άλλο πλαίσιο από αυτό των μαχών. <br /><br /> Πρόκειται για μια ομάδα επιλεγμένων Σπαρτιατών που υπόκεινται στους Εφόρους, οι οποίοι με τη σειρά τους διορίζουν τους ιππαγρέτες που τους διοικούν και τους στρατολογούν. Στο κείμενο του Ηρόδοτου, οι δυο σχηματισμοί φαίνεται να έχουν διαφορετικές λειτουργίες. Οι Σπαρτιάτες γνώριζαν συνεπώς δύο τύπους ομάδων Τριακοσίων, έναν πολιτικό (με παρουσία ενίοτε στο πεδίο της μάχης, όπως στη Μαντινεία το 418 π.Χ.) και επίλεκτα τμήματα για ειδικές αποστολές. <br /><br /> Ο πόλεμος επιφυλάσσει μια άλλη διάκριση. Μπορεί κανείς να γνωρίσει τη δόξα εν Ζωή, μα ακόμη περισσότερη στο θάνατο. Στις Πλαταιές οι Λακεδαιμόνιοι θάβουν τους νεκρούς τους σε τρεις τάφους (Ηρόδοτος, 9, 33). Ο τρίτος από αυτούς φιλοξενεί τις σορούς των Ειλώτων και το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι πράγματι πολέμησαν. Το υπόλοιπο κείμενο θέτει πρόβλημα. Ο πρώτος τάφος υποδέχεται τα λείψανα των Σπαρτιατών, αφού ο Ηρόδοτος ονομάζει τέσσερις από αυτούς, ενώ στο δεύτερο φαίνεται ότι είναι ενταφιασμένοι άλλοι Σπαρτιάτες. Το πλέον λογικό θα ήταν να υπήρχε ένας τάφος για τους Σπαρτιάτες, ένας για τους Περίοικους και ένας για τους Είλωτες, ωστόσο το κείμενο δεν αναφέρεται στους Περίοικους, σαν να μην είχαν λάβει μέρος στις μάχες (ακολουθούσαν σε δεύτερη διάταξη;). Σε κάθε περίπτωση στον πρώτο τάφο βρίσκονται άνθρωποι άξιοι μιας ιδιαίτερης τιμής, είτε γιατί πρόκειται για άτομα ιερατικού αξιώματος είτε γιατί η θέση τους, για κάποιο άλλο λόγο, ήταν ήδη ανώτερη από άλλους και ο θάνατος τους αγγίζει την ηρωοποίηση. <br /></b> <b><br /><br /> Οι δειλοί <br /><br /> Η απόδοση τιμών είχε την αντίθετη όψη, που έπληττε όσους είχαν ατιμαστεί. Αυτοί υπέκειντο σε κάθε είδους μειώσεις πολιτικές και προσωπικές. Τόσο ο Ηρόδοτος όσο ο Θουκυδίδης και ο Ξενοφών μιλούν για το φαινόμενο αυτό, έκφραση σκληρότητας μιας κοινωνίας που τιμωρεί αυστηρά τις παραλείψεις σχετικά με τους κανόνες που διέπουν τα προνόμια της τάξης τους. Αλίμονο σ’ αυτόν που αποκαλείται τρεμουλιάρης. Αν κάποιος θεωρηθεί ότι φοβήθηκε ίο θάνατο, ακόμη και αν είχε τους καλύτερους λόγους αποφυγής ενός άδικου θανάτου, παραδίδεται στην περιφρόνηση της καλής κοινωνίας. Η φαντασία ίων Σπαρτιατών μοιάζει δημιουργική τόσο σε πειράγματα σκωπτικά, με τα οποία τούς σφυροκοπούσαν, όσο και σε συμπεριφορές περιφρόνησης. Σ’ αυτά ας προσθέσουμε την απώλεια των πολιτικών και αστικών δικαιωμάτων. Ο Θουκυδίδης (5, 34, 2) σημειώνει ότι οι διασωθέντες της Σφακτηρίας, μετά τη διάσωσή τους, βλήθηκαν από αυτό το είδος κοινωνικής καταδίκης. Παρά ταύτα, δεν αποκλείονται από το σώμα των Σπαρτιατών και έπειτα από μία ανδρεία συμπεριφορά μπορούν να αποκαταστήσουν τη χαμένη τιμή τους και τα πλήρη δικαιώματα της θέσης τους. Δεν είναι ατιμία με την έννοια που προσδίδουν στη λέξη οι Αθηναίοι (γι’ αυτό το λόγο ο Θουκυδίδης αναγκάζεται να διευκρινίσει τον όρο), αφού δεν απώλεσαν την ιθαγένεια τους. Οι οπλίτες της Σφακτηρίας ενσωματώθηκαν και πάλι. Παρατηρούμε στο κείμενο του Ξενοφώντα (Λακ. Πολ. 9) ότι συνεχίζουν να συμμετέχουν στην καθημερινή ζωή (συμπόσια, αγώνες με μπάλα, χορωδία), αλλά η συμμετοχή τους απαιτεί σκληρές δοκιμασίες. <br /></b> <b><br /><br /> Οι βασιλείς <br /><br /> Οι Λακεδαιμόνιοι έχουν επικεφαλής του κράτους και ιδιαίτερα του στρατού δύο διαδόχους βασιλείς, απογόνους του Ηρακλή. Είναι επίσης κατά κάποιον τρόπο οι κληρονόμοι του φαινομένου των δίδυμων που οι Διόσκουροι αντιπροσωπεύουν. Εξάλλου, έχουν θρησκευτική εξουσία και είναι οι πρώτοι ιερείς-θυσιαστές της χώρας. Ο Περίοικος μεριμνά προσφέροντας για φόρο ένα χοιρίδιον σε κάθε κύηση ζώου. Θυσιάζουν λοιπόν υπέρ της ευημερίας του συνόλου. Ο Π. Καρλιέρ (P. Carlier) βλέπει στο πρόσωπο τους τους μοναδικούς ιερείς της πόλης. Οι ειδωλολατρικές θρησκείες και οι ιεροί χώροι είχαν τους δικούς τους, ωστόσο τις πολιτειακές λατρείες ασκούσε ο βασιλιάς. Σε αυτή την περίπτωση διαφωτίζεται το γεγονός που ήθελε έναν μόνο από τους βασιλείς να μπορεί να εκστρατεύει όταν οι εκστρατείες έχουν μια διάρκεια. <br /><br /> Πράγματι κατέχουν σημαντική στρατιωτική ισχύ. Ένας βασιλιάς οδηγεί το στρατό στην εκστρατεία όπου όλοι του οφείλουν υποταγή. Δεν είναι αυτός που κηρύσσει πόλεμο η ειρήνη, αλλά κατευθύνει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις και, όντως, οι Αρχίδαμος, Άγης και Αγησίλαος αποτελούν μεγάλες προσωπικότητες. Επιπλέον, οι βασιλείς, όταν η διαδοχή εξελίσσεται ομαλά, έχουν λάβει ειδική αγωγή, ικανή να τους προετοιμάσει στη διοίκηση. <br /><br /> Οι πολιτικές εξουσίες τους είναι λιγότερο προφανείς και φαίνεται να εξαρτώνται από την προσωπικότητα και την ικανότητα των προσώπων. Ο θάνατος τους συνεπάγεται εξαιρετική κηδεία, που τους κατατάσσει στην τάξη των ηραίων. Έχουν δικαίωμα σε τελετή ταφής και μνήμα. <br /></b> <b><br /><br /> Γ. Τέλος και αρχή του 5ου αιώνα π.Χ. <br /><br /> Η κοινωνία χαρακτηρίζεται από μια παράλληλη κίνηση, από τη μια διαρκείας στις δομές της και από την άλλη βαθιών κοινωνικών αλλαγών. <br /><br /> Στη Μαντινεία το 418 π.Χ. ο στρατός των Λακεδαιμονίων, όπου Περίοικοι και Σπαρτιάτες ενώθηκαν (εκτός της ιδιάζουσας περίπτωσης των Σκιριτών), ενισχύθηκε από οπαδούς του Βρασίδα και από Νεοδαμώδεις. Ξέρουμε ότι, προηγουμένως, οι οπαδοί του Βρασίδα μαζί με τους Νεοδαμώδεις είχαν εγκατασταθεί στο Λέπρεον, και το σώμα που απαιτήθηκε από τους Ελατούς αποδεικνύει ότι ήταν μία χιλιάδα (ένας λόχος από οπαδούς του Βρασίδα κατ ένας από Νεοδαμώδεις). <br /><br /> Οι Βρασίδειοι (Είλωτες οπλισμένοι σαν οπλίτες για να ακολουθήσουν τον Βρασίδα στη Θράκη) ήταν 700 στην αρχή (δηλαδή ένας λόχος ενισχυμένος). Χωρίς αμφιβολία δεν επέστρεψαν όλοι και αντικαταστάθηκαν από στρατευμένους άλλης κατηγορίας. Δεν είναι γνωστός ο αριθμός των Νεοδαμωδών παρόντων στη Μαντινεία: εύλογο είναι ότι πρόκειται για αυτούς στο Λέπρεον, άρα περίπου 500. Στα πρώτα χρόνια του 4ου αιώνα π.Χ. θα δούμε τον Αγησίλαο να αναχωρεί για την Ασία με 2.000 Νεοδαμώδεις. Μπόρεσαν συνεπώς να στρατολογήσουν ένα σώμα σημαντικό. <br /></b> <b><br /><br /> Ποιοι είναι οι Νεοδαμώδεις; <br /><br /> Η γενικότερη απάντηση είναι ότι πρόκειται για απελεύθερους Είλωτες. Η απάντηση αυτή φαίνεται να επανεξετάστηκε. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου έχουμε να κάνουμε δύο φορές με περιπτώσεις απελευθερωμένων Ειλώτων. Την πρώτη φορά, πριν να πολεμήσουν, αυτοαναγορεύονται ελεύθεροι και με τίμημα τη ζωή τους. Τη δεύτερη φορά πολεμούν σαν οπλίτες και απελευθερώνονται και γίνονται... οπαδοί του Βρασίδα. Επιπλέον, κατά την εισβολή στη Λακωνία το 370/369 π.Χ. (Ξενοφών, Ελληνικά 3.1, 4) αναγγέλλεται στους Είλωτες που θα δεχθούν να ενσωματωθούν οίον τακτικό στρατό ότι θα είναι ελεύθεροι... και από εκείνη τη στιγμή δεν βλέπουμε να εμφανίζεται πια ο όρος Νεοδαμώδης. Με άλλα λόγια, οίο εξής κάθε φορά που περιμένουμε λογικά να δημιουργούνται Νεοδαμώδεις, διαψευδόμαστε. <br /><br /> Άρα είναι φανερό πως μπορούμε να αμφισβητήσουμε την άποψη ότι οι Νεοδαμώδεις είναι Είλωτες προσφάτως ελευθερωμένοι, χωρίς προηγουμένως να έχουν προσφέρει κάποιες υπηρεσίες. Κλίνω λοιπόν προς την υπόθεση ότι οι Νεοδαμώδεις είναι Σπαρτιάτες ουσιαστικά, που κάποια στιγμή εγκατέλειψαν ένα δάμο (το συγκεκριμένο πολιτικό σώμα) και ίδρυσαν ένα νέο δάμο χωρίς πολιτικά δικαιώματα. <br /><br /> Ποιο γεγονός μπορεί να οδήγησε σε αυτό το φαινόμενο: Ο πόλεμος της Μεσσηνίας αναμφίβολα. Πράγματι, έπειτα από αυτόν μειώνεται το σώμα των Σπαρτιατών. Το κλειδί ιοοις να βρίσκεται στον Αριστοτέλη, που επισημαίνει ότι τα συσσίτια στην Κρήτη πληρώνονται από τα εισοδήματα των δημοσίων κτημάτων και από τους καταβαλλόμενους φόρους υποτέλειας από ιούς Περίοικους που τους εξομοιώνει με τους Λάκωνες Είλωτες (Πολιτικά: 1272 ά.). ενώ στη Λακεδαίμονα, οι Σπαρτιάτες οφείλουν να καταβάλλουν τη συνδρομή τους από το καθαρά δικό τους εισόδημα, αλλιώς εκπίπτουν των πολιτικών δικαιωμάτων τους. Ο Ηρόδοτος τοποθετεί τα συσσίτια μέσα στους θεσμούς που οι Λακεδαιμόνιοι μέσω του Λυκούργου δανείστηκαν από την Κρήτη στα μέσα του 5ου αιώνα π.Χ. Αν παραδεχθούμε ότι ο τρίτος Μεσσηνιακός πόλεμος δεν είχε μοναδική συνέπεια την αναχώρηση των εξεγερμένων, αλλά και την οικονομική ελάφρυνση για όσους παρέμειναν, τότε μπορούμε να έχουμε την εξήγηση του φαινομένου, αφού οι ελαφρύνσεις αφορούσαν όχι τις οφειλόμενες εισφορές προς το γαιοκτήμονα, αλλά αυτές προς το κράτος για τα συσσίτια. Εξ αυτού, πολύ γρήγορα, κάποιοι Σπαρτιάτες αποκλείστηκαν από το πολιτικό σώμα που αποτελούνταν έως τότε από πλούσιους και φτωχούς (το δάμος) και έγιναν Νεοδαμώδεις, δηλαδή μέλη μιας νέας κατηγορίας δάμου. Αυτό επιφέρει και άλλες κοινωνικές ιδιαιτερότητες, όπως για παράδειγμα τον περιορισμό του αριθμού των κληρονόμων στην κυρίαρχη κάστα και τον πολλαπλασιασμό των «νόθων». Επίσης αυτές οι ελαφρύνσεις δικαιολογούν τον αριθμό νέων ανάμεσα στους Είλωτες (Θουκυδίδης 5, 80, 3). λιγότερο οικονομικά συνθλιμμένων από πριν. <br /><br /> Οι Νεοδαμώδεις, φτωχά μέλη της κυρίαρχης ομάδας, σταδιακά βρέθηκαν στο περιθώριο, μετά τον τρίτο Μεσσηνιακό πόλεμο, Ομοίοι, από αδυναμία να κρατήσουν τη θέση τους, και ανασυντάχθηκαν σε νέα κατηγορία παραμένοντας ωστόσο κατά κάποιο τρόπο «παθητικοί πολίτες». Και είναι λογικό να καλούν αυτούς να υπηρετήσουν στρατιωτικά σε περιπτώσεις ανάγκης παρά μια άλλη κατηγορία. Η τάξη τους αυξάνεται προοδευτικά όσο οι Ομοίοι λιγοστεύουν. <br /><br /> Οι Νόθοι σχηματίζουν στα τέλη του 5ου, αρχή του 4ου αιώνα π.Χ., μία απειροελάχιστη αριθμητικά ομάδα, όμως εξίσου απείρως σκανδαλώδη, αν κρίνουμε από τις εξηγήσεις που ο Ξενοφώντας αισθάνεται υποχρεωμένος να δώσει. Οι κίνδυνοι έκπτωσης σε ένα σύστημα που εκ των πραγμάτων κατέληξε φοροεισπρακτικό, υποχρεώνουν τις οικογένειες να έχουν απόλυτη ανάγκη από την προίκα της συζύγου έτσι ώστε να εξασφαλίσουν την ταξική θέση των παιδιών· το διαζύγιο έγινε λοιπόν πολύ δύσκολο· άλλωστε χρειάζονται παιδιά για να μπορέσουν οι πρώτοι να διατηρήσουν τη θέση τους. Από εκεί πηγάζουν οι σκανδαλώδεις συμπεριφορές από ορισμένα μέλη αυτής της σπαρτιατικής αριστοκρατίας. Οι γυναίκες σύζυγοι παίρνουν επισήμως έναν εραστή της ίδιας κοινωνικής τάξης χωρίς να διαζευχθούν και τα μεταγενέστερα παιδιά δηλώνονται νόθα. Μπορούμε να υποθέσουμε πως αυτά τα παιδιά, γόνοι ενός Σπαρτιάτη κατ μιας Σπαρτιάτισσας, σε περίπτωση θανάτου των νόμιμων τέκνων, καλούνται να τα αντικαταστήσουν. <br /><br /> Μετά το 369 π.Χ. υπήρξαν νεότερες προσαρμογές· χωρίς να αλλάξει το σύστημα, έγινε ανασύνθεση των κοινωνικών στρωμάτων. Η Κρυπτεία, όπως μας την παρουσιάζει ο Αριστοτέλης, αποτελεί χωρίς αμφιβολία μία από αυτές τις προσαρμογές. Ωστόσο είμαστε τόσο λίγο ενήμεροι στο θέμα αυτό, που είναι αδύνατον να αντιληφθούμε την προσαρμογή των κοινωνικών δομών στο διηνεκές των οικονομικών και πολιτικών δομών. Αυτές οι τελευταίες είναι τόσο ανθεκτικές που θα χρειαστεί να προκληθούν τόσο ο Λεωνίδας Β΄ όσο και ο Κλεομένης από το όραμα του ελληνιστικού βασιλείου με ένα μονάρχη για να αλλάξει το σύστημα κατ να οδεύσει προς την εξαφάνιση του. <br /></b> <b><br /><br /> Μετάφραση: Γιώργος Γεωργαμλής <br /> 2. ΠΛΟΥΤΟΣ ΚΑΙ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ <br /> του stephen hodkinson <br /> λέκτορα Αργαίος Ιστορίας, Έδρα Ιστορίας και Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μάντσεστερ (Αγγλία) <br /></b> <b><br /> Στη σύγχρονη δυτική αντίληψη η λέξη «Σπάρτη» δημιουργεί την εντύπωση μιας αυστηρής, στρατιωτικής κοινωνίας, με πολίτες που αποστρέφονταν τα υλικά αγαθά. Μετά την εκ νέου ανακάλυψη της κλασικής αρχαιότητας στη διάρκεια της Αναγέννησης, επιφανείς διανοητές της Δυτικής Ευρώπης θεωρούσαν την αρχαία Σπάρτη προσωποποίηση της οικονομικής ισότητας και του κοινωνικού ελέγχου. Αυτή η εικόνα επηρέασε σημαντικά τη νεότερη κοινωνιολογική και πολιτική σκέψη. Στα χρόνια της αγγλικής επανάστασης το 17ο αιώνα, ο ριζοσπάστης συγγραφέας Τζέιμς Χάρινγκτον στη μονογραφία του «The Commonwealth of Oceana» παρακινούσε τον Κρόμγουελ να ακολουθήσει το παράδειγμα του Σπαρτιάτη νομοθέτη Λυκούργου και να μοιράσει τα κτήματα σε ίσα μερίδια. Αυτή η θέση προκάλεσε έντονες πολιτικές συζητήσεις σχετικά με την αξία του σπαρτιατικού ιδιοκτησιακού συστήματος. Στη Γαλλία του 18ου αιώνα, οι κοινωνιολόγοι στην κριτική που ασκούσαν εναντίον της χλιδής και της πολυτέλειας του καιρού τους συχνά επικαλούνταν το λιτό τρόπο Ζωής και την απαγόρευση της χρήσης πολύτιμων μετάλλων στην αρχαία Σπάρτη. <br /><br /> Στη ναζιστική Γερμανία, ο υπουργός Γεωργίας Βάλτερ Νιαρέ διαμόρφωσε ένα νόμο για το κληρονομικό δίκαιο («Reichserbhofgesetz»), θέτοντας τα αγροκτήματα των χωρικών υπό κρατικό έλεγχο, αντλώντας την ιδέα από mv κοινωνική κατάσταση των πολιτών στη Σπάρτη, οι οποίοι ήταν ισόβιοι καταναλωτές των κοινών, δημόσιων αγαθών. <br /><br /> Οι έννοιες που συνάγονται από το σπαρτιατικό ιδιοκτησιακό σύστημα ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς στους σύγχρονους διανοητές. Ένας λόγος γι’ αυτό ήταν η επίδραση που άσκησε ο αρχαίος συγγραφέας Πλούταρχος ο Χαιρωνεύς. Στο έργο του «Η Ζωή του Λυκούργου» ισχυρίζεται ότι ο θρυλικός Σπαρτιάτης νομοθέτης αναδιένειμε τη γη. αντικατέστησε τα χρυσά και αργυρά νομίσματα με σιδερένια και απέβαλε τις περιττές τέχνες. Λέγεται ακόμη πως ο Λυκούργος εγκαινίασε τα συσσίτια και μια σειρά αυστηρών μέτρων, όπως απλότητα στους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς και την εσωτερική διακόσμηση, σεμνές επικήδειες τελετές και λιτότητα στις θυσίες. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, στη σπαρτιατική κοινωνία ο πλούτος δεν αποτελούσε αντικείμενο επιθυμίας και ήταν άνευ σημασίας. <br /><br /> Στην πραγματικότητα τα πράγματα ήταν μάλλον διαφορετικά. Αν και μερικές από τις ιδέες του Πλούταρχου απηχούν με ακρίβεια τα γνωρίσματα της κλασικής σπαρτιατικής κοινωνίας, σε πολλές άλλες ο συγγραφέας εμφανίζεται προκατειλημμένος από το διαβόητο «σπαρτιατικό μύθο»: εν μέρει παραμορφωμένο, εν μέρει αποκύημα της φαντασίας κάποιων ξένων, οι οποίοι, όντας λάτρεις της Σπάρτης, επιχειρούσαν την εξιδανίκευση της κοινωνίας της. Ο σπαρτιατικός μύθος όμως αποτελεί και επινόηση της ίδιας της παράδοσης των Σπαρτιατών. Για παράδειγμα, η ιδέα της ίσης κατανομής της γης ήταν πιθανότατα πολύ μεταγενέστερη και επικράτησε τον 3ο αιώνα π.Χ., όταν οι βασιλείς Αγης Δ΄ και Κλεομένης Γ΄ θέλησαν να αναδιανείμουν τα κτήματα και απέδωσαν στον Λυκούργο ανάλογα μετρά, στην προσπάθεια τους να υποστηρίξουν την επαναστατική τους μεταρρύθμιση. <br /></b> <b><br /> Άνισα κατανεμημένη ατομική ιδιοκτησία <br /><br /> Τα θέματα της ιδιοκτησίας και του πλούτου ήταν ουσιώδη στην πολιτική οργάνωση της Σπάρτης κατά την κλασική περίοδο. Η κατοχή της ιδιοκτησίας του πολίτη εξαρτιόταν από τη συμμετοχή του στα συσσίτια και αυτή η συμμετοχή εξαρτιόταν με τη σειρά της από μια ορισμένη μηνιαία συνεισφορά σε τρόφιμα. Η εξασφάλιση των συνεισφορών για τα συσσίτια βασιζόταν στην κατοχή από τους πολίτες της απαραίτητης έγγειας περιουσίας για να καλλιεργηθεί η απαιτουμένη ποσότητα προϊόντων. Ούτως ή άλλως η κατοχή ενός αξιόλογου κομματιού γης ήταν απαραίτητη προϋπόθεση ώστε ο κάθε Σπαρτιάτης να είναι σε θέση να ζήσει μια ανέμελη ζωή, απαλλαγμένη από χειρωνακτική εργασία, αφιερωμένη σε πολιτικές και πολεμικές ενασχολήσεις. Αυτό το οικονομικό σύστημα είχε ως υποδομή την κατοχή από τη Σπάρτη ενός εργατικού δυναμικού από δούλους, τους Είλωτες, οι οποίοι προέρχονταν από τους υποταγμένους πληθυσμούς της ίδιας της περιοχής οπού βρισκόταν η Σπάρτη, της Λακωνίας, καθώς και της γειτονικής Μεσσηνίας. Τέλος, οι απαιτήσεις της σπαρτιατικής κοινής, δημόσιας ζωής σχετίζονταν στενά με το θέμα του βιοπορισμού και επέβαλλαν ένα βαθμό ομοιογενείας ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς. Κατά συνέπεια, τα θέματα του πλούτου και της ιδιοκτησίας παρεισεφρεαν σχεδόν σε κάθε πτυχή της σπαρτιατικής ζωής. <br /><br /> Σε αντίθεση με τη μεταγενέστερη εικόνα της ισότητας, η ιδιοκτησία πάντα διανεμόταν άνισα στην αρχαϊκή και κλασική Σπάρτη. Ο αρχαϊκός ποιητής Αλκαίος αναφέρεται σε ένα ρητό, σπαρτιατικής προέλευσης: «ο άνθρωπος είναι ο,τι κατέχει, δεν υπάρχει φτωχός άνθρωπος που να είναι καλός και έντιμος». Ακόμη, οι Σπαρτιάτες ποιητές Τυρταίος και Αλκμάν αναφέρουν και αυτοί σημαντικές διαφορές στην κατοχή του πλούτου. Στους 5ο και 4ο αιώνες ο Ηρόδοτος, ο Θουκυδίδης και ο Ξενοφών αναφέρουν «εύπορους ανθρώπους», «ανθρώπους με μεγάλη περιουσία, «πλουσίους» και «πολύ πλουσίους». Το σύστημα της ιδιοκτησίας είχε κυρίως ατομικό χαρακτήρα». <br /><br /> Στα Πολιτικά του Αριστοτέλη βρίσκουμε σαφείς αναφορές σύμφωνα με τις οποίες τη γη την κατείχαν ιδιώτες και κληροδοτούνταν από γενιά σε γενιά σύμφωνα με το σύνηθες αρχαιοελληνικό σύστημα διανομής της κληρονομιάς. Επιπλέον οι γαιοκτήμονες είχαν την ευχέρεια να διαθέσουν τα κτήματα τους σε όποιον επιθυμούσαν μέσω ισόβιων δωρεών ή να τα κληροδοτήσουν συντάσσοντας διαθήκες. Και οι γυναίκες στη Σπάρτη δικαιούνταν να κατέχουν κτήματα. Ο Αριστοτέλης σχολιάζει το γεγονός ότι οι γυναίκες κατείχαν σχεδόν τα δύο πέμπτα της ακίνητης περιουσίας. Ένας λόγος γι’ αυτό ήταν οι γυναίκες κληρονόμοι, θυγατέρες δίχως αρσενικά αδέλφια μπορούσαν να κληρονομήσουν το σύνολο της γονικής κτηματικής περιουσίας. Ένας άλλος λόγος ήταν η ύπαρξη μεγάλων προικοδοτήσεων. Οι σύγχρονοι ερευνητές διαφωνούν για το αν αυτή η προίκα ήταν απλώς δώρο που δινόταν κατά βούληση από τους γονείς της νύφης ή αν αντιπροσώπευε κληρονομικά δικαιώματα των κοριτσιών. Υπάρχει μία θεωρία σύμφωνα με την οποία το κληρονομικό σύστημα της Σπάρτης ήταν παρόμοιο με αυτό της Γόρτυνος στην Κρήτη, οπού τα κορίτσια κληρονομούσαν από την πατρική περιουσία ίο μισό της κληρονομιάς που έπαιρναν τ’ αγόρια. <br /><br /> Η ανισότητα στην ιδιοκτησία της γης επέφερε και άνιση πρόσβαση και εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης των Ειλώτων. Οι πιο πλούσιοι Σπαρτιάτες με μεγαλύτερα κτήματα και περισσότερους Είλωτες στην υπηρεσία τους καλλιεργούσαν μεγαλύτερη ποικιλία αγροτικών προϊόντων και διατηρούσαν μεγαλύτερα κοπάδια Ζώων. Ένα αμφιλεγόμενο Ζήτημα είναι ο ακριβής τρόπος που οι σοδειές μοιράζονταν μεταξύ των Σπαρτιατών γαιοκτημόνων και των Ειλώτων που τις καλλιεργούσαν. Σύμφωνα πάντως με τον Τυρταίο, το πιθανότερο ήταν ότι η σοδειά μοιραζόταν 50/50. Ο σημαντικός αριθμός των Ειλώτων σήμαινε ότι με την εργασία τους δημιουργούσαν ένα μεγάλο πλεόνασμα προϊόντων για τους κυρίους τους. Αυτό το πλεόνασμα μπορούσε να μετατραπεί σε μόνιμο περιουσιακό στοιχείο. Οι Σπαρτιάτες μπορούσαν να κατέχουν μια μεγάλη ποικιλία κινητής περιουσίας, που συμπεριελάμβανε τιμαλφή, ράβδους πολύτιμων μετάλλων και ξένα νομίσματα. (Βλ. το άρθρο «Οικονομία και Εμπόριο στην Αρχαία Σπάρτη», Ιστορικά, τχ. 61). <br /></b> <b><br /><br /> Περιορισμοί στη χρήση του πλούτου <br /><br /> Ο ιδιωτικός χαρακτήρας της ατομικής περιουσίας μετριαζόταν από την ύπαρξη συγκεκριμένων συλλογικών δικαιωμάτων που περιέστελλαν την ατομική ιδιοκτησία. Έγιναν προσπάθειες να επιβληθεί άμεση φορολογία με τη μορφή των «εισφορών» (περιστασιακοί φόροι εισοδήματος για την εξασφάλιση στρατιωτικών πόρων). Η συνεισφορά στα συσσίτια περιλάμβανε και μια σημαντική φορολόγηση του μεριδίου των πολιτών από την αγροτική παραγωγή των κτημάτων τους. Οι πιο φτωχοί Σπαρ-τιάτες είχαν το δικαίωμα να δανείζονται άλογα και κυνηγετικούς σκύλους από τους πλουσιότερους συμπολίτες τους. Πάντως κανένα από αυτά τα δικαιώματα δεν επέφερε αξιοσημείωτη αναδιανομή της ιδιοκτησίας. <br /><br /> Αντί της αναδιανομής της ατομικής ιδιοκτησίας. η πόλη της Σπάρτης επιχείρησε να επιβάλει περιορισμούς στη χρήση του πλούτου. Με αυτό τον τρόπο η ανισότητα της ιδιοκτησίας εξισορροπούνταν με την ιδεολογία μιας κοινότητας ομοίων. Το κράτος ασκούσε μονοπωλιακά την παροχή δημόσιων υπηρεσιών. Συνεπώς, αντίθετα με ιούς Αθηναίους ομολόγους τους, οι πλούσιοι Σπαρτιάτες δεν είχαν τη δυνατότητα να προβαίνουν σε ευεργεσίες προς τους συμπολίτες τους ούτε να χρηματοδοτούν επίσημες τελετές. Ακόμη η πόλη επέβαλλε έναν κοινό, δημόσιο τρόπο Ζωής σε κάθε πολίτη, όπως ουσιαστική ομοιογένεια στην εκπαίδευση και λιτότητα στη διατροφή και την ένδυση. Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Θουκυδίδης, «πρώτοι οι Λακεδαιμόνιοι άρχισαν να ντύνονται απλά και σύμφωνα με το σύγχρονο γούστο, κατ γενικότερα όσοι κατείχαν μεγάλη περιουσία υιοθετούσαν έναν τρόπο ζωής όσο το δυνατόν όμοιο με εκείνο των πολλών». Κατά τον Αριστοτέλη, «οι γιοι των πλουσίων και των φτωχών ανατρέφονταν με τον ίδιο τρόπο και η εκπαίδευση τους ήταν κοινή...το ίδιο εξακολουθούσε να συμβαίνει και μετά την ενηλικίωση τους. αφού δεν υπήρχε καμιά διάκριση ανάμεσα στους φτωχούς και τους πλούσιους. Η διατροφή στα συσσίτια ήταν η ίδια για όλους κατ η ενδυμασία ομοιόμορφη». Το ίδιο κατ τα κορίτσια στη Σπάρτη, τα οποία υποβάλλονταν σε κοινή, δημόσια φυσική άσκηση. Οι ενήλικες γυναίκες, ανεξαρτήτως της οικονομικής τους κατάστασης, δεν επιτρεπόταν να φορούν κοσμήματα ή να στολίζονται με χρυσαφικά. <br /><br /> Ανάλογες με την ομοιομορφία της σπαρτιατικής ζωής ήταν και οι επικήδειες και ταφικές τελετές. Λιτές και αυστηρές. Στις σπαρτιατικές κηδείες δεν επιτρέπονταν κτερίσματα. Απαγορευόταν στις οικογένειες οι επιτύμβιες επιγραφές στη μνήμη των νεκρών τους. Μοναδική εξαίρεση αποτελούσε η περίπτωση όσων έχαναν τη ζωή τους στο πεδίο της μάχης. Ορισμένα τέτοια μνημεία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σπάρτης: είναι πολύ απέριττα και φέρουν μία απλή επιγραφή ότι ο νεκρός σκοτώθηκε στη μάχη. Μόνο για τους νεκρούς βασιλείς προβλεπόταν μεγαλοπρεπής επικήδεια τελετή. <br /></b> <b><br /> Έξοδα των πλουσίων </b><br />
<b><br /> Παρ’ όλους τους περιορισμούς, αρκετοί ήταν οι εναπομείναντες τομείς όπου οι πλούσιοι μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την οικονομική τους επιφάνεια. Μπρούντζινα αρχαιολογικά ευρήματα στα ιερά φανερώνουν πως οι Σπαρτιάτες και οι Σπαρτιάτισσες ξόδευαν σημαντικά ποσά σε θρησκευτικά αναθέματα στους θεούς: τρίποδες και άλλα αγγεία, κοσμήματα, αγαλματίδια κ.λπ. Οι πιο εύποροι κατέφευγαν σε παρόμοιες επιδεικτικές δαπάνες κατ σε ξένα ιερά, όπως για παράδειγμα στην Ολυμπία, στους Δελφούς, στη Δωδώνη και στη Σάμο. <br /><br /> Οι πιο πλούσιοι πολίτες εξέτρεφαν και διατηρούσαν άλογα, κυρίους για τη συμμετοχή τους σε αρματοδρομίες. Αυτή ήταν μια ιδιαίτερα δαπανηρή δραστηριότητα, που απαιτούσε μεγάλη έγγεια περιουσία και σημαντικά έξοδα. Στα τέλη του 5ου και στις αρχές του 4ου αιώνα, οι Σπαρτιάτες ιδιοκτήτες αρμάτων κέρδισαν τουλάχιστον 12 φορές στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι νικηφόροι ιδιοκτήτες γιόρταζαν την επιτυχία τους με την ανέγερση ακριβών μνημείων, αν και πριν από τον 4ο αιώνα τέτοια μνημεία περιορίζονταν στο χώρο της Ολυμπίας και δεν επιτρέπονταν στη Σπάρτη. Οι επιτυχίες στις αρματοδρομίες προσέδιδαν στους νικητές έναν αέρα υπεροχής που τους βοηθούσε να προωθηθούν σε σημαντικά πολιτικά αξιώματα. Μετά το 400 π.Χ. υπήρξαν και αρκετές γυναίκες που σημείωσαν ιππικές νίκες, πρωτοστατούσης της Κυνίσκας, αδελφής του βασιλιά Αγησίλαου Β΄. <br /><br /> Τέλος, οι πλούσιοι Σπαρτιάτες μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα τους για να συνάψουν προσωπικές σχέσεις και να πατρονάρουν διάφορες ομάδες, όπως χειρώνακτες υποτελείς, ξένους επισκέπτες, ακόμη και συμπολίτες τους. Αυτοί οι δεσμοί επέτρεπαν στους πλούσιους πολίτες και ιδιαίτερα στους βασιλείς να επηρεάζουν την εξωτερική πολιτική της Σπάρτης κατ να ελέγχουν τη λήψη πολιτικών αποφάσεων. Ανακεφαλαιώνοντας, η χρήση του ιδιωτικού πλούτου δημιουργούσε ένα σημαντικό χάσμα ανάμεσα στους εύπορους Σπαρτιάτες και τους φτωχότερους συμπολίτες τους. <br /></b> <b><br /><br /> Η συσσώρευση της ιδιοκτησίας και η μείωση του αριθμού ίων πολιτών <br /><br /> Η σημαντική σε μέγεθος επικράτεια υπό την ηγεμονία της Σπάρτης σήμαινε πως ακόμη κατ οι συνηθισμένες αστικές οικογένειες δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν φτωχές, συγκρινόμενες με αντίστοιχες οικογένειες άλλων πόλεων. Κατά τον 6ο αιώνα και στις αρχές του 5ου αι. π.Χ. τα περισσότερα αστικά νοικοκυριά κατείχαν επαρκή έγγεια περιουσία ώστε να αντεπεξέρχονται στις βιοποριστικές ανάγκες τους και την υποχρεωτική συνεισφορά στα συσσίτια. Αυτό το εύρωστο σύστημα ιδιοκτησίας, όμως, προοδευτικά άρχισε να υπονομεύεται από τη συσσώρευση της γης στα χέρια των ολίγων. Στην αύξηση των ανισοτήτων συνέτεινε και η φιλοδοξία ίων πλουσίων Σπαρτιατών, κυρίως στη διάρκεια της υπερπόντιας ηγεμονίας της Σπάρτης στα τέλη του 5ου και στην αρχή rou 4ου αιώνα π.Χ., όταν οι προεξάρχοντες πολίτες ανταγωνίζονταν για τον προσπορισμό πολιτικού κύρους και αξιωμάτων στην εξωτερική διοίκηση. Συνέπεια ήταν να φτωχύνουν πολλά νοικοκυριά πολιτών. Καθώς οι φτωχότεροι Σπαρτιάτες αδυνατούσαν να ανταποκριθούν στις εισφορές για τα συσσίτια, αποκλείονταν από το σώμα ίων πολιτών. Ο αριθμός των Σπαρτιατών πολιτών σημείωσε κατακόρυφη πτώση από 8.000 το 480 π.Χ. σε λιγότερους από χίλιους σία μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. Ήδη κατά τον 4ο και στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ. η κοινότητα των Ομοίων είχε αντικατασταθεί από μια πλουτοκρατική κοινωνία, στην οποία κυριαρχούσαν οι πλούσιοι άντρες κατ οι πλούσιες γυναίκες. Αυτές οι εξελίξεις υπονόμευσαν την ενότητα κατ την ταυτότητα των στόχων των Σπαρτιατών πολιτών και διάβρωσαν τα θεμέλια της εσωτερικής επιρροής και ισχύος της Σπάρτης. Με τόσο περιορισμένο κοινωνικό ιστό, η Σπάρτη δεν κατάφερε να ορθοποδήσει μετά την ήττα της από τη Θήβα στη μάχη στα Λεύκτρα το 371 π.Χ. Η εχθρική εισβολή στα εδάφη που έλεγχε η Σπάρτη οδήγησε στην απελευθέρωση των Μεσσηνίων Ειλώτων. Το αποτέλεσμα ήταν η δραματική παρακμή της Σπάρτης και η απώλεια της δύναμης της στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο. <br /></b> <b><br /><br /> Μετάφραση: Έρση Βατού <br /></b> <b><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> Paul Cartledge. Agesilaos and the Crisis of Sparta,Duckworth. London 1987. <br /> Anton Powell (edj. Classical Sparta: techniques behind her success. Routledge. London 1989. <br /> Anton Powell and Stephen Hodkinson (eels.), The Shadow of Sparta. Routledge. London & Xew York, 1994. <br /> Stephen Hodkinson and Anton Powell (erts.), Sparta:New Perspectives. Duckworth and The Classical Press of Wales. London 1999. <br /> Paul Cartledge. Spartan Reflections. Duckworth, London 2000. <br /> Stephen Hodkinson. Property and Wealth in Classical Sparta. Duckworth and The Classical Press of Wales, London 2000. <br /></b> <b><br /><br /> 3. ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ <br /><br /> του nicolas richer maître de Conférences à Γ Université de Paris (Γαλλία) <br /></b> <b><br /> Παρά τόν εξαιρετικά ελλειμματικό χαρακτήρα των γνώσεων μας σχετικά με τη Σπάρτη, κατέχουμε κάποιο αριθμό συγκεκριμένων πληροφοριών για το θεσμικό σύστημα και τις δικαστικές πρακτικές της μεγάλης πολιτείας των Λακεδαιμονίων της κλασικής εποχής. Φαίνεται πως οι εξουσίες της Δικαιοσύνης κατανέμονταν στη Σπάρτη μεταξύ των δικαστικών αρχών, οι οποίες γενικά έχουν και πολιτικές αρμοδιότητες. <br /></b> <b><br /> Οι δικαστικές αρχές και οι αρμοδιότητες τους <br /><br /> Η Συνέλευση, η Εκκλησία (που κατά μια επίμονη παράδοση καλύτερα να μην αποκαλείται Απέλλα), αποτελείται από πολίτες με πλήρη δικαιώματα, και μπορεί μάλιστα να γνωρίσει περιπτώσεις έκτακτες κατά τις οποίες καταλογίζονται ευθύνες για κατάχρηση θέσης σε στρατιωτικούς ηγέτες. Αυτοί οι αρχηγοί μπορεί να είναι βασιλείς, όπως ο Κλεομένης Α΄ το 494 π.Χ., ο Άγης Β΄ το 418 π.Χ.: και στις δύο αυτές περιπτώσεις, ένας βασιλιάς κατηγορείται ότι δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί μία ευνοϊκή, όπως θεωρήθηκε, στρατιωτική συγκυρία ενάντια στους Αργείους. Ο Ηρόδοτος μας αναφέρει (6,82) ότι ο Κλεομένης αθωώθηκε [η δίκη του όμως ώθησε τους Σπαρτιάτες να καθιερώσουν έλεγχο otn χρησιμοποίηση, από ένα βασιλιά, ενός στρατού πολιτών: Έφοροι εμφανίζονται στις Πλαταιές, ίο 479 π.Χ., πλαισιώνοντας τον αντιβασιλέα Παυσανία, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (9, 76), ενώ ο Ξενοφών βεβαιώνει (Λακεδαιμονίων Πολιτεία, 13, 5), ότι δύο Έφοροι συνοδεύουν ένα βασιλιά κατά την εκστρατεία]. Σχετικά με τον Άγη, ο Θουκυδίδης μας πληροφορεί (5, 63) ότι οι Λακεδαιμόνιοι σκέφθηκαν να γκρεμίσουν το σπίτι του και να του επιβάλουν ένα πρόστιμο εκατό χιλιάδων δραχμών τελικά, του επιβλήθηκε η παρουσία μιας επιτροπής δέκα συμβούλων, εντεταλμένων να επιβλέπουν την καλή χρήση του στρατού των πολιτών. <br /><br /> Η Συνέλευση δικάζει και άλλους στρατιωτικούς αρχηγούς πέρα από τους βασιλείς, όπως - πιθανότατα - τον Σφοδρία, ο οποίος το 378 π.Χ. επιχείρησε να οργανώσει αποστολή βοηθείας στον Πειραιά. Το επεισόδιο έγινε γνωστό από τον Ξενοφώντα (Ελληνικά, 5, 4, 24-33) και αποδεικνύει ότι έπειτα από πολιτικές διεργασίες ίου Αγησίλαου, ο Σφοδρίας, αν και φυγόδικος, αθωώθηκε από ιούς συμπολίτες του. Η Συνέλευση, εξάλλου, αποφασίζει για τα προβλήματα της διαδοχής [για παράδειγμα, περί το 400-398 π.Χ., ο Αγησίλαος προτιμήθηκε από τον Λεωτυχίδη, εικαζόμενο γιο του Άγη (Ξενοφών, 3, 3, 1-4)]. <br /><br /> Αξιοσημείωτο είναι ότι η Συνέλευση των Λακεδαιμονίων μπορεί να επιλέγει m μη τιμωρία κάποιου ύποπτου προσώπου αλλά και να αυξάνει την επίβλεψη της οποίας ίσως αποτελεί αντικείμενο: εκτός της περίπτωσης της εποπτείας του Άγη το 418 π.Χ., μπορούμε να αναφέρουμε τον τρόπο, με τον οποίο το χειμώνα ίου 412-411 π.Χ. ο ναύαρχος Αστύοχος τιμωρήθηκε, κατά την άσκηση των καθηκόντων του, με την τοποθέτηση στο πλευρό του μιας ενδεκαμελούς επιτροπής (σύμβουλοι): αυτοί οι τελευταίοι μπορούσαν να καθαιρέσουν τον Αστύοχο και να τον αντικαταστήσουν με τον Αντισθένη, αν to έκριναν σωστό (Θουκυδίδης, 8, 39, 3). Αυτός ο τρόπος δράσης είναι χαρακτηριστικός της σύνδεσης των Λακεδαιμονίων, κάτι που επισημαίνουν ο Θουκυδίδης (1, 132, 5) και ο Πλούταρχος (Ηθικά, 217 Α-B), και που τους οδηγεί σε μεγάλη περίσκεψη πριν λάβουν σοβαρά μέτρα. <br /><br /> Σε ορισμένες περιπτώσεις, που δεν σχετίζονται με τη διαθεσιμότητα του στρατού στην εκστρατία αλλά είναι πολιτικής φύσης, ένας βασιλιάς δύναται να δικαστεί από ένα ειδικό δικαστήριο, αποιεΛουμενο από τους είκοσι οκτώ Γέροντες, ίο σνμβαοιλεα και τους πέντε Εφόρους (Παυσανίας, Περιήγηση, 3, 5, 2). Συνολικά γνωρίζουμε όη κπτήδηκαν οκτώ δικαστικές αγωγές εναντίον βασιλέων και ενός αντιβασιλέα στη Σπάρτη, από το 494 ως to 394 π.Χ. Όταν οι βασιλείς βρίσκονται κοντά στην καταδίκη τους, επιλέγουν, γενικά, τον αυτοεξοριομό τους, όπως ο Παυσανίας το 394 π.Χ. <br /><br /> Σε άλλες περιπτώσεις, πέρα από τις δίκες βασιλέων, είναι ξεκάθαρο πως οι Γέροντες (στους οποίους προσετίθεντο οι δύο βασιλείς) και οι Έφοροι συμπράττουν στην άσκηση της Δικαιοσύνης. Αυτό το συμπέρασμα πηγάζει από ένα έγγραφο που μας πληροφορεί ρητά για τις συνθήκες που διέπουν τις θανατικές ποινές στη Σπάρτη: πρόκειται για ένα παλίμψηστο του Βατικανού (Βατ. Ελληνικά. 2306) το οποίο έχει πολλές φορές εκδοθεί και η σχέση του με τις δικονομικές διαδικασίες των Λακεδαιμονίων βεβαιώθηκε από τον Tz. Tz. Κένι (J.J. Keaney) (« Théophrastus on Greek Judicial Procedure», TAPHA, 104,1974, σελ. 179-194). Ο Κένι σημειώνει, σελ. 187, κάποια κοινά σημεία μεταξύ αυτής της περικοπής και μιας ανάπτυξης του Πλάτωνα, Νόμοι, 6,766 d-e: o Πλάτων επηρέασε το συγγραφέα της περικοπής. Τα δύο μέρη του χειρογράφου έχουν ξεχωριστά αντικείμενα: το πρώτο πραγματεύεται τη σπουδαιότητα της ακρόασης των διαδίκων, έτσι ώστε με ακρίβεια να γίνουν κατανοητά τα γεγονότα. Και το δεύτερο αφορά τους τρόπους που 8α διασφάλιζαν την τιμωρία του ενόχου. Ο Κένι θεωρεί ότι και τα δύο σημεία αφορούν θανατικές ποινές, μολονότι δεν φαίνεται να είναι σαφές. Μελετώντας τη δεύτερη περικοπή, ο Κένι επισημαίνει ότι στη Σπάρτη η ακρόαση ενός προσώπου μπορεί να διαρκέσει ημέρες και ότι, από την άλλη, παραμένει υπό δικαστική κρίση για τις ίδιες πράξεις για τις οποίες ίσως αθωώθηκε προγενέστερα. Οι δύο αυτοί κανόνες επιβεβαιώνονται από τον Πλούταρχο (Ηθικά, 217 Α-B)· σχετικά με το παλίμψηστο του Βατικανού, επίσης δες Ν. Ρισέρ (Ν. Richer), Οι Έφοροι, Παρίσι 14, σ. 432-441, και σχετικά με τη δυνατότητα μιας δικαστικής αγωγής για ήδη δεδικασμένες πράξεις, σελ. 444-445. Σφαιρικά, υστέρα από τη μελέτη αυτών των κειμένων, μπορεί κανείς να κρατήσει ότι σε περιπτώσεις δικών που επισύρουν το θάνατο, χωρίς η κατηγορία να αφορά τον τρόπο που ο στρατιωτικός αρχηγός χρησιμοποίησε τις στρατιωτικές δυνάμεις της Σπάρτης, είναι οι Έφοροι που ανακρίνουν και κατόπιν οι Έφοροι και οι Γέροντες δικάζουν. Σε άλλες δικονομίες φαίνεται ότι Γερουσία και Έφοροι διαθέτουν ευδιάκριτα διαχωρισμένες δικαιοδοσίες. <br /><br /> Διαθέτουμε, πράγματι, πολλές ενδείξεις στο επίπεδο της Πολιτικής Δικαιοσύνης που καθώς φαίνεται ασκείται από τους Εφόρους. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα (Λακεδαιμονίων Πολιτεία, 8, 4) κατά το πρώτο τέταρτο του 4ου αιώνα Π.Χ., «οι Έφοροι έχουν τη δύναμη να επιβάλλουν σε όποιον θέλουν τιμωρία και έχουν την εξουσία αμέσως να την εκτελούν και άρχοντες πριν το τέλος της υπηρεσίας τους να παύουν και να τους φυλακίζουν μάλιστα και να τους δικάζουν περί ζωής ή θανάτου». <br /><br /> Αν αυτή η περικοπή του Ξενοφώντα παρουσιάζει το εύρος του πεδίου των αρμοδιοτήτων των Εφόρων, αστικής και πολιτικής φύσης, ένα κείμενο του Αριστοτέλη του 330 π.Χ. (Πολιτικά,1275 b,9-11) σημειώνει ότι «στη Λακεδαίμονα οι Έφοροι εκδικάζουν ο καθένας τους διαφορετικές υποθέσεις συμβολαίων, ενώ η Γερουσία δικάζει τις υποθέσεις για φόνους, ίσως δε κάποια άλλη αρχή άλλες υποθέσεις». Ο Ντ. Μακντάουελ (D. MacDowell) εκτιμά (Spartan Law, Εδιμβούργο, 1986, σελ. 127) ότι η δικαιοδοσία της Γερουσίας περιοριζόταν σε περιπτώσεις για τις οποίες η ποινή μπορούσε να είναι ο θάνατος, η εξορία ή η στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων. Δέχεται ότι πιθανόν οι Έφοροι αποφάσιζαν ποιες υποθέσεις θα παρέπεμπαν στη Γερουσία, ανάλογα με τη σπουδαιότητά τους. <br /><br /> Άλλωστε, αν η διάκριση μεταξύ θεμάτων που αξιούν τη διαβούλευση του συνόλου του σώματος των Εφόρου ή την κρίση ενός μονό Εφόρου δεν είναι ορατή σε μας, πρέπει να ήταν για τούς Σπαρτιάτες. Πιθανώς το Σώμα εξέταζε το σύνολο των υποθέσεων για να προσδιορίσει το είδος της οικονομίας που αντιστοιχεί στην καθεμία ξεχωριστά. <br /><br /> Τέλος, ο υπαινιγμός του Αριστοτέλη ότι υπάρχουν θέματα που υπόκεινται σε κάποια άλλη αρχή πλην των Εφόρων ή της Γερουσίας ίσως είναι ένας υπαινιγμός στις κατά τόν Ηρόδοτο (6. 57) δικαιοδοσίες των βασιλέων: «Οι βασιλείς δικάζουν τις εξής μόνον δίκες: περί παρθένου, που είναι μονή κληρονόμος πατρικής περιουσίας, με ποιον πρέπει να παντρευτεί, αν δεν προφθάσει ο πατέρας της να την αρραβωνιάσει - και για τους δημόσιους δρόμους - και αν κανείς θέλει να υιοθετήσει ένα παιδί, να το κάνει μπροστά στους βασιλείς». Οπωσδήποτε και ο βασιλιάς, στρατηγός ων, μπορεί να ασκήσει δικαστική εξουσία: ο Αριστοτέλης, προσεγγίζοντας τη σπαρτιατική βασιλεία με τη βασιλεία του Αγαμέμνονα, κάνει μνεία στον δια «χειρός νόμον» (Πολιτικά. 1285 α. 8-10). που επιτρέπει στο βασιλιά να τιμωρεί με θάνατο το στρατιώτη που επέδειξε δειλία στη διάρκεια κάποιας στρατιωτικής επιχείρησης. Αλλά σε συνήθεις συνθήκες, μέσα στη Σπάρτη. η ποινή του θανάτου δεν επιβάλλεται με τη θέληση ενός βασιλιά. <br /></b> <b><br /><br /> Απόδοση ευθυνών <br /><br /> Συνολικά, τα γνωστά σε μας γεγονότα δείχνουν ότι συχνό χαρακτηριστικό των δικαστικών αγωγών που εκδικάζονται σιη Σπάρτη είναι η πολιτική τους φύση. Αυτό εξηγείται από το είδος των πηγών μας που ευνοούν αυτό το χώρο, σε αντίθεση με m δραστηριότητα της αστικής Δικαιοσύνης. Η σχετική σπουδαιότητα αυτού του χώρου στα μάτια των ίδιων των Σπαρτιατών επιβεβαιώνεται από την ύπαρξη της δικονομίας της απόδοσης ευθυνών που εμπεριέχεται τόσο στο προαναφερόμενο κείμενο του Ξενοφώντα (ΛακεδαιμονίωνΠολιτεία. 8. 4) όσο και στον Αριστοτέλη. <br /><br /> Είναι γεγονός ότι ο Αριστοτέλης, θεωρώντας ότι εμπίπτει στην αρμοδιότητα της Γερουσίας, που την ονομάζει αρχή, κρίνει ότι «είναι καλύτερα να είναι υπεύθυνοι - ενώ τώρα δεν είναι». Επίσης, ο Αριστοτέλης δηλώνει (Πολιτικά, 1271 α 6-8: «Και ίσως θα ενομίζετο ότι οι Έφοροι ζητούν ευθύνες από όλες τις αρχές. Αλλά αυτό θα ήταν μεγάλη δικαιοδοσία για τους Εφόρους και δεν υποδεικνύουμε αυτόν τον τρόπο για την απόδοση ευθυνών . Η κριτική του Αριστοτέλη αναφέρεται στο γεγονός ότι στη Σπάρτη υπάρχουν άτομα ήδη επιφορτισμένα να με τις πλέον δημοσιές σημαντικές λειτουργίες που δεν εξετάζουν την απόδοση ευθυνών, ενώ στην περίπτωση της Αθήνας υπάρχει εναλλαγή των ομάδων των πρυτάνεων και η μηνιαία κλήρωση. Αυτή η κριτική από τον Αριστοτέλη, χωρίς αμφιβολία, θέλει να πει ότι ο έλεγχος της Γερουσίας είναι πράγματι ανεπαρκής (επειδή δεν μπορούν να παυθούν, δεν μπορούν και να τιμωρηθούν, πρέπει να ερμηνεύσουμε). Το πιθανότερο είναι ότι ο Αριστοτέλης, έχοντας κατά νου την αθηναϊκή εμπειρία, κρίνει την, μάλλον ετησία στη Σπάρτη. περιοδικότητα στην απόδοση των ευθυνών. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του φιλοσόφου (Ρητορική, 1419 α. 31-35) οι Έφοροι επίσης μπορούν να λογοδοτήσουν στα μέλη του Σώματος που τους διαδέχθηκε και αυτό σύμφωνα με τον ορισμό του Πλάτωνα (Πρωταγόρας, 326 ε) περί απόδοσης ευθυνών, αφού στη Σπάρτη αυτή η απόδοση ευθυνών μπορεί να αφορά την κατά περίπτωση χρησιμότητα των προτεινόμενων από τούς Εφόρους μέτρων κατά τη διάρκεια της άσκησης της υπηρεσίας τους. Η έννοια αυτή της χρησιμότητας, της καταλληλότητας των μετρούν σε σχέση με τις περιστάσεις, απαντάται επίσης στη φύση ορισμένων συγκυριακών μέτρων. <br /></b> <b><br /><br /> Περιστασιακά κριτήρια κρίσης <br /><br /> Είτε πρόκειται για βασιλείς είτε για άλλους υπόδικους, συχνά τα εφαρμοζόμενα κριτήρια παρουσιάζουν ιδιαίτερο καιροσκοπικό χαρακτήρα. Έτσι, μετά την άλωση της Καδμείας το 382 π.Χ., ο βασιλιάς Αγησίλαος προτείνει, στη δίκη του Φοιδίδα, να εξεταστούν τα ευνοϊκά σημεία της κατάστασης, με το επιχείρημα ότι είναι μια παλαιά αρχή το να παίρνει κανείς θετικές πρωτοβουλίες (Ξενοφών, Ελληνικά 5. 2. 32). Και συλλογιζόμενοι τη δίκη του Σφοδρία το 372 π.Χ., σημειώνουμε ότι ο Ξενοφών προσπαθεί (Ελληνικά 5. 4, 32) να αποδείξει ότι η παρέμβαση του Αγησίλαου σε αυτή την υπόθεση δεν υποκινείται ύστερα από το αίτημα του γιου του Αρχίδαμου, αλλά από την αντίληψη του περί εθνικού συμφέροντος: η Σπάρτη δεν μπορεί να επιτρέψει το χαμό στρατιωτών της δικής του αξίας. <br /><br /> Κατά γενικό τρόπο, παρόμοια μέριμνα προσαρμογής των ποινών στις εφήμερες συνθήκες περιβάλλεται με χαρακτήρα σχεδόν θεσμικό και σε κάθε περίπτωση συστηματικό: «Κατά τον Αριστοτέλη πράγματι (Πολιτικά 1270 b, 28-31), οι Έφοροι λαμβάνουν καιροσκοπικές αποφάσεις, χωρίς αναφορά σε κανόνες που να τους αναγκάζουν σ’ αυτό. Ενώ από τους Εφόρους εξαρτώνται σοβαρές αποφάσεις, δεν είναι διαπρεπείς πολίτες, και γι’ αυτό θα ήταν προτιμότερο να κρίνουν βασιζόμενοι σε γραπτούς κανόνες και ορισμένους νόμους, και όχι αυθαίρετα». <br /><br /> Το εύρος των δικαστικών εξουσιών των Εφόρων και η ελευθερία δράσης που διαθέτουν σχετικά με ι ην άρση των ποινών τους δίνουν περίοπτη θέση στην πόλη της Σπάρτης. Ωστόσο, υπάρχει ένα όριο στη δικαστική τους εξουσία: το γεγονός ότι δεν είναι μόνον αυτοί που δικάζουν όλα τα πρόσωπα ενάντια στα οποία επιχειρείται η αγωγή, αφού σε ορισμένες περιπτώσεις συνεργάζονται με τη Γερουσία και άλλοτε με τη Συνέλευση των πολιτών που αποφασίζει. Σε κάθε περίπτωση, είναι αλήθεια ότι κάθε δικαστήριο λαμβάνει υπ’ όψιν τις εκτιμήσεις περί συγκυριών πριν εκδώσει την απόφαση του. <br /></b> <b><br /><br /> Συμπέρασμα <br /><br /> Διαπιστώνουμε, λοιπόν, ολοφάνερα ότι το δικονομικό σύστημα της Σπάρτης είναι σχετικά γνωστό, παρ’ ότι οι πληροφορίες που διαθέτουμε είναι αριθμητικά λιγότερες από το αντίστοιχο αθηναϊκό σύστημα. Η δυνατότητα για κάθε πολίτη να δικαστεί δύο φορές για την ίδια υπόθεση αποτελεί ένα μεγάλο κίνητρο αποτροπής, έτσι ώστε ποτέ κανείς να μην απομακρυνθεί από τους κανόνες συμπεριφοράς που θέσπισαν οι Σπαρτιάτες. Κάθε άτομο που μία μέρα υπέπεσε σε, σφάλμα μπορεί ανά πάσα στιγμή να τιμωρηθεί. Αυτό αποδεικνύεται φανερά από κείμενα που μας ενημερώνουν για m Σπάρτη και όπως στην Αθήνα (ιδιαίτερα στον 4ο αιώνα π.Χ., στο πλαίσιο της εισαγγελικής διαδικασίας) η κοινότητα των πολιτών είναι πλαισιωμένη από θεσμούς που επιτρέπουν την άσκηση ελέγχου σε κάθε μέλος της. <br /><br /> Η συχνότητα των επιχειρούμενων προσφυγών στη Δικαιοσύνη ενάντια σε στρατιωτικούς αρχηγούς (και μάλιστα βασιλείς) τείνει να επιβεβαιώσει το δημοκρατικό χαρακτήρα των θεσμών της Σπάρτης, επειδή, όπως υπογράμμισε ο Μ. Χ. Χάνσεν [Μ.Η. Hansen («H αθηναϊκή δημοκρατία την εποχή του Δημοσθένη», Οξφόρδη, 1991, μετάφρ. Γαλλ. 1993, σελ. 294)]: «Η δημοκρατία στην αρχαιότητα ήταν τρόπος διακυβέρνησης που τον χαρακτήριζε η συχνότητα των πολιτικών διώξεων, ενώ οι ολιγαρχίες υπέφεραν από το αντίθετο μειονέκτημα- ήταν πολύ δύσκολο να οδηγήσει κανείς τους διοικούντες σε απολογισμό των πράξεών τους. Κι όμως, στη Σπάρτη η απόδοση ευθυνών είναι πραγματικότητα». <br /><br /> Φυσικά, αν η φύση του πολιτικού καθεστώτος της Σπάρτης μπορεί από πολλές απόψεις να θεωρηθεί δημοκρατική - είναι ευνόητο ότι πρόκειται για μια δημοκρατία ολιγάριθμων πολιτών σε σχέση με τον αριθμό των Περιοίκων και των Ειλώτων-, η κτηθείσα εξουσία της κοινότητας πάνω στα άτομα δεν εκφράζεται με τον ίδιο τρόπο στη Σπάρτη και στην Αθήνα: η σύνεση των Λακεδαιμονίων κατά τις οικονομικές διαδικασίες απέναντι σε κάποιον συμπατριώτη τους απαντά πράγματι σε ανάγκη εκφρασμένη από τον Δημοσθένη στον Πρώτο Φιλιππικό (4), όταν ο Αθηναίος ρήτορας υπογραμμίζει, το 351 π.Χ., τη συχνότητα των κατηγοριών που επισύρουν ενάντια σε στρατηγούς την ποινή του θανάτου. <br /><br /><br /> Μετάφραση: Γιώργος Γεωργαμλής <br /></b> <b><br /></b> <b><br /> 4. ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ <br /><br /> του Νίκου Μπιργάλια δρος Ιστορίας <br /><br /><br /> Με τον όρο σπαρτιατική αγωγή εννοούμε ένα δημόσιο-κρατικό σύστημα εκπαίδευσης που έχει στόχο του την απόκτηση πολιτικών δικαιωμάτων. <br /><br /> Έχει γίνει πολύ μεγάλη συζήτηση για το ρόλο, το χαρακτήρα και τους σκοπούς της σπαρτιατικής εκπαίδευσης. Το σημαντικό ωστόσο είναι πως η συμμετοχή και η επιτυχία στην αγωγή δεν ήταν μόνο ένας τρόπος κοινωνικοποίησης των νέων, αλλά ένα πολιτικό κριτήριο στην προσπάθεια κάποιου να γίνει Ομοίος. Η άρνηση να συμμετέχει κάποιος ή η αποτυχία σήμαινε τον οριστικό αποκλεισμό του από την τάξη των πολιτών. Στη Σπάρτη δηλαδή δεν γεννιέται κάποιος Σπαρτιάτης αλλά γίνεται. Το να λάβει ο νέος την αγωγή συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει πολίτης με πλήρη πολιτικά δικαιώματα, δηλαδή Ομοίος. Η Σπάρτη επομένως ήταν η μοναδική ελληνική πόλη-κράτος που καθιέρωσε συνειδητά μια αμοιβαία αλληλεξάρτηση μεταξύ του εκπαιδευτικού συστήματος και της πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής ζωής της πόλης. Στο σημείο αυτό στηρίζεται όλη η διάσταση κατ όλη η πολιτική σημασία της σπαρτιατικής εκπαίδευσης: ένας κοινωνικός θεσμός του ελληνικού κόσμου, όπως ήταν η παιδεία των νέων, γίνεται προϋπόθεση / κριτήριο, και η πρώτη και αναγκαία συνθήκη για την άσκηση πολιτικών δικαιωμάτων. <br /><br /> Η παιδεία είναι υποχρεωτική, ομοιογενής και ομοιόμορφη για όλους, ανεξαρτήτως της καταγωγής τους, και αφορά αγόρια και κορίτσια. Η πόλη, με τη συμμετοχή της οικογένειας, φροντίζει για την εφαρμογή και την αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης των παιδιών. Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο νέος δεν αποκοβόταν από την οικογένεια του. Αντίθετα, η επιτυχία του στην αγωγή ήταν μια οικογενειακή υπόθεση ιδιαίτερα σημαντική, αφού από αυτή εξαρτιόταν η εκπροσώπηση της οικογένειας με ένα επιπλέον μέλος στην τάξη των Ομοίων και εξασφαλιζόταν η συνεχεία και η παραμονή της στην τάξη αυτή. <br /><br /> Η αγωγή διαρκούσε περίπου από την ηλικία των 7 ετών μέχρι 18 ετών. Τα παιδιά Ζούσαν τον περισσότερο χρόνο μια ομαδική Ζωή (κυρίως μετά το 12ο έτος της ηλικίας τους), χωρισμένα βασικά σε τρεις «σχολικούς» κύκλους και διακρίνονταν αντίστοιχα, σύμφωνα με τη φυσική τους ηλικία, σε παίδες, μειράκια και έφηβους. Σε κάθε κύκλο αντιστοιχούσαν συγκεκριμένες δοκιμασίες και διαφορετικό πρόγραμμα. <br /><br /> Το πρόγραμμα περιελάμβανε σωματική και πνευματική άσκηση. Η γραφή, η ανάγνωση, η μουσική, η ποίηση, ο χορός, οι ασκήσεις, ο ομαδικός τρόπος ζωής, οι δοκιμασίες (η κλοπή, η κρυπτεία), τα αγωνίσματα, η παιδεραστία, το λακωνίζειν, οι εορτές αποτελούν διάφορα πεδία έκφρασης, απόκτησης και εφαρμογής της κεκτημένης γνώσης, καθώς και μέσα που χρησιμοποιούνται για την κοινωνικοποίηση των νέων. <br /><br /> Οι μαρτυρίες που διαθέτουμε δεν συνηγορούν με την άποψη πως το σύστημα «κατέστρεφε» την ατομικότητα ή την προσωπικότητα του νέου. Αντίθετα, τονίζουν την προσπάθεια να μάθει ο νέος να ζει αρμονικά με τους άλλους, ως μέρος ενός συνόλου, μιας κοινωνίας. Προβάλλοντας ακατάπαυστα στο «Εγώ» του νέου το «Εμείς», το παιδί μαθαίνει να διευρύνει το «εγώ» του και να ορίζει την ταυτότητα του πάντα σε σχέση με το σύνολο και όχι σε σχέση με την ατομικότητα του. Η πρόθεση αυτή είναι σύμφωνη με το πνεύμα και τις αρχές της εποχής των 6ου και 5ου π.Χ. αιώνων. Τότε. σε κάθε ελληνική πόλη-κράτος, το άτομο-πολίτης ορίζεται και βιώνει την ύπαρξη του σε συνάρτηση με την πόλη του. Αναπαράγει την εικόνα της κοινωνίας του, υπάρχει και δρα στο πλαίσιο της πόλης του, έξω από την οποία η ύπαρξη του δεν νοείται. Τέλος, παρά την κοινοτική διάρθρωση του τρόπου ζωής των παιδιών, η επιτυχία στα διαφορά στάδια της αγωγής είναι προσωπική υπόθεση του κάθε παιδιού και ο επίδοξος τίτλος του πολίτη της Σπάρτης, με το τέλος της αγωγής, απονέμεται ατομικά. <br /><br /> Οι στόχοι συνεπώς της αγωγής συμβαδίζουν με το πρότυπο της πόλης και με το πνεύμα της εποχής μέσα στην οποία δημιουργήθηκε, αντιστοιχούν φυσικά στις κοινωνικές και πολιτικές ανάγκες που καλούνταν να ικανοποιήσει. <br /><br /> Αυτή η μορφή παιδείας που περιγράψαμε, επινοήθηκε και λειτούργησε μια συγκεκριμένη εποχή προκειμένου να ανταποκριθεί σε καθορισμένες ανάγκες της σπαρτιατικής κοινωνίας. Η κλασική δηλαδή παιδεία της Σπάρτης (στην οποία συνήθως αναφέρονται οι φιλολογικές πηγές) επινοήθηκε την περίοδο που εμφανίζεται η φάλαγγα των οπλιτών (περίοδος Β΄ Μεσσηνιακού πολέμου), διήρκεσε μέχρι τα μέσα με τέλη του 5ου αι. κατ ενσάρκωνε το πρότυπο κατ το ιδεώδες του πολίτη-οπλίτη. <br /><br /> Η εποχή του Β΄ Μεσσηνιακού πολέμου είναι η περίοδος που θεσπίζονται τα κριτήρια που καθόριζαν ποιος θα γινόταν και πως πολίτης-Ομοίος, καθώς και η περίοδος διεύρυνσης και αναδιοργάνωσης του πολιτικού σώματος που προήλθε με τη συμμετοχή σε αυτό ενός μεγάλου μέρους αγροτών, οι οποίοι είχαν επιφορτιστεί τα βάρη του μακρόχρονου πολέμου και που μέχρι τότε ήταν εκτοπισμένοι από την πολιτική ζωή. Για να αντιμετωπίσουν οι Σπαρτιάτες αυτή την κοινωνική και πολιτι-κή μεταρρύθμιση, που απαιτούσε κοινωνική και πολιτική ομοιογένεια, υιοθέτησαν ένα σύστημα παιδείας ως κριτήριο ταυτόχρονα έντασης στο νέο πολιτικό σώμα, αλλά και διάκρισης όσων το αποτελούσαν. Παράλληλα συνέβαλε στην κοινωνική συνοχή του νέου σώματος των πολιτών και συγχρόνως έδινε στο δήμο τη νέα ταυτότητα που επιζητούσε. <br /><br /> Ο στόχος της σπαρτιατικής αγωγής εκφράζει συνεπώς την ιστορική πραγματικότητα που σημαδοτείται από το τέλος της κοινωνίας των «αρίστων» μέχρι και την αρχή της κοινωνίας των «πολιτών». Αντανακλά δηλαδή τη μεταβατική περίοδο κατά τη διάρκεια της οποίας αναφερόμαστε στην κοινωνία των «οπλιτών». Ο οπλίτης υπαγορεύει τους κανόνες, τις αρχές και τούς τρόπους μιας αγωγής που έχει στόχο την κατάληξη στην κατάσταση του πολίτη. Το ιστορικό πλάισιο που διαμορφώνεται με την εμφάνιση της φάλαγγας των οπλιτών, ως χρονική αφετηρία του συστήματος εκπαίδευσης της Σπάρτης, ερμηνεύει και αιτιολογεί το πνεύμα της αγωγής, τον πολιτικό και πολεμικό της χαρακτήρα, την αντινομία μεταξύ αριστοκρατικών και οπλιτικών αξιών που παρατηρούνται στο σύστημα, το συγκεκριμένο τύπο σχέσης μεταξύ ατόμου και κοινωνίας που καλλιεργείται, καθώς και τη διάθεση πλαισίωσης του νέου από την πόλη. <br /><br /> Σε μια εποχή που πολιτική και πολεμική ιδιότητα ταυτίζονται, η καινοτομία της σπαρτιατικής παιδείας είναι η σύνδεση της παιδείας με την κοινωνική και πολιτική ζωή της πόλης. Κοινωνική, όσον αφορά τον τρόπο που αποτυπώνονται στο νέο οι κανόνες της κοινωνικής συμπεριφοράς και της θέσης του και πολιτική όσον αφορά την απόκτηση του τίτλου του πολίτη και της ανάδειξής του στις αρχές της πόλης. Τέλος, μία επιπλέον καινοτομία αποτελεί το γεγονός ότι η πόλη αναλαμβάνει το ρόλο του παιδαγωγού των πολιτών μέσα από ένα δημόσιο, κοινό και υποχρεωτικό σύστημα εκπαίδευσης, προσδιορίζοντας έτσι τα χαρακτηριστικά της ταυτότητας του Σπαρτιάτη πολίτη. <br /><br /> Ωστόσο η εκπαίδευση, ως προϋπόθεση για να αποκτήσει και να ασκήσει κάποιος τα πλήρη πολιτικά του δικαιώματα, είναι ταυτόχρονα κριτήριο αριστοκρατικό και δημοκρατικό. Αριστοκρατικό, γιατί η παιδεία ως προϋπόθεση πολιτικών δικαιωμάτων είναι κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό της αριστοκρατικής κοινωνίας. Η ταύτιση επίσης της υποχρεωτικής συμμετοχής με την υποχρεωτική επιτυχία, καθιστά την τελευταία ρυθμιστικό παράγοντα, ώστε να διακρίνει και να απομακρύνει μερικά από τα μέλη της κοινωνίας τα οποία θα έπρεπε a priori να συγκαταλέγονται μεταξύ των πολιτών. Το γεγονός αυτό είχε αποτέλεσμα να προκαλέσει μια ευρύτερη κοινωνική και πολιτική ιεραρχία, γιατί διαχωρίζει αφ’ ενός τους ίδιους τους Σπαρτιάτες μεταξύ τους και αφ’ ετέρου τους Σπαρτιάτες με τις άλλες κοινωνικές ομάδες. Δημοκρατικό, γιατί η συμμετοχή στο ίδιο σύστημα εκπαίδευσης αφορά το σύνολο του πολιτικού σώματος ανεξαρτήτως καταγωγής και φύλου. Κάθε ένα από τα δυο αυτά κριτήρια εκφράζει δύο διαφορετικούς τύπους κοινωνιών. Η συνύπαρξη τους εξηγείται εν μέρει από τη μεταβολή / αντικατάσταση της αριστοκρατικής κοινωνίας σε κοινωνία οπλιτών. <br /><br /> Στο πλαίσιο αυτό η αρετή του νέου δεν είναι πλέον συναφής με την εξ αίματος συγγένεια και ούτε κληρονομικά μεταβιβάσιμη, αλλά αγώνας για την κατάκτηση της. Το έπαθλο της αριστείας απευθυνόταν σε αυτόν που ήξερε να συνεισφέρει καλύτερα στην επιτυχία της ομάδας. Σε αυτόν που ανάμεσα στους άλλους γνώριζε πώς να επιτυγχάνει τη νίκη παραμένοντας μαζί τους, αλληλέγγυος, Ομοίος τους. Για να συντελεστεί λοιπόν η αντικατάσταση της ατομικής αριστοκρατικής ανδρείας από τη συλλογική τάξη, και για να γίνει εφικτή η πλαισίωση της «δημοκρατικοποίησης» των αριστοκρατικών αξιών και αρχών, έπρεπε ο νέος τύπος του πολίτη να διαπαιδαγωγηθεί κατάλληλα ώστε να είναι σε θέση να επιτελέσει τη διπλή του αποστολή: του πολίτη (πολιτικός ρόλος) και του οπλίτη (πολεμικός ρόλος). Στο εξής η πολεμική ιδιότητα έγινε το καθήκον όλων όσοι συμμετείχαν στο νέο σώμα των πολιτών, και ο πόλεμος έπαψε να είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα μιας elite και εντάχθηκε στο νέο πλαίσιο της πόλης, το οποίο ενσωματώνει εξ ολοκλήρου τον πόλεμο στην πολιτική και αφομοιώνει στη μορφή του πολίτη το πρόσωπο του πολεμιστή. Έτσι εάν για τους άριστους της αριστοκρατικής κοινωνίας ο πόλεμος ήταν μια ευκαιρία για «κλέος και λάφυρα», μετά τη «φάλαγγα των οπλιτών» ο πόλεμος είναι η εκπλήρωση ενός καθήκοντος. <br /></b> <b><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> D. M. MacDowell. Σπαρτιατιικό δίκαιο, μετ. Κονομή, Παπαδήμας. Αθήνα 1988. <br /> Ν. Μπιργάλιας, L' odyssee de l’ éducation spartiate, Βασιλόπουλος, Αθήνα. 1999. <br /> Ν. Μπιργάλιας. «Ο Μύθος του Καιάδα». Αρχαιογνωσία, τομ. 9 (1998). σελ. 207. <br /></b> <b><br /></b> <b><br /><br /> 5. Η ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ <br /><br /> του JEAN DUCAT ομότιμου καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας του Πανεπιστημίου Νικαίας (Γαλλία) <br /><br /> Η Σπάρτη ήταν μία μεγάλη πόλη λόγω της έκτασης της επικράτειάς της, όχι όμως και από τον πληθυσμό των πολιτών της, ο οποίος άλλωστε μειωνόταν διαρκώς κατά την κλασική περίοδο. Οι Λακεδαιμόνιοι στρατιώτες φημίζονταν ως oι καλύτεροι, ωστόσο ο αριθμός τους ήταν σχετικά μικρός και η Σπάρτη δεν θα μπορούσε να διαδραματίσει το ρόλο της στον τότε ελληνικό κόσμο, αν δεν είχε επιτύχει να οργανώσει προς όφελος της το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου. Με τις σύμμαχες πόλεις, σχημάτισε τον 5ο αιώνα π.Χ. αυτό που σήμερα αποκαλούμε Πελοποννησιακή Συμμαχία και που απλά οι Έλληνες ονόμαζαν «Οι Πελοποννήσιοι» ή «Οι Λακεδαιμόνιοι και οι Σύμμαχοί τους». Άλλωστε δεν επρόκειτο μόνο για αριθμητικό ζήτημα - οι σύμμαχοι συνεισέφεραν στους Σπαρτιάτες ένα σημαντικό στοιχείο ισχύος στον ελληνικό κόσμο, τη ναυτική δύναμη. Διαφορετικά πώς θα μπορούσε να συσταθεί αυτή η ισχυρή δομή; <br /><br /> Η πρώτη φροντίδα των Σπαρτιατών ποτέ δεν ήταν το κτίσιμο μιας αυτοκρατορίας, αλλά η διαφύλαξη της ασφάλειας τους. Αυτό αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα για κάθε ελληνική πόλη, όπου ο κάθε γείτονας είναι εν δυνάμει εχθρός. Και η Σπάρτη είχε στην Πελοπόννησο, από τον 8ο αιώνα π.Χ., μία ανταγωνιστική δύναμη, ένα αδελφό εχθρό, το Αργός. Όσο μακριά κι αν ανατρέξουμε στην Ιστορία (και ακόμη παραπέρα), οι σχέσεις μεταξύ των δύο πόλεων ήταν τεταμένες. Αρχικά πολεμούσαν για μια όμορη περιοχή, τη Θυρεάτιδα. Αυτού του είδους οι πόλεμοι παρουσιάζουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Διακυβεύουν για ένα πολύ μικρό έδαφος, που δεν αποτελεί τόπο-πέρασμα και μολονότι επίπεδο, δεν προσφέρει πραγματικό οικονομικό ενδιαφέρον- είναι πόλεμοι που διέπονται από κανόνες που σκοπό έχουν να περιορίσουν την εμβέλεια τους και τις συνέπειες τους, συνδέονται δε με μία κοινή λατρεία, αυτή του Πυθίου Απόλλωνα. Τελικά εμφανίζονται σαν διαμάχη με σειρά επεισοδίων. Αναφέρεται για παράδειγμα η ήττα των Σπαρτιατών στη μάχη των Υσιών το 669 π.Χ. Το γνωστότερο επεισόδιο (χάρη στον Ηρόδοτο, Ι, 82) συνέβη γύρω στο 545 π.Χ., ονομάζεται «η μάχη των πρωταθλητών», επειδή κατόπιν συμφωνίας οι δύο πόλεις «παραδόθηκαν» σε 300 πολεμιστές η κάθε μία και την τελική νίκη πήρε ένας υπέροχος πολεμιστής. Καταλαβαίνει κανείς ότι η αφήγηση αυτή βρίσκεται τουλάχιστον στα όρια του μύθου. <br /><br /> Άλλοι πόλεμοι μεταξύ Σπάρτης και Αργούς αποτελούν περισσότερο συνηθισμένα πρότυπα. Στην αρχή του δεύτερου μισού του 8ου αιώνα π.Χ., οι Σπαρτιάτες, καθοδηγούμενοι από τον Νίκανδρο, εισέβαλαν στην Αργολίδα, με συνέπεια την καταστροφή της Ασίνης που τους είχε βοηθήσει· η ανασκαφή της Ασίνης έφερε στο φως την πραγματική έκταση αυτής της καταστροφής, που η κεραμική της τη χρονολογεί γύρω στο 720 π.Χ.· με τη σειρά τους οι Αργείοι βοήθησαν τους Μεσσήνιους να εξεγερθούν στο δεύτερο μισό του 7ου αιώνα π.Χ. Η ένταση ανάμεσα στο Αργός και τη Σπάρτη φαίνεται να είναι η γραμμή του πυρός της Ιστορίας της Πελοποννήσου την αρχαϊκή εποχή. <br /><br /> Τον 6ο αιώνα, η Σπάρτη απέκτησε άλλη μία ισχυρή αντίπαλο, την Τεγέα, τη βασικότερη και νοτιότερη των αρκαδικών πόλεων. Ο Ηρόδοτος (Ι, 65-69) αφηγείται την παρακάτω ιστορία: σε πρώτη φάση, οι Σπαρτιάτες - η πρόθεση τους ήταν να κατακτήσουν την εύφορη κοιλάδα της Τεγέας - μειονεκτούσαν («ο πόλεμος των Πεδών» το 550 π.Χ. περίπου). Στη συνέχεια, αφού κατόρθωσαν με δόλο να επανακτήσουν τα οστά του Ορέστη, ήταν οι νικητές. Στο μεταξύ είχαν αλλάξει σχέδια και αρκέσθηκαν να συνάψουν συμμαχία με την Τεγέα, που τους έδινε κάποια πλεονεκτήματα. Γιατί αυτή η αλλαγή στάσης; Χωρίς αμφιβολία η Σπάρτη κατάλαβε on δεν είχε τα μέσα να κατακτήσει πόλεις τόσο απομακρυσμένες και τόσο σημαντικές και ότι ήταν καλύτερα να τις κάνει συμμάχους. <br /><br /> Η υπόλοιπη Αρκαδία, ιδιαίτερα ο Ορχομενός και η Μαντινεία, ακολούθησε το παράδειγμα της Τεγέας· ύστερα ήρθε η σειρά της Φλειούς, που η πίστη της σε όλο το χρονικό ορίζοντα της Ιστορίας 8α παραμείνει παραδειγματική. Η Εληά αντιπροσωπεύει το μόνο προς τα βορειοδυτικά προπύργιο της Σπάρτης. Ακολούθως θα πάρει ένα σημαντικό προβάδισμα έναντι του Αργούς, συνάπτοντας συμμαχίες με τις πόλεις Άκτιον, Tpoiznva, Ερμιόνη και Επίδαυρο, που όντας φιλικές προς μία μεγάλη, μακρινή δύναμη, προστατεύονταν από τις επίβουλες της επικίνδυνης γείτονας. Διαπιστώνουμε ότι :ο 525 π.Χ. η Κόρινθος είχε ήδη προσχωρήσει στη Σπαρτιατική Συμμαχία, σε άγνωστο χρόνο και η Σικυώνα τη μιμήθηκε. Από δυσπιστία προς την Αθήνα και η Αίγινα προσχώρησε, όπως επίσης τα Μέγαρα. πιθανόν κατά το τέλος του 6ου αιώνα π.Χ.· πρόκειται για τις μοναδικές επεκτάσεις της Συμμαχίας εκτός της Πελοποννήσου. Σε μισό αιώνα, η Σπάρτη, αρπάζοντας κάθε ευκαιρία, είχε πραγματοποιήσει με αυτόν τον τρόπο τη συγκρότηση εκείνη που την καθιστούσε τη μεγαλύτερη δύναμη σε στεριά και θάλασσα του ελληνικού κόσμου. Και αυτό χωρίς να δώσει ούτε μία μάχη, μέσα από σειρά συμμαχιών, συμφωνημένων η μία μετά την άλλη. <br /><br /> Με το ξέσπασμα των Πελοποννησιακοί πολέμων, το συμμαχικό αυτό σύστημα πήρε την οριστική μορφή του, μιας πραγματικής ομοσπονδίας, με αρκετά καλά σχεδιασμένους κεντρικούς θεσμούς. Η Σπάρτη αποτελεί την ηγέτιδα δύναμη, έχει την πρωτοβουλία κατ την ευθύνη της διοίκησης, χωρίς ωστόσο να ασκεί απόλυτη εξουσία. Η δομή είναι δικέφαλη. Από τη μία υπάρχει το Συμβούλιο των Συμμάχων, όπου κάθε πόλη-μέλος έχει έναν αντιπρόσωπο ( η Σπάρτη όπως οι άλλες) και αποφασίζει κατά πλειοψηφία. Έτσι η Σπάρτη είναι δυνατόν να μειοψηφήσει, η απόφαση όμως δεν μπορεί να της επιβληθεί. Πράγματι, η άλλη αρχή είναι η Συνέλευση των πολιτών της Σπάρτης, η οποία επίσης είναι κυρίαρχη. Γενικά, η Σπάρτη έχει την πρωτοβουλία και αφού ψηφίσει, για παράδειγμα, πόλεμο ενάντια σε κάποιον, προτείνει αυτή την απόφαση της στο Συμβούλιο των Συμμάχων, το οποίο μπορεί να την αποδεχθεί η να την αρνηθεί. Το 431 π.Χ. συνέβη το ακριβώς αντίθετο: οι Σύμμαχοι πρότειναν στη Συνέλευση της Σπάρτης να αποφασίσει τον πόλεμο ενάντια στην Αθήνα· τότε η κατάσταση ήταν ιδιαίτερη καθώς οι Σύμμαχοι ήθελαν τον πόλεμο πολύ περισσότερο από τη Σπάρτη. <br /><br /> Η Συμμαχία δεν λειτουργούσε κατ' αυτόν τον τρόπο τον 6ο αιώνα π.Χ. Εκείνη την εποχή, η Σπάρτη αποφάσιζε μόνη: η συμμαχία με τον Κροίσο, οι διαδοχικές εκστρατείες κατά της Αθήνας (του Αγχίμολου πιθανά το 512/1, του Κλεομένη το 511/10, το 508/7 κατ το 507/6) και ο πόλεμος εναντίον του Άργους (μάχης της Σηπείας) κατά τα τελευταία χρόνια του αιώνα, αποτελούσαν αποκλειστικά δική της πρωτοβουλία. Η μοναδική σύσκεψη των Συμμάχων πραγματοποιήθηκε στη Σπάρτη, σε άγνωστη χρονολογία (ίσως το 505-504) εν όψει μιας εκστρατείας κατά της Αθήνας, πρόταση που αρνήθηκαν. Αυτό διηγείται ο Ηρόδοτος (5, 90-93), αλλά το σπάνιο αυτό χαρακτηριστικό του επεισοδίου κάνει σήμερα πολλούς ιστορικούς να αμφιβάλλουν για το αν είναι αληθινό: ο Ηρόδοτος φαίνεται να φαντάστηκε αυτή τη συνέλευση σαν μια ευκαιρία να φέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της τυραννίας, κάτι λιγότερο φανταστικό από το ζήτημα των Περσών ευγενών αναφορικά με τα πολιτικά καθεστώτα (3, 80-82). Πιστεύουμε ότι μάλλον κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα π.Χ., ίσως την επομένη των Μηδικών πολέμων, η Πελοποννησιακή Συμμαχία θέσπισε διαδικασίες που βλέπουμε στον Θουκυδίδη να εφαρμόζονται. <br /></b> <b><br /><br /> Μετάφραση: Γιώργος Γεωργαμλής <br /></b> <b><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> L. Moretti. Ricerche sulle leghe greche (1962). <br /> G. L. Cawkwell, «Sparte and her Allies in the VIth Century». Classical Quarterly 43 (1993), σελ. 364-376. <br /></b> <b><br /></b> <b><br /> 6. Η ΥΠΕΡΣΥΓΧΡΟΝΗ ΔΙΑΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ <br /><br /> του ANTON POWELL καθηγητή και προέδρου του τμήματος Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Ουαλίας (Αγγλία) <br /></b> <b><br /> Ποια κοινότητα ήταν το σχολείο της κλασικής Ελλάδας;». Ο κάθε μορφωμένος άνθρωπος νομίζει ότι ξέρει: «Η Αθήνα, φυσικά». Αλλά, και προς τιμήν τους, οι αρχαίοι Αθηναίοι δεν ήταν τόσο σίγουροι. Γνώριζαν κάποια άλλη ελληνική πόλη, πολύ μικρότερη, της οποίας η διάνοια επισκίαζε τα αθηναϊκά όνειρα. <br /><br /> Ο Περικλής έκανε ό,τι μπορούσε για να εξυψώσει την Αθήνα και να υποβαθμίσει τη Σπάρτη. Ο Θουκυδίδης τον κατέγραψε να ισχυρίζεται, στον Επιτάφιο του το 431/30 π.Χ., ότι η Αθήνα παρείχε της Ελλάδος παίδευσιν. Ήταν σίγουρο ότι ο Περικλής εννοούσε ότι η Αθήνα με τους φιλοσόφους της και τους περίπλοκα ομιλούντες δημόσιους άνδρες ήταν το σχολείο της Ελλάδας; Χωρίς αμφιβολία θα είχε ευχαρίστως ισχυριστεί αυτό, αν ήταν η αλήθεια. Αλλά δεν το κάνει. Η Αθήνα, σύμφωνα μ' αυτόν, παρείχε όχι το εκπαιδευτικό πρότυπο στην Ελλάδα, αλλά ένα εκπαιδευτικό πρότυπο (όχι την παίδευσιν αλλά απλά παίδευσιν). Ο λόγος της περιοριστικής διατύπωσης του Περικλή είναι ότι η Σπάρτη επίσης χρησίμευε ως πρότυπο, και πιθανά πιο χαρισματικό. <br /><br /> Οι παίδες της Σπάρτης, αντίθετα με εκείνους της Αθήνας, μορφώνονταν συστηματικά από την πολιτεία. Ακόμη και ο Αριστοτέλης, που δεν είχε σε ιδιαίτερη εκτίμηση τη Σπάρτη, αργότερα παραδέχτηκε διστακτικά ότι τιμούσε τη Σπάρτη που δεν εμπιστευόταν την εκπαίδευση στη γονική επιλογή, δηλαδή στην τύχη. Οι άλλοι Έλληνες, κατά κάποιο τρόπο, διαισθάνονταν ότι η επιτυχία των αραιοκατοικημένων, ανοχύρωτων χωριών οφειλόταν οε εκείνη την εκπαίδευση. Όμως το πώς ακριβώς η εκπαίδευση επέτρεπε στη Σπάρτη να είναι η μοναδική υπερδύναμη της Ελλάδας ήταν για τους σύγχρονους σκεπτικιστές αντικείμενο αμφισβήτησης και μυστηρίου. Ποιες ήταν αυτές, οι άξιες μίμησης, τεχνικές της Σπάρτης; <br /><br /> Η Σπάρτη χαιρόταν που έμενε μυστήριο. Οι ικανότητες της θα παρέμεναν κρυφές. Δεν είχε καμιά επιθυμία να γίνει ο δάσκαλος της Ελλάδας, αν μπορούσε να το αποφύγει. Μαθαίνουμε για ένα Σπαρτιάτη Βασιλιά, τον Αγησίλαο, που επικρίνεται από ένα συμπολίτη του ou πολεμάει πολύ συχνά εναντίον των Θηβών και έτσι «δίδασκε τους Θηβαίους πώς να πολεμούν». Ακόμη και το γεγονός της σπαρτιατικής διάνοιας έπρεπε να μείνει κρυφό. Ο βασιλιάς της Σπάρτης Αρχίδαμος καυχιόταν ότι ο λαός του εκπαιδευόταν να έχει έλλειψη κριτικής αντίληψης. Μέχρι πρόσφατα Ευρωπαίοι μελετητές αποδέχονταν αυτή τη σπαρτιατική προπαγάνδα. Ο Tζορτζ Φόρεστ (George Forrest), καθηγητής Ελληνικής Ιστορίας στην Οξφόρδη στο τέλος του 20ού αιώνα, έγραψε: «Ένας πολύ ευφυής Σπαρτιάτης; Υπήρχε τέτοιο πράγμα; Αν όχι...». Όμως νέα έρευνα, βασισμένη σε διορατικές αναφορές των αρχαίων Ελλήνων, φέρνει στο φως τώρα τη σπαρτιατική διάνοια. Και τα ευρήματα μαρτυρούν ou, κατά αξιοσημείωτο τρόπο, η Σπάρτη προκατέλαβε τις σύγχρονες μεθόδους. <br /><br /> Σε βαθμό μοναδικό στην Ελλάδα, οι Σπαρτιάτες χρησιμοποίησαν την εξειδίκευση. Ο Περικλής το διαισθάνθηκε αυτό. Περιέγραψε με λαμπρά χρώματα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που έκαναν την Αθήνα διαφορετική από τη μεγάλη αντίπαλο της. Οι περιγραφές αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αποκαλύψουν τη μορφή της σκιάς της Σπάρ-της. Εμείς οι Αθηναίοι, περηφανεύθηκε ο Περικλής, είμαστε ασυνήθιστα πολυτάλαντοι. Οι πολίτες μας μπορούν να στρέψουν με επιτυχία τα χέρια τους σε τόσο πολλά διαφορετικά πράγματα. Με άλλα λόγια, οι Σπαρτιάτες ήταν περιορισμένοι ή, με τη δική μας, θετική φρασεολογία, εξειδικευμένοι. Οι Αθηναίοι ήξεραν πώς να αυτοσχεδιάσουν, είπε ο Περικλής, ενώ οι Σπαρτιάτες ήταν κοπιαστικά εκπαιδευμένοι. Μ' άλλα λόγια, οι Σπαρτιάτες ήταν υψηλά εκπαιδευμένοι. Σαν τους σημερινούς ειδικευμένους σ’ ένα αντικείμενο, οι Σπαρτιάτες μπορεί να ήταν υπερβολικά αδαείς όταν βρίσκονταν έξω από το αντικείμενο τους. Οι μη Σπαρτιάτες κατεδείκνυαν με ευθυμία τις συνέπειες. Οι γυναίκες της Σπάρτης, όταν ήρθαν αντιμέτωπες με μια εχθρική εισβολή το 370 π.Χ., δεν φάνηκαν χρήσιμες, όπως θα έκαναν άλλες Ελληνίδες. Αντίθετα, είπε ο Αριστοτέλης, δημιούργησαν μεγαλύτερη σύγχυση από τον εχθρό. Αλλά οι γυναίκες της Σπάρτης δεν είχαν εκπαιδευτεί για να βοηθούν στη μάχη. Ήταν αθλητικά εκπαιδευμένες για να είναι δυνατές στην ανατροφή των παιδιών και για να ενθαρρύνουν την πολεμική αρετή. Και σ’ αυτούς τους εξειδικευμένους ρόλους είχαν τη φήμη των καλύτερων γυναικών στην Ελλάδα. <br /><br /> Η σύγχρονη ανάλυση εξειδικευμένων αθλητών εστιάζει στην επιλογή του κατάλληλου χρόνου (timing), δηλαδή σε ποια χρονική στιγμή της κούρσας δίνει ο αθλητής όλες τις δυνάμεις του. Παρομοίως, ισχύει για τους εξειδικευμένους πολιτικούς και τη διαχείριση των μέσων ενημέρωσης: η επιλογή του σωστού χρόνου είναι το παν -έχουν μάθει να δημοσιοποιούν τις άσχημες ειδήσεις όταν το κοινό είναι απορροφημένο από κάτι άλλο. Όπως για τους αθλητές του πολέμου και για τους πολιτικούς, η χρήση του «timing» από τη Σπάρτη ήταν πειθαρχημένη σε βαθμό αξεπέραστο ακόμη και σήμερα. Πρόσφατη ανάλυση έχει εξετάσει το «timing» όλων των περιπτώσεων κατά τον 5ο αιώνα που η Σπάρτη άνοιξε ή σκόπευε ν' ανοίξει έναν επιθετικό πόλεμο κατά της Αθήνας. Το αποτέλεσμα δημιουργεί μια εντυπωσιακή αντίληψη της σπαρτιατικής στρατηγικής ικανότητας. Όταν η Αθήνα είχε κάποια δυσκολία, για παράδειγμα όταν τα στρατεύματα έπρεπε να καταπνίξουν μια εξέγερση στην αυτοκρατορία της, η Σπάρτη συστηματικά εκμεταλλευόταν την ευκαιρία. <br /><br /> Το υπόδειγμα που ακολουθεί (σελ. 38) είναι καθαρό και εντυπωσιακό. Κάθε φορά που η Αθήνα είχε μια αδυναμία κατάλληλη για εκμετάλλευση σε εποχή ειρήνης, η Σπάρτη εκμεταλλευόταν την ευκαιρία και προσπαθούσε ν’ ανοίξει πόλεμο. Η εχθρότητα της Σπάρτης κατά της Αθήνας με άλλα λόγια ήταν διαρκής. Αλλά, δεδομένης εκείνης της εχθρότητας, η αυτοπειθαρχία της Σπάρτης αποδεικνύεται τώρα πέρα για πέρα αξιοσημείωτη. Οι Σπαρτιάτες ποτέ δεν επιτέθηκαν απλώς επειδή ήταν θυμωμένοι, αλλά ως εκπαιδευμένοι ειδικοί, πάντοτε περίμεναν συστηματικά την ευκαιρία. Η σπαρτιατική πολιτική είχε μια δική της κομψότητα. <br /><br /> Στη Σπάρτη φαινομενικά δεν υπήρχε μέρος για βιβλία. Ακόμη και τα μεγάλα επιχειρήματα που παραδίδονταν προφορικά απορρίπτονταν λόγω αρχής. Μια ομιλία που έγινε από Σαμιώτες επικρίθηκε περιφρονητικά σύμφωνα με τον Ηρόδοτο: «Έχουμε ξεχάσει την αρχή της και δεν καταλαβαίνουμε το υπόλοιπο». Αλλά η άγνοια αυτή, που χωρίς αμφιβολία διογκωνόταν από τους Σπαρτιάτες, δεν προερχόταν από ηλιθιότητα. Ήταν, και αυτή, η αντίστροφη πλευρά μιας εξειδίκευσης. Μέτριοι στα μεγάλα επιχειρήματα, οι Σπαρτιάτες παραμένουν παγκοσμίως γνωστοί για τα μικρά επιχειρήματα: λακωνική σοφία. Σήμερα, με την τηλεόραση να έχει κάνει τον κόσμο μας λιγότερο μορφωμένο και περισσότερο οπτικό, ο σπαρτιατικός τρόπος ομιλίας έχετ έρθει στην επικαιρότητα με ένα καινούργιο όνομα, «ο ήχος που δαγκώνει». Αλλά παράλληλα με τα αποφθέγματα τους, οι Σπαρτιάτες είχαν έναν άλλο τύπο πειθούς, έναν τύπο εμφανώς πιο σύγχρονο: το οπτικό σχήμα λόγου. <br /><br /> Ο στρατός της Σπάρτης ήταν σκηνοθετημένος με την επιδεξιότητα του Χόλιγουντ. Η εντυπωσιακή κόμη των στρατιωτών υπήρχε για να τρομοκρατεί, έλεγε ο Ξενοφών. Ο ευδιάκριτος κόκκινος μανδύας τραβούσε την προσοχή του εχθροί. Το μήνυμα του μανδύα ήταν ένα μήνυμα εκφοβισμού και αυτοπεποίθησης: «Αυτός δεν είναι απλά ο ενωμένος πελοποννησιακός στρατός, είναι ένας στρατός που οδηγείται από τους Σπαρτιάτες. Και οι Σπαρτιάτες δεν κρύβουν τη θέση τους. θέλουν να ξέρεις που ακριβώς είναι». Προχωρώντας προς τη μάχη υπό τον ήχο των αυλών, ο στρατός της Σπάρτης εντυπωσίαζε σαν αστραφτερή μηχανή. Ακόμη και πριν φύγουν για τη μάχη, οι Σπαρτιάτες δημιουργούσαν ένα οπτικό σκηνικό σχεδιασμένο για να εντυπωσιάζει. Ο Ξενοφών έγραψε γι’ αυτό το απόλυτο θέαμα: «Από αυτό που μπορούσες να δεις καθώς οι στρατιώτες της Σπάρτης γυμνάζονταν και προετοίμαζαν τις πανοπλίες, αληθινά πίστευες ότι η πόλη είναι ένα πολεμικό εργαστήρι». <br /><br /> Αιώνες αργότερα, όταν η Σπάρτη είχε γίνει μια μικροσκοπική μονάδα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τα οπτικά μαθήματα συνεχίστηκαν. Τουρίστες έρχονταν, για να παρακολουθήσουν τα αγόρια της Σπάρτης να υποφέρουν σιωπηρά, πολλές φορές να πεθαίνουν από το μαστίγωμα στον ιερό χώρο της Ορθίας Αρτέμιδος. Το πλέον αξιομνημόνευτο επιχείρημα των Σπαρτιατών παρέμενε το δικό τους σώμα, έντεχνα παρουσιαζόμενο. <br /><br /> Παράλληλα με την επιδέξια οπτική προπαγάνδα πήγαινε και μια άλλη πολύ γνωστή σε όλους σύγχρονη τεχνική. Το μεγάλο ψέμα: πιθανά όλες οι κοινωνίες παράγουν ψεύδη. Αλλά οι απάτες της Σπάρτης οργανώνονταν με ολοκληρωτική διάνοια. Σήμερα μελετώνται από τους λογίους σαν μια μορφή τέχνης. Δύο φορές πριν από τη μάχη Σπαρτιάτες αρχηγοί είχαν πάρει ειδήσεις για μια ήττα κάπου αλλού. Αλλά δεν έλεγαν την αλήθεια στους στρατιώτες. Αντίθετα. διέταζαν έναν «αγγελιαφόρο» να έρθει στεφανωμένος, για να φέρει τα νέα για μια «νίκη». Γίνονταν θυσίες για να ευχαριστήσουν τους θεούς. Πίστευαν ότι οι στρατιώτες ενθαρρυμένοι με ψεύτικα νέα θα πολεμούσαν καλύτερα. Ο Ξενοφών, ένας θαυμαστής της Σπάρτης, αρεσκόταν να πιστεύει ότι τον καιρό της ειρήνης η Σπάρτη ήταν αυστηρά τίμια στη διπλωματία της. «Αλλά ένας Σπαρτιάτης βασιλιάς», έγραφε περήφανα ο Ξενοφών, «απ' τη στιγμή που κηρυσσόταν ο πόλεμος, και η εξαπάτηση γινόταν αποδεκτή στη θρησκεία, υπερτερούσε εξ ολοκλήρου του εχθρού του σε δόλο». <br /><br /> Παραδοσιακά, η μελέτη της Σπάρτης έχει νοσηρά διαχωριστεί μεταξύ αντιπάλων Ζηλωτών. Οι υποστηρικτές των δικτατοριών του 20ού αιώνα θαύμαζαν τη Σπάρτη για την ήπια κυριαρχία της, τη σύνθλιψη του ακατάλληλου ατόμου. Οι εραστές της ελευθερίας ένιωθαν φρίκη με τις μεθόδους της. Καμία πλευρά δεν μπόρεσε να ερευνήσει ήρεμα την ικανότητα της Σπάρτης να πετυχαίνει τους σκοπούς της. Ιοως μόνο τώρα, σε μια καλλιεργημένη αλλά όλο πιο πολύ οπτική κοινωνία, να μπορέσουμε να κοιτάξουμε πιο βαθιά, με κατανόηση αλλά όχι πλήρη θαυμασμό, το σκοτεινό πλανήτη που επισκίασε τον αθηναϊκό ήλιο. <br /><br /> Μετάφραση: Χρήστος Σταθάτος <br /></b> <b><br /></b> <b><br /> 7. ΟΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΑΓΗ - ΚΛΕΟΜΕΝΗ <br /><br /><br /> του Paul Cartledge καθηγητή Ελληνικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Cambridge (Αγγλία) <br /><br /><br /> Όταν ο Πλούταρχος, κατά τις δύο δεκαετίες πριν και μετά το 100 μ.Χ., κάθησε να γράψει το έργο του Βίοι Παράλληλοι με θέμα τους μεγάλους Έλληνες και Ρωμαίους, δύσκολα θα μπορούσε να παραβλέψει τη φήμη των αδελφών Γράκχων, Τιβέριου και Γάιου. Είχαν διατελέσει και οι δύο δήμαρχοι των πληβείων (το 133, και 123 και 122 αντίστοιχα). Κατ οι δύο είχαν δολοφονηθεί σε σφοδρές πολιτικές συγκρούσεις, τιμωρημένοι έτσι επειδή επιχείρησαν να εισαγάγουν αναγκαίες μεταρρυθμίσεις σ' ένα ρωμαϊκό δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης που κυριαρχούνταν από μια βαθιά συντηρητική και ευρύτατα συνεκτική Γερουσία. Με ποιους Έλληνες, που θεωρητικά αποτελούσαν ένα Ζευγάρι αδελφών ή τέλος πάντων ένα ζευγάρι κατά μία έννοια, θα μπορούσε ο Πλούταρχος να συγκρίνει τις συγκλονιστικές ζωές και πιο πολύ τους συγκλονιστικούς θανάτους των Γράκχων; Η απάντηση του ήταν του Άγη και του Κλεομένη της Σπάρτης. <br /><br /> Ο παραλληλισμός ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, ανακριβής και κάθε άλλο παρά καθολικός. Ο Άγης και ο Κλεομένης δεν ήταν αδέλφια, παρ’ όλο που δημιουργήθηκε μια συγγένεια μεταθανάτια: ο Κλεομένης παντρεύτηκε τη χήρα του Άγη, την Αγιάτιδα. Ούτε ήταν ο Άγης και ο Κλεομένης επίσημοι αντιπρόσωποι του λαού της Σπάρτης, όπως ήταν ο Τιβέριος και ο Γάτος Γράκχος εκλεγμένοι δήμαρχοι των Ρωμαίων πληβείων από μεταρρυθμιστικά ψηφοδέλτια. Ήταν κληρονομικοί βασιλείς που διαδέχθηκαν τους θρόνους των βασιλικών οίκων των Ευρυπωντιδών και των Αγιαδών και κυβέρνησαν περίπου τα 244-241 και 236-222 π.Χ. αντίστοιχα. Όμως -και ο Πλούταρχος δεν ήταν βέβαια ο πρώτος που το είδε- δεν ήταν λίγα τα κοινά σημεία ανάμεσα στους δύο Σπαρτιάτες βασιλείς και τους δύο Ρωμαίους δημοκρατικούς δημάρχους. Και οι δύο Σπαρτιάτες είχαν επίσης σκοτωθεί σε σφοδρές πολιτικές συγκρούσεις, και οι δύο είχαν ρητά ενστερνιστεί ένα ριζοσπαστικό, αν όχι επαναστατικό, κοινωνικό πρόγραμμα, το οποίο επιδίωκαν να εφαρμόσουν με την επιδέξια χρήση της δύναμης του αξιώματος τους - η μοναρχία στη Σπάρτη δεν ήταν με κανέναν τρόπο απόλυτη, αφού εκτός των άλλων ήταν διπλή (δύο βασιλείς) και θα μπορούσε φυσιολογικά να περιγραφεί ως ένα «αξίωμα» (αρχή), όπως για παράδειγμα ο θεσμός ιης αρχηγίας στην Αθήνα. <br /><br /> Για ποιο λόγο, λοιπόν, ο Άγης Δ΄ και ο Κλεομένης Γ Ζουν και πεθαίνουν όπως έζησαν και πέθαναν; Φυσικά, δεν είναι αρκετό απλώς να Βασιστεί κανείς στην από κοινού αντιμετώπιση που κάνει ο Πλούταρχος στους Βίους για πιθανές απαντήσεις σ' αυτό το σύνθετο ερώτημα. Κατ' αρχάς, πρέπει να διερευνήσουμε τη φύση και ειδικότερα την αξιοπιστία των πηγών που ο Πλούταρχος επέλεξε να Βασιστεί. Η βασική πηγή του ήταν ο συγγραφέας-ιστορικός της ίδιας εποχής, του 3ου π.Χ. αιώνα, Φύλαρχος ο Αθηναίος. Αλλά πόσο αξιόπιστες ήταν οι εκτιμήσεις του; Αν πιστέψουμε τον Πολύβιο, το σφοδρότερο επικριτή του Φύλαρχου, θα πρέπει να πούμε: καθόλου. Το όνομα του Φύλαρχου επιλέχθηκε από το μεγάλο Αρκάδα ιστορικό της ακμής της Ρώμης ως παράδειγμα του πώς να μη γράψει κανείς καλή Ιστορία. Αυτό που φαίνεται να εξοργίζει τον Πολύβιο περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι το ύφος τον Φύλαρχου, το κατηγορικό σφάλμα του να συγχέει την αντικειμενική ιστοριογραφία με το μυθιστορηματικό, συγκινησιακό λογοτεχνικό είδος της τραγωδίας. Υπήρξε όμως και ένα ιδεολογικό Ζήτημα ανάμεσα τους. Ο Πολύβιος από τη Μεγαλόπολη γεννήθηκε ανάμεσα στην αριστοκρατική ελίτ που εξουσίαζε την Αχαϊκή Συμπολιτεία κατά το τέλος του 3ου και αρχές του 2ου π.Χ. αιώνα. Είχε επίσης την άποψη ότι ο πατριωτισμός δικαιολογούσε την προκατάληψη κατά τη συγγραφή της ιστορίας της ίδιας της χώρας ή της πολιτείας του ιστορικού. Ο Κλεομένης Γ΄ της Σπάρτης ήταν ένας δηλωμένος εχθρός της Αχαϊκής Συμπολιτείας, με αρκετές επιτυχίες εις βάρος της για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Είχε μάλιστα λεηλατήσει και γενικά αντίμετωπίσει η Μεγαλόπολη του Πολύβιου με μεγάλη αγριότητα, μόλις μια γενιά πριν από τη γέννηση του ιστορικού. Γι’ αυτό ο Πολύβιος δεν μπορούσε να αποδεχθεί και πραγματικά αισθανόταν ou έπρεπε να ανατρέψει την πολύ ευνοϊκή εικόνα τον Κλεομένη που βρήκε στην εργασία του Φύλαρχου. <br /><br /> Πού βρίσκεται η αλήθεια; Η επιλογή του Πλούταρχου να ακολουθήσει την καταγραφή των γεγονότων καθώς και την ερμηνεία που δίνει ο Φύλαρχος δεν είναι δυστυχώς κατηγορηματική. Αυτό που μπορούμε να ισχυριστούμε είναι ότι η δίκη μας σύγχρονη εκτίμηση δεν θα είναι ασύμφωνη τουλάχιστον με αυτά τα γεγονότα που ο Φύλαρχος. ο Πολύβιος και ο Πλούταρχος διασώζουν σχετικά μη εξωραϊσμένα, και ότι η δική μας ερμηνεία εκείνων των γεγονότων δημιουργεί τη σταθερή εντύπωση ενός από τα πιο δολοπλόκα και πιο σπουδαία επεισόδια στην ιστορία της Σπάρτης. <br /><br /> Ένας λόγος που αυτό το σχέδιο είναι τόσο δολοπλόκο είναι ότι αποτελεί ένα από εκείνα τα πολύ σπάνια επεισόδια σε όλη την αρχαία ελληνική (ή ρωμαϊκή) Ιστορία, όπου μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ο ρόλος των γυναικών δεν ήταν μόνο ασυνήθιστα εξέχων, αλλά πραγματικά καθοριστικός. Ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά, έναν αιώνα νωρίτερα, είχε γράψει ότι «την εποχή της κυριαρχίας της Σπάρτης (404-371 π.Χ.) πολλά πράγματα ελέγχονταν από τις γυναίκες». Στα χρόνια μεταξύ 244 κατ 221 π.Χ. εκείνος ο αμφισβητούμενος ισχυρισμός αποδεικνύεται πραγματικά αληθινός. Εχω ήδη αναφέρει ότι ο Κλεομένης Γ΄ παντρεύτηκε τη χήρα του Άγη Δ΄. Ο Πλούταρχος μας λέει επιπλέον ότι ήταν η Αγιάτιδα που δίψαγε για εκδίκηση για τη δολοφονία του άνδρα της και όχι λιγότερο ένθερμη υποστηρίκτρια απ’ αυτόν του μεταρρυθμιστικού του προγράμματος, για το οποίο άλλωστε είχε δολοφονηθεί, η οποία έκανε το δεύτερο σύζυγό της να αλλάξει στάση στην υπόθεση ίων μεταρρυθμίσεων. Εκτός αυτής, υπήρχαν η μητέρα και η γιαγιά του Άγη, η Αγησιστράτη και η Αρχιδάμεια, τις οποίες ο Πλούταρχος με βεβαιότητα χαρακτήρισε «οι πιο πλούσιες απ’ όλους τους Σπαρτιάτες» (άντρες και γυναίκες), και οι οποίες επιπλέον υποστήριξαν ξεκάθαρα τον Άγη. Και τελευταία αλλά όχι μικρότερης σημασίας, η τρομερή μητέρα του Κλεομένη η Κρατησίκλεια, η οποία προηγήθηκε τον γιου της στην εξορία ως όμηρος στην αυλή του Πτολεμαίου Γ΄ και επίσης δολοφονήθηκε εκεί σε ένα αιματηρό επεισόδιο σύγκρουσης φατριών. <br /><br /> Η ελληνική λέξη για την πολιτική σύγκρουση, πάλη φατριών ή εμφύλιο πόλεμο ήταν η λέξη στάσις. Ο Αριστοτέλης είχε κάνει την παρεμπόδιση ή την αποφυγή της στάσεως. η οποία θα μπορούσε μερικές φορές να απειλήσει την ίδια την ύπαρξη της ελληνικής πόλεως, κύριο θέμα του βιβλίου V των Πολιτικών του. Αλλά φάνηκε στην πορεία ότι, σχεδόν άσκοπα τις περισσότερες φορές, η στάσις συνέχισε να ταλανίζει την ελληνική κοινωνία όπως είχε κάνει τους 5ο και 4ο π.Χ. αιώνες. Μια προφανής καινοτομία παρ’ όλ’ αυτά ήταν ότι η Σπάρτη -η πόλη που κατά την προηγούμενη περίοδο ήταν φημισμένη για την πειθαρχημένη διακυβέρνηση, την ευνομία και τη σταθερότητα της- διαταρασσόταν τώρα από στάσεις όπως κάθε άλλη ελληνική πόλη. Η αιτία αυτής της κατάστασης εδώ όπως και οπουδήποτε αλλού ήταν η υπερβολική και όλο αυξανομένη ανισότητα στη διανομή και κατοχή της γης. <br /><br /> Η Σπάρτη κάποτε περηφανευόταν για το ακριβώς αντίθετο. Η περίφημη πολιτική ισότητα μεταξύ των Ομοίων υποτίθεται ότι βασιζόταν σε μια οικονομική ισότητα μεταξύ των πολιτών που αναγόταν αρχικά στην υποτιθέμενη νομοθεσία του Λυκούργου, η οποία περιελάμβανε την ισότιμη διανομή της γης στη Λακωνία και τη Μεσσηνία. Στην πραγματικότητα, δεν ήταν καθόλου και ούτε ποτέ υπήρξε ισότιμα κατανεμημένη. Υπήρχαν πλούσιοι καθώς και φτωχοί Σπαρτιάτες, όπως στις άλλες ελληνικές πόλεις. Η οξεία και όλο αυξανόμενη ευαίσθητη διαφορά ήταν ότι αν ένας Σπαρτιάτης έπεφτε κάτω από το επίπεδο μιας συγκεκριμένης συνεισφοράς φυσικού προϊόντος σε ένα κοινό συσσίτιο (συσκήνιον, συσσίτιον), έχανε τη θέση του ως Ομοίου και γινόταν ένα μέλος της κατώτερης τάξης των Υπομειώνων. Αυτό είχε αποτέλεσμα την εξασθένηση της μάχιμης στρατιωτικής δύναμης της Σπάρτης, η οποία στη μάχη των Λεύκτρων είχε επιβεβαιώσει τη φήμη της ως μεγάλης δύναμης εντός και εκτός Ελλάδος. <br /><br /> Οποιοσδήποτε και να ήταν ο μηχανισμός συγκέντρωσης γης (οι σύγχρονοι μελετητές είναι τόσο διχασμένοι επ’ αυτού όσο και οι αρχαίες πηγές), αυτή ήταν πιθανόν η κύρια αττία της ολιγανθρωπίας της Σπάρτης, του γεγονότος δηλαδή ότι μεταξύ 400 και 250 π.Χ. το σώμα των πολιτών μειώθηκε από 3.000 άτομα που ήταν σε 700 μόνο, από τα οποία μόλις τα 100 κρατούσαν ένα σημαντικό μερίδιο ιδιοκτησίας γης. Ήταν αυτή η κατάσταση που ο Άγης Δ΄ έθεσε στόχο να διορθώσει, χρησιμοποιώντας τα αναγεννημένα συνθήματα μιας καταπιεσμένης αγροτιάς: παραγραφή των χρεών και αναδασμό της γης. Εκτός από μτα μειοψηφία πλούσιων συγγενών του ή άλλων ανθρώπων του περιβάλλοντος του, οι πλούσιοι συνενώθηκαν για να αντισταθούν σ’ αυτά τα μέτρα και στράφηκαν τυπικά στον άλλο βασιλέα, τον Λεωνίδα, για να υπεραμυνθούν της υπόθεσης τους. Ο Άγης ομως τους αντιμετώπισε αποτελεσματικά. Ο Λεωνίδας εξορίστηκε, τα χρέη παραγράφτηκαν κατ οι γραπτές υποθήκες, γνωστές ως κλήρια (από το κλήρος, που σημαίνει ένα κομμάτι γης), κάηκαν συμβολικά δημοσίως. <br /><br /> Αλλά οι επιτυχίες του Άγη έφτασαν μέχρις εκεί. Πριν προλάβει να στραφεί σοβαρά στο σχεδιαζόμενο αναδασμό της γης, υπέστη μια ταπεινωτική ήττα στον ισθμό της Κορίνθου, και κατά την επιστροφή του στη Σπάρτη δολοφονήθηκε από τους εχθρούς του, μαζί με τους άμεσους συγγενείς του. Η υπόθεση της μεταρρύθμισης, τόσο αναγκαία αντικειμενικά όσο και δικαιολογημένη ηθικά, έπρεπε να μείνει αδρανής για σχεδόν δεκαπέντε χρόνια. Ανέλπιστα καταπιάστηκε μ’ αυτήν ο γιος του Λεωνίδα, Κλεομένης, που ανέβηκε στα θρόνο των Αγιαδών το 236 π.Χ. Αντίθετα με τον Άγη, ο Κλεομένης αντιλήφθηκε ότι η εξωτερική πολιτική είχε τόση σημασία όση και η εσωτερική κατ ετοίμασε το έδαφος για μια εσωτερική μεταρρύθμιση με μια σειρά αξιοσημείωτων επιτυχιών. Η πλέον περίβλεπτη ήταν αυτή κατά του Αράτου από τη Σικυώνα και της Αχαϊκής Συμπολιτείας της οποίας ηγείτο. Η λεηλασία της Μεγαλόπολης το 223 π.Χ. που αναφέρεται πιο πάνω, ήταν το αποκορύφωμα αυτής της επιτυχούς επιχείρησης, γεγονός που δημιούργησε την εντύπωση για ένα διάστημα πως ο Κλεομένης θα μπορούσε να επαναφέρει τη Σπάρτη στη θέση της διεθνούς επικυριαρχίας που απολάμβανε το 371 π.Χ. <br /><br /> O Κλεομένης, όμως, δεν ήταν μονό ένας ικανός στρατιωτικός αρχηγός. Ήταν επίσης ένας πολύ αποτελεσματικός εσωτερικός μεταρρυθμιστής, και πιθανώς ένας κοινωνικός επαναστάτης. Ο Άγης είχε κυρίως προτείνει ένα ριζοσπαστικό αναδασμό της γης. Ο αριθμός των 4.500 μεριδίων γης για τούς Σπαρτιάτες και 15.000 για τους Περίοικους (ελεύθεροι Λάκωνες, οι οποίοι δεν ήταν ελεύθεροι πολίτες της Σπάρτης αλλά ζούσαν στις δικές τους ημιαυτόνομες κοινότητες μέσα στα σύνορα της πολιτείας της Σπάρτης) αναφέρεται ως ο τελικός στόχος του. Ο Κλεομένης όμως, που άρχισε το 227 π.Χ.. όντως πραγματοποίησε έναν αναδασμό γης περίπου σ’ αυτήν την κλίμακα. Επιπλέον, δεν περιέλαβε μόνο τούς Περίοικους στο σχέδιο του. Απελευθέρωσε επίσης περίπου 6.000 από τούς εναπομείναντες Λάκωνες Είλωτες, τους δουλοπάροικους της Σπάρτης. κυρίως εργάτες στους αγρούς, με αντάλλαγμα ένα τέλος απελευθέρωσης που πληρωνόταν απ’ αυτούς μετρητοίς. Υπήρχε έτσι το ενδεχόμενο να γίνουν ιδιοκτήτες της γης οπού πριν είχαν δουλέψει καταναγκαστικά. Στη σειρά ρυθμίσεων περιελήφθη αριθμός μισθοφόρων στρατιωτών του Κλεομένη - αυτοί αποτέλεσαν κλειδί για τις στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις του Κλεομένη, αφού μ’ αυτούς είχε προσπαθήσει να επαναφέρει τον παρακμασμένο και ξεπερασμένο σπαρτιατικό στρατό στα υψηλά ελληνιστικά πρότυπα που τέθηκαν από τούς Αντιγονίδες της Μακεδονίας ή τους Πτολεμαίους της Αιγύπτου. <br /><br /> Για να είναι βέβαιος ότι οι πολιτικοί του εχθροί δεν θα μπορούσαν να εμποδίσουν ή να ανατρέψουν τις μεταρρυθμίσεις του, τους δολοφόνησε και μετά έλεγξε προσωπικά τούς πολιτικούς θεσμούς και τις δομές που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να τον ανατρέψουν. Οι Έφοροι σκοτώθηκαν, η διπλή μοναρχία ουσιαστικά καταργήθηκε με την τοποθέτηση του αδελφού του Ευκλείδα στο θρόνο των Ευρυπωντιδών, η εξουσία της Γερουσίας περιορίστηκε έξυπνα με τη δημιουργία του αξιώματος του ΙΙατρονόμου Οι μεταρρυθμίσεις του Κλεομένη δεν περιορίστηκαν μονό στο οικονομικό και πολιτικό πεδίο. Ξεκίνησε επίσης μια ευρύτερη κοινωνική μεταρρύθμιση που στόχευε να αποκαταστήσει το υποτιθέμενο κοινωνικό σύστημα του Λυκούργου, της εκτεταμένης και ενιαίας δημοσίας εκπαίδευσης για όλους τούς άρρενες πολίτες, της δημοσίας διαβίωσης με συσσίτια και της διαρκούς εκπαίδευσης για τούς ενήλικους πολεμιστές. Μ’ αυτή την έννοια πρέπει να τεθεί το ερώτημα αν ο Κλεομένης δεν ήταν μόνο ένας μεταρρυθμιστής, αλλά επίσης ένας κοινωνικός επαναστάτης, πιθανώς ένας ιδεολογικά η ακόμη και φιλοσοφικά πληροφορημένος και κινούμενος επαναστάτης. <br /><br /> O Σφαίρος από το Βορυσθένη (Δνείπερος) στη Μαύρη θαλαοοα ήταν ένας διακεκριμένος Στωικός φιλόσοφος, με ένα ασυνήθιστα πρακτικό ενδιαφέρον να αλλάξει τον κόσμο και να δει τις ιδέες των Στωικών να εφαρμόζονται στην πράξη. Ο Σφαίρος αναφέρεται ότι είχε επισκεφθεί τη Σπάρτη όταν ο Κλεομένης ήταν στην εξουσία και πραγματοποίησε τις μεταρρυθμίσεις του. Ο Άντριου Έρσκιν (Andrew Erskine) είναι ο πλέον πεπεισμένος και θερμός πρόσφατος υποστηρικτής της άποψης ότι πίσω από το σύνολο της πρακτικής κοινωνικής μεταρρύθμισης του Κλεομένη βρίσκονται οι ιδέες και η έμπνευση του Στωικού Σφαίρου. Ίσως. θα ήταν βέβαια ενδεικτικό της μαζικής πολιτιστικής αλλαγής που είχε υποστεί η Σπάρτη από την ακμή της εποχής του βασιλιά Αγησίλαου Β΄, για παράδειγμα (περ. 445-360 π.Χ.), εάν ο Κλεομένης πραγματικά υπήρξε τόσο φιλοσοφικά κινούμενος και εμπνευσμένος. Αλλά αυτό δεν μπορεί δυστυχώς να αποδειχθεί. Εν πάση περιπτώσει, οι μεταρρυθμίσεις είχαν σύντομη ζωή. Το 222 π.Χ. ο Κλεομένης ηττήθηκε οριστικά στη Σελλασια από τον Αντίγονο Γ' τον Μακεδόνα. Οι μεταρρυθμίσεις ακυρώθηκαν και τρία χρόνια αργότερα ο Κλεομένης είχε ένα κάθε άλλο παρά ένδοξο θάνατο στην εξορία, στην πρωτεύουσα των Πτολεμαίων Αλεξάνδρεια. Το γεγονός αυτό έβαλε ένα τέλος σ’ ένα αξιοσημείωτο και ανεπανάληπτο πολιτικό κατ κοινωνικό πείραμα. <br /></b> <b><br /> Μειάφραση: Χρήστος Σταθάτος <br /><br /> ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> 1.Αρχαίες πηγές: <br /> Plutarch's. Lives of Agis ami Cleomenes are included in Plutarch on Sparta, ed. R.Talbert (HannondsuTirth: Penguin Cla.ss.ics. 1988) <br /> 2. Σύγχρονες εργασίες: <br /> A. S. Bradford, .-l Prosopography of Lacedaemonians from the death of Alexander the Grea,.323 B.C.. To the sack of Sparta by Alric (Munich: Beck. 1977). <br /> Bradford. “Gynaikukratoumenoi: did Spartan women rule Spartan men?”. The Ancient World U. 1 -2 (1986) 13-18 <br /> P. Cartledge & A. Spawforth. Hellenistic and Roman Sparta. A Tale of two Cities (London & New York: Routledge 1989. rev. repr. 1992. new edition forthcoming 2Π01 ) ch.4. <br /> A. Erskine. The Hellenistic Stoa. Political Thought and Action (London: Duckworth, 1990) ch.6 <br /> W.G. Forrest. A History of 'Sparta 950-192 B.C.. 2nd edn (London: Duckworth. 1980). <br /> S. Hodkinson. Property and Wealth in Classical Sparta (London: Duckworth & The Classical Press Of Wales. 2000). <br /> C. Mosse. «Women in the Spartan Revolutions of the Third Century B.C.» in S. Pomeroy ed., <br /> Womens History & Ancient History (Chapel Hill & London: University of North Carolina Press. 1991 ) 138-53. <br /> G. Shipley. The Greek World After Alexander 323-30B.C. (London & New York: Routledge. 2000). <br /></b> <b><br /><br /> 8. ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ <br /><br /> του πετρου θεμελη καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης <br /><br /> Στη ΒΔ Μεσσηνία, την Ιθώμη και τη γύρω περιοχή του στενυκληρικού πεδίου, είχαν αναπτυχθεί μικρές πόλεις πριν από τη σπαρτιατική κατάκτηση της χώρας στα τέλη του 8ου π.Χ. αι., η οποία κατάκτηση διέκοψε την εξέλιξη τους προς πολυπλοκό-τερους αστικούς σχηματισμούς. Η σπαρτιατική κατοχή φαίνεται ότι δεν οδήγησε ταυτόχρονα και στην πλήρη απώλεια της ταυτότητας των κατοίκων των περιοικίδων αυτών πόλεων, δεν κατάφερε να αφομοιώσει όλους τους Μεσσηνίους. Σημαντικό ρόλο στην αντοχή και την αντίσταση των Μεσσηνίων ενάντια στον αφανισμό τους έπαιξαν η διατήρηση των τοπικών λατρειών και ιδιαίτερα των ηρώων, η μνήμη για τα κατορθώματα θρυλικών μορφών του παρελθόντος, όπως ο Αριστομένης, που σύμφωνα με την παράδοση έδρασε κατά το Β Μεσσηνιακό πόλεμο (640-620 π.Χ.), καθώς και ο διακαής πόθος των Μεσσηνίων της διασποράς για επιστροφή σε μια ελεύθερη πατρίδα. <br /><br /> Μετά το 369 οι Μεσσήνιοι προσπάθησαν με ταχείς ρυθμούς να κερδίσουν το χαμένο έδαφος και να γεφυρώσουν το χάσμα που είχε δημιουργήσει η πολύχρονη σπαρτιατική κατοχή. Εγκατέστησαν στη νέα πόλη λατρείες του απώτερου προδωρικού και δωρικού παρελθόντος τους, λατρείες που είχαν υιοθετήσει ζώντας σε περιοχές εκτός Μεσσηνίας, καθώς και νέες λατρείες, οι οποίες σχετίζονταν με την πιο πρόσφατη Ιστορία τους. Σύμφωνα με την περιγραφή του Παυσανία (4.27.6-7), κατά την προετοιμασία οικοδόμησης της νέας πόλης, οι Μεσσήνιοι πρόσφεραν θυσία στον Ιθωμάτα Δία και τους Διόσκουρους, ενώ οι ιερείς τους στις Μεγάλες θεές Δήμητρα και Κόρη και τον Καύκωνα, μυθικό ιδρυτή των μυστηρίων της Ανδανίας, εγγονό του Φλύου από την Αττική. Επικαλέστηκαν σε συνέχεια από κοινού όλους τους ήρωες και τις ηρωίδες της χώρας και τους ζήτησαν να επανέλθουν και να κατοικήσουν μαζί τους στη νέα πόλη. Ιδιαίτερα κάλεσαν την πρώτη μυθική βασίλισσα της Μεσσηνίας Μεσσήνη, κόρη του βασιλέως του Αργούς Τριόπα και σύζυγο του Λάκωνα Πολυκάονα, τον Εύρυτο και τον Αφαρέα με τους γιους του Ίδα και Λυγκέα και από τους Ηρακλείδες τον Κρεσφόντη και το γιο του Αίπυτο, πάνω από όλους όμως ζήτησαν την επιστροφή του θρυλικού ήρωα Αριστομένη. <br /><br /> Στο Γυμνάσιο της Μεσσήνης είδε και περιέγραψε ο Παυσανίας (4.32.3-6) το «μνήμα» του Αριστομένη, που περιείχε τα οστά του, τα μεταφερμένα από τη Ρόδο. <br /><br /> Πάνω στον τάφο του, κέντρο λατρείας του ήρωος, τελούνταν μαντικά δρώμενα με δεμένο σε κίονα ταύρο, ο οποίος προοριζόταν για τη θυσία. Η τέλεση των δρώμενων επιβεβαιώνεται και από κείμενο επιγραφής του 1ου αι. μ.Χ. (SEG 23.205.207). Ο Αριστομένης δεχόταν τιμές ήρωος μέχρι και τα χρόνια της επίσκεψης του Παυσανία, 155-160 μ.Χ., ορισμένοι μάλιστα υποστήριζαν ότι η μητέρα του Νικοτέλεια τον γέννησε αφού είχε συνευρεθεί προηγουμένως με δαίμονα ή θεό σε μορφή δράκοντα, επιχειρώντας έτσι να του αποδώσουν υπερανθρώπινη, θεϊκή καταγωγή (4.14.7-8). Σε μικρή απόσταση ΝΑ της σκηνής του θεάτρου ήλθε πρόσφατα στο φως παλαιοχριστιανική βασιλική. Στα δύο πέρατα της αψίδας της κόγχης του ιερού έχουν τοποθετηθεί δύο ενεπίγραφα ασβεστολιθικά βάθρα χάλκινων ανδριάντων. Το ένα φέρει στο μέτωπο την επιγραφή [ΑΛ]έξανδρος, ενώ το δεύτερο την επιγραφή Αριστομένης. Η τοποθέτηση των βάθρων Gin βάοη του τόξου δεν είναι τυχαία. Ποιος άλλος μπορούσε να προστατεύσει αποτελεσματικότερα το λαμπρό οικοδόμημα της νέας θρησκείας, εκτός από τους δύο θρυλικούς στρατηγούς της αρχαιότητας; Η μορφολογική ομοιότητα των βάθρων και ο τύπος των γραμμάτων δείχνουν ότι είχαν ανιδρυθεί ταυτόχρονα στον ίδιο χώρο, είτε στο παρακείμενο θέατρο είτε στην αγορά της πόλης, και ότι η συσχέτιση των χαμένων ανδριάντων των δύο ηρώων είχε προηγηθεί της χρήσης των βάθρων τους από τους Πρώτους χριστιανούς. Είναι εμφανής η πρόθεση να εξομοιωθεί ο εθνικός ήρως των Μεσσηνίων με το μεγάλο Μακεδόνα στρατηλάτη. Στην επιχειρηθείσα εξομοίωση δεν έπαιξαν βέβαια ρόλο απλώς οι καλές σχέσεις που είχαν στο παρελθόν οι Μεσσήνιοι με τον ίδιο τον Αλέξανδρο και τον πατέρα του Φίλιππο, αλλά η τεράστια φήμη και η δόξα του Αλεξάνδρου και ο μετά θάνατον αφηρωισμός και θεοποίηση του. Από τις σχετικές με τον Αριστομένη παραδόσεις, ιδιαίτερα την παράδοση της «επιφάνειας» του στη μάχη των Λεύκτρων και της ανάθεσης της ασπίδας του με επίσημα τον αετό στο μαντείο του Τροφωνίου στη Λιβαδειά, θα μπορούσε να συμπεράνει κανείς ότι ο χαμένος ανδριάς του τον παρίστανε ως ήρωα οπλίτη. <br /><br /> Τα θρυλικά και παράτολμα ενίοτε κατορθώματα του Αριστομένη και οι νικηφόρες μάχες του ενάντια στους Σπαρτιάτες είχαν πάρει μυθικές διαστάσεις, απαγγέλλονταν ως έπος, ως δημοτικό τραγούδι κυρίως από τις Μεσσήνιες γυναίκες, όταν ο ήρωας ήταν ακόμη ζωντανός, όπως μας πληροφορεί ο Παυσανίας. Το έπος άδονταν στη Μεσσηνία για πολλούς αιώνες, απαλύνοντας τον πόνο των υποδουλωμένων. Οι Μεσσήνιοι, άδοντας τα κατορθώματα του εθνικού τους ήρωα και συντηρώντας ταυτόχρονα τις λατρείες τοπικών ηρώων, ασκούσαν αντίσταση. Ήταν μια μορφή αντίστασης, που δεν αποτολμούσε την ανοιχτή αντιπαράθεση με τον κατακτητή, αποδείχθηκε ωστόσο ιδιαίτερα αποτελεσματική, καθώς επενεργούσε διαβρωτικά ενάντια στο εξ,ουσιαστικό σπαρτιατικό καθεστώς και συνέβαλλε ταυτόχρονα στη διαμόρφωση μιας μεσσηνιακής εθνικής ταυτότητας. Ήταν μια μορφή «μακράς επανάστασης» (long revolution), όπως την αντιλαμβάνεται ο Pέϊμοντ Oυiλλαμς (Raymond Williams) στο ομώνυμο βιβλίο του (1989,75-76) ή μιας «πολιτισμικής αντίστασης», όπως την όρισε ο Μάρσαλ Σάλινς (Marshall Sahlins, Culture and Practical Reasons, Chicago, London 1976). Ο Παυσανίας (4.16.6-7) άκουσε να απαγγέλλουν ακόμη στις μέρες του το επικό αυτό ποίημα και διέσωσε μάλιστα δύο στίχους του, έναν εξάμετρο και έναν πεντάμετρο. Μέσα από την «Αριστομενιάδα», κατά το παράδειγμα της «Αχιλληίδος» και άλλων παρόμοιων χαμένων επικών τραγουδιών, πρόβαλλε η μορφή του Μεσσήνιου ήρωα, επαινούνταν οι αρετές του, η μεγαλοφροσύνη και το απίστευτο θάρρος του. Θα πρέπει να περιγράφονταν ακόμη σε αυτό η θαυμαστή σωτηρία του από τον Καιάδα, που ισοδυναμούσε με επιστροφή από τον Άδη, η θυσία εκατομφονίων στον Ιθωμάτα Δία (Παυσανίας 4.18.4-19.3), η πτώση της Είρας και η προδοσία του Αριστοκράτη, η κατάχωση της «παρακαταθήκης» στην Ιθώμη, καθώς και άλλες περιπέτειές τουυ, όπου γυναίκες έπαιζαν πρωτεύοντα ρόλο. Η πιο ενδιαφέρουσα είναι η ιστορία με τη Σπαρτιάτισσα Αρχιδάμεια, ιέρεια της Δήμητρος στο ιερό της Αίγιλας στη Λακωνική, η οποία τον ελευθέρωσε από την αιχμαλωσία όχι για χρήματα, αλλά γιατί ήταν ερωτευμένη από καιρό μαζί του (Παυσανίας4.17.1). <br /><br /> Οι Μεσσήνιοι πίστευαν γενικά ότι ο Αριστομένης ήταν ο αγαθός τους δαίμων, αυτός που ανάμεσα στα άλλα συνέβαλε τα μέγιστα με την εμφάνισή του στο να κερδίσει ο Επαμεινώνδας την κρίσιμη μάχη στα Λεύκτρα το 371 π.Χ., μάχη καθοριστική για την ίδρυση της Μεσσήνης δύο χρόνια αργότερα στην πλαγιά της Ιθώμης (Παυσανίας 4.32.4). Η θαυμαστή επιφάνειά του εκεί, όταν «δεν βρισκόταν πια ανάμεσα στους ανθρώπους», αλλά ήταν προφανώς ήδη πάρεδρος και πρόπολος των θεών (Παυσανίας 4.32.5), σήμανε την επιστροφή της άυλης υπόστασής του για χάρη των Βοιωτών, την οποία ακολούθησε η επιστροφή των φυσικών του λειψάνων, των οστών του λίγα χρόνια αργότερα από τη Ρόδο (Παυσανίας 4.32.3). Το ίδιο ακριβώς είχε συμβεί και με τον Θησέα στη μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. και την επιστροφή των οστών του λίγο αργότερα, ω 475 π.Χ., από τη Σκύρο. Σύμφωνα με τον «μεσσήνιον λόγον», το μαντείο ωυ Τροφωνίου στη Λιβαδειά συμβούλευσε τους Βοιωτούς να στήσουν τρόπαιο πριν από τη μάχη στα Λεύκτρα. αναρτώντας σε αυτό την ασπίδα του Αριστομένη (Παυσανίας 4.32.5). Με ανάλογο τρόπο, στη μάχη του Μαραθώνα είχε σηκωθεί από τη γη ο ίδιος ο Θησέας για να βοηθήσει το λαό του (Πλούταρχος 35.5). <br /><br /> Οι πρόσφατες ανασκαφές στο Γυμνάσιο της Μεσσήνης έφεραν στο φως ιερό ήρωος. εγκαταστημένο σε επιφανέστατο τοπίο δίπλα στην είσοδο στο Γυμνάσιο, είχε τη μορφή περιβόλου, που όριζε το «άβατο», και περιέκλειε κτίσμα και τον τάφο του ή-ρωος. Ανάλογη με του Αριστομένη, αλλά και του Επαμεινώνδα περίπτωση είναι αυτή του μεγάλου στρατηγού της Αχαϊκής Συμπολιτείας Φιλοποίμενα του Μεγαλοπολίτη. ο οποίος δέχτηκε ισόθεες τιμές (Διόδωρος Σικελιώτης 29.18.1). Ένα ψήφισμα των Μεγαλοπολιτών (IG Υ 2. 432) αναφέρεται στην ανέγερση αγαλμάτων του, στην κατασκευή μνήματος στην αγορά και τεμένους, στη θέσπιση γυμνικών και ιππικών αγώνων, στην απόδοση ισόθεων τιμών και στην αντίδρυση ενός βωμού από μάρμαρο λευκό, οπού να θυσιάζεται προς τιμήν του κάθε χρόνο, με την ευκαιρία της εορτής του Διός Σωτήρος, ταύρος, όπως για τον Αριστομένη. Ο Διόδωρος παραδίδει επί πλέον ότι «και ύμνους κατέδειξεν άδειν τους νέους», πράγμα που επιβεβαιώνει κατά τον καλύτερο τρόπο την ιδιαίτερη σχέση των ηρώων με τούς νέους και τούς αγώνες. <br /><br /> Οι Μεσσήνιοι, αγωνιζόμενοι για την ίδια τους την ύπαρξη, δεν είχαν τη δυνατότητα να πάρουν μέρος στους Περσικούς πολέμους της περιόδου 490-479 π.Χ. και να μοιραστούν με τους άλλους Έλληνες τη μνήμη της ένδοξης απόκρουσης των βαρβάρων. Οι μάχες στο Μαραθώνα, τις Θερμοπύλες κατ τις Πλαταιές εξακολουθούσαν να ασκούν ιδιαίτερη αίγλη και να ξυπνούν πατριωτικά αισθήματα στους Έλληνες που ζούσαν κάτω από τη ρωμαϊκή κυριαρχία. Ειδικά οι αιώνιοι αντίπαλοι των Μεσσηνίων Σπαρτιάτες όχι μονό καυχιόνταν για τη συμβολή τους. σε βάρος μάλιστα των Αθηναίων, αλλά την πρόβαλλαν δεόντως με μνημεία, όπως η «Περσική στοά» στην αγορά της Σπάρτης. με ειδικές εφηβικές τελετές και κυρίως με τα ταφικά μνημεία των νεκρών στις Θερμοπύλες και των πρωταγωνιστών των Περσικών πολέμων, όπως του ναυάρχου Ευρυβιάδη και των ηρώων Λεωνίδα και Παυσανία (Παυσ. 3.14-16). Για τους Μεσσήνιους δεν απέμενε άλλη διέξοδος παρά να αναδείξουν τον Αριστομένη σε εθνικό τους ήρωα. αυτόν που είχε επανειλημμένα ταπεινώσει τους Σπαρτιάτες, υποβάλλοντας σε δοκιμασία την πολεμική τους αρετή, και είχε αμαυρώσει τη φήμη τους ως ανίκητων πολεμιστών. Η θέση του τάφου-ηρώου του Αριστομένη μέσα στο Γυμνάσιο και ο χάλκινος ανδριάντας του στο Στάδιο παραδειγμάτιζε τους εφήβους, θυμίζοντάς τους μεταξύ άλλων το ηρωικό μεσσηνιακό παρελθόν και τονίζοντας την αντίθεση προς τον αιώνιο αντίπαλο, τη Σπάρτη. Η θητεία των εφήβων της Μεσσήνης επί τρία χρονιά στο Γυμνάσιο εντασσόταν μέσα στο γενικότερο πλαίσιο των διαβατηρίων εθίμων, που έπρεπε να τηρηθούν με ευλάβεια προκείμενου να περάσουν σταδιακά οι νέοι στην τάξη των ανδρών, να γίνουν δηλαδή πολίτες με πλήρη δικαιώματα. Η επαφή τους με τον κόσμο των ηρώων και ίων νεκρών και με ας παραδόσεις και τις υποχρεώσεις που αυτός συνεπάγεται αποτελούσε μέρος των μυητικών διαδικασιών. <br /><br /><br /> ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ <br /> andrewes α., «The government of classical Sparta», oro E. Badián (εκ.), Ancient Society and Institutions: Studies presented to Victor Ehrenberg on his 75th birthday, Οξφόρδη, 1966, o. 1-20. <br /> BOMMELAER J. F., Lysandre de Sparte. Histoire et traditions, Boccard, Πάριοι, 1981. <br /> boring τ. α., Literacy in Ancient Sparta, Leiden, 1979. <br /> carlier P., La Royauté en Grèce avant Alexandre, AECR, Στρασβούργο, 1984. <br /> cartledge p., Sparta and Laconia. A regional history 1300-362B.C., Boston and Henley, Λονδίνο, 1979. <br /> cartledge p. - spawforth α., Hellenistic and Roman Sparta. A Tale of Two Cities, Routledge, Λονοίνο/Νέα Υόρκη (επ. της 2ης εκδ. του 1992), 2001. <br /> christien J., «Sparta et le Péloponnèse après 369 B.C.», Πρακτικά Ε' Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, τόμ. 2, 1996-1997, ο. 433-467. <br /> «Le mythe spartiate: Essai en historiographie», Λακωνικού Σπονδαί, 11, 1992, O. 93-104. <br /> den boer W. Laconian Studies, North-Holland Publishing Co, Άμστερνταμ, 1954. <br /> ducat J., LesHilotes, BCH Suppl XX, Écoles française d' Athènes, Παρίσι/Αθήνα, 1990. <br /> FlTZHARDINGE I. F., The Spartans, Λονδίνο, Thames and Hudson Ltd, 1980. <br /> FORREST W. G., A History of Sparta 950-192 B.C., 2η έκδ. Duckworth, Λονδίνο, 1980. <br /> HODKINSON S., Property and Wealth in Classical Sparta, Duckworth with The Classical Press of Wales. Λονδίνο. 2000. <br /> hodkinson s. - powell a. (επιμ.). Sparta New Perspectives, Duckworth with The Classical Press of Wales. Λονδίνο. 1999. <br /> huxley g. l., Early Sparta, Faber & Faber. Λονδίνο. 1962. <br /> JONES A. H. M., Sparta, Harvard Univ. Press. Κέμπριτζ. 1967. <br /> KOYPINOY E., Σπάρτη: Συμβολή στη μνημειακή τοπογραφία της. Ηορος: Η Μεγάλη Βιβλιοθήκη αρ. 3. Αθήνα. 2000. <br /> link S., Der Kosmos Sparta, Darmstadt. 1994. <br /> meletatos p., «Idealisation du mythe de Sparte». Λακωνικοί Σπουδαί, 11. 1992. σ. 161- 176. <br /> MlCHELL H., Sparta, Κεμπρίτζ. 1952. <br /> MOSSE C., «Sparte archaïque». PP, 28. 1973. σ. 7-20. <br /> ΜΠΑΝΟΥ AIM.. «Η κοιλάδα ίου Ευρώτα: To κέντρο της Μυκηναϊκής Λακωνίας». Πρακτικά Ε' Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, τόμ. 2. 1996-1997, ο. 17-32. <br /> ΜΠΙΡΓΑΛΙΑΣ Ν. L' odyssee de l’ éducation spartiate, Βασιλόπουλος, Αθήνα. 1999. <br /> «Ο Μύθος του Καιάδα». Αρχαιογνωσία, 9. 1998. ο. 207-234. «Το Σπαρτιατικό μοντέλο εκπαίδευσης στο Γαλλικό Διαφωτισμό». Πρακτικά Ε' Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, τόμ. 3. 1996-1997. σ. 111-139. <br /> «Machiavel et Sparte», Λακωνικοί Σπουδαί, 13, 1996, σ. 491-513. «Ερις περί Αρετής», Ελληνικά, 47. 1997, ο. 35-52. <br /> oliva p., Sparta and her Social Problems, Ακαδημία Πράγας, Πράγα 1971. <br /> ollier f., Le Mirage spartiate. Étude sur l' idéalisation de Sparte dans Γ Antiquité grecque, 2 τόμοι, Boccard, Πάριοι, 1933-1943. <br /> ΠίΚΟΥΛΑΣ Γ., Οδικό δίκτυο και άμυνα, Ηορος: Η Μεγάλη Βιβλιοθήκη αρ. 2, Αθήνα, 1995. <br /> powell α. (επιμ.), Classical Sparta: Techniques behind her succes, Routledge, Λονδίνο, 1989. <br /> powell a. - hodkinson S. (επιμ.), The Shadow of Sparta, Routledge και The Classical Press of Wales, Λονδίνο/Νέα Υόρκη, 1994. <br /> rawson e., The Spartan Tradition in European Thought, Clarendon Press, Οξφόρδη, 1969. <br /> richer n., Les Éphores: Études sur l’ histoire et sur l’ image de Sparta (Vnie-UJe s. av. J. C.), Publications de la Sorbonne, Πάριοι, 1998. <br /> θεμελησ Π., Ηρωες και Ηρώα στη Μεσσήνη,Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, αρ. 210, Αθήνα, 2000.</b><br />
<br />
<b>,ΠΗΓΗ:http://www.ekivolos.gr/arxaia%20sparti.htm</b><br /> </div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-3415536621325802662014-02-15T14:15:00.002-08:002014-02-15T14:15:44.575-08:00Βυζάντιο: Ο δολοφόνος των Ελλήνων.<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: large;"> Βυζάντιο: Ο δολοφόνος των Ελλήνων</span><br />
<br />
<br />
<a href="http://www.pare-dose.net/blog/images/2014/02/5075/Agios_Nikolaos.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="" border="0" height="326" src="http://www.pare-dose.net/blog/images/2014/02/5075/Agios_Nikolaos.jpg" title="" width="400" /></a><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<span style="font-size: large;">Το 146 π.χ. οι Έλληνες έδωσαν την τελευταία μάχη για την ελευθερία
τους, εναντίων των Ρωμαίων, στην Λευκόπετρα, Κορινθίας. Από τους
Ρωμαίους ποτέ δεν απελευθερώθηκαν, αλλά παραδόθηκαν ως πρόβατα επί σφαγή
εις τους Τούρκους.
</span><br />
<span style="font-size: large;">Το 146 π.χ. είναι η αποφράδα χρονολογία που οι Έλληνες δεν έχασαν
μόνο την ελευθερία τους, αλλά κάτι ακόμη πολυτιμότερο, έχασαν τα
ιδανικά τους, την ιδεολογία τους, την νοοτροπία τους, έχασαν όλα αυτά
που τους έκαναν να μεγαλουργήσουν, παραδίδοντας στο σύγχρονο κόσμο έναν
πολιτισμό που όμοιός του δεν υπήρξε.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Τα χρόνια που ακολούθησαν από το 146 π.χ. και μέχρι το 325, οι
Έλληνες κατάφεραν κάτι το αδιανόητο, να επιβληθούν στους </span><br />
<a name='more'></a><span style="font-size: large;">Ρωμαίους
πολιτισμικά. Ήταν τόσο φανερή η επιβολή που ανάγκασε το Ρωμαίο ποιητή
Οράτιο να ομολογήσει: <em>“Μπορεί οι Ρωμαίοι να επεβλήθησαν στους Έλληνες δια των όπλων, αλλά οι Έλληνες τους επιβλήθηκαν με τον πολιτισμό τους”.</em>
Στο διάστημα αυτό είχαμε και φιλελληνικές τάσεις από Ρωμαίους
αυτοκράτορες, όπως του Αδριανού, και γενικώς οι Έλληνες ετύγχαναν
ιδιαιτέρας εκτίμησης.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Με την εδραίωση όμως στον θρόνο της αυτοκρατορίας του (Μεγάλου)
Κωνσταντίνου, την προώθηση του Χριστιανισμού, και την επιβολή του ως
αποκλειστικής θρησκείας από τον (Μέγα) Θεοδόσιο το 392, ο ελληνικός
πολιτισμός και μαζί του ο δυτικός κόσμος εισέρχονται στο βαθύ σκοτάδι
του βυζαντινού μεσαίωνα<span id="more-5075"></span>...</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Τα αυτοκρατορικά διατάγματα (κώδικες) είναι απάνθρωπα και
διατάσσουν: Θάνατος και δήμευση της περιουσίας σε όποιον τελεί
ιεροτελεστίες προς τιμή των παλιών θεών. Η ασυδοσία των (αγίων) πατέρων
των νεοφώτιστων χριστιανών και οι ορδές των καλογέρων, αφιονισμένοι από
το νέο δόγμα, θανάτωναν από απλούς πολίτες μέχρι ανθρώπους της
διανόησης, φυσικούς, μαθηματικούς, αστρονόμους, που δεν αποδέχονταν τον
Χριστιανισμό. Ολοκληρώνοντας τον αφανισμό του ελληνικού γένους, του
πολιτισμού του, και θάβοντας για 15 αιώνες, τα μέχρι τότε επιτεύγματα
της τεχνολογίας. Την βαρβαρότητα αυτή μαρτυρούν τα χιλιάδες
αποκεφαλισμένα και ακρωτηριασμένα αγάλματα, που κοσμούν σήμερα, τα
ελληνικά μουσεία, αλλά και τα μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής. Το
μαρτυρεί, ο πρώτος υπολογιστής της ανθρωπότητας, ο υπολογιστής των
Αντικυθήρων, και βοά, που η τεχνολογία του χάθηκε και ξεχάστηκε.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Οι Έλληνες που υπερείχαν συντριπτικά, πολιτισμικά και πνευματικά, από
όλους τους άλλους λαούς, τους ήταν αδιανόητο να απαρνηθούν τη θρησκεία
των προγόνων τους, και να αποδεχθούν την θρησκεία των Εβραίων ενός
ανατολίτικου και κατώτερου λαού όπως πίστευαν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι
οι Έλληνες έλεγαν: “Πας μη Έλλην είναι βάρβαρος”. Μπορεί η αρχική
σημασία της λέξης “βάρβαρος” να ήταν αυτός που δεν μιλά Ελληνικά, αλλά
σύντομα είχε πάρει τη σημασία του αγροίκου, του απολίτιστου.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Το αίσθημα της πατρίδος χάθηκε, μαζί του χάθηκε το “μολών λαβέ” του Λεωνίδα, και ο παιάνας των Σαλαμινομάχων <em>“Ώ
παίδες Ελλήνων ίτε ελευθερούτε πατρίδα ελευθερούτε δε παίδας γυναίκας
θεών τε πατρώων έδη θήκας τε προγόνων νυν υπέρ πάντων αγών”</em> και τη θέση τους πήρε το “κύριε ελέησον ”.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Οι κουκουλοφόροι καταδότες και τα χριστιανικά “κρεουργεία” που
στήθηκαν έπιασαν γρήγορα δουλειά, η πελατεία μπόλικη, και εξασφαλισμένη,
κυρίως Έλληνες. Ο φόβος έσβησε τα ίχνη τους μέχρι σήμερα, παρά τη
μακροχρόνια δράση τους. Η 20ετής δράση όμως του “κρεουργείου” της
Σκυθούπολης (όπως αναφέρει ο Ρωμαίος ιστορικός Μαρκελλίνος Αμμιανός) το
οποίο στήθηκε προτού καν γίνει ο Χριστιανισμός επίσημη θρησκεία της
αυτοκρατορίας, υποδηλώνει το τι έγινε μετά.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Το 390 ο Θεοδόσιος δίνει εντολή και μέσα στον ιππόδρομο της
Θεσσαλονίκης σφαγιάζονται 15.000 άοπλοι Έλληνες πολίτες. Αλλά δεν
έφταναν αυτά· το 396 ο αυτοκράτορας Αρκάδιος έστρεψε τον Αλάριχο
στρατηγό των Γότθων -και αφού τον εφοδίασε με πολυάριθμους μοναχούς-
κατά των κέντρων πολιτισμού του ελλαδικού χώρου. Ο ιστορικός Κ.
Παπαρρηγόπουλος γράφει χαρακτηριστικά:</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><blockquote>
<span style="font-size: large;">...οι δε (Γότθοι) καθοδηγούμενοι υπό πολυαρίθμων μοναχών
κατεπλημμύρησαν πάντα τα μεταξύ Θερμοπυλών και Αττικής, Λοκρίδα,
Φωκίδα, Βοιωτίαν, λεηλατούντες και καταστρέφοντες χώρας και πόλεις, και
τους μεν άνδρες ηβηδών αποσφάτοντες, (ομαδικά αποκεφαλίζοντας) παίδας
δε και γυναίκας αγεληδών συνεπαγόμενοι. Η συμφορά υπήρξε τοσαύτη ώστε ο
πεντηκονταετίαν βραδύτερον ακμάσας (ιστορικός) Ζώσιμος βεβαιεί, ότι
μέχρι των χρόνων αυτού εφαίνοντο έτι τα στίγματα αυτής.</span></blockquote>
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Άγνωστος ο αριθμός των σφαγιασθέντων, στα 2 χρόνια που κράτησε η
επιδρομή. Εικάζεται ότι ανέρχεται σε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Εις το κεφάλαιο “ΔΕΙΝΟΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΙΩΓΜΟΣ” συνεχίζει ο Κ. Παπαρρηγόπουλος να γράφει:</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><blockquote>
<span style="font-size: large;">Ωσαύτως επί βαρυτάταις χρηματικαίς ζημίαις, και ύστερον
επί ποινή θανάτου, απηγορεύθησαν αλληλοδιαδόχως αι εν ημέρα και εν νυκτί
θυσίαι, αι ιεροσκοποίαι, οι των ειδώλων λατρία, η εις τους ναούς
είσοδος, και εν γένει πάσα δημοσία και απόρρητος τελετή του αρχαίου
θρησκεύματος. Καθώς δε συνήθως συνέβαινε περί τα τοιαύτα η εκτέλεσις των
νόμων τούτων υπερέβαλε πολλάκις και αυτήν, αυτών την δεινήν
αυστηρότητα. Οι κατά τας επαρχίας εξαγριωμένοι όχλοι μη αρκούμενοι εις
την κατάργησιν της λατρείας, ήθελον να καταστρέψωσι και αυτά τα
οικοδομήματα εντός των οποίων αύτη ετελείτο. [...] Τινές των επισκόπων
και οι πλείστοι των μοναχών συνετέλουν προθυμότατα εις τον όλεθρον
τούτον. [...] τοιουτοτρόπως επί Θεοδοσίου εθριάμβευσεν ο Χριστιανισμός
κατά της ειδωλολατρείας...</span></blockquote>
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Τα θανατηφόρα αυτοκρατορικά διατάγματα (κώδικες) κατά των Ελλήνων
εξακολουθούν να εκδίδονται συνεχώς, ακόμη και επί Ιουστινιανού το 530.
Στη “Στάση του Νίκα” το 532 θανατώνονται στον ιππόδρομο της Πόλης
30.000 άοπλοι πολίτες.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Με πρωτοστατούντες Δεσποτάδες, παπάδες και καλογέρους, οι διωγμοί,
και τα εγκλήματα, κατά των μη χριστιανών, τέλος δεν έχουν, συνεχίστηκαν
μέχρι το 990 περίπου, με τελευταίους υποκύψαντες τους Μανιάτες.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Το Βυζάντιο, ο νεκροθάφτης του ελληνικού πολιτισμού και ο δολοφόνος
του ελληνικού πληθυσμού, ήταν το κράτος όπου κυριαρχούσαν τα δύο
σύνδρομα η θεοκρατία και η αναξιοκρατία, και που κατάντησε τους λίγους
εναπομείναντες Έλληνες, αγράμματους, κουρελήδες, και πεινασμένους,
έρμαιους στη κτηνωδία του κάθε επιδρομέα. Η δημοκρατία καρατομήθηκε, και
λέξεις “Έλλην” και “Ελλάς” διαπομπεύτηκαν, και για αιώνες έσβησαν από
το λεξιλόγιο των Ελλήνων.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Ο ελλαδικός χώρος εκεί που κάποτε έσφυζε από ζωή, και χαρούμενες
γιορτές ερήμωσε, τεράστιες περιοχές έμειναν ακατοίκητες, και όπου
συναντούσες οικισμούς εκεί βασίλευε η θλίψη και ο μαρασμός. Οι
Ολυμπιακοί Αγώνες, τα Νέμεα, τα Ίσθμια, τα Πύθια, τα Παναθήναια
σταμάτησαν. Οι ποιητικοί και θεατρικοί αγώνες δεν ξανάγιναν. Τα στάδια
και τα θέατρα έρημα, έμειναν βουβοί μάρτυρες, του λαμπρού παρελθόντος,
και με τις κουκουβάγιες που τα κατοίκισαν να θρηνούν ολονυχτίς, την
πνευματική και πολιτισμική κατάντια των Ελλήνων.</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">Το ελληνικό έθνος ψυχορραγούσε, όχι μόνο πολιτισμικά αλλά και
πληθυσμιακά. Κατά την υποδούλωση των Ελλήνων στους Ρωμαίους το 146 π.χ.
λογικό είναι ο πληθυσμός τους θα αριθμούσε πολλά εκατομμύρια. Αν
λάβουμε υπ' όψιν τις περιγραφές του Παυσανία, που θέλοντας να δείξει
πόσο πυκνοκατοικημένος ήταν ο ελλαδικός χώρος, γράφει ότι τα κατσίκια
μπορούσαν να πηδούν από τα κεραμίδια τις μιας οικίας στα κεραμίδια της
άλλης. Ακόμη και τους, οικειοθελώς, εξελληνισμένους, από τους διαδόχους
του Μ. Αλεξάνδρου, λαούς της Μικράς Ασίας. Προτού από την επιβολή του
Χριστιανισμού, ως αποκλειστικής θρησκείας, οι ελληνόφωνες της
αυτοκρατορίας υπερέβαιναν τα 40 εκατομμύρια. Σήμερα το ελληνικό έθνος,
μαζί με τους Έλληνες της διασποράς είναι περίπου 15 εκατομμύρια. Αν
συγκρίνουμε τον πληθυσμό των Τούρκων που σήμερα φθάνει τα 70
εκατομμύρια, και οι Οθωμανοί Τούρκοι που ήλθαν στη Μικρά Ασία το 1200
δεν υπερέβαιναν τις 50.000 οικογένειες, σύμφωνα με την τούρκικη ιστορία,
τότε ο ελληνικός πληθυσμός, αν δεν σφαγιαζόταν, σήμερα έπρεπε να ήταν
πολύ περισσότερος από 100 εκατομμύρια. Πότε το παπαδαριό θα ζητήσει
δημόσια συγνώμη, για τα εκατομμύρια εγκλήματα που διέπραξαν οι
προκάτοχοι των εις βάρος των Ελλήνων;</span><br />
<br />
<em><a href="http://www.pare-dose.net/tag/%ce%b9%cf%89%ce%ac%ce%bd%ce%bd%ce%b7%cf%82-%ce%b8%ce%b5%ce%bf%ce%b4%cf%89%cf%81%cf%8c%cf%80%ce%bf%cf%85%ce%bb%ce%bf%cf%82" target="_blank">Ιωάννης Θεοδωρόπουλος</a></em><br />
Κόρινθος<br />
<div style="background-color: white; border: medium none; color: black; overflow: hidden; text-align: left; text-decoration: none;">
</div>
<div style="background-color: white; border: medium none; color: black; overflow: hidden; text-align: left; text-decoration: none;">
πηγή:http://www.pare-dose.net<br /></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-73971183181572503902014-02-15T10:40:00.000-08:002014-02-15T10:40:35.758-08:00Το DNA των Ελλήνων.<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<h3 class="post-title entry-title">
<span style="font-size: large;">Το DNA των Ελλήνων... στον κόσμο</span>
</h3>
<div class="post-body entry-content">
<div dir="ltr" style="text-align: left;">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-rFsbtOppiVE/Ut94n4iQBHI/AAAAAAAAaio/Fz2zgZ1MPJE/s1600/Triantafyllidis_DNA.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="386" src="http://2.bp.blogspot.com/-rFsbtOppiVE/Ut94n4iQBHI/AAAAAAAAaio/Fz2zgZ1MPJE/s1600/Triantafyllidis_DNA.jpg" width="400" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, 'Times New Roman', serif;">Πέρασαν 46.000- 59.000 χρόνια από τότε που ο σύγχρονος άνθρωπος εμφανίστηκε στον ελλαδικό χώρο, ωστόσο, χάρη στις αναλύσεις του <span class="axra026" id="axra026_1">DNA</span>, έχουμε ακόμη πολλά να μάθουμε για την ταυτότητα των Ελλήνων.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"></span></div>
<a href="https://www.blogger.com/null" name="more"></a><br />
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Εντυπωσιακά
στοιχεία αποκαλύπτουν μέρα με τη μέρα οι γενετικές έρευνες στο
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και σε άλλα ευρωπαϊκά
ιδρύματα, συμπληρώνοντας το παζλ για την καταγωγή των Ελλήνων. Τα πιο
σύγχρονα επιστημονικά στοιχεία για τη γενετική σύσταση των σημερινών
κατοίκων της Ελλάδας παραθέτει στο βιβλίο του «Η γενετική ιστορία της
Ελλάδας - Το DNA των Ελλήνων» ο ομότιμος καθηγητής Γενετικής και
Γενετικής του Ανθρώπου, Κωνσταντίνος <a name='more'></a>Τριανταφυλλίδης, ο οποίος έχει
αφιερώσει πολλά χρόνια στη συγκεκριμένη έρευνα.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Από τα πιο
ενδιαφέροντα στοιχεία που παρουσιάζει είναι ότι οι Έλληνες όχι μόνο δεν
επηρεάστηκαν γενετικά από άλλους λαούς, αλλά αντίθετα μετέδωσαν το DNA
τους και στην υπόλοιπη Ευρώπη! Μάλιστα, το ελληνικό γενετικό υλικό
«μοιάζει» πολύ με αυτό των Ιταλών, λιγότερο με των Γάλλων και με ένα
ποσοστό των Ισπανών, όχι όμως και με των Τούρκων, όπως θα περίμενε
κανείς λόγω της τουρκικής κατοχής.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Εντυπωσιακό
είναι ότι το DNA των σύγχρονων Ελλήνων δείχνει καταγωγή από τη Νεολιθική
εποχή και άμεση συνέχεια με αυτό των αρχαίων Ελλήνων, χωρίς να έχει
υποστεί ιδιαίτερες προσμείξεις και, επιπλέον, το ενδεχόμενο οι αρχαίοι
Έλληνες να είχαν φτάσει στην... Αμερική αιώνες προτού ο Κολόμβος φιλήσει
το χώμα των «Δυτικών Ινδιών» εξετάζεται σήμερα ως πολύ πιθανό από τους
επιστήμονες.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Στο βιβλίο
του, εκτός από την παράθεση δεδομένων, ο καταξιωμένος επιστήμονας
συγκρίνει τα χαρακτηριστικά των Ελλήνων με αντίστοιχα στοιχεία λαών της
Βαλκανικής, της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. <i>«Η DNA
υπογραφή των Ελλήνων αντικατοπτρίζει, ακόμη και σήμερα, την εξάπλωση των
αρχαίων Ελλήνων και αποδεικνύει τη συνέχεια των Ελλήνων στο χώρο και
στο χρόνο»</i>, επισημαίνει ο κ. Τριανταφυλλίδης.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><b>Οι εκπλήξεις της γενετικής</b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-yyiKB_HYl1o/Ut95NhBsDoI/AAAAAAAAaiw/W2dFA828ZMI/s1600/Genetiki_Istoria_Elladas.jpg" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="320" src="http://2.bp.blogspot.com/-yyiKB_HYl1o/Ut95NhBsDoI/AAAAAAAAaiw/W2dFA828ZMI/s1600/Genetiki_Istoria_Elladas.jpg" width="226" /></a><span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Οι
νέες έρευνες, που βασίζονται στη μελέτη του DNA και όχι στις αναλύσεις
αίματος όπως παλιότερα, οδηγούν σε πιο έγκυρα συμπεράσματα και
αναμένεται να δώσουν νέες πληροφορίες για το γενετικό υλικό των Ελλήνων,
εκτιμά ο κ. Τριανταφυλλίδης. <i>«Το γεγονός ότι απέχουμε γενετικά από
τους Σλάβους το είχαμε διαπιστώσει και παλιότερα, μελετώντας τις ομάδες
αίματος. Πλέον έχουμε στοιχεία από 300.000 γονίδια και γενετικούς
δείκτες για να αποδείξουμε ότι δεν ισχύουν, για παράδειγμα, ισχυρισμοί
όπως ότι οι Έλληνες έχουν αφρικανική καταγωγή, όπως είχαν υποστηρίξει
εσφαλμένα, τελικά, οι Σκοπιανοί»</i>, υπογραμμίζει ο καθηγητής.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Προσθέτει ότι με ενδιαφέρον αναμένονται και τα αποτελέσματα μελλοντικών μελετών. <i>«Οι
Σουηδοί επιστήμονες μελέτησαν οστά σε τάφους στη νότια Σουηδία και
διαπίστωσαν ότι κάτοικοι των Μυκηνών είχαν φτάσει εκεί χιλιάδες χρόνια
πριν, μεταφέροντας όχι μόνο πολιτιστικά αγαθά, αλλά και πλοία, καθώς και
το γενετικό υλικό τους. Αυτό ξεφεύγει από όλα όσα ξέραμε ώς τώρα»</i>, αναφέρει ο κ. Τριανταφυλλίδης.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Νέους
δρόμους, σύμφωνα με τον ίδιο, για τη διάγνωση και θεραπεία πολλών
ασθενειών, ανοίγουν η αποκρυπτογράφηση του γενετικού κώδικα και η
πρόσφατη ανακάλυψη ομάδας ερευνητών της Ιατρικής Σχολής του
πανεπιστημίου Ουάσιγκτον του Σιάτλ, με επικεφαλής τον καθηγητή Γενετικής
Γιάννη Σταματογιαννόπουλο. <i>«Η τελευταία ανακάλυψη αφορά ένα δεύτερο
γενετικό κώδικα μέσα στο DNA, που περιέχει πρόσθετες πληροφορίες που
αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι επιστήμονες διαβάζουν τον κανονικό
κώδικα του DNA και εξηγούν τις μεταλλάξεις του από άποψη υγείας. Σήμερα,
η πρόκληση είναι να βρούμε τις εφαρμογές στην Ιατρική, ώστε να γίνεται
μοριακή διάγνωση για χιλιάδες ασθένειες. Πρέπει όμως να οριστούν με νόμο
οι προδιαγραφές, όπως ισχύει διεθνώς»</i>, καταλήγει ο κ. Τριανταφυλλίδης.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Στο βιβλίο
του, παντρεύει τη Γενετική με την Ιστορία, την Αρχαιολογία, τη
Γλωσσολογία, την Ανθρωπολογία, την Παλαιοντολογία και τη Μυθολογία,
δίνοντας επιστημονικές απαντήσεις σε ερωτήματα για την ταυτότητα και την
καταγωγή των σημερινών κατοίκων της Ελλάδας. Το βιβλίο θα παρουσιαστεί
το Σάββατο 25 Ιανουαρίου, στις 11.30, στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών
(Εθνικής Αμύνης 4), στη Θεσσαλονίκη.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
</div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><b>Το ελληνικό DNA μέσω Αξιού και Δούναβη</b></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Ένα από τα
βασικά συμπεράσματα των πολυετών μελετών του γενετικού υλικού των
Ελλήνων είναι ότι οι Έλληνες μετέφεραν τον πολιτισμό τους και το DNA
τους στη Δυτική Ευρώπη, μέσω της κοιλάδας του Αξιού και κατόπιν του
Δούναβη. Η μετακίνηση των εποίκων ξεκίνησε δηλαδή από τις περιοχές της
Θεσσαλονίκης, της κεντρικής Μακεδονίας και της Θεσσαλίας.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><i>«Συγκρίνοντας
το DNA των κατοίκων της Ελλάδας και ειδικότερα της Πελοποννήσου, με το
DNA των κατοίκων της νότιας Ιταλίας, διαπιστώνεται ότι σε μεγάλο ποσοστό
είναι ίδιο. Η γενετική συμβολή των Ελλήνων στη γενετική σύσταση των
σημερινών κατοίκων της Σικελίας και της Νότιας Ιταλίας ανέρχεται στο
37,3% και 10%, αντίστοιχα. Είναι γνωστό ότι οι περιοχές της Μεγάλης
Ελλάδας, στη νότια Ιταλία, αποτελούνται κυρίως από ελληνικούς
πληθυσμούς, αλλά το πιο εντυπωσιακό είναι ότι το γενετικό αποτύπωμα
εξακολουθεί να αποκαλύπτεται σήμερα, μετά από 2.500 χρόνια!»</i>, παρατηρεί ο κ. Τριανταφυλλίδης.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Όπως
περιγράφει, οι επιστήμονες δίνουν μεγάλη σημασία στο γεγονός ότι μετά
από δεκάδες έρευνες δεν ανακαλύφθηκε μογγολική προέλευση στο DNA των
Ελλήνων. Εξηγεί ότι, παρά την τουρκική κατοχή στην Ελλάδα, δεν
αποδεικνύεται, όπως αναμενόταν, κάποια σχέση στο DNA των δύο λαών. Το
ελληνικό DNA δεν έχει επηρεαστεί ούτε στο ελάχιστο, ενώ το ίδιο δεν
ισχύει, για παράδειγμα, για τους σημερινούς Ισπανούς, οι οποίοι σε
σημαντικό ποσοστό έχουν αραβική γενετική προέλευση.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Georgia, Times New Roman, serif;">Εκτός από
τους Τούρκους, και οι Βούλγαροι, Σλάβοι της ΠΓΔΜ και Αλβανοί διαφέρουν
στη γενετική τους σύσταση από τους Ελληνες. Επιπλέον, τα γενετικά
δεδομένα απορρίπτουν ως εσφαλμένη τη θεωρία του Φαλμεράυερ περί της
καταγωγής των Ελλήνων, οι οποίοι αποδεικνύεται ότι ομαδοποιούνται
γενετικά με ευρωπαϊκούς λαούς.</span></div>
</div>
</div>
<br />Διαβάστε περισσότερα <a href="http://erroso.blogspot.com/2014/01/dna.html#ixzz2tPwUYT7I" style="color: #003399;">Ἔρρωσο: Το DNA των Ελλήνων... στον κόσμο</a> <a href="http://erroso.blogspot.com/2014/01/dna.html#ixzz2tPwUYT7I" style="color: #003399;">http://erroso.blogspot.com/2014/01/dna.html#ixzz2tPwUYT7I</a><div style="left: -99999px; position: absolute;">
Χτένες: Μικρή
αρχαιολογική ιστορία ενός απλού καθημερινού αντικειμένου
Δέκα υπέροχες χτένες από την αρχαιότητα.
ΣΧΟΛΙΑ (6)
1043
Magnify Image
Αφιερωμένο στην αρχαιολόγο κα Ειρήνη Χοχλακίδη
Ένα από τα ελάχιστα αντικείμενα που πρακτικά δεν έχουν αλλάξει μορφή σε
όλη τη διάρκεια της εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού είναι η απλή και
ταπεινή χτένα των μαλλιών, ο αρχαιοελληνικός κτείς (του κτενός, υποκορ.
κτένιον) (λατιν. pecten). Αυτή η απλή διαπίστωση ερμηνεύεται από το
προφανές: ότι δηλαδή δεν υπάρχει κανείς απολύτως λόγος να αλλάξει η
επιτυχημένη μορφή ενός χρηστικού αντικειμένου. Οι αρχαιότερες χτένες
χρονολογούνται την 5η χιλιετία π.Χ. στη Μεσοποταμία, οι νεότερες
βρίσκονται στο μπάνιο σας ή στην τσάντα σας και πιθανότατα τις
χρησιμοποιήσατε σήμερα το πρωί.
Η μόνη ουσιαστική διαφοροποίηση που παρατηρείται στην τυπολογία της
χτένας είναι το αν πρόκειται για μονή ή διπλή χτένα, αν δηλαδή έχει
δόντια μόνο στη μία πλευρά της λαβής ή και στις δύο. Διαφοροποίηση
επίσης υπάρχει και ως προς το υλικό κατασκευής που κατά κανόνα είναι
κάποια σκληρή ανθεκτική ύλη όπως το ξύλο, το οστό και το μέταλλο. Δεν
αναφέρομαι βέβαια εδώ σε άλλα είδη κτενιών που χρησιμοποιούνταν ως
εργαλεία, π.χ. η τσουγγράνα του κηπουρού, το κτένι του αργαλειού, το
κτένι με τα αραιά δόντια για το διαχωρισμό του λιναριού και του
καλαμποκιού, για το ξάσιμο του μαλλιού (γναφικός κτεις) κλπ.
Το προσεκτικό χτένισμα των μαλλιών υπήρξε από τις σημαντικότερες
φροντίδες του αρχαίου, όπως και του σύγχρονου ανθρώπου, τόσο για λόγους
υγιεινής (αφαίρεση παρασίτων και βρωμιάς), όσο και για λόγους
καλλωπισμού - τόσο από γυναίκες όσο και από άνδρες. Για τους αρχαίους
Έλληνες ειδικά, αυτή η φροντίδα υπήρξε διαχρονικά σημαντική: θυμηθείτε
τους καρηκομόοντες Αχαιούς του Όμήρου, σκεφτείτε τις περίτεχνες
κομμώσεις ανδρών και γυναικών που γνωρίζουμε από την εικονογραφία.
Αντίθετα, τα ατημέλητα μαλλιά ήταν δείγμα αρρώστιας και κοινωνικής
έκπτωσης, όπως βλέπουμε π.χ. στον Οιδίποδα επί Κολωνώ, όταν ο Πολυνείκης
βρίσκει στενοχωρημένος τον πατέρα του να έχει «κόμη δι᾽ αὔρας
ἀκτένιστον».
Ο Ηρόδοτος περιγράφει ένα πολύ χαρακτηριστικό στιγμιότυπο (VII.208):
όταν ο Ξέρξης είχε εισβάλει στην Ελλάδα και κατέβαινε να αντιμετωπίσει
τους Έλληνες στις Θερμοπύλες, έστειλε έναν ιππέα να κατασκοπεύσει το
αντίπαλο στρατόπεδο. Εκείνη τη στιγμή έξω από αυτό βρίσκονταν οι
Σπαρτιάτες με επικεφαλής τον Λεωνίδα κι ο κατάσκοπος εντυπωσιάστηκε
(«εθώμαζε») βλέποντας τους άνδρες να γυμνάζονται και να χτενίζονται
(«τας κόμας κτενιζομένους»). Όταν ο κατάσκοπος επέστρεψε στον Ξέρξη και
αφηγήθηκε όσα είδε, ο βασιλιάς των Περσών δεν τον πίστεψε και ρώτησε
επ'αυτού τον Δημάρατο, ο οποίος του επιβεβαίωσε ότι πράγματι αυτό ήταν
το έθιμό τους «ἐπεὰν μέλλωσι κινδυνεύειν τῇ ψυχῇ, τότε τὰς κεφαλὰς
κοσμέονται».
Θα έλεγε κανείς ότι ένα καθημερινό χρηστικό αντικείμενο δεν έχει πολλά
περιθώρια για διακόσμηση. Μέγα λάθος: τα δόντια βέβαια δεν
διακοσμούνται, αλλά η λαβή της χτένας έδωσε την ευκαιρία σε αριστοτέχνες
δημιουργούς να πλάσουν αντικείμενα εξαιρετικής τέχνης. Κάποια από τα
χτένια άλλωστε χρησίμευαν στο να στερεώνουν στη θέση τους τα μαλλιά μιας
περίτεχνης κόμμωσης. Όπως είναι λογικό, όλοι, άνδρες και γυναίκες,
ήθελαν να έχουν ένα όμορφο ιδιαίτερο χτένι κι έτσι η ποικιλομορφία στη
διακόσμησή τους είναι εξαιρετικά εντυπωσιακή. Υπάρχουν επίσης κάποιες
περιπτώσεις όπου το κτένι φαίνεται ότι είχε τελετουργικό ή συμβολικό
ρόλο και σε αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα παραδείγματα η διακόσμηση έχει
έναν ρόλο απολύτως κομβικό.
Από το μεγάλο πλήθος των χτενών που μας είναι γνωστές από την αρχαιότητα
με μεγάλη δυσκολία διάλεξα τις δέκα που σας δείχνω σήμερα.
Ετρουσκική χτένα από ελέφαντόδοντο. Η λαβή διακοσμείται με δύο αντωπά
λιοντάρια και γεωμετρικά θέματα. 6ος αι. π.Χ, Walters Art Museum.
Αιγυπτιακή χτένα από ελεφαντόδοντο, προδυναστικής περιόδου (περ. 3200
π.Χ.). Σπασμένα τα δόντια, διακρίνεται μόνον η αρχή τους. Η μεγάλη λαβή
διακοσμείται και στις δύο πλευρές με σειρές ζώων: ελέφαντες που πατούν
επάνω σε φίδια, ύαινες, βοοειδή, υδρόβια πτηνά. Πρόκειται μάλλον για
τελετουργικό αντικείμενο. Metropolitan Museum of Art.
Η ελεφάντινη χτένα της Modestina. Σπάνιο εύρημα ρωμαϊκής περιόδου
πιθανόν από τάφο γυναίκας. Η κτένα φέρει σκαλισμένο περίτεχνα το όνομα
της ιδιοκτήτριάς της και μια δεύτερη δυσανάγνωστη λέξη, ίσως ένα
ανορθόγραφο vale (χαίρε) ή τα αρχικά κάποιας έκφρασης, οπότε το μήνυμα
είναι κρυπτικό. 3ος-4ος αι. μ.Χ. Βρετανικό Μουσείο.
Κτένα της περιόδου των Viking από κέρατο ελαφιού με τη θήκη της.
9ος-10ος αι. από το York της Βρετανίας. Βρετανικό Μουσείο.
Αιγυπτιακή χτένα από ξύλο, από τάφο του Νέου Βασιλείου (1550-1458 π.Χ.).
Έχει τρεις καμπύλες στην τομή της λαβής για να εφαρμόζει καλά στο χέρι.
Διατηρείται σε άψογη κατάσταση και ίσως δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ, αλλά
τοποθετήθηκε απευθείας ως κτέρισμα στην ταφή. Metropolitan Museum of
Art.
Απλή ελεφάντινη κτένα, υστεροκυπριακής περιόδου από τάφο της Έγκωμης, τα
δόντια σφηνοειδή σε τομή. 1340-1050 π.Χ. Βρετανικό Μουσείο.
Αιγυπτιακή ελεφάντινη χτένα. Βρέθηκε μέσα σε ένα ξύλινο κιβωτίδιο με
πώμα και εσωτερικά χωρίσματα που περιείχε είδη προσωπικής φροντίδας.
Προέρχεται από τον τάφο του Ani στην Αίγυπτο που περιείχε και τον
καλύτερα σωζόμενο πάπυρο που καταγράφει την αιγυπτιακή Βίβλο των Νεκρών.
Το κιβωτίδιο έχει διαστάσεις περίπου 35 επί 35 εκατ. κι εκτός από την
χτένα, περιείχε και μια ελεφάντινη περόνη, ένα μικρό πήλινο αγγείο, δύο
αγγεία από ασβεστίτη, ένα κομμάτι ελαφρόπετρα, μια ρηχή χάλκινη φιάλη,
ένα ζευγάρι δερμάτινα σανδάλια, τρία πώματα αγγείων από φυτικές ίνες,
ένα καλαμένιο σκεύος που περιείχε kohl (μαύρη βαφή ματιών) καθώς κι ένα
μικρό στέλεχος για την εφαρμογή της. 13ος αι. π.Χ., Βρετανικό Μουσείο.
Ελεφάντινο χτένι μυκηναϊκής περιόδου από τάφο στα Σπάτα (13ος αι. π.Χ.).
Διακοσμείται και στις δύο όψεις της λαβής με καθιστές σφίγγες σε δύο
σειρές και έναν κεντρικό ρόδακα επάνω. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
(φωτογραφία από το αρχείο της ΔΕΑΜ).
Οστέινο χτένι από τον τάφο 5, τον λεγόμενο «τάφο του Έκτορα» στην Όρια
της Ιταλίας (1ος αι. μ.Χ.). Η λαβή του χτενιού διακοσμείται με μια
εξαιρετικά δυναμική παράσταση: ο Αχιλλέας τρέχει με το άρμα του
σέρνοντας πίσω τον νεκρό του Έκτορα. Είναι εύλογη υπόθεση ότι ο Αχιλλέας
ήταν το ηρωικό πρότυπο του ιδιοκτήτη της χτένας αυτής. Εθνικό Μουσείο
του Τάραντα.
Η χρυσή ελληνική χτένα ενός Σκύθη βασιλιά. Ένα αντικείμενο υψηλής
τέχνης, που ήταν προφανώς έργο έλληνα τεχνίτη και προοριζόταν για έναν
Σκύθη μονάρχη. Η όλη μορφή του αντικειμένου θυμίζει πρόσοψη αρχαίου
ελληνικού ναού: τα δεκαεννέα δόντια μοιάζουν με πυκνή κιονοστοιχία,
μεσολαβεί σαν επιστύλιο η ζώνη με τα πέντε καθιστά λιοντάρια, και η
τριγωνική σύνθεση θυμίζει αέτωμα που εικονίζει μια δυναμική πολεμική
σκηνή με έναν έφιππο άνδρα και δύο πεζούς. Το αντικείμενο προέρχεται από
τον τύμβο Solokha και χρονολογείται τον ύστερο 5ο-πρώιμο 4ο αι. π.Χ.
και πιστεύεται ότι ίσως ανήκε σε έναν ελληνόφιλο Σκύθη βασιλιά που
σκοτώθηκε από τα αδέλφια του. Κρατικό Μουσείο του Ερμιτάζ. Πηγή: <a href="http://www.lifo.gr/team/evrymata/45638">www.lifo.gr</a><div style="left: -99999px; position: absolute;">
Χτένες: Μικρή
αρχαιολογική ιστορία ενός απλού καθημερινού αντικειμένου
Δέκα υπέροχες χτένες από την αρχαιότητα.
ΣΧΟΛΙΑ (6)
1043
Magnify Image
Αφιερωμένο στην αρχαιολόγο κα Ειρήνη Χοχλακίδη
Ένα από τα ελάχιστα αντικείμενα που πρακτικά δεν έχουν αλλάξει μορφή σε
όλη τη διάρκεια της εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού είναι η απλή και
ταπεινή χτένα των μαλλιών, ο αρχαιοελληνικός κτείς (του κτενός, υποκορ.
κτένιον) (λατιν. pecten). Αυτή η απλή διαπίστωση ερμηνεύεται από το
προφανές: ότι δηλαδή δεν υπάρχει κανείς απολύτως λόγος να αλλάξει η
επιτυχημένη μορφή ενός χρηστικού αντικειμένου. Οι αρχαιότερες χτένες
χρονολογούνται την 5η χιλιετία π.Χ. στη Μεσοποταμία, οι νεότερες
βρίσκονται στο μπάνιο σας ή στην τσάντα σας και πιθανότατα τις
χρησιμοποιήσατε σήμερα το πρωί.
Η μόνη ουσιαστική διαφοροποίηση που παρατηρείται στην τυπολογία της
χτένας είναι το αν πρόκειται για μονή ή διπλή χτένα, αν δηλαδή έχει
δόντια μόνο στη μία πλευρά της λαβής ή και στις δύο. Διαφοροποίηση
επίσης υπάρχει και ως προς το υλικό κατασκευής που κατά κανόνα είναι
κάποια σκληρή ανθεκτική ύλη όπως το ξύλο, το οστό και το μέταλλο. Δεν
αναφέρομαι βέβαια εδώ σε άλλα είδη κτενιών που χρησιμοποιούνταν ως
εργαλεία, π.χ. η τσουγγράνα του κηπουρού, το κτένι του αργαλειού, το
κτένι με τα αραιά δόντια για το διαχωρισμό του λιναριού και του
καλαμποκιού, για το ξάσιμο του μαλλιού (γναφικός κτεις) κλπ.
Το προσεκτικό χτένισμα των μαλλιών υπήρξε από τις σημαντικότερες
φροντίδες του αρχαίου, όπως και του σύγχρονου ανθρώπου, τόσο για λόγους
υγιεινής (αφαίρεση παρασίτων και βρωμιάς), όσο και για λόγους
καλλωπισμού - τόσο από γυναίκες όσο και από άνδρες. Για τους αρχαίους
Έλληνες ειδικά, αυτή η φροντίδα υπήρξε διαχρονικά σημαντική: θυμηθείτε
τους καρηκομόοντες Αχαιούς του Όμήρου, σκεφτείτε τις περίτεχνες
κομμώσεις ανδρών και γυναικών που γνωρίζουμε από την εικονογραφία.
Αντίθετα, τα ατημέλητα μαλλιά ήταν δείγμα αρρώστιας και κοινωνικής
έκπτωσης, όπως βλέπουμε π.χ. στον Οιδίποδα επί Κολωνώ, όταν ο Πολυνείκης
βρίσκει στενοχωρημένος τον πατέρα του να έχει «κόμη δι᾽ αὔρας
ἀκτένιστον».
Ο Ηρόδοτος περιγράφει ένα πολύ χαρακτηριστικό στιγμιότυπο (VII.208):
όταν ο Ξέρξης είχε εισβάλει στην Ελλάδα και κατέβαινε να αντιμετωπίσει
τους Έλληνες στις Θερμοπύλες, έστειλε έναν ιππέα να κατασκοπεύσει το
αντίπαλο στρατόπεδο. Εκείνη τη στιγμή έξω από αυτό βρίσκονταν οι
Σπαρτιάτες με επικεφαλής τον Λεωνίδα κι ο κατάσκοπος εντυπωσιάστηκε
(«εθώμαζε») βλέποντας τους άνδρες να γυμνάζονται και να χτενίζονται
(«τας κόμας κτενιζομένους»). Όταν ο κατάσκοπος επέστρεψε στον Ξέρξη και
αφηγήθηκε όσα είδε, ο βασιλιάς των Περσών δεν τον πίστεψε και ρώτησε
επ'αυτού τον Δημάρατο, ο οποίος του επιβεβαίωσε ότι πράγματι αυτό ήταν
το έθιμό τους «ἐπεὰν μέλλωσι κινδυνεύειν τῇ ψυχῇ, τότε τὰς κεφαλὰς
κοσμέονται».
Θα έλεγε κανείς ότι ένα καθημερινό χρηστικό αντικείμενο δεν έχει πολλά
περιθώρια για διακόσμηση. Μέγα λάθος: τα δόντια βέβαια δεν
διακοσμούνται, αλλά η λαβή της χτένας έδωσε την ευκαιρία σε αριστοτέχνες
δημιουργούς να πλάσουν αντικείμενα εξαιρετικής τέχνης. Κάποια από τα
χτένια άλλωστε χρησίμευαν στο να στερεώνουν στη θέση τους τα μαλλιά μιας
περίτεχνης κόμμωσης. Όπως είναι λογικό, όλοι, άνδρες και γυναίκες,
ήθελαν να έχουν ένα όμορφο ιδιαίτερο χτένι κι έτσι η ποικιλομορφία στη
διακόσμησή τους είναι εξαιρετικά εντυπωσιακή. Υπάρχουν επίσης κάποιες
περιπτώσεις όπου το κτένι φαίνεται ότι είχε τελετουργικό ή συμβολικό
ρόλο και σε αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα παραδείγματα η διακόσμηση έχει
έναν ρόλο απολύτως κομβικό.
Από το μεγάλο πλήθος των χτενών που μας είναι γνωστές από την αρχαιότητα
με μεγάλη δυσκολία διάλεξα τις δέκα που σας δείχνω σήμερα.
Ετρουσκική χτένα από ελέφαντόδοντο. Η λαβή διακοσμείται με δύο αντωπά
λιοντάρια και γεωμετρικά θέματα. 6ος αι. π.Χ, Walters Art Museum.
Αιγυπτιακή χτένα από ελεφαντόδοντο, προδυναστικής περιόδου (περ. 3200
π.Χ.). Σπασμένα τα δόντια, διακρίνεται μόνον η αρχή τους. Η μεγάλη λαβή
διακοσμείται και στις δύο πλευρές με σειρές ζώων: ελέφαντες που πατούν
επάνω σε φίδια, ύαινες, βοοειδή, υδρόβια πτηνά. Πρόκειται μάλλον για
τελετουργικό αντικείμενο. Metropolitan Museum of Art.
Η ελεφάντινη χτένα της Modestina. Σπάνιο εύρημα ρωμαϊκής περιόδου
πιθανόν από τάφο γυναίκας. Η κτένα φέρει σκαλισμένο περίτεχνα το όνομα
της ιδιοκτήτριάς της και μια δεύτερη δυσανάγνωστη λέξη, ίσως ένα
ανορθόγραφο vale (χαίρε) ή τα αρχικά κάποιας έκφρασης, οπότε το μήνυμα
είναι κρυπτικό. 3ος-4ος αι. μ.Χ. Βρετανικό Μουσείο.
Κτένα της περιόδου των Viking από κέρατο ελαφιού με τη θήκη της.
9ος-10ος αι. από το York της Βρετανίας. Βρετανικό Μουσείο.
Αιγυπτιακή χτένα από ξύλο, από τάφο του Νέου Βασιλείου (1550-1458 π.Χ.).
Έχει τρεις καμπύλες στην τομή της λαβής για να εφαρμόζει καλά στο χέρι.
Διατηρείται σε άψογη κατάσταση και ίσως δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ, αλλά
τοποθετήθηκε απευθείας ως κτέρισμα στην ταφή. Metropolitan Museum of
Art.
Απλή ελεφάντινη κτένα, υστεροκυπριακής περιόδου από τάφο της Έγκωμης, τα
δόντια σφηνοειδή σε τομή. 1340-1050 π.Χ. Βρετανικό Μουσείο.
Αιγυπτιακή ελεφάντινη χτένα. Βρέθηκε μέσα σε ένα ξύλινο κιβωτίδιο με
πώμα και εσωτερικά χωρίσματα που περιείχε είδη προσωπικής φροντίδας.
Προέρχεται από τον τάφο του Ani στην Αίγυπτο που περιείχε και τον
καλύτερα σωζόμενο πάπυρο που καταγράφει την αιγυπτιακή Βίβλο των Νεκρών.
Το κιβωτίδιο έχει διαστάσεις περίπου 35 επί 35 εκατ. κι εκτός από την
χτένα, περιείχε και μια ελεφάντινη περόνη, ένα μικρό πήλινο αγγείο, δύο
αγγεία από ασβεστίτη, ένα κομμάτι ελαφρόπετρα, μια ρηχή χάλκινη φιάλη,
ένα ζευγάρι δερμάτινα σανδάλια, τρία πώματα αγγείων από φυτικές ίνες,
ένα καλαμένιο σκεύος που περιείχε kohl (μαύρη βαφή ματιών) καθώς κι ένα
μικρό στέλεχος για την εφαρμογή της. 13ος αι. π.Χ., Βρετανικό Μουσείο.
Ελεφάντινο χτένι μυκηναϊκής περιόδου από τάφο στα Σπάτα (13ος αι. π.Χ.).
Διακοσμείται και στις δύο όψεις της λαβής με καθιστές σφίγγες σε δύο
σειρές και έναν κεντρικό ρόδακα επάνω. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
(φωτογραφία από το αρχείο της ΔΕΑΜ).
Οστέινο χτένι από τον τάφο 5, τον λεγόμενο «τάφο του Έκτορα» στην Όρια
της Ιταλίας (1ος αι. μ.Χ.). Η λαβή του χτενιού διακοσμείται με μια
εξαιρετικά δυναμική παράσταση: ο Αχιλλέας τρέχει με το άρμα του
σέρνοντας πίσω τον νεκρό του Έκτορα. Είναι εύλογη υπόθεση ότι ο Αχιλλέας
ήταν το ηρωικό πρότυπο του ιδιοκτήτη της χτένας αυτής. Εθνικό Μουσείο
του Τάραντα.
Η χρυσή ελληνική χτένα ενός Σκύθη βασιλιά. Ένα αντικείμενο υψηλής
τέχνης, που ήταν προφανώς έργο έλληνα τεχνίτη και προοριζόταν για έναν
Σκύθη μονάρχη. Η όλη μορφή του αντικειμένου θυμίζει πρόσοψη αρχαίου
ελληνικού ναού: τα δεκαεννέα δόντια μοιάζουν με πυκνή κιονοστοιχία,
μεσολαβεί σαν επιστύλιο η ζώνη με τα πέντε καθιστά λιοντάρια, και η
τριγωνική σύνθεση θυμίζει αέτωμα που εικονίζει μια δυναμική πολεμική
σκηνή με έναν έφιππο άνδρα και δύο πεζούς. Το αντικείμενο προέρχεται από
τον τύμβο Solokha και χρονολογείται τον ύστερο 5ο-πρώιμο 4ο αι. π.Χ.
και πιστεύεται ότι ίσως ανήκε σε έναν ελληνόφιλο Σκύθη βασιλιά που
σκοτώθηκε από τα αδέλφια του. Κρατικό Μουσείο του Ερμιτάζ. Πηγή: <a href="http://www.lifo.gr/team/evrymata/45638">www.lifo.gr</a></div>
</div>
<div style="left: -99999px; position: absolute;">
Χτένες: Μικρή
αρχαιολογική ιστορία ενός απλού καθημερινού αντικειμένου
Δέκα υπέροχες χτένες από την αρχαιότητα.
ΣΧΟΛΙΑ (6)
1043
Magnify Image
Αφιερωμένο στην αρχαιολόγο κα Ειρήνη Χοχλακίδη
Ένα από τα ελάχιστα αντικείμενα που πρακτικά δεν έχουν αλλάξει μορφή σε
όλη τη διάρκεια της εξέλιξης του ανθρώπινου πολιτισμού είναι η απλή και
ταπεινή χτένα των μαλλιών, ο αρχαιοελληνικός κτείς (του κτενός, υποκορ.
κτένιον) (λατιν. pecten). Αυτή η απλή διαπίστωση ερμηνεύεται από το
προφανές: ότι δηλαδή δεν υπάρχει κανείς απολύτως λόγος να αλλάξει η
επιτυχημένη μορφή ενός χρηστικού αντικειμένου. Οι αρχαιότερες χτένες
χρονολογούνται την 5η χιλιετία π.Χ. στη Μεσοποταμία, οι νεότερες
βρίσκονται στο μπάνιο σας ή στην τσάντα σας και πιθανότατα τις
χρησιμοποιήσατε σήμερα το πρωί.
Η μόνη ουσιαστική διαφοροποίηση που παρατηρείται στην τυπολογία της
χτένας είναι το αν πρόκειται για μονή ή διπλή χτένα, αν δηλαδή έχει
δόντια μόνο στη μία πλευρά της λαβής ή και στις δύο. Διαφοροποίηση
επίσης υπάρχει και ως προς το υλικό κατασκευής που κατά κανόνα είναι
κάποια σκληρή ανθεκτική ύλη όπως το ξύλο, το οστό και το μέταλλο. Δεν
αναφέρομαι βέβαια εδώ σε άλλα είδη κτενιών που χρησιμοποιούνταν ως
εργαλεία, π.χ. η τσουγγράνα του κηπουρού, το κτένι του αργαλειού, το
κτένι με τα αραιά δόντια για το διαχωρισμό του λιναριού και του
καλαμποκιού, για το ξάσιμο του μαλλιού (γναφικός κτεις) κλπ.
Το προσεκτικό χτένισμα των μαλλιών υπήρξε από τις σημαντικότερες
φροντίδες του αρχαίου, όπως και του σύγχρονου ανθρώπου, τόσο για λόγους
υγιεινής (αφαίρεση παρασίτων και βρωμιάς), όσο και για λόγους
καλλωπισμού - τόσο από γυναίκες όσο και από άνδρες. Για τους αρχαίους
Έλληνες ειδικά, αυτή η φροντίδα υπήρξε διαχρονικά σημαντική: θυμηθείτε
τους καρηκομόοντες Αχαιούς του Όμήρου, σκεφτείτε τις περίτεχνες
κομμώσεις ανδρών και γυναικών που γνωρίζουμε από την εικονογραφία.
Αντίθετα, τα ατημέλητα μαλλιά ήταν δείγμα αρρώστιας και κοινωνικής
έκπτωσης, όπως βλέπουμε π.χ. στον Οιδίποδα επί Κολωνώ, όταν ο Πολυνείκης
βρίσκει στενοχωρημένος τον πατέρα του να έχει «κόμη δι᾽ αὔρας
ἀκτένιστον».
Ο Ηρόδοτος περιγράφει ένα πολύ χαρακτηριστικό στιγμιότυπο (VII.208):
όταν ο Ξέρξης είχε εισβάλει στην Ελλάδα και κατέβαινε να αντιμετωπίσει
τους Έλληνες στις Θερμοπύλες, έστειλε έναν ιππέα να κατασκοπεύσει το
αντίπαλο στρατόπεδο. Εκείνη τη στιγμή έξω από αυτό βρίσκονταν οι
Σπαρτιάτες με επικεφαλής τον Λεωνίδα κι ο κατάσκοπος εντυπωσιάστηκε
(«εθώμαζε») βλέποντας τους άνδρες να γυμνάζονται και να χτενίζονται
(«τας κόμας κτενιζομένους»). Όταν ο κατάσκοπος επέστρεψε στον Ξέρξη και
αφηγήθηκε όσα είδε, ο βασιλιάς των Περσών δεν τον πίστεψε και ρώτησε
επ'αυτού τον Δημάρατο, ο οποίος του επιβεβαίωσε ότι πράγματι αυτό ήταν
το έθιμό τους «ἐπεὰν μέλλωσι κινδυνεύειν τῇ ψυχῇ, τότε τὰς κεφαλὰς
κοσμέονται».
Θα έλεγε κανείς ότι ένα καθημερινό χρηστικό αντικείμενο δεν έχει πολλά
περιθώρια για διακόσμηση. Μέγα λάθος: τα δόντια βέβαια δεν
διακοσμούνται, αλλά η λαβή της χτένας έδωσε την ευκαιρία σε αριστοτέχνες
δημιουργούς να πλάσουν αντικείμενα εξαιρετικής τέχνης. Κάποια από τα
χτένια άλλωστε χρησίμευαν στο να στερεώνουν στη θέση τους τα μαλλιά μιας
περίτεχνης κόμμωσης. Όπως είναι λογικό, όλοι, άνδρες και γυναίκες,
ήθελαν να έχουν ένα όμορφο ιδιαίτερο χτένι κι έτσι η ποικιλομορφία στη
διακόσμησή τους είναι εξαιρετικά εντυπωσιακή. Υπάρχουν επίσης κάποιες
περιπτώσεις όπου το κτένι φαίνεται ότι είχε τελετουργικό ή συμβολικό
ρόλο και σε αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα παραδείγματα η διακόσμηση έχει
έναν ρόλο απολύτως κομβικό.
Από το μεγάλο πλήθος των χτενών που μας είναι γνωστές από την αρχαιότητα
με μεγάλη δυσκολία διάλεξα τις δέκα που σας δείχνω σήμερα.
Ετρουσκική χτένα από ελέφαντόδοντο. Η λαβή διακοσμείται με δύο αντωπά
λιοντάρια και γεωμετρικά θέματα. 6ος αι. π.Χ, Walters Art Museum.
Αιγυπτιακή χτένα από ελεφαντόδοντο, προδυναστικής περιόδου (περ. 3200
π.Χ.). Σπασμένα τα δόντια, διακρίνεται μόνον η αρχή τους. Η μεγάλη λαβή
διακοσμείται και στις δύο πλευρές με σειρές ζώων: ελέφαντες που πατούν
επάνω σε φίδια, ύαινες, βοοειδή, υδρόβια πτηνά. Πρόκειται μάλλον για
τελετουργικό αντικείμενο. Metropolitan Museum of Art.
Η ελεφάντινη χτένα της Modestina. Σπάνιο εύρημα ρωμαϊκής περιόδου
πιθανόν από τάφο γυναίκας. Η κτένα φέρει σκαλισμένο περίτεχνα το όνομα
της ιδιοκτήτριάς της και μια δεύτερη δυσανάγνωστη λέξη, ίσως ένα
ανορθόγραφο vale (χαίρε) ή τα αρχικά κάποιας έκφρασης, οπότε το μήνυμα
είναι κρυπτικό. 3ος-4ος αι. μ.Χ. Βρετανικό Μουσείο.
Κτένα της περιόδου των Viking από κέρατο ελαφιού με τη θήκη της.
9ος-10ος αι. από το York της Βρετανίας. Βρετανικό Μουσείο.
Αιγυπτιακή χτένα από ξύλο, από τάφο του Νέου Βασιλείου (1550-1458 π.Χ.).
Έχει τρεις καμπύλες στην τομή της λαβής για να εφαρμόζει καλά στο χέρι.
Διατηρείται σε άψογη κατάσταση και ίσως δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ, αλλά
τοποθετήθηκε απευθείας ως κτέρισμα στην ταφή. Metropolitan Museum of
Art.
Απλή ελεφάντινη κτένα, υστεροκυπριακής περιόδου από τάφο της Έγκωμης, τα
δόντια σφηνοειδή σε τομή. 1340-1050 π.Χ. Βρετανικό Μουσείο.
Αιγυπτιακή ελεφάντινη χτένα. Βρέθηκε μέσα σε ένα ξύλινο κιβωτίδιο με
πώμα και εσωτερικά χωρίσματα που περιείχε είδη προσωπικής φροντίδας.
Προέρχεται από τον τάφο του Ani στην Αίγυπτο που περιείχε και τον
καλύτερα σωζόμενο πάπυρο που καταγράφει την αιγυπτιακή Βίβλο των Νεκρών.
Το κιβωτίδιο έχει διαστάσεις περίπου 35 επί 35 εκατ. κι εκτός από την
χτένα, περιείχε και μια ελεφάντινη περόνη, ένα μικρό πήλινο αγγείο, δύο
αγγεία από ασβεστίτη, ένα κομμάτι ελαφρόπετρα, μια ρηχή χάλκινη φιάλη,
ένα ζευγάρι δερμάτινα σανδάλια, τρία πώματα αγγείων από φυτικές ίνες,
ένα καλαμένιο σκεύος που περιείχε kohl (μαύρη βαφή ματιών) καθώς κι ένα
μικρό στέλεχος για την εφαρμογή της. 13ος αι. π.Χ., Βρετανικό Μουσείο.
Ελεφάντινο χτένι μυκηναϊκής περιόδου από τάφο στα Σπάτα (13ος αι. π.Χ.).
Διακοσμείται και στις δύο όψεις της λαβής με καθιστές σφίγγες σε δύο
σειρές και έναν κεντρικό ρόδακα επάνω. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
(φωτογραφία από το αρχείο της ΔΕΑΜ).
Οστέινο χτένι από τον τάφο 5, τον λεγόμενο «τάφο του Έκτορα» στην Όρια
της Ιταλίας (1ος αι. μ.Χ.). Η λαβή του χτενιού διακοσμείται με μια
εξαιρετικά δυναμική παράσταση: ο Αχιλλέας τρέχει με το άρμα του
σέρνοντας πίσω τον νεκρό του Έκτορα. Είναι εύλογη υπόθεση ότι ο Αχιλλέας
ήταν το ηρωικό πρότυπο του ιδιοκτήτη της χτένας αυτής. Εθνικό Μουσείο
του Τάραντα.
Η χρυσή ελληνική χτένα ενός Σκύθη βασιλιά. Ένα αντικείμενο υψηλής
τέχνης, που ήταν προφανώς έργο έλληνα τεχνίτη και προοριζόταν για έναν
Σκύθη μονάρχη. Η όλη μορφή του αντικειμένου θυμίζει πρόσοψη αρχαίου
ελληνικού ναού: τα δεκαεννέα δόντια μοιάζουν με πυκνή κιονοστοιχία,
μεσολαβεί σαν επιστύλιο η ζώνη με τα πέντε καθιστά λιοντάρια, και η
τριγωνική σύνθεση θυμίζει αέτωμα που εικονίζει μια δυναμική πολεμική
σκηνή με έναν έφιππο άνδρα και δύο πεζούς. Το αντικείμενο προέρχεται από
τον τύμβο Solokha και χρονολογείται τον ύστερο 5ο-πρώιμο 4ο αι. π.Χ.
και πιστεύεται ότι ίσως ανήκε σε έναν ελληνόφιλο Σκύθη βασιλιά που
σκοτώθηκε από τα αδέλφια του. Κρατικό Μουσείο του Ερμιτάζ. Πηγή: <a href="http://www.lifo.gr/team/evrymata/45638">www.lifo.gr</a></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-10832880567046730102014-01-26T06:21:00.001-08:002014-01-26T06:32:26.293-08:00ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ.<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<b><span style="font-size: large;">ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ.</span></b><br />
<br />
<img src="http://www.kairatos.com.gr/images1/agavi.jpg" height="267" width="400" /><br />
<span style="color: red; font-size: x-large;"><b><br /></b>
<a href="http://omadaethnikonlakonias.blogspot.gr/2014/01/blog-post_2407.html#more"><b style="background-color: yellow;">Λουλούδια και μυθολογία. ΠΑΤΑ ΕΔΩ!!!</b></a></span></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-35013833830018168492013-12-30T15:03:00.002-08:002013-12-30T15:03:33.668-08:00Η Γη που άντεξε περισσότερο την κατέστρεψαν και περισσότερο.<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: x-large;">Λακωνία γη θεών και Ελλήνων</span><br />
<br />
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Η Γη που άντεξε περισσότερο την κατέστρεψαν και περισσότερο.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Με την εισβολή του Νίκωνα κοντά στο 950μχ στη Λακωνία κατέστρεψε ότι
μπορεί να θυμίζει Ελλάδα.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Όχι μόνο έκτισαν χριστιανικούς ναούς επάνω σε «Ιερούς Ναούς
των θεών των Ελλήνων» αλλά </span><span style="font-size: large;">και το έκαναν με τρόπο προσβλητικό και χυδαίο για την τιμή
των Ελλήνων και την παράδοση μας.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;"> Οι αποδείξεις είναι διάσπαρτες παντού στη Μάνη και μπορεί να
τις δει κάνεις με γυμνό μάτι.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span style="font-size: large;">Παράδειγμα Νο1 </span></b> </div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Ανάγκασαν να χτίζουν τις πόρτες των χριστιανικών ναών
χαμηλές «για να σκύβουν ευλαβικά οι Έλληνες μπαίνοντας στο ναό του Κύριου» και αυτό
γιατί οι Έλληνες δεν έσκυβαν ποτέ εμπρός στους θεούς τους. Αυτό ήταν βαρβαρικό έθιμο. </span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span style="font-size: large;">Δρύαλος Μάνη </span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Η τοποθέτηση ενός μετρητή ΔΕΗ είναι περίπου στο 1,60μ.</span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-vp2xCDxTx4g/UsH0OIuC87I/AAAAAAAAAEw/uFutyDBjsIk/s1600/20131217_152817.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="300" src="http://3.bp.blogspot.com/-vp2xCDxTx4g/UsH0OIuC87I/AAAAAAAAAEw/uFutyDBjsIk/s400/20131217_152817.jpg" width="400" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
</div>
<a name='more'></a><span style="font-size: large;">Άλλος ένα παλιός χριστιανικός ναός στη Μάνη.</span><br />
<div class="MsoNormal">
<!--[if gte vml 1]><v:shape
id="_x0031_0_x0020_-_x0020_Εικόνα" o:spid="_x0000_i1031" type="#_x0000_t75"
alt="CAM00478.jpg" style='width:384.75pt;height:513pt;visibility:visible;
mso-wrap-style:square'>
<v:imagedata src="file:///C:\DOCUME~1\ADMIN~1.SER\LOCALS~1\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image003.jpg"
o:title="CAM00478"/>
</v:shape><![endif]--><!--[if !vml]--><!--[endif]--></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-zxhXxpSmdn4/UsH0v5HQArI/AAAAAAAAAFA/Qv_hZphe9qk/s1600/CAM00478.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="400" src="http://1.bp.blogspot.com/-zxhXxpSmdn4/UsH0v5HQArI/AAAAAAAAAFA/Qv_hZphe9qk/s400/CAM00478.jpg" width="300" /></a></div>
<br />
<span style="font-size: large;"> Η πόρτα μόνο για βάρβαρους .</span><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-GLD8Pkq5yAQ/UsH0uEY5hSI/AAAAAAAAAE4/g6rZEYeeSd8/s1600/CAM00479.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="400" src="http://1.bp.blogspot.com/-GLD8Pkq5yAQ/UsH0uEY5hSI/AAAAAAAAAE4/g6rZEYeeSd8/s400/CAM00479.jpg" width="300" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /><!--[endif]--></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span style="font-size: large;">Παράδειγμα Νο3</span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Όχι μόνο έκτιζαν επάνω σε Ελληνικούς Ναούς αλλά πρόσεχαν να
το δείχνουν με τρόπο όπου όσα χρόνια και αν περάσουν να μείνει ανεξίτηλη η
πράξη τους .</span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span style="font-size: large;">Ελληνικός κίονας σε χριστιανικό ναό. </span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span style="font-size: large;">Μόνο αυτό; </span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-Ystlb18oaWU/UsH1xx_HQFI/AAAAAAAAAFM/Ix4kXi_X3sI/s1600/20131217_153121.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="400" src="http://1.bp.blogspot.com/-Ystlb18oaWU/UsH1xx_HQFI/AAAAAAAAAFM/Ix4kXi_X3sI/s400/20131217_153121.jpg" width="300" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span style="font-size: large;">Για να την δούμε τη φωτογραφία πιο κοντά.</span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: left;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-XRwM3X2vFqw/UsH2Jvk9AJI/AAAAAAAAAFU/hwmDDF6gMNQ/s1600/20131217_153139.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="400" src="http://3.bp.blogspot.com/-XRwM3X2vFqw/UsH2Jvk9AJI/AAAAAAAAAFU/hwmDDF6gMNQ/s400/20131217_153139.jpg" width="300" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Στο κιονόκρανο υπάρχει ένα φυτό, όμως <b>είναι ανάποδα.</b></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Άρα όχι μόνο έβαλαν τον κίονα ως λάφυρο αλλά τον έβαλαν και
ανάποδα σκόπιμα για θυμίζουν την επέλαση
τους και την πραγματική τους όψη.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /><!--[endif]--></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Ακόμα πιο κοντά μια φωτογραφία.</span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://4.bp.blogspot.com/-DpTOsQuRKdo/UsH2iwi30vI/AAAAAAAAAFc/J-e_YhfxGoQ/s1600/20131217_153146.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="400" src="http://4.bp.blogspot.com/-DpTOsQuRKdo/UsH2iwi30vI/AAAAAAAAAFc/J-e_YhfxGoQ/s400/20131217_153146.jpg" width="300" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /><!--[endif]--></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<b style="font-size: x-large;"><br /></b>
<b style="font-size: x-large;"><br /></b>
<b style="font-size: x-large;">Παράδειγμα Νο4</b><br />
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Ένας ακόμα παλιός χριστιανικός ναός με κίονα <b>ως λάφυρο </b>και
μάλιστα <b>τοποθετημένο</b> <b>ανάποδα.</b></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/-qpU9WOQc9Gs/UsH26tE3uFI/AAAAAAAAAFs/FZeW-VHQKq8/s1600/1395149_220216451478554_1714181076_n.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="300" src="http://2.bp.blogspot.com/-qpU9WOQc9Gs/UsH26tE3uFI/AAAAAAAAAFs/FZeW-VHQKq8/s400/1395149_220216451478554_1714181076_n.jpg" width="400" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: left;">
<span style="font-size: large;">Εικόνα πιο κοντά. Το <b>κιονόκρανο είναι κάτω</b> και όχι τυχαία.</span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-5lKIKQxLG6U/UsH252KJq1I/AAAAAAAAAFk/GkI2yOjQ9_0/s1600/537286_220216421478557_1199827170_n.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="300" src="http://1.bp.blogspot.com/-5lKIKQxLG6U/UsH252KJq1I/AAAAAAAAAFk/GkI2yOjQ9_0/s400/537286_220216421478557_1199827170_n.jpg" width="400" /></a></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;">Τα σχόλια δικά σας .</span></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span style="font-size: large;">Η θέση η δική μας είναι μόνο να δίνουμε ερέθισμα προς σκέψη.</span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span style="font-size: large;">Η επιλογή του ορθού ή του λάθους είναι πάντα υπόθεση
ατομική.</span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<span style="font-size: large;"><b>Είμαστε ΕΔΩ και Είμαστε Χιλιάδες !!!!!</b></span></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-66156042732502656622013-11-09T12:04:00.000-08:002013-11-09T13:28:18.461-08:00Μια θλιβερή επέτειος 8 Νοεμβρίου 392<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<h2 style="text-align: left;">
<b><span style="font-size: large;">Μια θλιβερή επέτειος</span></b></h2>
<div>
<b>Σάν σήμερα, στίς 8 Νοεμβρίου τού 392 ο Ιβηρικής καταγωγής Φλάβιος Θεοδόσιος<br />Αύγουστος, αποκαλούμενος από τούς μελανοφορεμένους Μέγας καί τιμώμενος ώς<br />"Άγιος" (17 Ιανουαρίου Αγίου Θεοδοσίου του Μεγάλου ευσεβούς βασιλέως) μέ μιά<br /><a href="http://ancientrome.ru/ius/library/codex/theod/liber16.htm#10">σειρά διαταγμάτων</a> καθιστά παράνομη τή Θρησκεία τών Προγόνων μας.<br />Γιά μιά ακόμη φορά, ύστερα από τήν ωμά σκληρή μεταρρύθμιση τού Ακενατών στήν<br />Αίγυπτο, η ανθρωπότητα σπαράσσεται από τήν εξουσιαστική μανία τού<br />μονοθεϊσμού. Από τότε καί μέχρι σήμερα η Θρησκεία μας βρίσκεται υπό καθεστώς<br />παρανομίας. Ο βαρύς χειμώνας τής ερήμου παγώνει συνθλίβoντας τήν ανθοφορία τού<br />Λαού μας. Στα μέσα του 9ου αιώνα εκχριστιανίζονται με τη βία οι τελευταίοι<br />Έλληνες τής Λακωνίας. Έγιναν πάμπολλες απόπειρες επαναφοράς τού πατρώου<br />έθους, αρχίζοντας από τόν Ιουλιανό, τόν Πλήθωνα έως και τά τελευταία 25 χρόνια<br />στήν χώρα μας. Δέν μπορείς νά θάψεις καί νά εξαφανίσεις μιά Φυσική Θρησκεία<br />ενός αιώνιου Κόσμου. Αυτή θ' αναζωπυρώνεται συνεχώς, ανανεώνοντας τό</b><br />
<a name='more'></a><b>γίγνεσθαι, υπενθυμίζοντας τήν παροδικότητα τών θνητών ανοσιουργημάτων.<br />Δέν επιθυμούμε μιά στείρα επιστροφή στό παρελθόν, αλλά προσπαθούμε νά<br />συνδεθούμε μέ τήν βιαίως κατασταλείσα παραδοσή μας, πορευόμενοι στό μέλλον.<br />Σήμερα οι Έλληνες Πολυθεϊστές προσπαθούμε νά βαδίσουμε στά χνάρια τής<br />Προγονικής Παράδοσης θεμελιώνοντας μέ τή σειρά μας ένα σύγχρονο παρόν. Όπως<br />λέει ο Αλαίν ντε Μπενουά:<br />"Η παράδοσις δεν είναι το παρελθόν. Αυτό δεν πρέπει να σταματήση κανείς να το<br />λέει και να το ξαναλέει. Η παράδοσις έχει την ίδια σχέση με το παρελθόν, όπως<br />και με το παρόν και με το μέλλον. Βρίσκεται πέρα από τον χρόνο. Δεν αναφέρεται<br />σ’ αυτό που είναι αρχαίο, αυτό που είναι «πίσω μας», αλλά σ’ αυτό που είναι<br />μόνιμο, σ’ αυτό που είναι «μέσα μας». Δεν είναι το αντίθετο του νεωτερισμού,<br />αλλά το πλαίσιο, μέσα στο οποίο πρέπει να γίνονται οι νεωτερισμοί, ώστε να<br />έχουν σημασία και διάρκεια."<br />Δέν μυξοκλαίμε, ούτε τελούμε μνημόσυνα μισαλλοδοξίας. Αγωνιζόμαστε καί<br />απαιτούμε τή θέση πού αξίζει σέ μιά Θρησκεία πού γονιμοποίησε τόν ευγενέστερο<br />ίσως Κόσμο πού έζησε η Γή μας.</b><br />
<br />
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-YAke8XJiGpI/UnyQfpfIA1I/AAAAAAAAAU8/BQRCc26BfPA/s1600/3895_1164735559547_7838310_n.jpg"><img border="0" height="229" src="http://1.bp.blogspot.com/-YAke8XJiGpI/UnyQfpfIA1I/AAAAAAAAAU8/BQRCc26BfPA/s320/3895_1164735559547_7838310_n.jpg" width="320" /></a><br />
ΠΗΓΗ: <a href="http://amphoteron.blogspot.gr/">http://amphoteron.blogspot.gr/</a></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-31103081690409737622013-11-09T06:30:00.001-08:002013-11-09T06:30:40.549-08:00Ημέρες και οι Μήνες των Αρχαίων Ελλήνων<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: large;"><b>Οι ονομασίες των Ημερών και οι Μήνες των Αρχαίων Ελλήνων</b></span><br />
<br />
<img src="http://1.bp.blogspot.com/-AhxK-1tyzKg/UikEtAasUUI/AAAAAAAAE_I/yXzUxA-tUig/s320/0.jpg" /><br />
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δώσει ονόματα πλανητικών θεοτήτων στις 7 ημέρες της εβδομάδος του σεληνιακού κύκλου. Έτσι, η πρώτη ημέρα ήταν αφιερωμένη στον Ήλιο (Κυριακή), η δεύτερη στην Σελήνη (Δευτέρα), η τρίτη στον Άρη (Τρίτη), η τέταρτη στον Ερμή (Τετάρτη), η Πέμπτη στον Δία (Πέμπτη), η έκτη στην Αφροδίτη (Παρασκευή) και η έβδομη στον Κρόνο (Σάββατο). Από τους Έλληνες οι ονομασίες των ημερών πέρασαν στους Ρωμαίους, χωρίς μεταβολές, αλλά μεταφρασμένες στην λατινική γλώσσα. Αργότερα τις συναντούμε και σε άλλες διαλέκτους. Για παράδειγμα, η Δευτέρα ονομάζεται στα ιταλικά Lunedi από το Dies Lunae (ημέρα της Σελήνης), ενώ στα αγγλικά λέγεται Monday από την Μόνα, αρχαία ονομασία της Σελήνης. Η Τρίτη ονομάζεται Martedi από Dies Martis (ημέρα του Άρη), ενώ στα αγγλικά λέγεται Tuesday προς τιμή του θεού του νόμου Tiw. Η Τετάρτη ονομάζεται Mercoledi από το Dies Mercury (ημέρα του Ερμή), ενώ στα αγγλικά λέγεται Wednesday από τον αντίστοιχο θεό των Τευτόνων, τον Βόταν ή Οντίν. Η Πέμπτη ονομάζεται Giovedi από το Dies Jovis (ημέρα του Δία), ενώ στα αγγλικά λέγεται Thursday από τον σκανδιναβό θεό Θορ. Η Παρασκευή ονομάζεται Venerdi από το Dies Veneris (ημέρα της Αφροδίτης), ενώ στα αγγλικά λέγεται Friday και στα γερμανικά Freitag από την θεά του έρωτα Φρυγία, ταυτόσημη της Αφροδίτης. Οι Άγγλοι ονομάζουν το Σάββατο Saturday από το Saturn day (ημέρα του Κρόνου), και λένε την Κυριακή Sunday από το Sun say (ημέρα του Ηλίου).<br />
<br />
<br />
ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ<br />
<div>
<br />
Δευτέρα ……………………………ΗΜΕΡΑ ΣΕΛΗΝΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ<br />
Τρίτη ……………………………….ΗΜΕΡΑ ΑΡΕΩΣ<br />
Τετάρτη …………………………….ΗΜΕΡΑ ΕΡΜΟΥ<br />
<br />
<a name='more'></a>Πέμπτη …………………………….ΗΜΕΡΑ ΔΙΟΣ<br />
Παρασκευή ………………………..ΗΜΕΡΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ<br />
Σάββατο …………………………...ΗΜΕΡΑ ΚΡΟΝΟΥ<br />
Κυριακή ……………………………ΗΜΕΡΑ ΗΛΙΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ<br />
<br />
<br />
<br />
ΟΙ ΜΗΝΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ <br />
<br />
ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΑΤΤΙΚΗ ΣΠΑΡΤΗ ΔΕΛΦΟΙ<br />
Ιανουάριος ΓΑΜΗΛΙΩΝ ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΔΑΔΑΦΟΡΙΟΣ<br />
Φεβρουάριος ΑΝΘΕΣΤΗΡΙΩΝ ΕΛΕΥΣΙΝΙΟΣ ΠΟΙΤΡΟΠΙΟΣ<br />
Μάρτιος ΕΛΑΦΗΒΟΛΙΩΝ ΓΕΡΑΣΤΙΟΣ ΒΥΣΙΟΣ<br />
Απρίλιος ΜΟΥΝΥΧΙΩΝ ΑΡΤΕΜΙΣΙΟΣ ΑΡΤΕΜΙΣΙΟΣ<br />
Μάιος ΘΑΡΓΗΛΙΩΝ ΔΕΛΧΙΝΙΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ<br />
Ιούνιος ΣΚΙΡΟΦΟΡΙΩΝ ΦΛΙΑΣΙΟΣ ΒΟΑΘΟΟΣ<br />
Ιούλιος ΕΚΑΤΟΜΒΑΙΩΝ ΕΚΑΤΟΜΒΕΥΣ ΙΛΑΙΟΣ<br />
Αύγουστος ΜΕΤΑΓΕΙΤΝΙΩΝ ΚΑΡΝΕΙΟΣ ΘΕΟΞΕΝΙΟΣ<br />
Σεπτέμβριος ΒΟΗΔΡΟΜΙΩΝ ΠΑΝΑΜΟΣ ΒΟΥΚΑΤΙΟΣ<br />
Οκτώβριος ΠΥΑΝΕΨΙΩΝ ΗΡΑΣΙΟΣ ΗΡΑΙΟΣ<br />
Νοέμβριος ΜΑΙΜΑΚΤΗΡΙΩΝ ΑΠΕΛΛΑΙΟΣ ΑΠΕΛΛΑΙΟΣ<br />
Δεκέμβριος ΠΟΣΕΙΔΕΩΝ ΔΙΟΣΘΥΟΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ<br />
<br />
<br />
ΟΙ ΜΗΝΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ<br />
<br />
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν δώδεκα (12) μήνες, όπως έχουμε και εμείς σήμερα. Στην αρχαία Αθήνα κάθε μήνας είχε 30 ημέρες (πλήρης μήνας) ή 29 ημέρες (κοίλος μήνας).<br />
<br />
Οι μήνες αυτοί και οι αντιστοιχίες τους με τους σημερινούς αναφέρονται παρακάτω:<br />
<br />
ΑΤΤΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ <br />
<br />
<br />
Εκατομβαίων (30 ημέρες) 16 Ιουλίου - 15 Αυγούστου<br />
<br />
Μεταγειτνιών (29 ημέρες) 16 Αυγούστου - 15 Σεπτεμβρίου<br />
<br />
Βοηοδρομιών (30 ημέρες) 16 Σεπτεμβρίου - 15 Οκτωβρίου<br />
<br />
Πυανεψιών (29 ημέρες) 16 Οκτωβρίου - 15 Νοεμβρίου<br />
<br />
Μαιμακτηριών (30 ημέρες) 16 Νοεμβρίου - 15 Δεκεμβρίου<br />
<br />
Ποσειδεών (29 ημέρες) 16 Δεκεμβρίου - 15 Ιανουαρίου<br />
<br />
Γαμηλιών (30 ημέρες) 16 Ιανουαρίου - 15 Φεβρουαρίου<br />
<br />
Ανθεστηριών (29 ημέρες) 16 Φεβρουαρίου - 15 Μαρτίου<br />
<br />
Ελαφηβολιών (30 ημέρες) 16 Μαρτίου - 15 Απριλίου<br />
<br />
Μουνιχιών (29 ημέρες) 16 Απριλίου - 15 Μαϊου<br />
<br />
Θαργηλιών (30 ημέρες) 16 Μαϊου - 15 Ιουνίου<br />
<br />
Σκιροφοριών (29 ημέρες) 16 Ιουνίου - 15 Ιουλίου<br />
<br />
Η πρώτη ημέρα κάθε μήνα ονομαζόταν νουμηνία.<br />
<br />
<br />
Labels: <a href="http://theseus-aegean.blogspot.gr/search/label/%CE%97%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%91%20%CE%91%CE%A0%CE%9F%CE%9B%CE%9B%CE%A9%CE%9D%CE%9F%CE%A3">ΗΜΕΡΑ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ</a>, <a href="http://theseus-aegean.blogspot.gr/search/label/%CE%97%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%91%20%CE%91%CE%A1%CE%95%CE%A9%CE%A3">ΗΜΕΡΑ ΑΡΕΩΣ</a>, <a href="http://theseus-aegean.blogspot.gr/search/label/%CE%97%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%91%20%CE%91%CE%A6%CE%A1%CE%9F%CE%94%CE%99%CE%A4%CE%97%CE%A3">ΗΜΕΡΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ</a>, <a href="http://theseus-aegean.blogspot.gr/search/label/%CE%97%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%91%20%CE%94%CE%99%CE%9F%CE%A3">ΗΜΕΡΑ ΔΙΟΣ</a>, <a href="http://theseus-aegean.blogspot.gr/search/label/%CE%97%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%91%20%CE%95%CE%A1%CE%9C%CE%9F%CE%A5">ΗΜΕΡΑ ΕΡΜΟΥ</a>,<a href="http://theseus-aegean.blogspot.gr/search/label/%CE%97%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%91%20%CE%9A%CE%A1%CE%9F%CE%9D%CE%9F%CE%A5">ΗΜΕΡΑ ΚΡΟΝΟΥ</a>, <a href="http://theseus-aegean.blogspot.gr/search/label/%CE%97%CE%9C%CE%95%CE%A1%CE%91%20%CE%A3%CE%95%CE%9B%CE%97%CE%9D%CE%97%CE%A3%20%CE%91%CE%A1%CE%A4%CE%95%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%9F%CE%A3">ΗΜΕΡΑ ΣΕΛΗΝΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ</a></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-33973968772319681022013-11-09T03:15:00.001-08:002013-11-09T03:17:35.217-08:00OMAΔΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ Λακεδαιμονίων Πολιτεία.: Link για Μουσεία<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: large;"><b><a href="http://omadaethnikonlakonias.blogspot.com/2013/11/link.html?spref=bl">OMAΔΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ Λακεδαιμονίων Πολιτεία.: Link για Μουσεία</a>: ΜΟΥΣΕΙΑ Ενεργά link.</b></span><br />
<img height="266" src="http://www.zougla.gr/assets/images/1122947.jpg" width="400" /><br />
<span style="font-size: large;"><b>Πατήστε πάνω. Το Μουσείο Ακροπόλεως Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Η Ελλάδα ...</b></span></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-48523787593379527742013-10-23T12:19:00.003-07:002013-10-23T12:21:08.574-07:00Ελληνικοί χοροί με αρχαία καταγωγή.<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: x-large;"><b>Ελληνικοί χοροί με αρχαία καταγωγή.</b></span></div>
<br />
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="//www.youtube.com/embed/yeC7N80wZas" width="420"></iframe>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ζεϊμπέκικος χορός</span><br />
<br />
Πρόκειται για ένα χορό εννιάσημο (9/8) με πολλές παραλλαγές, που χόρευαν αρχικά οι Ζεϊμπέκηδες, απ' όπου και πήρε και το όνομά του. Οι Ζεϊμπέκηδες ήταν Έλληνες από την Θράκη που μετανάστευσαν στην Προύσα και τ΄ Αϊδίνι. Αποτελούσαν επίλεκτη κοινωνική τάξη από την οποία οι Τούρκοι «Δερεβέηδες» στρατολογούσαν μια ένοπλη δύναμη που αποτελούσε την τοπική χωροφυλακή (βασιβουζούκοι). Οι Τούρκοι τους αποκαλούσαν γκιαούρηδες (άπιστους). Είναι αλήθεια ότι οι Ζεμπέκηδες σιγά σιγά εξισλαμίστηκαν. Όμως δεν ξέχασαν ποτέ την καταγωγή τους και τις παραδόσεις του τόπου τους και διατήρησαν την τοπική Θρακική λαϊκή τους ενδυμασία μέχρι το 1883, οπότε ο σουλτάνος Μαχμούτ ο Β τους διέταξε ή να παραδώσουν τα όπλα ή να εναρμονιστούν με την <br />
ενιαία στολή της χωροφυλακής. Οι περίπου 40.000 Ζεϊμπέκηδες επαναστάτησαν και στην άνιση αναμέτρηση με τον τακτικά στρατό αποδεκατίστηκαν. Όμως από τα έθιμα της μακρινής πατρίδας <br />
<a name='more'></a>τους επέζησε και εξακολουθεί να επιζεί θριαμβευτικά ως τις μέρες μας ο Ζεϊμπέκικος χορός. Διατηρούσαν δικές τους συνήθειες και φορούσαν μια εθνική ενδυμασία που τόνιζε τη θεματολογία του χορού τους.<br />
Ο άγριος χορός τους μοιάζει με εκείνους των Ποντίων. Ένας ιδιότυπος ζεϊμπέκικος καταγράφεται ότι το 1856 χορευόταν από τους Ζεϊμπέκηδες ή μάηδες της Μακρυνίτσας Βόλου. Το χαρακτηριστικό του ζεϊμπέκικου είναι ότι είναι μονήρης χορός και δεν έχει βήματα, αλλά μόνο φιγούρες. Κάθε χορευτής κάνει τις προσωπικές του φιγούρες και χορεύει ένα συγκεκριμένο τραγούδι, συνήθως μόνο μία φορά. Αλίμονο σε όποιον διακόψει το χορευτή.<br />
Από δω ξεκίνησε ο «θεσμός» της παραγγελιάς, σύμφωνα με τον οποίο οι μουσικοί προαναγγέλλουν το όνομα του ιδιοκτήτη του χορού που θα επακολουθήσει για ν' αποφευχθούν τα «νταηλίκια». Η χρονική δομή αυτού του 9/8 παραλλάζει από ζεϊμπέκικο σε ζεϊμπέκικο. Μέσα στην απειρία των ρυθμικών αγωγών του 9/8 προστίθεται κάθε φορά ένας άλλος ηχοχρωματισμός. μια άλλη χρονική ταχύτητα και μια διαφορετική ψυχική ατμόσφαιρα. Έτσι, ο χορευτής διάνθιζε τους περίτεχνους αυτοσχέδιους βηματισμούς του πηδώντας πάνω από καρέκλες, κραδαίνοντας μαχαίρια. Ενίοτε, όπως αναφέρει ο Ηλίας Πετρόπουλος, τελείωνε την επίδειξη του με μια ανάλια (λέξη της τουρκικής αργκό), μια τελετουργία, σύμφωνα με την οποία ο ερωτευμένος άνδρας, κάτω από το παράθυρο της καλής του, έσκιζε χορεύοντας τα μπράτσα του με μαχαίρι. Το έθιμο, που έχει εκλείψει σήμερα, πέρασε και στην Ελλάδα, όπου κάθε βαρύμαγκας κάρφωνε την κάμα στη φτέρνα του και συνέχιζε απτόητος το χορό.<br />
Ο Εβλιά Τσελεμπή αναφέρει ότι ο ζεϊμπέκικος ευχερώς συνάπτεται προς τον τσάμικο. Το σίγουρο είναι ότι στο ζεϊμπέκικο κρύβεται μια σειρά αδελφών χορών. Τα 9/8 αναλύονται σε 2/8+2/8+2/8+3/8, κι αυτό, σύμφωνα με ορισμένους, παρουσιάζει ομοιότητα με την αντίστροφη ανάλυση του καλαματιανού (3/8+2/8+2/8=7/8).<br />
Ο τουρκικός ζεϊμπέκικος χορεύεται ομαδικά, ενώ ο κυπριακός μόνο από γυναίκες. Υπάρχουν ζεϊμπέκικο που χορεύονται με γοργό βάδισμα περιμετρικά της πίστας. Οι μόρτηδες προτιμούν το γιουρούκικο (βαρύ ζεϊμπέκικο), που το χορεύουν σέρτικα, σχεδόν ακίνητοι. Δεν είναι ο ρυθμός που διαφοροποιεί τα είδη ζεϊμπέκικου, αλλά το ύφος. Αφού δεν υπάρχει τυποποιημένος βηματισμός, οι φιγούρες αποκτούν εξέχουσα σημειολογική θέση και εναλλάσσονται με ευκολία. Ο χορευτής απαγορεύεται να σκύψει να μαζέψει ό,τι του πέσει από την τσέπη. Ενίοτε σηκώνει με το στόμα ένα τσιγάρο αναμμένο ή ένα ποτήρι κρασί που του ακουμπά στο δάπεδο συνομωτικά ένας φίλος που τον συνοδεύει, χτυπώντας παλαμάκια γονατιστός. Μια θεαματικότατη φιγούρα είναι αυτή όπου ο χορευτής σηκώνει με τα δόντια τραπέζι με πιάτα και ποτήρια, σκηνή που έχει απαθανατίσει ο Αλέξης Δαμιανός στην ταινία Ευδοκία. Όσο για το χτύπημα μηρού με την παλάμη, δηλώνει έκπληξη στο άκουσμα λυπηρής είδησης. <br />
<br />
<br />
<b><span style="font-size: large;">Συρτός (Καλαματιανός)</span></b><br />
<br />
Ο πλέον διαδεδομένος τύπος χορού στην Ελλάδα, με αρχαία καταγωγή. Έχει αποτελέσει τη βάση πολλών παραλλαγών, από τις οποίες πιο γνωστές είναι των Χανίων και του Ηρακλείου στην Κρήτη, της Χίου, της Κεφαλλονιάς, της Ζακύνθου, της Κέρκυρας, της Ρόδου, των Σερρών και της Θράκης. Ο δημοφιλέστερος συρτός χορός είναι ο Καλαματιανός με καταγωγή την Πελοπόννησο. Αρχικά αποτελούσε δεύτερο τύπο του συρτού, αλλά επειδή -καθαρά από σύμπτωση- τα περισσότερα τραγούδια του χορεύονταν με το μέτρο των 7/8 του συρτού αυτού είχαν αναφορά στην πόλη της Καλαμάτας, επικράτησε η ονομασία συρτός Καλαματιανός ή απλά Καλαματιανός. Στη βασική του μορφή έχει δώδεκα βήματα, από τα οποία τα επτά πρώτα είναι προς τα εμπρός και τα υπόλοιπα πέντε επί τόπου.<br />
Υπάρχουν αρκετές θεωρίες - ορισμένες αρκετά υπερβολικές - όσον αφορά την αρχική καταγωγή του Καλαματιανού (και του συρτού γενικότερα), το βέβαιο όμως είναι ότι χαρακτηριστικά του συρτού Καλαματιανού απεικονίζονται σε πολλά αγγεία, αναθηματικές στήλες και πήλινα ειδώλια.<br />
<br />
Πηγή: <a href="http://omadaethnikonlakonias.blogspot.gr/">http://omadaethnikonlakonias.blogspot.gr</a></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-70925778075423656622013-08-17T02:15:00.000-07:002013-08-17T02:15:08.464-07:00ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ!<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: large;"><b>ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ! ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΑΡΘΡΟ........!</b></span><div class="post-body entry-content" id="post-body-513240548329352726" itemprop="description articleBody" style="font-family: Verdana, Geneva, sans-serif; font-size: 16px; line-height: 22px; position: relative; width: 646px;">
<div dir="ltr" trbidi="on">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://2.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi8NN8zVWI/AAAAAAAAARg/WCdvKV62cr0/s1600-h/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A31.JPG" style="color: #ff3500; margin-left: 1em; margin-right: 1em; text-decoration: none;"><img border="0" height="400" src="http://2.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi8NN8zVWI/AAAAAAAAARg/WCdvKV62cr0/s400/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A31.JPG" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px; position: relative;" width="296" /></a></div>
<span style="font-family: Georgia, 'Times New Roman', serif;"><br />ΑΜΦΕΙΟΝ: ΕΝΑ ΧΑΜΕΝΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΟ ΦΩΣ<br /><br />Η πυραμίδα του Αμφίονος αποτελεί ίσως την πιο ανατρεπτική σύγχρονη αρχαιολογική ανακάλυψη! Με την ανεύρεση της αποκαλύπτεται ένας κόσμος ξεχασμένος, ένας πολιτισμός που θέτει σε νέα βάση τη θεωρία των πυραμίδων, οδηγώντας έτσι τους Έλληνες στη διεκδίκηση άλλης μίας σημαντικής πρωτιάς. Ο θαυμαστός κόσμος της ελληνικής Ιστορίας επιβεβαιώνει και πάλι το μεγαλείο του!<br /><br /><br />Η βιβλιογραφία σχετικά με τις πυραμίδες και τα πυραμιδοειδή κτίσματα στον ελληνικό χώρο διευρύνεται τα τελευταία χρόνια μαζί με τα μνημεία που αποκαλύπτονται ή ερευνώνται εκ νέου, ιστορικά, μορφολογικά και λειτουργικά. Ειδικότερα τα πυραμιδοειδή μνημεία της Αργολίδας, για τα οποία θα μιλήσουμε παρα κάτω, θεωρήθηκαν φρυκτωρίες (κτίρια στα οποία άναβαν φωτιά για να μεταδώσουν ένα μήνυμα μακριά) ή χώροι στρατωνισμού και, πάντως, ο χρονικός τους προσδιορισμός έγινε, κατ' αρχήν, με εξωγενή ιστορικά κριτήρια, δηλαδή την αυθαίρετη προϋπόθεση (προσέξτε<img src="http://e.img.pathfinder.gr/89.png" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px;" /> ότι πυραμίδες και πυραμιδοειδή κτίσματα σχον ελληνικό χώρο ήσαν αδιανόητα πριν από την εκστρατεία </span><br />
<a name='more'></a><span style="font-family: Georgia, 'Times New Roman', serif;">του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αίγυπτο, την «κοιτίδα» των πυραμιδικών κατασκευών!<br /><br />Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΔΥΟ ΗΡΩΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ<br /><br />Τα μορφολογικά και χρονολογικά ζητήματα των πυραμίδων του ελλαδικού χώρου τέθη καν σε νέα βάση με την έρευνα του μνημεια κού χώρου του Αμφείου, στη Θήβα της Βοιωτίας. Συγκεκριμένα, με την ανασκαφική έρευνα κατεδείχθη ότι ο λόφος στον οποίο, σύμφωνα με το θρύλο, είχαν ταφεί οι Θηβαίοι Διόσκουροι, ο Ζήθος και ο Αμφίων, είχε δια μορφωθεί σε βαθμιδωτό πυραμιδικό μνημείο!<br /><br />Για την τοπογραφία και την ονοματοθεσία του λόφου αυτού υπήρχαν βάσιμες και ασφαλείς καταγραφές της αρχαίας Παράδοσης. Οι τραγικοί ποιητές της Αθήνας του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ., οι οποίοι άντλησαν θέματα της δραματουργίας τους από το λεγόμενο Θηβαϊκό Κύκλο, δηλαδή από τις τραγικές τύχες του Οίκου των Λαβδακιδών, τοπογράφησαν κατ' ανάγκην σημεία του φυσικού και μνημειακού περιβάλλοντος των Θηβών, στο πλαίσιο των οποίων εξελίχθηκε η δράση των ηρώων των τραγωδιών τους.<br /><br />Πρώτος ο Αισχύλος, στο δραματικό του αριστούργημα Επτά επί Θήβας, μας άφησε μια λαμπρή περιγραφή και αναφορά στα φυσικά ορόσημα της θηβαϊκής Ακρόπολης -της Καδμείας- αλλά και στις πύλες του τείχους της. Μπροστά από αυτά τα τείχη είχαν παραταχθεί οι επτά λοχαγοί της εκστρατείας των Πελοποννησίων εναντίον της Θήβας, προκειμένου να εγκαταστήσουν στον θρόνο των Λαβδακιδών τον εκδιωχθέντα Πολυνείκη.<br /><br />==========================================================================<br /><br />Η ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗΣ ΤΗΣ«ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΥΡΑΜΙΔΑΣ»<br /><br />Η εποχή μας είναι αδιαμφισβήτητα η εποχή που οι Μεσανατολικοκεντρικές θεω ρίες μεσουρανούν και επιβάλλουν τις επιδράσεις και τις παραμέτρους τους σε πάρα πολλούς τομείς και της φανερής και της αφανούς καθημερινότητας.<br /><br />Όμως στην άσημη σημερινή Θήβα, ακριβώς στο σημείο που η αρχαία Παράδοση αλλά και όλες οι γραπτές μαρτυρίες τον τοποθετούσαν, έγινε πριν τριάντα περίπου χρόνια από τον αρχαιολόγο Θεόδωρο Σπυρόπουλο μια κοσμοϊστορικής σημασίας ανακάλυψη, που ωστόσο μένει άγνωστη και παραγκωνισμένη, αν και μπορεί να αλλάξει όλα τα μέχρι σήμερα ιστορικά -και όχι μόνο- δεδομένα: Βρέθηκε ο πανάρχαιος τάφος των Διόσκουρων, Ζήθου και Αμφίονος, που σύμφωνα με όλες τις πηγές είχαν ταφεί μαζί!<br /><br />Γιατί όμως αυτή η ανακάλυψη είναι τόσο σημαντική;<br /><br />Όχι μόνο επειδή ο επισκέπτης μπορεί σήμερα να αγγίξει πλέον το ίδιο το μνη μείο όπου τάφηκαν δύο ήρωες της ελληνικής μυθολογίας! Πράγμα δηλαδή που σημαίνει ότι αυτοί οι ήρωες όντως έζησαν και μαζί τους διαδραματίστηκαν αλη θινά γεγονότα, που κάποιοι μας έχουν συνηθίσει να θεωρούμε ως συμβάντα ενός ομιχλώδους χρόνου, μέσα στον οποίο τοποθετούμε πρόσωπα κατ καταστάσεις ουσιαστικά ανύπαρκτες ή το πολύ πολύ συμβολικές!<br /><br />Πέρα όμως από αυτή τη συγκλονιστική επιβεβαίωση υπάρχει και κάτι άλλο, ακόμη πιο συνταρακτικό: Ο τύμβος μέσα στον οποίο βρέθηκε ο τάφος των ηρώων, αποτελεί το τελευταίο τμήμα -την κορυφή δηλαδή- μιας τεράστιας βαθ μιδωτής πυραμίδας, η οποία είναι ολόκληρος ο σημερινός λόφος του Αμφείου! Και αυτός ο λόφος διατρέχεται από ατελείωτες -και ανεξερεύνητες- υπόγειες στοές ύψους πέντε μέτρων, σκαμμένες στον βράχο!<br /><br />Ίσως, ωστόσο, το συνταρακτικότερο να είναι ότι η Μεγάλη αυτή Ελληνική Πυραμίδα, μπορεί να χρονολογηθεί με ασφάλεια γύρω στο 2700 π.Χ.! Πράγμα δηλαδή που σημαίνει ότι είναι σαφώς αρχαιότερη από τη Μεγάλη Πυραμίδα του Χέοπα, αλλά και από την αρχαιότερη αιγυπτιακή πυραμίδα, αυτή του Ζόζερ!<br /><br />Με λίγα λόγια, το πυραμιδικό σχήμα είναι ελληνικής επινόησης και από εδώ «εξήχθη» στην Αίγυπτο, αλλά και σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο! Βέβαια το θέμα έχει ακόμη μεγαλύτερες προεκτάσεις, αφού αυτό το ίδιο το πυραμιδικό σχήμα προϋποθέτει και σημαίνει προϋπάρχουσες θρησκευτικές, πολιτικές, κοινωνικές και άλλες παρεμφερείς δομές!<br /><br />Καταλαβαίνουμε λοιπόν πόσα πράγματα ανατρέπει η καταπληκτική ανακάλυ ψη του Θ. Σπυρόπουλου... Η ελληνική Μυθολογία καθίσταται πλέον, με τεκμήρια και ευρήματα, ελληνική Ιστορία και μάλιστα μιάμιση χιλιετηρίδα παλαιότερη από όσο θέλουν εναγωνίως κάποιοι να την παρουσιάζουν! Χαμογελά κανείς τώρα, όταν σκέφτεται τον τρόπο που επίσημα χρονολογείται ένα άλλο πυραμιδι κό ελληνικό κατασκεύασμα, η πασίγνωστη πυραμίδα του Ελληνικού: Πρέπει, λέει, να κατασκευάστηκε μετά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αφού τότε μόνον οι Έλληνες ήρθαν σε επαφή με την Αίγυπτο για να αντιγράψουν το πυρα μιδικό σχήμα! Και αυτό λέγεται επιστήμη...<br /><br />Παράλληλα όμως, αντιλαμβανόμαστε και το γιατί η κοσμοϊστορικής σημασίας αρχαιολογική αποκάλυψη του Αμφείου παραμένει εντελώς αποσιωπημένη και αφημένη στην αδιαφορία και την άγνοια (την ίδια στιγμή που οι θεωρίες του Μ. Μπερνάλ λ.χ. υπερπροβάλλονται...), σε σημείο που σήμερα ο τόπος που μπορεί να φέρει πάνω-κάτω την παγκόσμια Ιστορία να είναι σχεδόν ένας σκουπιδότοπος...<br /><br />=============================================================================<br /><br />Εδώ βέβαια δεν πρόκειται ν' αναπτύξουμε το ακανθώδες πρόβλημα της μνημειακής θηβαϊκής τοπογραφίας αναφορικά με την αρχαιότητα του τείχους της Καδμείας και τις επτά πύλες του, προς τις οποίες αντιστοιχήθη καν οι επτά ηγήτορες της περιώνυμης εκστρα τείας, η οποία θεωρείται ότι έλαβε χώρα πριν από τα Τρωικά.<br /><br /><a href="http://1.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi8Nc4RsKI/AAAAAAAAARo/yQn41dfOTpU/s1600-h/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A32.JPG" style="color: #ff3500; text-decoration: none;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi8Nc4RsKI/AAAAAAAAARo/yQn41dfOTpU/s320/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A32.JPG" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px; position: relative;" /></a><br /><br />Το αν ο Αισχύλος αναφέρεται στις αρχικές πύλες του κυκλώπειου τείχους της Ακρόπολης ή και σε πύλες του διευρυμένου τείχους της πόλεως των ιστορικών χρόνων, είναι ένα ζήτημα που ξεφεύγει από τα πλαίσια του παρόντος θέματος. Εξάλλου, πρόκειται για ένα ζήτημα που αναπτύχθηκε εξαντλητικά σε μελέτες διαπρεπών ερευνητών της θηβαϊκής μνημειακής τοπογραφίας, όπως ο Fabricius, ο Willamowitz και ιδιαίτερα ο Αντώνιος Κεραμόπουλλος. Ο τελευταίος, στο μνημειώδες σύγγραμμα του Θηβαϊκά, στο Αρχαιολογικό Δελτίο 3 (1917), ανέπτυξε όλα τα σχετικά ζητήματα, χωρίς -φοβούμαι- να καταλήγει πάντα σε ασφαλείς ταυτίσεις.<br /><br />Σε ό,τι αφορά όμως στην τοπογραφική θέση του Αμφείου, όλοι οι μελετητές και οι ερευνη τές των Θηβών συμφωνούν πως πρόκειται για τον λόφο που βρίσκεται προς βορράν της Καδμείας, από την οποία τον χωρίζει ένας βαθύτερος αρχικά -ρηχότερος σήμερα λόγω προσχώσεων- αυχένας, αφού στη θέση αυτή δεν υπάρχει άλλο φυσικό σημείο-ορόσημο, που να αντιστοιχεί προς τις αναφορές των Τραγικών. Ειδικότερα ο Αισχύλος γράφει (Επτά επί Θήβας, 526):« Το ν δε πέμπτον αυ, λέγω / πέμπταισι προσταχθέντα βορραίαις πύλαις / τύμβον κατ' αυτόν διογενούς Αμφίονος».<br /><br />Αι «Βορραιαί Πύλαι»του Αισχύλου δεν μπο ρούν να τοποθετηθούν αλλού, παρά μόνο στο βόρειο άκρο της ωοειδούς Καδμείας, η οποία μάλιστα στενεύει στο άκρο αυτό. Ωστόσο, απέ ναντι από τις πύλες αυτές υπάρχει ένα φυσικό και μνημειακό ορόσημο: Ο λόφος και ο τύμβος του Διογένους Αμφίονος, ο οποίος φέρει το όνομα Αμφείον. Παντού γύρω από το ορόσημο αυτό απλώνεται ο εύφορος κάμπος της Θήβας, το Αόνιον Πεδίον.<br /><br />Ο Αισχύλος επιπλέον καταγράφει τον λόφο και το ταφικό μνημείο των Θηβαίων Διοσκούρων, ως μετέωρο-δηλαδή υψηλό ορόσημο- και στην τραγωδία Ικέτιδες, 662, όταν γράφει: «Αρμάτων δ' οχήματα (ορώ) / ένερθε σεμνών μνημάτων Αμφίονος» (βλ. και: «αμφίμνήμα το Ζήθου περά» / Ευριπίδου Φοίνισσαι, 145). Με τον συγκεκριμένο στίχο δηλώνει τον λόφο και το, επί της κορυφής του μνήμα του Ζήθου, το οποίο παρέκαμψε ο Παρθενοπαίος για να προταχθεί προ των πυλών της Καδμείας, των λεγόμενων Βορραΐων ή Ωγύγιων Πυλών, οι οποίες στα έργα όλων των Τραγικών συνδέονται με το λόφο του Αμφείου.<br /><br />Αυτόν λοιπόν τον φυσικό λόφο ερεύνησε στις αρχές του 20ού αι. ο Αντώνιος Κεραμόπουλλος, βεβαιώνοντας έτσι την μαρτυρία του Παυσανία 9,17,4: «Ζήθω δε και Αμφίονι εν κοινώ Γης χώμα έστιν ου μέγα». Με αυτόν τον τρόπο, ο περιηγητής του 2ου αι. μ.Χ. αφ' ενός διέσωσε την παράδοση ότι οι Θηβαίοι Διόσκουροι ετάφησαν σε κοινό μνήμα, αφ' ετέρου περιέγραψε ως αυτόπτης τον Τύμβο του κοινού μνήματος ως «Γης χώμα ου μέγα».<br /><br />Παρ' όλο όμως που ο Κεραμόπουλλος επι βεβαίωσε με την έρευνα του το μικρό ύψος του Τύμβου στην κορυφή του λόφου (3 μέτρα περίπου σε σχέση με τον λόφο, που έχει ύψος περίπου 35 μέτρα), δεν κατάφερε να εντοπίσει τον κοινό τάφο των Διοσκούρων, τον οποίο αποκαλύψαμε εμείς με τη συστηματική μας έρευνα κατά την περίοδο 1970-1973!<br /><br />Έτσι, η «μυθολογική» παράδοση ενός σημα ντικού και σεπτού μνημείου του προϊστορικού πολιτισμού της Ελλάδος, αποδείκτηκε πέρα για πέρα ακριβής!<br /><br /><a href="http://4.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi8NWBk-8I/AAAAAAAAARw/cAtscjk1zPM/s1600-h/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A33.JPG" style="color: #ff3500; text-decoration: none;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi8NWBk-8I/AAAAAAAAARw/cAtscjk1zPM/s320/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A33.JPG" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px; position: relative;" /></a><br /><br />Αλλά η έρευνα μας δεν σταμάτησε εδώ. Ο Τύμβος που κάλυψε τον κοινό τάφο του Ζήθου και του Αμφίονος, αποδείκτηκε ότι δεν ήταν απλό χώμα, αλλά κατασκευή σχήματος κόλου ρου κώνου με πλίνθους, στο βόρειο τμήμα της οποίας είχε γίνει ο μεγάλος -ασφαλώς κοινός-κιβωτιόσχημος τάφος των δύο ηρώων. Μια μνημειώδης δηλαδή ταφική εγκατάσταση με πελώρια καλυπτήρια πλάκα και διπλή πόρτα στη βόρεια στενή πλευρά της!<br /><br />Στον συλημένο τάφο βρέθηκαν διαταραγμέ να σκελετικά λείψανα και τρία χρυσά κοσμή ματα κρινοπαπύρων ύψους 0,033 μ. (33 χιλιοστών), με διπλή αντιθετική σπείρα στη βάση των ανθήρων και στέλεχος που κατέληγε σε θηλειά ανάρτησης. Ασφαλώς, υπήρχαν πολύ περισσότερα μέλη, ενός ή πιθανότατα δύο περιδεραίων, τα οποία αναδείκνυαν το βασιλι κό και ιερατικό αξίωμα των δύο πριγκίπων. (Κάτι ανάλογο αποτελούν και τα άνθη του κρί νου-παπύρου, τα οποία φέρει και ο πρίγκηψ της «αχαϊκής» Κνωσού στην περίφημη τοιχο γραφία Ο πρίγκηπας με τα κρίνα, που αναδει κνύουν, κατά γενική παραδοχή, το ιερατικό του αξίωμα...)<br /><br />Τα χρυσά κοσμήματα, τα ωραιότερα του ελληνικού χώρου και τα ευρήματα του τάφου (σαλτσιέρα, σκύφος) χρονολογούν την κατα σκευή του τάφου και του Τύμβου που τον καλύπτει, κατά τους Πρωτοελλαδικούς II χρόνους, δηλαδή στην περίοδο 2700-2400 π.Χ.!<br /><br />Παρά τις ενστάσεις και την προσπάθεια δια φόρων μελετητών να καταβιβαστεί η χρονο λογία και των χρυσών κοσμημάτων και του Τύμβου στην επόμενη Μεσοελλαδική Περίοδο (2000-1700 π.Χ.), η δική μας χρονολόγηση γίνεται σήμερα γενικώς δεκτή και αποτελεί αφετηρία για τη χρονολόγηση και τη χωρική διακίνηση του σχήματος του τύμβου στον ελληνικό, αλλά και στον ευρωπαϊκό χώρο!<br /><br />Εν συντομία, ο ηγεμονικός επιτάφιος Τύμβος του Αμφείου δεν αποτελεί δείγμα και εξέλιξη του γνωστού ταφικού Τύμβου τύπου Kurgan, που συναντάται στην Κεντρική Ευρώπη, την Ευρασιατική Ζώνη και τη Νότια Βαλκανική (Αλβανία). Οι τύμβοι Kurgan είναι ταφικά μνημεία πολλαπλών ταφών (multiple burials) και τα κτερίσματα τους διαφέρουν από εκείνα του Αμφείου και των άλλων τύμβων του ελλαδικού χώρου, στους οποίους βρίσκο νται ταφικοί πίθοι, χάλκινα αντικείμενα και κεραμεική τυπικά ελλαδική-μεσογειακή και όχι «ευρωπαϊκή». Αυτό αναιρεί την προσπάθεια να συνδεθούν οι ελλαδικοί τύμβοι με τους φορείς του τύμβου Kurgan και τους υποτιθέ μενους ΙνδοευρωπαΙους που τότε, δήθεν, για πρώτη φορά (ΠΕII / ΠΕ III περίοδο, 2200-2000 π.Χ.) εισέρχονται στο ελληνικό έδαφος... Ωστόσο, ούτε η αρχαιολογική, ούτε η γλωσσο λογική εικόνα του ελληνικού χώρου στηρίζουν τέτοιες θεωρίες, όπως θα δούμε και παρακάτω.<br /><br />Ο Τύμβος είναι γηγενές επιτάφιο σχήμα και Σήμα, που εξελίσσεται από τους μικρούς τύμ βους των Νεολιθικών Χρόνων και λαμβάνει μνημειώδεις διαστάσεις και μνημειώδη μορφή από τη Μέση Εποχή του Χαλκού, ανάλογη προς ίο αξίωμα του ηγεμόνος-νεκρού. Αυτός ο τελευταίος απαθανατίζεται στη μνήμη του έθνους και με το επιτάφιο τυμβοειδές έξαρμα, το οποίο ο Όμηρος χαρακτηρίζει ως «τηλαυ γές Σήμα», συμβατά προς τη φύση του Τύμβου ως αναμνηστικού της αίγλης του νεκρού ηγεμόνα.<br /><br /><a href="http://2.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi8NkNBzOI/AAAAAAAAAR4/2IDS_ZsBEAY/s1600-h/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A34.JPG" style="color: #ff3500; text-decoration: none;"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi8NkNBzOI/AAAAAAAAAR4/2IDS_ZsBEAY/s320/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A34.JPG" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px; position: relative;" /></a><br /><br /><br />Ο ΘΡΥΛΙΚΟΣ ΤΥΜΒΟΣ<br /><br /><br />Η έρευνα μας όμως δεν σταμάτησε εδώ. Ο Τύμβος στην κορυφή του λόφου βρισκόταν στην απόληξη ενός τμήματος του λόφου, το οποίο είχε κολουροκωνικό σχήμα (κώνος με δύο επίπεδες επιφάνειες, πάνω και κάτω) και ύψος περίπου 4 μ.από τη μία επιφάνεια στην άλλη.<br /><br />Στη βάση αυτού του τμήματος του λόφου διακρινόταν καθαρά μια περιμετρική ζώνη, ένας Περίδρομος, τον οποίο προσπάθησε να ερμηνεύσει ο Κεραμόπουλλος. Ασφαλώς, ο ίδιος -ορθώς βέβαια!- θεώρησε ότι ήταν τεχνητός και όχι φυσικός.<br /><br />Υπέθεσε, λοιπόν, ότι ο Περίδρομος αυτός ήταν μία «πομπική οδός τελετουργιών». Τέτοιες τελετουργίες υπαινισσόταν ο χρησμός του Βάκίδος, ενός μάντη από την Αρκαδία των αρχαϊκών χρόνων. Σύμφωνα με τον χρησμό αυτό, οι Θηβαίοι έπρεπε να φυλάνε το ταφικό μνημείο από τους κατοίκους της Τιθορέας, οι οποίοι, όταν ο Ήλιος βρισκόταν στον αστερι σμό του Ταύρου (Μάιος), επιχειρούσαν να υπο κλέψουν χώμα από το Αμφείον και να το μετα φέρουν στην πατρίδα τους. Το χώμα αυτό το μετέφεραν στο μνήμα του φώκου, ο οποίος υπήρξε σύζυγος της Αντιόπης, μητέρας των Λιοσκούρων της Θήβας.<br /><br />Ο Παυσανίας χρησιμοποίησε το ρήμα «υφαι ρείσθαι» για να περιγράψει την ενέργεια των κατοίκων της Τιθορέας: « ΥφαφεΙσθαι δ' εθέ λουσιν απ' αυτού της γης οι Τιθορέαν την εν τη Φωκίδι έχοντες».<br /><br />Ο Κεραμόπουλλος προβληματίστηκε για την τυχόν πραγματολογική σημασία του όρου και διερωτήθηκε αν αυτό αφορούσε σε εσωτερι κή διαμόρφωση του λόφου. Παρ' όλα αυτά, έκανε το λάθος να χαρακτηρίσει ως βυζαντινά υδραγωγεία κάποιες από τις σήραγγες του λόφου, οι οποίες φάνηκαν όταν πέρασε από εκεί ο αμαξιτός δρόμος Αθηνών-Λαμίας...<br /><br />" Τελικά, αποδείξαμε με την έρευνα μας ότι το «υφαιρείσθαι» του Παυσανία απέδιδε τη μία από τις δύο παραμέτρους της πυραμίδος του Αμφείου, δηλαδή τις εσωτερικές του σήραγγες!<br /><br />" Η άλλη παράμετρος είναι η ίδια η βαθμι δωτή διαμόρφωση του λόφου, με τέτοια λάξευση, ώστε να πάρει το τρίβαθμο σχήμα, στην κορυφή του οποίου χτίστηκε ο Τύμβος και ο κοινός τάφος Ζήθου και Αμφίονος, που έδωσε και το όνομα του στο λόφο, «Αμφείον» ή «Άμφιον». (βλ. Ξενοφώντος Ελληνικά, 5,48: «και αγαγόντες επί το Αμφείον θέσθαι εκέλευ ον τα όπλα», Αρριανού 1,8,6,7 και Πλουτάρχου Περί του Ιωκράτου δαιμονίου, 4: « Ο δε Αρχ'ιας καλέσας τον Θεόκριτον και τω Λυσανορίδα προσαγαγών ιδία λαλεί πολύν χρόνον εκνεύσας της οδού μικρόν υπό το Αμφιον»).<br /><br />Η ανακάλυψη του πυραμιδοειδούς σχήμα τος του λόφου ξεκίνησε από την διαπίστωση ότι μερικά μέτρα χαμηλότερα από τον Περίδρομο, στη βάση του άνω κώνου του λόφου, υπήρχε και δεύτερος παρόμοιος διά δρομος/περίδρομος, ο οποίος είχε κατακαλυ φθε'ι από παχύτατες επιχώσεις, δένδρα και θάμνους, που τον κατέστησαν αφανή. Η απο κάλυψη του περιδρόμου αυτού φανέρωσε και έναν ακόμη κόλουρο κώνο, ενώ, κατά την ανα σκαφή μας, φάνηκε και η αρχή ενός τρίτου ακόμα. Ο τελευταίος όμως, είναι ουσιαστικά καταχωσμένος, εκτός από την ανατολική του πλευρά, όπου υπήρχε η κοίτη του Χρυσορρόα. Ακόμη ανατολικότερα δε, υπήρχε η Αγορά της πόλεως των ιστορικών, όχι όμως των ρωμαϊ κών, χρόνων, το τελείωμα της οποίας όριζε το αρχαίο θέατρο.<br /><br />Οι κώνοι του λόφου μετρήθηκαν ως εξής (τεκμαρτό ύψος):<br /><br />* ο Τύμβος 2,20 μ.<br /><br />* ο πρώτος κώνος 4,40 μ.<br /><br />* ο δεύτερος κώνος 8,80<br /><br />* ο τρίτος κώνος 17,60 μ.<br /><br />ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ καταπληκτικές σήραγγες του λόφου<br /><br /><a href="http://4.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi8N5eGTRI/AAAAAAAAASA/abnMe5IzqEg/s1600-h/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A35.JPG" style="color: #ff3500; text-decoration: none;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi8N5eGTRI/AAAAAAAAASA/abnMe5IzqEg/s320/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A35.JPG" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px; position: relative;" /></a><br /><br />Ο λόφος του Αμφείου έχει σύσταση ψαμμολι θική και λαξεύεται σχετικά εύκολα, η επιφά νεια του όμως υφίσταται αποσάθρωση από τις καιρικές συνθήκες. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για το εσωτερικό του, όπου οι σήραγγες διατη ρήθηκαν άριστα σε βάθος πάνω από 20 μ. Η κύρια πρόσβαση στο εσωτερικό του λόφου γίνεται από κατακόρυφο φρέαρ, διαμέτρου ενός μέτρου περίπου, το οποίο αποκαλύφθηκε στην περίμετρο του πλίνθινου τύμβου, βορεί ως του μεγάλου τάφου της κορυφής του λόφου.<br /><br />Ένα δεύτερο φρέαρ στη δυτική πλαγιά, ελαφρώς λοξό, εξυπηρετούσε τον εξαερισμό και το φωτισμό του εσωτερικού χώρου, όπως συμβαίνει και στα υπόγεια αιγυπτιακά μνη μεία.<br /><br />Οι σήραγγες στο εσωτερικό του Αμφείου είναι έργο επιμελές και περίτεχνο. Από το κεντρικό φρέαρ οδηγούμαστε, ανατολικά μεν, σε μια τριφυλλόσχημη εγκοπή του βράχου, δυτικά δε, σε μια λαξευτή κλίμακα, που κατε βάζει το επίπεδο των σηράγγων. Οι σήραγγες αυτές διατρέχουν όλο το εσωτερικό του λόφου σε ευθύγραμμα τμήματα, τα οποία με ορθές γωνίες σχηματίζουν μία μαιανδροειδή σχάρα σε όλο το εσωτερικό του λόφου! Το ύψος των σηράγγων είναι 5 μέτρα και το πλά τος 1,80 μ., ενώ η οροφή τους είναι καμαρωτή!<br /><br />Σε ακανόνιστα διαστήματα, αμφίπλευρα, έχουν ανοιχτεί στο βράχο κόγχες ύψους 2,5 μ., καμαρωτές επάνω, το μεγαλύτερο ύψος των οποίων έχει κλειστεί από κομμάτια του βράχου.<br /><br />Η διαδρομή μας στο εσωτερικό του λόφου ήταν μία συναρπαστική μεταφορά στον κόσμο του θρύλου. Τα είκοσι μέτρα βάθος του κατα κόρυφου φρέατος μας έφερναν καθημερινά με ένα πρόχειρο ανυψωτικό μηχανισμό στα έγκατα του Αμφείου και στις περίτεχνες σήραγγες του, τις οποίες διατρέχαμε με επι φύλαξη και δέος, δεμένοι με σκοινιά για να μην χαθούμε στους ανεξερεύνητους δαιδά λους του!<br /><br />Την επιστημονική αναζήτηση κέντριζε η ανθρώπινη περιέργεια, ο θαυμασμός για τις εκπληκτικές κατασκευές και η συγκίνηση μας, η οποία υπήρξε τόσο βαθιά, όσο και το βάθος των φρεάτων και των σηράγγων που μας έφερναν στον μυστηριώδη κόσμο των Νεκρών, προσπαθώντας να ανακαλύψουμε τις αιώνιες κατοικίες τους!<br /><br />Αλλά δυστυχώς δεν μας άφησαν! Ούτε καν προλάβαμε να διατρέξουμε όλες τις υπόγειες σήραγγες, να τις σχεδιάσουμε και να τις φωτο γραφίσουμε...<br /><br />Ωστόσο, το βίωμα μας, αν και σύντομο, είναι πάντοτε συγκλονιστικό και μαγικό" το εσωτε ρικό του Αμφείου είναι το εκπληκτικότερο υπόγειο μνημείο της Ελλάδος που πρέπει να ερευνηθεί και να δοθεί στο κοινό! Και αυτό είναι πολύ εύκολο από τις πλάγιες εξόδους των σηράγγων του, οι οποίες βρίσκονται δίπλα στους σημερινούς δρόμους! Το θρυλικό και το μαγικό έχουν πάρει τη μνημειακή τους υπό σταση στο εσωτερικό του Αμφείου και η απο κάλυψη των υπόγειων τάφων του είναι η δικαίωση της Παράδοσης μας και των δικών μας -ατελέσφορων, δυστυχώς- προσπαθειών και ερευνών.<br /><br />===================================================================================<br /><br />ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ<br /><br /><a href="http://3.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi6n8dNXgI/AAAAAAAAAQ4/FSneRU_lRYI/s1600-h/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A36.JPG" style="color: #ff3500; text-decoration: none;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi6n8dNXgI/AAAAAAAAAQ4/FSneRU_lRYI/s320/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A36.JPG" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px; position: relative;" /></a><br /><br />Για τις υπόλοιπες πυραμίδες του ελλαδικού χώρου οι ενδείξεις είναι ατελέστατες. Στο αξιό λογο βιβλίο του συγγραφέα και ερευνητή Χρήστου Λάζου, Πυραμίδες στην Ελλάδα, εκδό σεις Αίολος, καταγράφονται επτά πυραμίδες:<br /><br />1. Η πυραμίδα του Ελληνικού<br /><br />2. Η πυραμίδα του Λιγουριού<br /><br />3. Η πυραμίδα της Δαλαμανάρας στην Αργολίδα<br /><br />4. Η πυραμίδα της Κάμπιας, στην Νέα Επίδαυρο Αργολίδας<br /><br />5. Η πυραμίδα της Σικυώνας<br /><br />6. Η πυραμίδα της Νεάπολης στην Λακωνία (Βιγλάφια)<br /><br />7. Η πυραμίδα του Αμφείου στην Θήβα<br /><br />Ο συγγραφέας περιγράφει συνοπτικά την οικτρή κατάσταση των περισσοτέρων από τα μνημεία αυτά στο άρθρο του «Έχουμε πυραμί δες στην Ελλάδα!» στο περιοδικό Focus, vo 35, Ιανουάριος 2003, σελ. 98: «Η πυραμίδα του Ελληνικού είναι η καλύτερα διατηρημένη, με ύφος τοιχοποιίας περίπου εννέα δόμων (6-7 μέτρα).<br /><br />Ισοπεδωμένη είναι εκείνη στο Λιγουριό, από την οποία σώζονται ελάχιστοι δόμοι, ειδικά προς την κατωφέρεια. Η πυραμίδα της Κάμπιας σώζεται σε ελάχιστα ερείπια, κυρίως η πρόσθια πλευρά με την είσοδο και την πυραμιδοειδή γωνία της. Οι πυραμίδες της Δαλαμανάρας, της Σικυώνας κι εκείνη στα Βιγλάφια καταστράφηκαν ολοσχερώς, με τη διαφορά ότι από την τελευταία σώζεται μόνο η τάφρος που την περιέβαλλε. Τέλος, η κλιμακωτή πυραμίδα του Αμφείου, στη Θήβα, έχει υποστεί τόσες επεμβάσεις και καταστροφές, που είναι δύσκολο να διακρίνεις τη μορφή της».<br /><br />Για την τελευταία περίπτωση, ο συγγραφέας αναφέρεται προφανώς στην εγκατάσταση ενός συστήματος προσκόπων πάνω στην πυραμίδα με άδεια της Πολιτείας, αν και είχε ήδη ανακαλυ φθεί και ο τάφος των Θηβαίων Διοσκούρων και η βαθμιδωτή διαμόρφωση του λόφου.<br /><br />Εξ άλλου ο λόφος εν τω μεταξύ έγινε άλσος και φυτεύτηκε με πεύκα, οι ρίζες των οποίων προκαλούν φθορές στην επιφάνεια του μνημεί ου. Ανάμεσα στα πεύκα, ο ανασκαφέας καθάρισε μια στενή ζώνη για να ανακαλύψει τη βαθμιδωτή διαμόρφωση του λόφου σε πυραμιδικό μνημείο. Διακρίνονται, από τα κάτω προς τα πάνω, οι βαθμίδες 1,2,3 και τα δύο ενδιάμεσα διαζώματα, ενώ στην κορυφή του λόφου υψώνεται ο -αθέατος στη φωτογραφία- «τύμβος» με τον κοινό τάφο του Ζήθου και του Αμφίονος.<br /><br />Βαθμιδωτή μορφή έχει μέχρι τώρα μόνο η πυραμίδα του Αμφείου, ενώ οι υπόλοιπες φαίνο νται να ανήκουν στον τύπο της κανονικής τετράπλευρης πυραμίδος, με λείες επιφάνειες και κατασκευή από δόμους, επιμελέστερης ή υποτυπώδους λάξευσης. Η πυραμίδα του Ελληνικού έχει ανάμεσα στους μεγάλους δόμους της και μικρότερους λίθους, μια τεχνική γνωστή στα προϊστορικά κτίσματα της Ελλάδος, όχι μόνο στα κυκλώπεια τείχη, αλλά και σε αρχαιότερα κτί σματα και κατασκευές, όπως τα πρωτοελλαδικά «αναχώματα» της Κωπαίδας.<br /><br />Ο U Irich Karstedt στη μελέτη του (Per Kopaissee im Altertum und die «i minyschen» Kanale, Arch. Anzeiger, 1937, σελ. 1 κε) είχε υπο γραμμίσει ότι η τοιχοποιία των προϊστορικών κατασκευών δεν αποτελεί επ'ουδενί τεκμήριο ακριβούς χρονολόγησης τους. Άλλοι ερευνητές δε, έχουν τονίσει ότι, από τους αρχαίους τοίχους, εκείνοι που ξεχωρίζουν για την κατασκευαστική τους ιδιαιτερότητα είναι οι τοίχοι των κτισμάτων (ναϊκών κυρίως) των γεωμετρικών χρόνων, που διακρίνονται με την «μικρολιθική» τους δόμηση (steinekeinigkeit). Συνεπώς, η χρονολόγηση των πυραμίδων με μόνο κριτήριο την δόμηση τους είναι παρακινδυνευμένη και μάταιη.<br /><br />Μόνο η ανασκαφική έρευνα και η εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων χρονολόγησης μπορεί να ορίσει τον χρονολογικό ορίζοντα κατασκευής των ιδιότυπων αυτών μνημείων, διατηρώντας την προσδοκία να αυξηθούν αριθμητικά με την πρόοδο της έρευνας. Ωστόσο, παρά την πιθανή επιβίωση ενός αρχικού σχήματος, είναι φανερό ότι οι πυραμίδες της Ελλάδος (αλλά και της Αιγύπτου) εκφράζουν τον πολιτισμό και την πρα κτική μιας εποχής, ενός πολιτισμικού κύκλου που τις «ανακάλυψε», τις δόμησε και τις χρησι μοποίησε για τις δικές του ανάγκες και τη δική του βιοθεωρία ή κοσμοθεωρία, γεγονός βασικό για την ερμηνεία και την χρονολόγηση τους. Η τελική χρήση και αποστολή των περισσοτέρων ε'ιναι σχεδόν φανερή. Για τον Παυσανία η πυρα μίδα του Ελληνικού ήταν ταφικό πολυάνδριο.<br /><br />Όπως γράφει ο Χρ. Λάζος (όπως παραπάνω, σελ. 9<img src="http://e.img.pathfinder.gr/101.png" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px;" />: «Ο Παυσανίας αποκαλούσε τις πυραμί δες πολυάνδρια (του Ελληνικού και της Δαλαμανάρας), εννοώντας τα ταφικά μνημεία πολλών ατόμων και όχι ενός. Τα πολυάνδρια όμως ήταν μικρά οχυρά που φιλοξενούσαν περιορισμένο αριθμό στρατιωτών. Ο Αρβανιτόπουλος υποστηρίζει ότι αυτή του Ελληνικού ήταν έμβλημα τάφου και πως κάτω από τον λόφο υπάρχει πιθανότητα να βρίσκεται ο τάφος κάποιου σημαίνοντος προσώπου. Ως πολυάνδρια-οχυρά θεωρούν τις πυραμίδες του Ελληνικού οι Lord, Wiegand, Fracchia -ο τελευταίος πιστεύει ότι ήταν αμυντικοί πύργοι κάποι ων αγροικιών-ενώ οι Leake, Ross, Vischermi Clark συμφωνούν με τον Παυσανία, ότι δηλαδή ήταν ταφικά μνημεία. Εντούτοις, δεν βρέθηκαν οστά στις πυραμίδες... Πιθανότερη ή εξ Ίσου πιθανή είναι η άποψη που θεωρεί τα κτίσματα φρυκτωρίες, σταθμούς αναμετάδοσης φωτει νών μηνυμάτων με την μέθοδο της πυρσείας, το οποίο υποστηρίζουν οι Cirtius, Donaldson, Τσούντας και Manatt. Τέλος, η ομάδα της Ακαδημίας Αθηνών υποστηρίζει την πολύ προω θημένη άποψη ότι πιθανό να ήταν αστρονομικά παρατηρητήρια).<br /><br />Είναι φανερό ότι πρόκειται για πλήρη σύγχυ ση! Ο Χρ. Λάζος γράφει ότι η πυραμίδα στα Βιγλάφια της Λακωνίας «είχε γίνει έμμονη ιδέα για μένα και προσπάθησα να την εντοπίσω δέκα φορές. Τελικά την βρήκα το 1995. Το μόνο που διασώζεται από αυτή είναι η τάφρος που την περιέβαλλε». Κανείς όμως δεν μας εξήγησε τι εξυπηρετεί μία τάφρος γύρω από μία πυραμί δα, για την οποία ο Λάζος προτείνει «διαφορετική αρχιτεκτονική» και επισημαίνει: «βρίσκεται πάνω σε ορθογώνια βάση, περιβάλλεται από μία πλατιά τάφρο και οι δόμοι της πρέπει να ήταν ορθογώνιοι λίθοι, όπως διακρίνουμε στους διάφορους λίθους που προέρχονται απ' αυτή κι έχουν χρησιμοποιηθεί στα γύρω μαντριά» (όπως παραπάνω, σελ. 9<img src="http://e.img.pathfinder.gr/101.png" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px;" />.<br /><br />Ο Παυσανίας, ως γνωστόν, θεωρούσε την πυρα μίδα αυτή τάφο του Κινάδωνος, πλοιάρχου του Μενέλαου. Για την πλατιά τάφρο που περιβάλλει την πυραμίδα των Βιγλαφίων και την πιθα νή αποκατάσταση της αρχικής της μορφής θα συγγράψουμε ειδική μελέτη. Είναι φανερό βεβαίως ότι κάθε μνημείο απαιτεί τη δική του έρευνα και ερμηνεία και ασφαλώς την ακριβή χρονολόγηση του.<br /><br />Έτσι μόνο θα αποδειχτεί η πιθανή διαχρονία τους, η πιθανή επιβίωση του σχήματος και του όποιου αρχικώς προορισμού του ή η ένταξη όλων σε ένα πολιτισμικό και κατ' επέκτασιν χρονολογικό ορίζοντα, που για μας είναι η πιθανότερη εκδοχή. Θεωρούμε δε ένα τέτοιο ορίζοντα, την πρώιμη και μέση εποχή του χαλ κού, την περίοδο του μινυακού πολιτισμού της Ελλάδος, τη χιλιετία της άνθησης του πολιτι σμού των Μινυών στην Ελλάδα και πέρα από αυτή (2700-1700 π.Χ.). Αυτό το κράτος, ο πολιτι σμός αυτός έχει, για μας, εφεύρει και προωθήσει το πυραμιδικό σχήμα όχι μόνο στον ελλαδικό, αλλά και τον ευρύτερο χώρο.<br /><br />Ποιος είναι όμως ο σκοπός, ποια η αφετηρία και η λειτουργία των κτισμάτων αυτών; Το Αμφείον υπήρξε σαφώς ταφικό μνημείο. Στην κορυφή του ιδρύθηκε ο τάφος των Ηγεμόνων, των Διόσκουρων της Θήβας, Ζήθου και Αμφίονος. Ο τάφος αυτός πιθανότατα να υπήρξε και κέντρο λατρείας των ηρώων, των ιδρυ τών της πόλεως της Θήβας. Στο ανερεύνητο δυστυχώς, εσωτερικό του λόφου τεκμαίρονται βασίμως άλλοι τάφοι. Εκεί παραπέμπει και η αναφορά του Παυσανία για απόπειρες τυμβω ρύχων στο εσωτερικό του λόφου («υφαιρείσθαι»), και ο ταφικός περίβολος του λόφου-μνημείου, καθώς και οι πυρές των Νιοβιδών παρά τον λόφον.<br /><br />Άρα, ο λόφος και η πυραμίδα του λειτούργη σαν ως χώροι ταφής όχι μόνο των ηγεμόνων Διοσκούρων της Θήβας, αλλά και των οικογενειών τους, λειτούργησαν δηλαδή ως «πολυάνδριον» και συγχρόνως ως χώρος ηρωολατρείας μέχρι τους όψιμους χρόνους της αρχαιότητας! Από την άποψη αυτή, το πυραμιδικό σχήμα δεν ήταν μόνο χρηστικό που ιεραρχούσε τους τάφους κατά το αξίωμα των Νεκρών, αλλά εξέφραζε και την ιερότητα της αιώνιας κατοικίας των Ηγεμόνων, των Ηρώων.<br /><br />===============================================================================<br /><br />Η πυραμίδα του Αμφείου, βαθμιδωτή εξω τερικά και κατασκαφής εσωτερικά, είναι το σημαντικότερο, μετά την Λακεδαίμονα, μνη μείο του μινυακού μας πολιτισμού.<br /><br />Δυστυχώς, το περίτεχνο αυτό πλέγμα δεν ερευνήθηκε, διότι ο υπογράφων ανασκαφέας μετατέθηκε από την έδρα του το έτος 1973...<br /><br />Υπογραμμίζουμε για άλλη μία φορά το μνημειώδες της κατασκευής, την περίπλοκη διαδρομή των σηράγγων, την άριστη διατήρηση των λαξεύσεων... Ασφαλώς, το εσωτερικό του Αμφείου εξυπηρέτησε μίαταφική οικονομία και πρακτική, την οποία ενισχύει η ομοιότητα του με τα αιγυπτιακά ταφικά μνημεία του Αρχαίου και του Μέσου Βασιλείου, στα οποία επίσης υπάρχουν σήραγγες, κλίμακες και κόγχες, όπως στο Αμφείο. Η δε περίτεχνη διαδρο μή των σηράγγων ερμηνεύεται ορθώς ως τέχνασμα παραπλάνησης των τυμβωρύχων!<br /><br />Αυτό το πλέγμα των σηράγγων στο εσωτε ρικό του Αμφείου, το οποίο ασφαλώς ήταν γνωστό στην Αρχαιότητα, σχολίασε -εν αγνοία ίου, πιθανότατα- ο Παυσανίας, με την παρατή ρηση «υφαφείσθαι δ' εθέλουσι απ' αυτού της γης οι Τιθορέαν την εν τη Φωκίδι έχοντες», υπαινισσόμενος, προφανώς, δράση τυμβωρύ χων στο εσωτερικό του μνημείου.<br /><br />Παρ' ότι η έρευνα του Αμφείου έμεινε ημιτε λής και το φρέαρ κλείστηκε με τσιμέντο<img src="http://e.img.pathfinder.gr/103.png" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px;" />μετά την απομάκρυνση του υπογράφοντος ανασκαφέα, τα ευρήματα και τα στοιχεία της έρευνας του υπήρξαν αρκετά για να τεκμηριώ σουν την ερμηνεία του ως ταφικού βαθμιδω τού μνημείου της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (2600-2400 π.Χ. δηλαδή αρχαιότερου από την Μεγάλη Πυραμίδα!)!<br /><br /><a href="http://4.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi6ny0-RCI/AAAAAAAAARA/dUQ5vboIBX8/s1600-h/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A37.JPG" style="color: #ff3500; text-decoration: none;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi6ny0-RCI/AAAAAAAAARA/dUQ5vboIBX8/s320/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A37.JPG" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px; position: relative;" /></a><br /><br />ΟΙ ΘΡΥΛΙΚΟΙ ΜΙΝΥΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΙΣΤΕΥΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΤΟΡΘΩΜΑΤΑ ΤΟΥΣ.<br /><br />Το Αμφείο λοιπόν, μας έθετε αναγκαστικά σε ένα σημαντικό προβληματισμό: Υπήρξε όντως ένας άλλος σημαντικός πολιτισμός στην Ελλάδα πριν από τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό και, αν ναι, ποια ήταν η αφετηρία, η διάρκεια και τα χαρακτηριστικά του; Η έρευνα του Αμφείου οδήγησε τον ανασκαφέα του στην επανεκτίμη ση της χρονολόγησης του κολοσσιαίου απο στραγγιστικού έργου της Κωπαΐδος, το οποίο η Παράδοση είχε συνδέσει με τους Μινύες του Βοιωτικού Ορχομενού. Ο Ορχομενός αναφέ ρεται στον Όμηρο ήδη ως Μινύειος, ενώ αργό τερα ο Πίνδαρος επανέλαβε τη σύνδεση του με τους Μινύες στην έκφραση: «Παλαιφάτων Μινυών επίσκοποι».<br /><br />Οι ανασκαφές που διενέργησα, τόσο στα αναχώματα των αποστραγγιστικών διωρύγων της κωπαϊδικής λεκάνης, όσο και στο εσωτερι κό της «μεγάλης καταβόθρας»,, δηλαδή της κύριας απαγωγού αρτηρίας των υδάτων της κωπαϊδικής λίμνης προς την Λάρυμνα μέσω ενός τεχνητού τούνελ μήκους 2,5 χιλιομέτρων, με τον καθηγητή S. Lauffer του Πανεπιστημίου του Μονάχου, βεβαίωσαν ότι το τεράστιο αποστραγγιστικό έργο είχε ολο κληρωθεί και λειτουργήσει στα μέσα της τρί της χιλιετίας π.Χ.<br /><br />Αυτό ήταν ακόμη μία ένδειξη ότι όντως πριν από τη μυκηναϊκή εποχή, ο ελλαδικός χώρος γνώρισε ένα υψηλό τεχνολογικό πολιτισμό, ο οποίος με τη σειρά του προϋπέθετε ανάλογη διοικητική οργάνωση. Αυτά τα στοιχεία όμως υπήρξαν πολύ ενοχλητικά για τους μελετητές εκείνους, που προήγαγαν.την θεωρία ότι οι Μυκηναίοι ίδρυσαν τον αρχαιότερο πολιτισμό στον ελληνικό χώρο και τα αντιμετώπισαν με επιφύλαξη ή και με περιφρονητική αδιαφορία, χωρίς όμως να μπορούν να τα ακυρώσουν, αφού αυτά στηρίζονται σε αρχαιολογικά δεδομένα!<br /><br />Κτίρια «ανακτορικού» χαρακτήρα της πρώι μης εποχής του χαλκού, δηλαδή της τρίτης χιλιετίας π.Χ., αποκαλύπτονταν στον ελλαδικό χώρο, στη Θήβα (αψιδωτό κτίριο) στη Λέρνα (οικία των Κεράμων), στα Ακκοβίτικα της Μεσσηνίας... Τελευταία μάλιστα, αποκαλύ φθηκαν στη Θήβα, την «έδρα» του Αμφείου, ανακτορικό κτίσμα και λείψανο τείχους της Καδμείας, καθώς και μέγας «τύμβος» από πλίνθους-τούβλα. Όλα τα παραπάνω χρονολο γούνται στους πρωτοελλαδικούς χρόνους, άρα πρόκειται για ευρύματα σύγχρονα της πυραμί δας του Αμφείου. Το συμπέρασμα είναι αυτο νόητο: η Ελλάδα γνώρισε πριν από τον μυκη ναϊκό και έναν εξ' ίσου ακμαίο και, πιστεύω, ακμαιότερο πολιτισμό, η διάρκεια του οποίου κάλυπτε την τρίτη και τις αρχές της δεύτερης χιλιετίας π.Χ, ουσιαστικά μια ολόκληρη χιλιε τία (2700 έως 1700 π.Χ.)!<br /><br />Ο πολιτισμός αυτός διέθετε και διοικητική ανακτορική οργάνωση και μνημειώδη ταφική αρχιτεκτονική και υψηλή τεχνολογία, υδραυλι κή και όχι μόνον! Ιδιαίτερα λαμπρή δε, υπήρξε κατά την περίοδο αυτή η μεταλλουργική τεχνολογία, όπως έδειξαν οι δικές μας ανα σκαφές στα Αγιωργίτικα και το Στενό της Τεγέας, δύο χώρους που αυτή τη στιγμή εκπροσωπούν τη σημαντικότερη και αρχαιότε ρη μεταλλουργία, όχι μόνο στον ελληνικό, αλλά και σε όλο το μεσογειακό και τον ευρω παϊκό χώρο!<br /><br />Εμείς χαρακτηρίσαμε αυτόν τον πολιτισμό «Μινυακό» και την περίοδο της χρονικής του ανάπτυξης «Μινυακή περίοδο» του προϊστορι κού πολιτισμού της Ελλάδος, η οποία καλύπτει την χιλιετία 2700-1700 π.Χ. Μέσα στη χιλιετία αυτή περιλαμβάνεται και η λεγόμενη Πρωτοελλαδική Εποχή (2700 έως 2100 π.Χ.) και οι δύο πρώτες υποδιαιρέσεις της λεγόμε νης Μεσοελλαδικής εποχής (ΜΕ Ι και ΜΕ II), αφού ουσιαστικά η τρίτη βαθμίδα της, η ME III, δεν υπάρχει αρχαιολογικά και «ιστορικά», αλλά βρίσκεται ή μάλλον αποτελεί το μεταίχμιο δύο πολιτιστικών κύκλων: Του μινυακού και του μυκηναϊκού πολιτισμού.<br /><br />Τώρα αξίζει να ερευνήσουμε και να μελετή σουμε τον μινυακό πολιτισμό της χιλιετίας 2700-1700 π.Χ., ως αυθύπαρκτο υψηλό πολιτι στικό κύκλο, σε όλες τις πτυχές και τις εκφάν σεις του.<br /><br />Ακολούθως, θα τον ξεχωρίσουμε τόσο από τον μακρό νεολιθικό πολιτισμό της Ελλάδος (7000 έως 3000 π.Χ.), όσο και από τον ακόλου θο του, τον μυκηναϊκό πολιτισμό (1700/1600 έως 1100 π.Χ.), με το τέλος του οποίου συμπί πτει και το τέλος της λεγόμενης προϊστορίας του ελλαδικού χώρου. Γιατί ο μινυακός πολιτι σμός της Ελλάδος προκύπτει ως το πρότυπο πάνω στο οποίο στηρίχτηκε ο μυκηναϊκός μας πολιτισμός, από άποψη πολιτικής οργάνωσης, μνημειώδους ταφικής αρχιτεκτονικής, τεχνολογίας, λατρείας, αλλά και λογοτεχνικής δημι ουργίας, όπως θα αναπτύξουμε σε άλλα μελε τήματα μας.<br /><br /><a href="http://1.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi6oEpuKzI/AAAAAAAAARI/p9XC_34Qqhk/s1600-h/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A38.JPG" style="color: #ff3500; text-decoration: none;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/Sfi6oEpuKzI/AAAAAAAAARI/p9XC_34Qqhk/s320/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A38.JPG" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px; position: relative;" /></a><br /><br />ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗΣ<br /><br />Η χρονολόγηση της πυραμίδας του Αμφείου στην τρίτη χιλιετία π.Χ. ανεκίνησε πολλά ζητή ματα, αν και οι μελετητές δεν κατέγραψαν την αφετηρία του νέου προβληματισμού που προέ κυψε μετά τις ανακοινώσεις και τις δημοσιεύ σεις μας... Η έρευνα στράφηκε στη χρονολό γηση της γνωστής πυραμίδος στο Ελληνικό της Αργολίδος, η οποία θεωρείτο ελληνιστικών χρόνων, σύμφωνα με τη χρονολόγηση που είχε προτείνει ο Αμερικανός αρχαιολόγος Lord (Hesperia 1938,481-527).<br /><br />Η νέα χρονολόγηση στηρίχτηκε σε νέα ανασκαφική διερεύνηση του μνημείου και σε εφαρμογή της μεθόδου της θερμοφωταύγειας. Οι ερευνητές του μνημείου, οι καθηγητές Θεοχάρης και Λυριτζής, βεβαίωσαν ότι η πυραμίδα του Ελληνικού χρονολογείται στην πρώιμη τρίτη χιλιετία π.Χ. Με την έρευνα αυτή διασφαλίστηκε ο πανάρχαιος χρονολογικός ορίζοντας των πυραμίδων του ελλαδικού χώρου, όπως είχε δείξει η ανασκαφή και η μελέτη της βαθμιδωτής πυραμίδος του Αμφείου Θηβών. Αρα, οι πυραμίδες της Ελλάδος -δύο τουλάχιστον από τις σημαντικό τερες, τόσο του βαθμιδωτού, όσο και του τετράπλευρου σχήματος- δεν είναι κατασκευ ές των ελληνιστικών, αλλά των πρωτοελλαδικών χρόνων! Δεν ήσαν έργα της τρίτης εκατονταετίας αλλά της τρίτης χιλιετίας π.Χ.!<br /><br />Οι ανακαλύψεις και οι διαπιστώσεις αυτές ανέτρεπαν όλα τα καθιερωμένα του καιρού μας, ήταν όμως συμβατές με την αρχαία Παράδοση, την οποία συνήθως χαρακτηρίζουμε «μυθολογική», απλοποιητικά και γενικευτικά. Τη «μυθολογία» των δύο αυτών μνημείων διέσωσε η πολύ μεταγενέστερη περιηγητική «λογοτεχνία» του Παυσανία. Την πυραμίδα και τον τύμβο του Αμφείου η παράδοση των Θηβών, που διασώθηκε μέχρι τον Παυσανία, τη συνέδεε με τον κοινό τάφο των Θηβαίων Διοσκούρων, οι οποίοι στον Όμηρο αναφέρο νται ως οι πρώτοι που έχτισαν τείχος στην Καδμεία (Οδύσσεια, λ 260).<br /><br />«Οι πρώτοι Θήβης έδος έκτισαν επταπύλοιο<br /><br />πύργωσαν τ', επε'ι ου μεν απύργωτον γ' εδύ ναντο<br /><br />ναιέμεν ευρύχωρον Θήβην, κρατερώ περ' εόντε»<br /><br />Πρόσφατα αποκαλύφθηκε και λείψανο του προμηκυναϊκού (κυκλώπειου) αυτού τείχους στην Καδμεία, κοντά στο Αμφείο, και χρονολο γήθηκε στους πρωτοελλαδικούς χρόνους, δηλαδή την ίδια εποχή με τη διαμόρφωση του Αμφείου σε βαθμιδωτή πυραμίδα!<br /><br />Και δεν βρέθηκε μόνο το τείχος εκείνο, το οποίο αναφέρεται στην Οδύσσεια ως το αρχαι ότατο έυρημα της Καδμείας, αλλά και ένα επι πρόσθετο, ανακτορικό, σύγχρονο και παρακεί μενο στο τείχος κτίσμα, ένα πραγματικό citadel house, όπως ανακοινώθηκε από τους αρχαιολόγους της Εφορείας Αρχαιοτήτων Θηβών σε πρόσφατο συνέδριο που οργάνωσε η αρμόδια Εφορεία στη Θήβα!<br /><br />Και ο μεν Παυσανίας και ο Κεραμόπουλλος δεν αντελήφθηκαν τη διαμόρφωση του λόφου του Αμφείου σε βαθμιδωτή πυραμίδα, ο πρώ τος όμως άφησε ένα λεκτικό σχολιασμό και μία αναφορά σε απόπειρες τυμβωρυχίας με την παρατήρηση του, «υφαφείσθαι δ'εθέλου σιν απ' αυτού της γης οι Τιθορέαν την εν τη Φωκ'ιδι έχοντες». Ο δε Κεραμόπουλλος, με την παιδεία και την οξυδέρκεια του διερωτήθηκε: «Εκείνο το "υφαφείσθαι" δεν δύνομαι άλλως να νοήσω ή ως αποβλέπον εις την όλην βάσιν του τύμβου, εις αυτόν δηλαδή τον φυσικό λόφον... ηγνόει ο Παυσανίας ή δεν λέγει ακρι βώς ούτε την εσωτερικήν φύσιν του λόφου ούτε την όλην περί αυτού πιστιν» (Αρχ. Δελτίον 3,1917, σελ. 387-<img src="http://e.img.pathfinder.gr/101.png" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px;" />.<br /><br />Το Αμφείο με την έρευνα του άνοιξε έναν νέο προβληματισμό σχετικά με τη χρήση, την αποστολή και τη χρονολόγηση των πυραμιδι κών κτισμάτων του ελλαδικού χώρου, αλλά και την έρευνα των υδραυλικών έργων, τα οποία εμείς πρώτοι χρονολογήσαμε στην τρίτη χιλιετία Π.Χ. και τα θεωρήσαμε έργα του μινυακού πολιτισμού της Ελλάδος. Είναι πλέον βέβαιο πως η πρόοδος της έρευνας θα αναδει κνύει συνεχώς αυτόν τον πολιτισμό, τη χρυσή χιλιετία του προϊστορικού μας παρελθόντος και θα του προσγράψει όλες του τις κατακτή σεις και τα επιτεύγματα, τα οποία υφήρπασε ο μυκηναϊκός πολιτισμός. Αυτό λοιπόν θ' αποτε λέσει το νέο λαμπρό κεφάλαιο της Αρχαιολογίας και της Επιστήμης...<br /><br />Η πυραμίδα του Αμφείου προέκυψε ως μνη μειώδης ταφική κατασκευή, η οποία προϋπέ θετε ανάλογη και σύγχρονη διοικητική οργά νωση, ένα διοικητικό σύστημα, το οποίο δημι ούργησε μια μνημειώδη ταφική αρχιτεκτονική πριν από τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ. Αυτό κλόνιζε την εδραιωμένη θεωρία ότι στην Ελλάδα δεν υπήρξαν καθόλου μνημειώδεις ταφικές κατασκευές και μνημειώδη διοικητικά-ανακτορικά κτίσματα πριν από τους Μυκηναϊκούς Χρόνους (1550-1200 Π.Χ.).<br /><br />Οι φορείς του Μυκηναϊκού Πολιτισμού θεωρούντο -και θεωρούνται ακόμη- οι απόγονοι των Ινδοευρωπαίων, οι οποίοι-υποτίθεται-εισήλθαν στον ελληνικό χώρο στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ., χωρίς βέβαια να υπάρχει αρχαιολογική ή γλωσσολογική στήριξη της σχετικής θεωρίας. Άλλωστε, ούτε και η διακί νηση των τύμβων Kurgan έλυσε το ζήτημα, διότι οι ελλαδικοί τύμβοι εξελίσσονται αυτοτε λώς και δεν προσφέρονται ως τεκμήριο φυλε τικών μετακινήσεων από τον ευρωπαϊκό ή τον ευρασιατικό χώρο προς την Ελλάδα.<br /><br />ΤΟ ΑΡΧΕΤΥΠΙΚΟ ΤΩΝ ΠΥΡΑΜΙΔΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ<br /><br /><a href="http://3.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/SfjA4G1gcyI/AAAAAAAAASI/5N__QorE9sA/s1600-h/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A39.JPG" style="color: #ff3500; text-decoration: none;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/_g0LPxf_SO28/SfjA4G1gcyI/AAAAAAAAASI/5N__QorE9sA/s320/%CE%A0%CE%A5%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%99%CE%94%CE%95%CE%A39.JPG" style="-webkit-box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; background-color: #f3f3f3; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; border-bottom-left-radius: 0px; border-bottom-right-radius: 0px; border-top-left-radius: 0px; border-top-right-radius: 0px; border: 1px solid transparent; box-shadow: rgba(0, 0, 0, 0.2) 0px 0px 0px; padding: 8px; position: relative;" /></a><br /><br />Σε ό,τι αφορά όμως τη μορφογένεση των πυραμιδικών κατασκευών και τη χωρική αφε τηρία τους, τα πράγματα διαγράφονται ανταγωνιστικά και συναρπαστικά. Ποιος «ανακάλυ ψε» το σχήμα της πυραμίδος; Η φερόμενη ως «κοιτίδα» της, Αίγυπτος, ή η μινυακή Ελλάδα; Η<br /><br />μεγάλη αρχαιότητα των ελληνικών πυραμίδων θα ήταν μετέωρη ως μεμονωμένο φαινόμενο και προϊόν, αν δεν μπορούσε να συναρτηθεί με μία σύγχρονη της πολύπλευρη πολιτιστική υποδομή και κρατική οργάνωση, που εκφρά στηκε αλλού και εδώ με προϊόντα υψηλής στάθμης και τεχνολογίας.<br /><br />Χωρίς την ύπαρξη μινυακού κράτους και μινυακού πολιτισμού, οι ελληνικές πυραμίδες θα έμεναν αξιοπερίεργες κατασκευές (curiosities) και θα μετακινούντοχρονολογικά από τους «προϊστορικούς» μέχρι τους ελληνι στικούς χρόνους, άλλοτε με ερευνητικά τεκμή ρια, άλλοτε κατ' εκτίμησιν. Είναι όμως παρά γωγα, έργα και μνημεία ενός συγκεκριμένου πολιτισμού και μιας συγκεκριμένης χρονικής διάρκειας και αυτό προσδιορίζει έμμεσα αλλά τεκμαρτά, τη χρονολόγηση των ελληνικών πυραμίδων, δημιουργιών του ελληνικού μινυα κού πολιτισμού της χρυσής χιλιετίας του (2700-1700 π.Χ,)!<br /><br />Οι αιγυπτιακές πυραμίδες είναι οι πολυπλη θέστερες μεν, αλλά, τώρα πια, όχι και οι αρχαιότερες! Οι ελληνικές πυραμίδες υπολεί πονται αριθμητικά, αλλά αυτό μάλλον είναι συμπτωματικό (υπόκειται στην «chance of discoveryw/πιθανότητα της ανακάλυψης), ήδη όμως διεκδικούν όχι απλά ταυτοχρονία, αλλά μεγαλύτερη αρχαιότητα από τις αρχαιότερες αιγυπτιακές, που χρονολογούνται περί το 2700/2600 π.Χ.<br /><br />Ωστόσο, το αρχετυπικό των πυραμίδων προσδιορίζεται όχι μόνο από τον πολιτισμό που τις παρήγαγε, αλλά και από την αποστολή και τη χρήση τους. Οι πυραμίδες δεν είναι μόνο ταφικά μνημεία, κάτι που αποτελούν κυρίως οι αιγυπτιακές πυραμίδες. Η σύγχρονη έρευνα έχει αποδώσει άλλο χαρακτήρα και χρήση στη μεγάλη πυραμίδα του Χέοπος, την οποία ερευνά ως αστρονομικό σταθμό ή εργα στήριο, με πειστικά επιχειρήματα! Της αποδίδει δε ακριβή γαιωδεσία και «ευεργετικές» επιπτώσεις στην συντήρηση οργανικών ουσιών που καλύπτονται από το «κέλυφος» της!<br /><br />Αντίθετα, οι υπόλοιπες, εξ όσων γνωρίζω, και η «κλασική» βαθμιδωτή πυραμίδα του Ζοζέρ (2600 π.Χ. περίπου) είχαν ταφικό προο ρισμό, όπως δείχνουν οι πολυδαίδαλες υπόγει ες ή παρακείμενες ταφικές και λατρευτικές εγκαταστάσεις τους αντίστοιχα. Οι εγκαταστά σεις αυτές είχαν ως προορισμό να παραπλα νούν τους τυμβωρύχους και να υπηρετούν την πολλαπλότητα των λατρευτικών εθιμοτυπιών και πρακτικών που αναπτύχθηκαν σε κύριο γνώρισμα της αιγυπτιακής ιερατικής και καθε στωτικής Ιεραρχίας.<br /><br />Ταφικό προορισμό είχαν σαφώς και οι πυραμίδες του Αμφείου και του Ελληνικού της Αργολίδος, όπως έδειξαν τα ευρήματα και οι εσωτερικές σήραγγες του Αμφείου, αλλά και η παράδοση που ήθελε και τη μία και την άλλη πυραμίδα να έχουν φιλοξενήσει τους τάφους επώνυμων ηρώων των δύο περιοχών (Ζήθος και Αμφίων, Προίτος και Ακρίσιος αντίστοιχα).<br /><br /><span style="font-size: xx-small;"><a href="http://apollonios.pblogs.gr/2013/08/ellhnikes-pyramides-to-apolyto-arthro.html" style="color: #ff3500; text-decoration: none;">ΠΗΓΗ</a></span></span></div>
<a href="http://periergaa.blogspot.com/" style="color: #ff3500; text-decoration: none;">http://periergaa.blogspot.com</a><br />
<span class="ricardo-blog-post"></span></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-86716808365981357502013-08-15T05:08:00.002-07:002013-08-15T05:08:26.875-07:00ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΗΡΑΝ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥΣ ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: large;"><b>ΑΠΟ ΠΟΥ ΠΗΡΑΝ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥΣ ΟΙ 12 ΜΗΝΕΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ</b></span><br /><a href="http://3.bp.blogspot.com/-lAbUqbl5ycg/UehU5TduQuI/AAAAAAAAAws/YrYiUepQyH8/s1600/135559.jpg"><img border="0" height="320" src="http://3.bp.blogspot.com/-lAbUqbl5ycg/UehU5TduQuI/AAAAAAAAAws/YrYiUepQyH8/s320/135559.jpg" width="232" /></a><br /><b><span style="color: red;">ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ</span></b><span style="color: red;"> </span>:Ο πρώτος μήνας του χρόνου πήρε το όνομά του από τον θεό των Ρωμαίων, τον Ιανό (Janus). Ο Ιανός ήταν θεός με δύο πρόσωπα, τα οποία κοίταζαν σε αντίθετες κατευθύνσεις, γι αυτό τον αποκαλούσαν και…<br />Janus bifrons δηλαδή διπρόσωπο Ιανό. Τα δυο του πρόσωπα συμβόλιζαν την αρχή και το τέλος, τη νιότη και το γήρας, την είσοδο και την έξοδο. Γι αυτό και του αφιέρωσαν τον Ιανουάριο που σαν πρώτος μήνας του χρόνου, κοίταζε προς τον προηγούμενο χρόνο και προς τον επόμενο.<br /><br /><span style="color: red;"><b>ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ</b> </span>:Το όνομά του προέρχεται από το λατινικό ρήμα februare που σημαίνει καθαρίζω, εξαγνίζω. Ήταν αφιερωμένος στο θεό του Άδη Φέβρουο και στους νεκρούς γι αυτό και στη διάρκεια του οι Ρωμαίοι διοργάνωναν τελετές καθαρμών και εξαγνισμών. Με το παλαιότερο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο τελευταίος μήνας του χρόνου και οι άνθρωποι έπρεπε να μπουν στον καινούργιο χρόνο καθαροί και αμόλυντοι. Με την καθιέρωση του Ιουλιανού ημερολογίου το 46 π.Χ. περιορίστηκαν οι ημέρες του από 30 σε 29 και την εποχή του αυτοκράτορα Αύγουστου του αφαιρέθηκε άλλη μια μέρα η οποία προστέθηκε στον Αύγουστο και έτσι έχει 28 ημέρες, και 29 κάθε <a name='more'></a>τέσσερα χρόνια, οπότε το έτος αντί 365 ημέρες έχει 366 και ονομάζεται δίσεκτο από το bis sextus (δις έκτη) δηλαδή δύο φορές η 24η του μήνα που ήταν η έκτη μέρα πριν από τις Καλένδες του Μαρτίου.<br />Εμείς, τον λέμε Φλεβάρη επειδή τότε ανοίγουν οι φλέβες της γης, δηλαδή αναβρύουν πολλά νερά, τον λέμε και Κουτσοφλέβαρο, επειδή έχει λιγότερες μέρες.<br /><br /><b><span style="color: red;">ΜΑΡΤΙΟΣ</span></b> :Κατά το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο πρώτος μήνας του χρόνου και ονομαζόταν Primus. Μετά το 46 π.Χ. ονομάστηκε Μάρτιος, έγινε ο τρίτος μήνας του χρόνου, αφιερωμένος στον θεό Μαρς που αρχικά ήταν ο θεός της γονιμότητας και των αγρών αλλά αργότερα ταυτίστηκε με τον Άρη θεό του πολέμου. Ήταν πατέρας του Ρέμου και του Ρωμύλου και γενάρχης των Ρωμαίων. Είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης και στις 21 Μαρτίου είναι η εαρινή ισημερία.<br />Οι Έλληνες του έχουν δώσει πολλά ονόματα, όπως «ανοιξιάτης» επειδή φέρνει την άνοιξη, «γδάρτης», «παλουκοκαύτης» και «πεντάγνωμος» επειδή ο καιρός είναι άστατος, «βαγγελιώτης» από τη γιορτή του Ευαγγελισμού, «πενταγιόματο» (δηλ. πέντε γεύματα) στην ορεινή Πελοπόννησο.<br />Την 1η του Μάρτη, τα παιδιά δένουν στο χέρι τους το «μάρτη» ή «μαρτιά» ένα κορδόνι από κόκκινη και άσπρη κλωστή, για να μη τα κάψει ο μαρτιάτικος ήλιος.<br /><br /><b><span style="color: red;">ΑΠΡΙΛΙΟΣ</span></b> :Είναι ο τέταρτος μήνας του χρόνου. Το όνομά του προέρχεται από το λατινικό ρήμα aperio που σημαίνει «ανοίγω» γιατί τότε ανοίγει ο καιρός και ανθίζουν τα λουλούδια. Ήταν αφιερωμένος στην θεά Αφροδίτη.<br />Τον λέμε Ανοιξιάτη, Λαμπριάτη από τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα και Αϊγιωργίτη από την γιορτή του Αγίου Γεωργίου.<br />Την Πρωταπριλιά συνηθίζουμε να λέμε αθώα ψέματα και να κάνουμε ανώδυνες φάρσες, ένα έθιμο που μας έχει έρθει από τη δυτική Ευρώπη και που έγινε περισσότερο γνωστό περί το 1880 μέσω της «Εφημερίδας» του Κορομηλά.<br /><br /><b><span style="color: red;">ΜΑΪΟΣ</span></b> :Ο πέμπτος μήνας του χρόνου πήρε το όνομά του από την ρωμαϊκή θεότητα Maja (Μάγια). Το όνομα Maja προήλθε από τη λέξη Μαία (τροφός) τη μητέρα του θεού Ερμή στον οποίο ήταν αφιερωμένος.Είναι ο μήνας των λουλουδιών και την 1η Μαΐου πλέκουμε στεφάνια με λουλούδια και τα κρεμάμε στις εξώπορτες μέχρι τις 24 Ιουνίου που τα καίμε στις φωτιές του Άι- Γιάννη.<br />Η Πρωτομαγιά έχει χαρακτηριστεί ως παγκόσμια ημέρα αργίας και διεκδικήσεων των εργατών γι αυτό την ονομάζουμε και «Εργατική Πρωτομαγιά». Τη 2η Κυριακή του Μαΐου είναι η «Γιορτή της Μητέρας».<br />Κατά το τριήμερο 21-23 γίνονται «Τα Αναστενάρια» προς τιμή των Αγίων Κωνασταντίνου και Ελένης. Στο τελετουργικό τους περιλαμβάνουν εκστατικούς χορούς, πομπικές περιφορές εικονισμάτων αλλά κυρίως πυροβασία δηλαδή περπάτημα πάνω σε αναμμένα κάρβουνα.<br />Τον λένε και Κερασάρη γιατί τότε βγαίνουν τα κεράσια.<br /><br /><span style="color: red;"><b>ΙΟΥΝΙΟΣ</b> </span>:Ο έκτος μήνας του έτους, ήταν αφιερωμένος από τους Ρωμαίους στη θεά Juno (Ήρα), σύζυγο του Jupiter (Δίας), προστάτιδα του οίκου και του γάμου. Κατά μία άλλη εκδοχή, πήρε το όνομά του από τον Λεύκιο Ιούνιο Βρούτο. Αυτός ανέτρεψε τον βασιλιά Ταρκύνιο τον Υπερήφανο το 510 π.Χ., εγκαθίδρυσε τον θεσμό της Υπατείας, θεμελίωσε τη Δημοκρατία και έγινε ο πρώτος Ύπατος της Ρώμης.<br />Στις 21 Ιουνίου είναι το θερινό ηλιοστάσιο, οπότε ξεκινά επίσημα το καλοκαίρι, ενώ έχουμε τη μεγαλύτερη σε διάρκεια ημέρα στο βόρειο ημισφαίριο και την μικρότερη στο νότιο.<br />Λέγεται θεριστής γιατί κατά τη διάρκεια του γίνεται ο θερισμός του σταριού, ορνιαστής ή ρινιαστής γιατί γίνεται τεχνητή γονιμοποίηση των ήμερων συκιών με ορνιούς δηλαδή καρπούς άγριας συκιάς.<br /><br /><b><span style="color: red;">ΙΟΥΛΙΟΣ</span></b> :Ο έβδομος μήνας του έτους έχει 31 ημέρες και είναι αφιερωμένος στον Ιούλιο Καίσαρα ο οποίος θεωρείται ένας από τους τρεις μεγάλους στρατηλάτες του αρχαίου κόσμου.Ήταν εξαιρετικά ευφυής πολιτικός, στρατιωτικός, νομοθέτης, ρήτορας, ιστορικός, ανέβηκε σε όλα τα αξιώματα και άφησε σημαντικό έργο.<br />Τον Ιούλιο, οι Ρωμαίοι τον έλεγαν Quintilis επειδή κατά το ημερολόγιο του Νουμά Πομπιλίου ήταν ο πέμπτος μήνας του έτους με πρώτο το Μάρτιο. Το 153 π.Χ. ως πρώτη ημέρα του έτους ορίστηκε η 1η Ιανουαρίου.<br />Το 46π.Χ., ο Ιούλιος Καίσαρας ανέθεσε στον Σωσιγένη να αναμορφώσει το ρωμαϊκό ημερολόγιο το οποίο βασιζόταν στις φάσεις της σελήνης αλλά οι ατέλειες που είχε, είχαν σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθούν μεγάλες αποκλίσεις στην εαρινή ισημερία. Στο νέο ημερολόγιο, που ονομάστηκε Ιουλιανό, προστέθηκαν 80 ημέρες που δεν είχαν καταμετρηθεί και το έτος 46 ονομάστηκε «έτος σύγχυσης» διότι είχε 445 ημέρες.<br />Ο Ιούλιος είναι ένας μήνας με πολλές γιορτές και πανηγύρια, όπως της Αγίας Κυριακής στις 7, της Αγίας Μαρίνας στις 17 που είναι προστάτιδα των παιδιών, του Προφήτη Ηλία στις 20, της Αγίας Παρασκευής στις 26 που προστατεύει τα μάτια, του Αγίου Παντελεήμονα στις 27.<br />Τον λέμε και Αλωνάρη επειδή κατά τη διάρκειά του γίνεται το αλώνισμα του σταριού.<br /><br /><span style="color: red;"><b>ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ</b> </span>:Ο Αύγουστος οφείλει το όνομά του στον αυτοκράτορα Οκταβιανό ο οποίος τιμήθηκε από την Σύγκλητο με το προσωνύμιο Αύγουστος που σημαίνει σεβαστός. Η ηγεμονία του ήταν η αφετηρία μιας σχετικά ειρηνικής περιόδου για την αυτοκρατορία που έγινε γνωστή ως Pax Romana. Δημιούργησε μεγάλο έργο, όπως κατασκευή οδικού δικτύου, μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος, ώθηση στα γράμματα και τις τέχνες,συγκρότηση μόνιμου στρατού κ.λπ. Ο Οκταβιανός ήταν ανηψιός του Ιούλιου Καίσαρα και εξίσου σημαντική προσωπικότητα με εκείνον. Του αφιέρωσαν τον μήνα Sextilis (έκτος) των Ρωμαίων στον οποίο έδωσαν 31 ημέρες (γιατί θεωρούσαν ότι ήταν υποτιμητικό να έχει λιγότερες ημέρες από τον Ιούλιο), παίρνοντας μία ημέρα από τον Φεβρουάριο ο οποίος έτσι έμεινε με 28 ημέρες.<br />Τον Αύγουστο γίνονταν παλαιότερα προγνώσεις του καιρού με τα «μερομήνια», δηλαδή το πρώτο δωδεκαήμερο του Αυγούστου χρησίμευε για να προβλέψουν τον καιρό όλης της χρονιάς. Έτσι τα καιρικά φαινόμενα της 1ης Αυγούστου θα ήταν ο καιρός που θα επικρατούσε το Σεπτέμβρη, της 2ης Αυγούστου του Οκτώβρη κ.λπ.<br />Τον Αύγουστο τον λέμε και Συκολόγο γιατί τότε ωριμάζουν τα σύκα αλλά και Δριμάρη από τις δρίμες (ξωτικά) που τις 6 πρώτες μέρες του Αυγούστου επηρεάζουν τα νεράκαι τότε δεν πρέπει να κολυμπάς ή να πλένεις ρούχα.<br />Ο Αύγουστος είναι ο μήνας της Παναγίας με τη μεγάλη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου.<br /><br /><b><span style="color: red;">ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ</span></b> :Ο Σεπτέμβριος κατείχε την έβδομη θέση στη σειρά των μηνών, όπως δείχνει και το όνομά του καθώς septem στα λατινικά σημαίνει επτά. Όταν όμως καθιερώθηκε το ιουλιανό ημερολόγιο με πρώτο μήνα του έτους τον Ιανουάριο ο Σεπτέμβριος έγινε ένατος.<br />Η 1η του Σεπτέμβρη θεωρείται η αρχή του εκκλησιάστικού έτους, αποτελεί την Αρχή της Ινδίκτου, από την λατινική λέξη indictio (επιβολή φόρου), την οποία εισήγαγε ο Καίσαρας Αύγουστος όταν διέταξε να γίνει γενική απογραφή των κατοίκων του Ρωμαϊκού κράτους και να εισπραχθούν φόροι την 1η του Σεπτέμβρη. Η Ινδικτιώνα είναι τρόπος μέτρησης του χρόνου ανά 15ετίες με αφετηρία την γέννηση του Χριστού ή από το 3 π.Χ. Η 23η του Σεπτέμβρη, γενέθλια ημέρα του αυτοκράτορα της Ρώμης Οκταβιανού, καθορίστηκε ως Πρωτοχρονιά και ως Αρχή της Ινδίκτου. Η Εκκλησία σ” αυτή την Πρωτοχρονιά τοποθέτησε τη γιορτή της σύλληψης του Προδρόμου, που αποτελεί το πρώτο γεγονός της ευαγγελικής ιστορίας, ενώ το 462 μ.Χ. η εκκλησιαστική Πρωτοχρονιά μετατέθηκε την 1η Σεπτεμβρίου για πρακτικούς λόγους.<br />Τον Σεπτέμβριο αρχίζει και το γεωργικό έτος καθώς τότε ξεκινούν όλες οι αγροτικές εργασίες.<br />Λέγεται και Τρυγητής γιατί τότε γίνεται ο τρύγος των αμπελιών ενώ αρχίζει η σπορά και το όργωμα. Στις 2 του Σεπτέμβρη είναι η γιορτή του Αγίου Μάμα που θεωρείται προστάτης των βοσκών.<br />Στις 14 του Σεπτέμβρη είναι η μεγάλη γιορτή της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού. Στις 23 του μήνα είναι η φθινοπωρινή ισημερία και η νύχτα θα έχει μεγαλύτερη διάρκεια από την ημέρα έως την εαρινή ισημερία.<br /><br /><b><span style="color: red;">ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ</span></b> :Από την λέξη octo που σημαίνει οκτώ πήρα ο Οκτώβριος το όνομά του μια και στο παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο όγδοος μήνας. Το 46 π.Χ. με την αλλαγή του ημερολογίου έγινε ο δέκατος μήνας αλλά κράτησε το όνομά του.<br />Το Ιουλιανό ημερολόγιο είχε απόκλιση μίας ημέρας κάθε 128 χρόνια από το πραγματικό τροπικό έτος και έτσι το 1582 καταμετρήθηκαν 10 ημέρες απόκλισης, οπότε ο Πάπας Γρηγόριος ο 13ος θέσπισε το Γρηγοριανό ημερολόγιο τον Οκτώβριο του 1582 και την 4η Οκτωβρίου αυτού του έτους την διαδέχτηκε η 15η Οκτωβρίου αντί της 5ης για να αφαιρεθούν οι 10 ημέρες οι οποίες είχαν καταμετρηθεί χωρίς ωστόσο να έχουν διανυθεί και να επανέλθει η εαρινή ισημερία στην 21η Μαρτίου.<br />Τον Οκτώβριο τον λέμε και Βροχάρη για τις ευεργετικές για τους γεωργούς βροχές του. Ακόμα τον ονομάζουμε Σποριά ή Σπαρτό γιατί αρχίζει η σπορά στους αγρούς, αλλά και Άι-Δημητριάτη για τη μεγάλη γιορτή του Αγίου Δημητρίου.<br />Ο Οκτώβριος είναι ο μήνας των χρυσανθέμων.<br /><br /><b><span style="color: red;">ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ</span></b> :Είναι ο ενδέκατος μήνας του έτους σύμφωνα με το τωρινό ημερολόγιο, αλλά κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο ένατος μήνας γι αυτό και το όνομά του προέρχεται από τον αριθμό εννέα που στα λατινικά είναι novem. Είναι ο τελευταίος μήνας του φθινοπώρου και ο μήνας που αρχίζει η συγκομιδή της ελιάς ενώ τελειώνει η σπορά και τα κοπάδια κατεβαίνουν στα χειμαδιά τους να ξεχειμωνιάσουν. Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Νοέμβρη βασιλεύει η Πούλια (πλειάδες) γεγονός που σηματοδοτεί τον ερχομό του χειμώνα.<br />Τον λέμε Κρασομηνά γιατί ανοίγονται τα καινούργια κρασιά, Ανακατωμένο γιά τον άστατο καιρό του, Χαμένο γιατί είναι μεγάλες οι νύχτες του και οι μικρότερες στη διάρκεια του έτους οι μέρες του, αλλά και Αρχαγγελίτη από τη μεγάλη γιορτή των Αρχαγγέλων Γαβριήλ και Μιχαήλ στις 8 Νοεμβρίου.<br />Έχει πάρα πολλές θρησκευτικές γιορτές όπως του Αγίου Μηνά, των Αγίων Αναργύρων, των Αγίων Ακινδύνων, του Αγίου Φιλίππου, του Αγίου Ανδρέα, τα Εισόδια της Θεοτόκου, της Αγίας Αικατερίνης κ.λπ.<br /><br /><b><span style="color: red;">ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ</span></b> :Ο τελευταίος μήνας του έτους, ο πρώτος του χειμώνα, ο δέκατος του παλιού ρωμαϊκού ημερολογίου από όπου πήρε και το όνομά του. Decem στα λατινικά είναι το δέκα. Είναι ένας μήνας γεμάτος από γιορτές, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Σάββα, της Αγίας Βαρβάρας, του Αγίου Σπυρίδωνα, του Αγίου Ελευθερίου και άλλες με μεγαλύτερη την γιορτή της γέννησης του Χριστού, τα Χριστούγεννα στις 25 του μήνα.<br />Τον λένε και Χιονιά, Ασπρομηνά, Χριστουγεννιάτη, Χριστιανάρη, Δεκέμπρη, Άι-Νικολιάτη.<br />Είναι ο μήνας με τις λιγότερες ώρες φωτός στο βόρειο ημισφαίριο και τις περισσότερες ώρες φωτός στο νότιο ημισφαίριο μια και ο ήλιος έχει τώρα τη μεγαλύτερη απόκλιση νότια του Ισημερινού. Στις 22 του μηνός είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο οπότε η απόκλιση του ήλιου νότια του Ισημερινού αρχίζει να λιγοστεύει και έτσι αρχίζει να μεγαλώνει η ημέρα και να μικραίνει η νύχτα.<br />Κατά την παράδοση στις 25 του μήνα ξεχύνονται οι καλλικάντζαροι στον επάνω κόσμο και παραμένουν μέχρι τα Φώτα οπότε εξαφανίζονται με τον αγιασμό των υδάτων. Είναι δαιμόνια τα οποία βγαίνουν από τη γη αυτό το δωδεκαήμερο που τα νερά είναι αβάπτιστα για να πειράξουν τους ανθρώπους. Φοβούνται τις φωτιές και τα κουδούνια, γι αυτό σε πολλές περιοχές της Ελλάδας ανάβουν φωτιές και τραγουδάνε χτυπώντας κουδούνια.<br /><br />Αναρτήθηκε από <a href="http://www.blogger.com/profile/13213645721768896959">ΤΖΟΥΛΙΑΝΑ ΜΕΛΑ </a></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-8225627106401478732013-08-15T04:49:00.000-07:002013-08-15T04:54:23.472-07:00ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΠΡΟΒΑΤΟ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<b><span style="font-size: large;">ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΠΡΟΒΑΤΟ</span></b><br />
<br /></div>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="//www.youtube.com/embed/IuW5yZR0C50" width="420"></iframe><span style="font-size: large;"><b>
Black μπεεε! (Θόδωρος Μαραγκός)</b></span><br />
<span style="font-size: large;"><b>Ένα σύνολο 8 video</b></span><br />
<br />
<a name='more'></a><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="//www.youtube.com/embed/PVuDFYE8FQY" width="420"></iframe>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="//www.youtube.com/embed/DjzovpRCJQc" width="420"></iframe>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="//www.youtube.com/embed/ZonHQFYcBR4" width="420"></iframe>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="//www.youtube.com/embed/Gtm5_sF09L4" width="420"></iframe>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="//www.youtube.com/embed/ljyIClCal7w" width="420"></iframe>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="//www.youtube.com/embed/PogvC1gwVhI" width="420"></iframe>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="//www.youtube.com/embed/uwA7rcqM9Mo" width="420"></iframe>
<iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="//www.youtube.com/embed/e-qSigZQ2_w" width="420"></iframe>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-7744789488191956402013-08-12T13:27:00.000-07:002013-08-12T13:27:14.795-07:00Το παραμύθι περί ομοφυλοφλίας στην Αρχαία Ελλάδα<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<b><span style="font-size: large;">Το παραμύθι περί ομοφυλοφλίας στην Αρχαία Ελλάδα.</span></b><br /><a href="http://2.bp.blogspot.com/-ORUH8cBaYqA/T13LvntA_SI/AAAAAAAAYMY/dJbT1XYteEo/s1600/erotas-sthn-arxaia-ellada.jpg"><img border="0" src="http://2.bp.blogspot.com/-ORUH8cBaYqA/T13LvntA_SI/AAAAAAAAYMY/dJbT1XYteEo/s400/erotas-sthn-arxaia-ellada.jpg" /></a><br /><br /><b><span style="font-size: large;"> «Όταν ο Ζεύς έπλασε τους ανθρώπους, τις άλλες ψυχικές ιδιότητες αμέσως τις έβαλε μέσα τους, μόνο την ντροπή εξέχασε. Επειδή δεν ήξερε απο ποιό σημείο να την εισάγει, την πρόσταξε να μπεί απο τον πρωκτό.Εκείνη, αρχικώς προέβαλε αντιρρήσεις και δυσανασχετούσε, επειδή εντόνως διαφωνούσε, είπε: «μόνον με αυτή την συμφωνία δέχομαι να εισέλθω, αν οποιοσδήποτε εισέλθη, μετά απο μένα, τότε ευθύς αμέσως εγώ εξέρχομαι.»Απο τον λόγο αυτό και ύστερα όλοι οι πόρνοι να είναι ξεδιάντροποι».</span></b><br /><br /><span style="font-size: large;"><b>Αισώπου Μύθοι</b><br /><br />Την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα δημιουργήθηκε ένα κίνημα το οποίο προσπαθεί να υπερασπιστεί τις αξίες και τα ιδανικά των <a name='more'></a>προγόνων μας. Υπάρχουν λίγοι, αλλά ικανοί, Έλληνες που υπερασπίζονται καθημερινά τα επιτεύγματα των προγόνων μας τόσο της Κλασσικής Εποχής στην αρχαία Ελλάδα όσο και τις ύστερες περιόδους που ο ελληνισμός κατάφερε μέσα απο αντίξοες συνθήκες να δημιουργήσει πολιτισμό και να προσφέρει στην ανθρωπότητα.<br /><br /> Τα σημαντικότερα επιτεύγματα των προγόνων μας, που χωρίς αυτά η ανθρωπότητα σήμερα είναι σχεδόν σίγουρο ότι δεν θα είχε καταφέρει την ανάλογη πρόοδο, είναι αυτά των αρχαίων Ελλήνων. Οι σημαντικότερες επιστήμες δημιουργήθηκαν απο τους αρχαίους Έλληνες οι οποίοι έθεσαν τα θεμέλια για την περαιτέρω εξέλιξή τους και μέσα απο τα αρχαία κείμενα, τα οποία οι σημερινοί κοσμοκράτορες επιμελώς εδώ και δύο χιλιετίες κατάφεραν να εξαφανίσουν και να τα κρύψουν στις ιδιωτικές βιβλιοθήκες τους για προσωπική τους χρήση, οδηγούν την σύγχρονη επιστήμη σε νέες ανακαλύψεις...........<br /><br />Βέβαια δεν είναι το θέμα μας τα επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων στο παρόν άρθρο, αλλά η δίχως άλλο προσπάθεια των κοσμοκρατόρων να υπονομεύσουν τους αρχαίους Έλληνες. Η προσπάθεια παρουσίασης των σημαντικότερων αντρών αλλά και των γυναικών της αρχαίας Ελλάδας, ακόμη και πρίν την εποχή του Ομήρου σαν ομοφυλόφιλων είναι μια απο τις σημαντικότερες προσπάθειες που έχουν σαν στόχο να πείσουν όλη την ανθρωπότητα αλλά και τους ίδιους τους Έλληνες ότι οι άνθρωποι που θεμελίωσαν τον πολιτισμό και τις αξίες πάνω στις οποίες βασίζεται ο σημερινός πολιτισμός, δεν ήταν τίποτα παραπάνω απο έκφυλοι ομοφυλόφιλοι.<br /><br /> Κάποιος που ασχολείται πρώτη φορά με το θέμα θα ρωτήσει: «Και γιατί οι κοσμοεξουσιαστές να θέλουν να υπονομεύσουν τους αρχαίους Έλληνες»; Γιατί θέλουν να καρπωθούν τα επιτεύγματα των Ελλήνων οι ίδιοι και να φανούν ως οι πραγματικοί δημιουργοί του πολιτισμού. Την ίδια στιγμή απαξιώνουν μέσω των πανεπιστημίων τους την προσφορά του ελληνισμού στην ανθρωπότητα και με δικές τους αβάσιμες θεωρείες θέλουν να μας πείσουν ότι δεν είμαστε καν απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Η απάντηση αυτή μπορεί να ακούγεται παράξενη και απλοϊκή σε όσους δεν έχουν ερευνήσει το θέμα σε βάθος και δεν γνωρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις ώστε να είναι σε θέση να συνδέσουν τα γεγονότα που σιγά σιγά οδηγούν στην ολοκλήρωση του πάζλ.<br /><br />Την προσπάθεια παρουσίασης απο τους κοσμοκράτορες ότι η ομοφυλοφιλία και η παιδεραστία στην αρχαία Ελλάδα ήταν κάτι το συνηθισμένο, μέχρι το σημείο να θεωρείται επιβεβλημένο, αλλά και την άποψη των αρχαίων Ελλήνων της εποχής εκείνης μέσα απο τα ελάχιστα αρχαία κείμενα, (υπερ-αρκετά όμως για το θέμα) που έχουν διασωθεί, θα παρουσιάσουμε όσο το δυνατόν μπορούμε καλύτερα στο παρόν άρθρο.<br /><br />Θιασώτες της ομοφυλοφιλίας στην αρχαία Ελλάδα.<br /><br />Εύκολα μπορεί κάποιος να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι οι περισσότεροι νεοέλληνες σήμερα πιστεύουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν ολίγον «gay». Όταν συζητάς με κάποιον για αρχαία Ελλάδα είναι σχεδόν σίγουρο, όταν το άτομο δεν έχει τις απαραίτητες γνώσεις ή δεν έχει ερευνήσει το θέμα, πως θα σου αναφέρει οτι η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα ήταν κάτι το συνηθισμένο. Αν τον ρωτήσεις βέβαια πως κατέληξε στο συμπέρασμα αυτό θα σου πεί : «Έλα τώρα αφού είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι είχαν αυτή τη συνήθεια». Αν επιμείνεις και τον ρωτήσεις που το άκουσες θα απαντήσει: «Όλοι το λένε». Και εκεί θα σταματήσει η συζήτηση αν δεν γνωρίζουμε τι πραγματικά πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες για την «κιναιδεία», την «παρα φύσιν ασελγεία» δηλαδή.<br /><br />Όσοι δεν γνωρίζουν είναι λογικό να φτάνουν στο συμπέρασμα ότι οι αρχαίοι Έλληνες ασκούσαν την ομοφυλοφιλία. Γιατί; Γιατί ενημερώνονται και εκπαιδεύονται απο τα μεγάλα ΜΜΕ και τα πανεπιστήμια αλλά και τα σχολεία, τα οποία χρησιμοποιούν τις «επιστημονικές» έρευνες στο θέμα, των μεγάλων «Δυτικών» πανεπιστημίων και καθηγητών.<br /><br />Ένα παράδειγμα καθηγητή είναι αυτό του κ. Dover απο το πανεπιστήμιο St Andrews που μέσα απο το βιβλίο του «Η ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα» θίγει το θέμα αυτό.<br /><br />Τι υποστηρίζει λοιπόν ο κ. Dover; Υποστηρίζει ότι η ομοφυλοφιλία ήταν ευρέως διαδεδομένη στην αρχαία Ελλάδα. Ο κ.Dover παρ’ όλα αυτά θεωρείται ότι έγραψε ένα επιστημονικό βιβλίο και δεν αναφέρει τις απόψεις του πάνω στο θέμα.<br /><br />Ο Dover και όσοι υποστηρίζουν ότι ήταν διαδεδομένη τότε η ομοφυλοφιλία στηρίζονται κυρίως στη λέξη «εραστής» και «ερωμένος», οι οποίες τότε προσδιόριζαν κάτι τελείως διαφορετικό απο αυτό που ορίζουν σήμερα.<br /><br />Στα αρχαία κείμενα λοιπόν υπάρχουν πολύ συχνά οι λέξεις εραστής,ερωμένος,παιδεραστία και παιδεραστείν. Το «παιδεραστείν ορθώς» του Πλάτωνα σήμαινε «το να διδάσκεις σωστά» και όχι «να ασελγείς σεξουαλικά πάνω στους νέους».<br /><br />Αν λοιπόν αντικαταστήσουμε τη λέξη «εραστής» με τη λέξη διδάσκαλος, με την ευρύτερη έννοια του όρου, τότε θα βρίσκεται πιο κοντά στην αλήθεια.<br /><br />Ας συγκρίνουμε τις απόψεις αυτών που υποστηρίζουν και διαδίδουν ότι στην αρχαία Ελλάδα ήταν κάτι το σύνηθες η ομοφυλοφιλία και η παιδεραστία, με μερικά αρχαία κείμενα που θίγουν το θέμα αυτό.<br />Ο Dover γράφει ότι οι Έλληνες αντιμετώπιζαν με «ελευθερία» το θέμα της ομοφυλοφιλίας και δεν είχαν κάποια συγκεκριμένη λέξη που να διαχωρίζει τις σεξουαλικές προτιμήσεις των ανθρώπων.<br /><br />Αντίθετα όμως οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν μια λέξη που όπως στην αρχή του άρθρου αναφέραμε ένα Μύθο του Αισώπου, ήταν πολύ σκληρή, τη λέξη «κίναιδος», που σημαίνει «ο κινών την αιδώ».<br /><br />Στην αρχαία Ελλάδα το να είσαι ομοφυλόφιλος είχε τις εξής επιπτώσεις: Δεν μπορούσε να γίνει ένας απο τους 9 άρχοντες<br />Ούτε ιερέας<br />Ούτε δικηγόρος δημοσίων δικών να καταλάβει οποιαδήποτε εξουσία, είτε εντός της πόλεως είτε έξω απο τα όριά της,είτε με κλήρο είτε με εκλογή<br /><br />Ούτε να μυηθεί στα ιερά μυστήρια<br />Ούτε να στέλνεται ώς κύρηκας<br />Ούτε να λέει τη γνώμη του(η γνώμη του σε δίκες είχε μηδενική αξία)<br />Ούτε να μετέχει σε δημόσιες θρησκευτικές τελετές<br />Ούτε να φοράει στεφάνι στις δημόσιες στεφανοφορίες<br />Ούτε να περιφέρεται στην δημόσια αγορά (αυτό ισχύει για αυτόν που ήταν «δηλωμένος» ομοφυλόφιλος).<br />Ο παραβάτης των παραπάνω τιμωρείτο με την ποινή του θανάτου. Ο ομοφυλόφιλος στην αρχαία Ελλάδα δεν είχε πολιτικά και ιερατικά δικαιώματα.<br /><br />Το ακόλουθο απόσπασμα απο την Λακεδαιμονίων Πολιτεία αναφέρει:<br />«Ο Λυκούργος όμως, αντίθετως πρός όλα αυτά πιστεύων,επεδοκίμαζε μόνο το εάν σημαίνων άνθρωπος, θαυμάσας την ψυχικήν αρετήν του παιδιού, προσεπάθει να κάμη αυτόν φίλον με δεσμούς αναμεταξύ των άμεμπτους και να τον συναναστρέφεται, διότι τούτο ενόμιζε μέσον καλλίστης ανατροφής. Εάν όμως επαρουσιάζετο κανείς επιθυμών το παιδικό σώμα, επειδή ο Λυκούργος εθεώρει τούτο πολύ αναίσχυντον, ενομοθέτησεν εις την Σπάρτην να απέχουν οι ερασταί απο τα αγαπώμενα παιδιά, όπως αποφεύγουν εις αφροδίσιους (ερωτικές) σχέσεις οι γονείς απο τα τέκνα των και οι αδερφοί απο τους αδερφούς των».<br /><br />Ο Πλούταρχος, που χρησιμοποιείται απο τους περισσότερους που θίγουν το θέμα ως η βασική πηγή γράφει:<br /><br />«ο ψυχικός δεσμός μεταξύ των νέων δεν είχε καμμία σχέση με τις σωματικές επαφές και ότι εστερείτο τα πολιτικά του δικαιώματα δυνάμει νόμου όποιος προσπαθούσε να ασελγήση εις βάρος άλλου».(και αυτό το ξέχασαν οι προαναφερόμενοι να το αναφέρουν).<br /><br />Σήμερα οι ομοφυλόφιλοι έχουν ίδια δικαιώματα με τους ετεροφυλόφιλους, να γίνονται ιερείς(σε κάποιες χώρες) και πολιτικοί. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι η νομοθεσία στην αρχαία Ελλάδα ήταν πολύ πιο αυστηρή από ότι είναι σήμερα, αυτό όμως το αποσιωπούν.<br /><br />Για να δούμε τι λέει ο Πλάτωνας στους Νόμους του:<br />«Ή κανένας να μην τολμά να έρχεται σε επαφή με τους γενναίους και ελεύθερους εκτός απο την ίδια τους την γυναίκα, ούτε να επιτρέπεται να σπείρουν νόθα σπέρματα στις παλλακίδες, είτε σε άνδρες άγονα παρά φύσιν ή μάλλον καλλίτερα την μεταξύ ανδρών επαφή να την απαγορεύσουμε τελείως».<br /><br /><br />Η Σαπφώ επίσης έχει πέσει θύμα συκοφαντίας και τότε και τώρα. Ο Λουκιανός λέει: «έπεσε θύμα συκοφαντίας για μια τάχα αισχρά φιλία». Η Σαπφώ έπαιζε ένα ρόλο μέντορα και καθοδηγητή για τις μαθήτριές της, πράγμα που μόνο απο τους άντρες ήταν αποδεκτό εκείνη την εποχή, με αποτέλεσμα κάποιοι να την κατηγορήσουν, ότι είχε σχέσεις με μικρότερες κοπέλες. Η Σαπφώ όμως πέθανε με έναν περίεργο τρόπο:<br /><br />Αυτοκτόνησε πέφτοντας απο ένα γκρεμό της Λευκάδας, αφού ήταν πλήρως απογοητευμένη και πληγωμένη διότι την είχε εγκαταλείψει ο έρωτάς της, ένας άνδρας, ο Φάων ο Μυτιληναίος. Αυτοκτόνησε λοιπόν από έρωτα για έναν άντρα και αυτό αποσιωπείται. <br /><br />Νόμοι που απαγόρευαν την ομοφυλοφιλία και τη παιδεραστία.<br />Σχετικά με την παιδεραστία.<br /><br />Αισχίνου κατά Τιμάρχου,13<br />«Εάν κάποιος ή πατέρας είναι αυτός ή αδερφός ή θείος ή κηδεμόνας ή τέλος πάντων ένας που έχει κάποια εξουσία πάνω στο παιδί,παραχωρήσει για χρήματα ένα παιδί, στην περίπτωση αυτή, εναντίον του παιδιού δεν ασκείται ποινική δίωξη, ασκείται όμως εναντίον εκείνου που πλήρωσε και εκείνου που το παραχώρησε».<br /><br />Σχετικά με την χρησιμοποίηση των δούλων σαν σεξουαλικά αντικείμενα.<br />Αισχίνου κατά Τιμάρχου,17<br /><br />«Ίσως ακούοντας το νόμο, να απορήση κανείς και να πή, τι ήθελε τέλος πάντων ο νομοθέτης και περιέλαβε και τους δούλους στον νόμο αυτό. Αν όμως εξετάσετε κύριοι δικασταί, θα δείτε ότι είναι κάτι θαυμάσιο. Ο νομοθέτης βέβαια δεν φρόντισε για τους δούλους, αλλά στην επιθυμία του να μας συνηθίσει να αποφέυγουμε εντελώς το αδίκημα της προσβολής, πρόσθεσε την διάταξη να μην προσβάλουμε ούτε τους δούλους. Και γενικά η γνώμη του νομοθέτη ήταν ότι όταν ένας άνθρωπος, που ζεί μέσα σε δημοκρατικό πολίτευμα, προσβάλει ένα οποιονδήποτε, αυτός είναι ακατάλληλος να συμμετάσχει στην πολιτική ζωή».(απαγόρευαν και την ομοφυλοφιλία μεταξύ αφεντικού-δούλου. Το φαντάζεσθε; Και όμως αποσιωπείται).<br /><br />Κατά Ανδροτίωνος 21<br />Ο Δημοσθένης αναφέρει «περι του της εταιρήσεως νόμου»(η σημασία του εταίρου ήταν η επι πληρωμή παροχή σεξουαλικής υπηρεσίας), του Σόλωνα:<br /><br />«Ούτε να έχουν το δικαίωμα να ομιλούν, ούτε να καταθέτουν μηνύσεις στα δικαστήρια όσοι έχουν εταιρήσει».<br /><br />Ο Πλάτωνας στους «Νόμους» του:<br /><br />«Οι πολίτες μας δεν πρέπει να είναι κατώτεροι απο τα πουλιά και πολλά άλλα είδη ζώων, που γεννιούνται σε αγέλες και ζούν αζευγάρωτα, ώς την ηλικία της τεκνοποιίας, αγνά και αμόλυντα απο τον γάμο, αλλά, όταν φτάσουν σ’ εκείνη την ηλικία, ζευγαρώνουν αρσενικό με θηλυκό και θηλυκό με αρσενικό σύμφωνα με τις διαθέσεις τους και για το υπόλοιπο της ζωής τους ζούν με ευλάβεια και είναι νομοταγή, μένοντας πιστά στις συμφωνίες που ήταν η αρχή της σχέσεώς τους. Πρέπει να λοιπόν αυτοί(οι πολίτες) να είναι ακόμη καλλίτεροι απο τα θηρία».<br /><br />Υπάρχουν εκατοντάδες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο που αναφέρουν «έρευνες» πανεπιστημίων και περίεργων καθηγητών που προσπαθούν να αποδείξουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν φανατικοί ομοφυλόφιλοι.Τους λείπουν όμως οι πηγές και η σωστή ερμηνεία των λέξεων «παιδεραστής», «ερωμένος» κτλ. Δεν θέλουν να κάνουν έρευνα γιατί ο στόχος τους είναι να απαξιώσουν και να υπονομεύσουν τον ελληνικό πολιτισμό και τους σπουδαίους άντρες, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, απομακρύνοντας έτσι τους νεοέλληνες αλλά και όλους τους ανθρώπους απο τις αξίες, τα ιδανικά και τις γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων.<br /><br />Υπάρχει όμως και μια μικρή μερίδα Ελλήνων,οι οποίοι αντιστέκονται μέσα απο το διαδίκτυο και τη δουλειά τους θα τη βρείτε εύκολα με μια μικρή αναζήτηση, όχι γιατί δεν μπορούν σε άλλα ΜΜΕ, αλλά γιατί δεν πρόκειται ποτέ να τους δώσουν το δικαίωμα οι σημερινοί κατέχοντες τα μεγάλα ΜΜΕ να υπερασπισθούν τους προγόνους μας. Αυτό βέβαια δεν είναι τυχαίο γιατί όλοι αυτοί που κατέχουν τα μεγάλα ΜΜΕ λογοδοτούν σε ακόμα «μεγαλύτερους» για το τι θα πούν και θα γράψουν στις εφημερίδες, τα βιβλία και τα κανάλια τους. Είναι με λίγα λόγια φερέφωνα των παγκοσμιοποιητών και κοσμοεξουσιαστών.<br />ΕΣΕΤΑΙ ΗΜΑΡ<br />ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΔΩ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΝΕΜΕΣΙΣ.<br /><br />Tμήμα ειδήσεων defencenet.gr </span></div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-37709892765447971912013-08-11T22:54:00.002-07:002013-08-11T22:54:41.266-07:00OI ΓΥΝΑΙΚEΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: x-large;">OI ΓΥΝΑΙΚEΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ</span><div align="center" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 18pt;"> <img border="0" height="320" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/fotos/Gyneke1.jpg" width="298" /></span></b></div>
<div class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><br />Πόσο αλήθεια μπορεί να είναι το γεγονός πως η </span><a href="http://www.hellinon.net/Gyneka.htm"><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">γυναίκα ήταν μια “αμόρφωτη σκλάβα” στην αρχαία Ελλάδα;</span></span></a><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<br /></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b>Στις επιτύμβιες στήλες υπάρχουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες, αν θέλετε διαβάστε με την απαραίτητη ευλάβεια τι γράφτηκε για ένα κορίτσι που πέθανε μόλις είκοσι χρονών:<br /> </b></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b><span style="color: red;">“..όλος ο κόσμος της Αθήνας για μένα έκλαψε, για τα νιάτα και την σωφροσύνη, και το πιο πολύ ΓΙΑΤΙ ΦΡΟΝΤΙΖΑ ΠΟΛΥ ΤΗΝ ΜΟΡΦΩΣΗ ΜΟΥ και την σοφία. Τα δάκρυα δεν σταματάνε από τού πατέρα μου τα μάτια, που χάσανε της ζωής του την χαρά και τα χέρια που θα τον γεροκομούσαν. Τα χρόνια της ζωής μου είκοσι“.</span></b></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="color: red;"><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">ΑΘΗΝΑΪΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ ΚΕΚΡΟΠΟΣ</span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"> </span></span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b>Έτσι είναι οι αγράμματες γυναίκες; Μάλλον οι αρχαίες Ελληνίδες όχι μόνο ήξεραν να ζουν αξιοπρεπώς αλλά και τον θάνατο να αντιμετωπίζουν με σωφροσύνη, αξιοπρέπεια. Επί του θέματος ζωής και θανάτου αξιοσημείωτο είναι ότι το γνωστό „Η ΤΑΝ Η ΕΠΙ ΤΑΣ“ δεν το έλεγε </b></span></div>
<a name='more'></a><b>ο άντρας, ο πατέρας του στρατιώτη, αλλά γυναίκα, η ίδια η μητέρα του!</b><br />
<div align="left" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b>Δυστυχώς με την προπαγάνδα της ραγιάδικης παιδείας μας, σκοπίμως μας αποκρύπτεται ένα κομμάτι της αλήθειας έτσι ώστε να μισούμε κάθε τί ελληνικό και να αφοσιωθούμε στην μελέτη των εβραϊκής προέλευσης γραφών. </b></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b><img border="0" height="213" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Gynekes.files/image001.jpg" v:shapes="Εικόνα_x0020_9" width="433" /></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Lithos Pro Regular'; font-size: 16pt;"><span style="color: red;">Η παιδεία των γυναικών στην αρχαία Ελλάδα</span></span><span style="color: #1f497d; font-family: 'Lithos Pro Regular'; font-size: 12pt;"><br /></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><br /><span style="color: red;">Στοιχειώδη εκπαίδευση</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">:</span> Γραφή, ανάγνωση, λυρική και επιλεγμένη επική ποίηση, χορός. Περίπου μέχρι δώδεκα χρονών.<br /> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">Μέση και ανωτέρα εκπαίδευση</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">:</span> Μέχρι περίπου τα είκοσι της χρόνια εκπαιδεύεται συνήθως από την μητέρα της στην οικονομία και διαχείριση του νοικοκυριού, υφαντική, χειροτεχνία, διακοσμητική. Επίσης υπήρχαν για τις κόρες πλουσιοτέρων Αθηναίων ιδιωτικά οικοδιδασκαλεία στα οποία σπούδαζαν μουσική, κιθαρωδία, όρχηση κ.λ.π.<br /> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">Ανωτάτη εκπαίδευση</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">: Πλήθος ανωτάτων σχολών δεχόταν ευχαρίστως γυναίκες!<br />Επειδή η ιστορία ασχολείται κυρίως με πολέμους οι οποίοι με εξαίρεση των Αμαζόνων και ολιγοστών εξαιρέσεων άλλων γυναικών είναι ανδροκρατική, δεν έχουμε όλα τα ονόματα των γυναικών επιστημόνων. Παρ όλα αυτά υπάρχουν πάρα πολλές γυναίκες που διέπρεψαν στον χώρο της επιστήμης.<br /> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="color: red;"><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">Στην Ανωτάτη Φιλοσοφική και Μαθηματική Σχολή του κορυφαίου Διδασκάλου Πυθαγόρα διέπρεψαν</span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">:</span></span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">Οι Θεανώ, Θεόκλεια, Ασκληπιγένεια, Περικτιόνη, Φιλτύς, Μελίσσσα,, Τιμύχα, Μιλλία, Χειλωνίς, Κρατησόκλεια,Βοιώ, Θεάδουσα και πολλές άλλες.<img border="0" height="32" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Gynekes.files/image002.gif" v:shapes="_x0000_s1031" width="32" /><br />Και ξέρετε ποιος ήταν ο Διδάσκαλος των « Ηθικών αρχών» του Πυθαγόρα; Η Θεμιστόκλεια, η Ιέρεια των Δελφών<u>!</u><br />Η Σχολή του Επίκουρου: Οι Ανθεια, Λεόντιον, Ερώτιον.<br />Η Πλατωνική Ακαδημία:Το Πανεπιστήμιο της Αρχαίας Ελλάδας, διήρκεσε σχεδόν 1000 χρόνια μέχρι που ο Ιουστινιανός για να σώσει τον κόσμο από …την ιερόσυλο τρέλα των Ελλήνων (Ιουστινιανός Κώδιξ) το έκλεισε. Διεσώθησαν τα ονόματα της Λασθένειας, και της Αξιοθέας.</span><span style="color: #1f497d; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">Ανώτατες Σχολές Ιατρικής</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">:</span> Κνίδος, Κως, Αλεξάνδρεια.<br />Διέπρεψαν οι: Αγνοδίκη, Δεινομάχη, Ερμιόνη, Ευτυχία, Φιλονίλα, Κλεοπάτρα μάλιστα βοηθός και συνεργάτρια του μεγάλου ιατρού Γαληνού, Ολυμπιάς, Σάλπη και πολλές άλλες. Γνωρίζετε ότι η Ελληνίδα Φαραώ της Αιγύπτου Κλεοπάτρα δεν έφτιαχνε μόνο δηλητήρια αλλά και φάρμακα και ότι έγραψε ένα βιβλίο περί φαρμάκων;<br />Αυτά εν ολίγοις για την ανώτατη εκπαίδευση στην αρχαία Ελλάδα. Αλλά σκεφτήκατε από πότε συμμετέχουν οι γυναίκες στην ανώτατη εκπαίδευση στον μοντέρνο κόσμο;</span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">Το 1890 μ.Χ. διέγραψαν όλες τις γυναίκες που θέλησαν να λάβουν μέρος στην ανώτατη εκπαίδευση. Αυτό δεν έγινε ούτε στην Αφρική ούτε στην Ασία, αλλά στην πεπολιτισμένη Μ Βρετανία! Στην Ελλάδα παρά τις επελάσεις της έφιππης αστυνομίας στο πανεπιστήμιο τόλμησε να σπουδάσει μόλις το 1896 μ.Χ. η Ελληνίδα Αγγελική Παναγιωτάκη.</span><span style="color: #1f497d; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">Το Όρος του Άθω και οι γυναίκες</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><br />Η εντύπωση ότι στο όρος Άθως ζούσαν μόνο άντρες είναι λάθος. Μάλλον θα πρέπει οι αρθρογράφοι να μας εξηγήσουν για ποίο λόγο δεν το αναφέρουν. Είναι ύποπτο να ξεκινάς την Ιστορία της Ελλάδος από τους μοναχούς…. Από την μυθολογία μαθαίνουμε ότι το όρος είχε παραχωρηθεί από τον Δία στην „χρυσόθρονον αγνήν Αρτέμιδα“. Σε πολλούς είναι επίσης γνωστό ότι λέγεται και ο „κήπος της Παναγίας“, και πρωτύτερα ονομαζόταν „ο κήπος της Αρτέμιδος“. Μάλιστα ο αρχιμανδρίτης Ανδρέας Αγιορείτης ο οποίος έζησε μία δεκαετία σε Σκήτη αναφέρει ότι βρέθηκε εκεί νόμισμα με απεικόνιση της θεάς Αρτέμιδος. Επίσης ο Παυσανίας (Αρκαδικά 31,8) αναφέρει ότι σε ιερά αφιερωμένα σε θεές επιτρεπόταν η είσοδος σε γυναίκες αλλά σε άνδρες μόνο μία φορά τον χρόνο.</span><span style="color: #1f497d; font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">Γυναικεία ιερατικά αξιώματα</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><br />Τα ιερατικά αξιώματα των γυναικών ήταν: Ιέρεια, Πρωθιερέα, Μυσταγωγός, Υδρανός (για βάφτιση), Παναγείς (πάναγνες), Ιεροφάντιδες, Ιεαραπόλοι, Αρχιέρεια, Προμάντις. </span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b><img border="0" height="590" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Gynekes.files/image004.jpg" v:shapes="Εικόνα_x0020_16" width="362" /></b></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="color: red;"><a href="http://www.hellinon.net/ArxaiesEortes.htm"><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">Γιορτές</span></a><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"> γυναικών</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><br />Ανθεσφόρια ( Ηροσάνθεια), Γυναικοθύνθια (Αλεαία), Εκδύσια (Αποδύσια), Ενδυμάτια, Ηρώα, Ηραία Θύεια: Οι γυναικείοι Ολυμπιακοί αγώνες, Θυίεια, Μύσια, Τιτθηνίδια,Μύσια, Καρυάτεια.<br />Στα Καρυάτεια, στην πόλη Καρυές της Αρκαδίας όμορφες γυναίκες έδειχναν τα κάλλη τους σε άνδρες και επιλέγανε έναν για σύζυγο. </span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<b><span style="color: red;"><span style="font-family: 'Lithos Pro Regular'; font-size: 14pt;">Ενδυματολογικές προτιμήσεις και μακιγιάζ των γυναικών στην αρχαία Ελλάδα</span><span style="font-family: 'Lithos Pro Regular'; font-size: 14pt;"> </span></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">Μίνι</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">:</span> </span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">Οι πλέον αισθησιακές γυναίκες ήταν οι Σπαρτιάτισσες, οι οποίες φορούσαν κοντό χιτώνα και μάλιστα στο δεξί μέρος σχιστό. Για αυτό και ο όρος <i>φαινομηρίδες</i> (φαίνονταν ο μηρός). Επίσης φορούσαν περίδεσμο και στρόφιον, μία ζώνη κάτω από τους μαστούς για καλύτερη υποστήριξη τους. </span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b><img border="0" height="590" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Gynekes.files/image006.jpg" v:shapes="Εικόνα_x0020_12" width="385" /></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 9pt;"><b>ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΕ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΦΑΓΙΟΥΜ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ </b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">Κομμωτήρια</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">:</span> </span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">Ειδικές κομμώτριες με ειδικά κομμωτικά όργανα, τους βοστρυχωτήρες(πιστολάκια) τα οποία θέρμαναν στην φωτιά επετύγχαναν υπέροχες κομμώσεις. </span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b><img border="0" height="318" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Gynekes.files/image007.jpg" v:shapes="Εικόνα_x0020_2" width="239" /></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 10pt;"><b>ΘΗΚΗ ΚΑΤΟΠΤΡΟΥ-ΚΑΘΡΕΦΤΗ </b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">Καλλιστεία</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">:</span> </span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">Αγώνες κάλλους διεξάγονταν στην Λέσβο προς τιμήν της θεάς Ήρας καλούμενοι «Καλλιστεία», Τένεδο, Έφεσο καθώς και σε διάφορες άλλες πόλεις. </span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b><img border="0" height="167" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Gynekes.files/image009.jpg" v:shapes="Εικόνα_x0020_5" width="255" /></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">Μακιγιάζ</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><span style="color: red;">:</span> </span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">Η ψιμμυθίστρια (κοσμητικός) είχε μια ειδική κόκκινη σκόνη (πούδρα) με την οποία προσέδινε στις πελάτισσες της ροδόχροη εμφάνιση στα μάγουλα. Επίσης υπήρχε και η τριχοβάπτρια η οποία χρησιμοποιούσε εκχείλιμα φυσικών αλοιφών και ορυκτών για την χρωμάτωση των μαλλιών αλλά και του προσώπου. Για τα βλέφαρα υπήρχε ειδικό παρασκεύασμα το καλλιβρέφαρον και για την σκίαση χρησιμοποιούσαν τον «στίμμιν» ένα σκεύασμα από αντιμόνιο και θείο. Για τον τονισμό και καθαρισμό των βλεφαρίδων υπήρχε ειδικό εργαλείο, το βλεφαρόξυστον (τσιμπιδάκι φρυδιών). </span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b><img border="0" height="543" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Gynekes.files/image011.jpg" v:shapes="Εικόνα_x0020_11" width="335" /></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 9pt;"><b>ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΕ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΦΑΓΙΟΥΜ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ</b></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<br /></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 13.5pt;"><span style="color: red;">Κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα </span></span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b>Αναμφισβήτητο είναι το δικαίωμα συμμετοχής γυναικών στην κοινωνική και λατρευτική ζωής της πόλεως, είχαν δηλαδή κοινωνικά και αστικά δικαιώματα, πολλά δια νόμου και πολλά εκ τριτενεργείας, ως συνδεομένων με τον πολίτη.<br />Πολιτικά δικαιώματα δεν είχαν. Ούτε στην ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ούτε στο Βυζάντιο. Ούτε στην Γαλλική Επανάσταση. Σκεφτείτε λοιπόν πριν από πόσα χρόνια οι γυναίκες απέκτησαν πολιτικά δικαιώματα. Και όχι σε όλο τον κόσμο. Για διευκόλυνση σας, ο αριθμός είναι μόνο διψήφιος…. </b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b><img border="0" height="450" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Gynekes.files/image013.jpg" v:shapes="Εικόνα_x0020_15" width="308" /> </b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="color: red;"><b><span style="font-family: 'Lithos Pro Regular'; font-size: 14pt;">Σπουδαίες </span></b><a href="http://www.hellinon.net/Gyneka.htm"><b><span style="font-family: 'Lithos Pro Regular'; font-size: 14pt;">γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα</span></b></a></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<br /></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΑΒΡΟΤΕΛΕΙΑ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Πυθαγόρεια φιλόσοφος από τον Τάραντα<br /> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΑΓΛΑΟΝΙΚΗ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: αναφερόμενη από τον Πλούταρχο ως Αγανίκη (5ος αι. π.Χ.), ήταν μια αρχαία Ελληνίδα αστρονόμος (η πρώτη χρονολογικά γυναίκα αστρονόμος τηςαρχαίας Ελλάδας) από τη Θεσσαλία. Αναφέρεται πιο συγκεκριμένα ως Αγλαονίκη η Ηγήτορος επειδή ήταν κόρη του ηγέτη («Ηγήτορα» ή «ταγού») των Θεσσαλών. Δεν είναι γνωστό τίποτα από τη ζωή της Αγλαονίκης. Ωστόσο αναφέρεται ότι ήταν διάσημη για την ικανότητά της να προβλέπει τις εκλείψεις Ηλίου με ακρίβεια ώρας, κάτι παρόμοιο δηλαδή με τον περίπου σύγχρονό της Θαλή, πράγμα που προδίνει μια παραπέρα γνώση στη Μαθηματική Αστρονομία σε σχέση με τους Βαβυλώνιους αστρονόμους. Η ίδια, κατά την παράδοση, ισχυριζόταν ότι “<i>κατέβαζε από τον ουρανό τη Σελήνη</i>“, μία φράση που σχετίζεται με την πρόβλεψη των εκλείψεων Σελήνης, επίσης με ακρίβεια ώρας. Σχετικό σχόλιο υπάρχει στον Απολλόδωρο (Ρόδιον Δ΄59). Υπάρχει και η άποψη ότι ήταν μάντιδα και αστρολόγος. Ο κρατήρας Αγλαονίκη στο νότιο ημισφαίριο της Αφροδίτης, που έχει διάμετρο 64 km, ονομάσθηκε έτσι προς τιμή της αρχαίας αυτής αστρονόμου.</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΑΓΝΟΔΙΚΗ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Η πρώτη γυναικολόγος τον 4ο αιώνα π.Χ ντύθηκε άντρας και κατάφερε να παρακολουθήσει μαθήματα γυναικολογίας. Η αποκάλυψη της πραγματικής της ταυτότητας έγινε τυχαία. Κατηγορήθηκε ότι είχε σχέσεις με τις ασθενείς της και δικάστηκε ως “άνδρας γιατρός που διατηρούσε ερωτικές σχέσεις με τις ασθενείς του”. Στη διάρκεια της δίκης και για να υπερασπιστεί τον εαυτό της, αναγκάστηκε να αποκαλύψει την πραγματική της ταυτότητα. Το αποτέλεσμα ήταν να αθωωθεί. Η αθώωση μάλιστα δημιούργησε “δεδικασμένο” και παράλληλα αλλαγή του νόμου που επέτρεπε πλέον και στις γυναίκες να ασκούν την Ιατρική.</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΑΙΘΡΑ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Μέσα από την άχλη της ιστορίας ξεπροβάλει η μυθική μορφή της Αίθρας, κόρης του βασιλιά της Τροιζήνος Πιτθέα και μάνας του Θησέως, με μία άλλη ιδιότητα άγνωστη στους πολλούς. Την ιδιότητα της δασκάλας της αριθμητικής (λογιστικής) δίδασκε τους νέους με τη χρήση άβακα και συμβόλων (κρητικοκομυκηναϊκό σύστημα) ήδη από τον 10 αι. π.Χ . </span></b></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"><b><br /><img alt="http://www.jca.umbc.edu/%7Egeorge/images/cosmology/greek_3fates.jpg" border="0" height="301" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Gynekes.files/image014.jpg" v:shapes="Εικόνα_x0020_13" width="312" /></b></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"><b><br />ΑΞΙΟΘΕΑ: (4ος π.Χ. αιώνας).Μαθήτρια της ακαδημίας του Πλάτωνος. Ήλθε στην Αθήνα από την Πελοποννησιακή πόλη Φλιούντα. δίδαξε μαθηματικά και φυσική στην Κόρινθο και την Αθήνα.<br /> </b></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΑΡΕΤΗ η Κυρηνεία</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Κόρη του Αριστίππου, ιδρυτού της Κυρηναϊκής φιλοσοφικής σχολής, η Αρετή (συναντάται και ως Αρήτη) σπούδασε στην ακαδημία του Πλάτωνος. Δίδαξε μαθηματικά, φυσική και ηθική φιλοσοφία στην Αττική και έγγραψε σαράντα τουλάχιστον βιβλία, τουλάχιστον δύο από τα οποία ήταν πραγματείες για τα μαθηματικά. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, τον διαδέχθηκε, κατόπιν εκλογής στην διεύθυνση της Σχολής.</span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">Χαρακτηριστικό είναι ότι ανάμεσα στους μαθητές της συγκαταλέγονταν και 100 περίπου φιλόσοφοι. Ο John Morans στο βιβλίο του “Women in Science” αναφέρει ότι το επίγραμμα του τάφου της έγγραφε : <i>Το μεγαλείο της Ελλάδος, με την ομορφιά της Ελένης, την πέννα του Αριστίππου, την ψυχή του Σωκράτους και την γλώσσα του Ομήρου</i>”.</span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"> <span class="apple-style-span">Ο υιός της Αρετής, ο Αρίστιππος ο Νεώτερος, προήγαγε σημαντικά την Κυρηναϊκή φιλοσοφία. Κατά τον Αθηναίο (λόγιο, σοφιστή και συγγραφέα, 2ος – 3ος μ.Χ. αιώνας), η Αρετή διηγείτο στους μαθητές της το εξής ανέκδοτο : Όταν κάποιος μαθητής της Ακαδημίας ισχυρίστηκε ότι η τέχνη της αρίθμησης οφείλεται στον Παλαμήδη, ο Πλάτων τον ρώτησε “Ώστε χωρίς τον Παλαμήδη ο Αγαμέμνων δεν θα ήξερε πόσα πόδια του έδωσε η φύσις;”</span></span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΑΡΙΓΝΩΤΗ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Φιλόσοφος, συγγραφέας, μαθηματικός από την Σάμο. Ο Πορφύριος την αναφέρει ως θυγατέρα του Πυθαγόρου. Η Αριγνώτη έγραψε πολλά φιλοσοφικά έργα και μαθηματικό βιβλίο με τίτλο “ΠΕΡΙ ΑΡΙΘΜΩΝ” που χάθηκε.</span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> <span class="apple-style-span">ΑΡΙΓΝΩΤΗ (6ος π.Χ. αιώνας). Φιλόσοφος, συγγραφέας, μαθηματικός από την Σάμο. Ο Πορφύριος την αναφέρει ως θυγατέρα του Πυθαγόρου. “ΑΛΛΟΙ ΔΕ ΕΚ ΘΕΑΝΟΥΣ…ΥΙΟΝ ΤΗΛΑΥΓΗ ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ ΑΝΑΓΡΑΦΟΥΣΙ ΚΑΙ ΘΥΓΑΤΕΡΑΝ ΜΥΙΑΝ, ΟΙ ΔΕ ΚΑΙ ΑΡΙΓΝΩΤΗΝ”. Το λεξικό του Σούδα την αναφέρει ως μαθήτρια του Πυθαγόρου “Αριγνώτη : μαθήτρια Πυθαγόρου του μεγάλου και Θεανούς, Σάμια φιλόσοφος Πυθαγορική”. Η Αριγνώτη έγραψε πολλά φιλοσοφικά έργα και μαθηματικό βιβλίο με τίτλο “ΠΕΡΙ ΑΡΙΘΜΩΝ” που χάθηκε. Μετά την διάλυσι της Σχολής επέστρεψε στην Σάμο.</span></span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"><br /> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΒΙΤΑΛΗ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: κόρη της Δαμούς και εγγονή του Πυθαγόρου. Γνώστρια των πυθαγόρειων μαθηματικών. Η Δαμώ προτού πεθάνει της εμπιστεύτηκε τα “υπομνήματα”, δηλαδή τα φιλοσοφικά κείμενα του πατέρα της.<br /> </span><span class="apple-style-span"></span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΜΥΙΑ (6ος π.Χ. αιώνας).Μυία ή Μυρία, κόρη του Πυθαγόρου και της Θεανούς. Πυθαγόρεια και η ίδια. Γυναίκα του Μίλωνος του Κροτωνιάτου. Δίδαξε στην Σχολή του Κρότωνος. Αναφέρεται ως γνώστρια της γεωμετρίας. Της αποδίδεται η επινόησις της τρίτης (ή εστηκυίας) μεσότητος, δηλαδή αναλογίας.</span></span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΔΑΜΩ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Θυγατέρα του Πυθαγόρου και της Θεανούς δίδαξε τα πυθαγόρεια δόγματα στην Σχολή του Κρότωνος. Μετά την διάλυση της Σχολής, η Δαμώ, στην οποία ο Πυθαγόρας είχε εμπιστευτεί τα γραπτά του έργα, με την ρητή εντολή να μην τα ανακοινώσει σε αμύητους, κατέφυγε στην Αθήνα. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τήρησε την παραγγελία του πατέρα της. Αργότερα όμως δημοσίευσε μόνο την γεωμετρική διδασκαλία του Πυθαγόρου, με την βοήθεια του Φιλολάου και του Θυμαρίδα. Η έκδοσι αυτή, που είχε (σύμφωνα με τον Ιάμβλιχο) τον τίτλο ‘Η ΠΡΟΣ ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ’. Ήταν μία γεωμετρία ανωτέρου επιπέδου. Κατά τον Γέμινο, η κατασκευή του κανονικού τετραέδρου και η κατασκευή του κύβου οφείλονται στην Δαμώ. Η Δαμώ απέκτησε μία κόρη την Βιτάλη.<br /> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΔΙΟΤΙΜΑ από την Μαντινεία</span><span style="color: #666666; font-family: Cambria, serif; font-size: 9pt;"><br /></span><span class="apple-style-span"><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">(6ος–5ος π.Χ. αιώνας).Στο “Συμπόσιον” του Πλάτωνος, ο Σωκράτης αναφέρεται στην Δασκάλα του Διοτίμα, ιέρεια στην Μαντίνεια, που υπήρξε Πυθαγόρεια και γνώστρια της πυθαγόρειας αριθμοσοφίας. Κατά μαρτυρία του Ξενοφώντος, η Διοτίμα δεν ήταν άπειρη των πλέον δυσκολονόητων γεωμετρικών θεωρημάτων.</span></span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 18pt;"> </span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΔΕΙΝΩ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Γυναίκα του Βροντίνου. Μαθήτρια και πεθερά του Πυθαγόρειου, γνώστρια της αριθμοσοφίας. Μελέτησε τους ελλιπείς αριθμούς. Ένας αριθμός λέγεται ελλιπής, όταν οι γνήσιοι διαιρέτες του (δηλαδή οι διαιρέτες εκτός του εαυτού του), αν προστεθούν δίνουν άθροισμα μικρότερο του ιδίου του αριθμού. Έτσι ο αριθμός 8 είναι ελλιπής γιατί 1+2+4=7.<br /> </span><span class="apple-style-span"></span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΕΛΟΡΙΣ</span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"> η Σαμία (6ος π.Χ. αιώνας).Μαθήτρια του Πυθαγόρου. Γνώστρια της Γεωμετρίας.</span></span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"><br /></span><span style="color: #666666; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΘΕΑΝΩ</span><span style="color: #666666; font-family: Cambria, serif; font-size: 9pt;"><br /></span><span class="apple-style-span"><span style="color: #666666; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">(6ος π.Χ. αιώνας) Η Θεανώ από τον Κρότωνα, κόρη του γιατρού Βροντίνου, ήταν μαθήτρια και ένθερμη οπαδός του Πυθαγόρου. Παντρεύτηκε στην Σάμο τον μεγάλο Μύστη με τον οποίο είχε 36 χρόνια διαφορά ηλικίας. Δίδαξε στις πυθαγόρειες σχολές της Σάμου και του Κρότωνος. Η Θεανώ θεωρείται η ψυχή της θεωρίας των αριθμών, που έπαιξαν κυριαρχικό και καίριο ρόλο στην πυθαγόρεια διδασκαλεία. Στην ίδια αποδίδεται η πυθαγόρεια άποψη της “Χρυσής Τομής”. Της αποδίδονται ακόμα διάφορες κοσμολογικές θεωρίες. Μετά τον θάνατο του Πυθαγόρου ή Θεανώ τον διαδέχθηκε ως επικεφαλής της διασκορπισμένης πλέον κοινότητας. Με την βοήθεια των θυγατέρων της (Δαμούς, Μυίας ή Μυρίας και Αριγνώτης) διέδωσε το επιστημονικό και φιλοσοφικό πυθαγόρειο σύστημα σε όλη την Ελλάδα και την Αίγυπτο. Η Θεανώ έγραψε και βιβλιογραφία του Πυθαγόρου, που χάθηκε. Με τον Πυθαγόρα απέκτησε, εκτός από τις θυγατέρες και δύο υιούς, τον Τηλαύγη και τον Μνήσαρχο. Ο Ιάμβλιχος την μνημονεύει ως ‘μαθηματικόν άξιαν μνήμης κατά παιδείαν’.</span></span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"><br /></span><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΜΕΛΙΣΣΑ</span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"> (6ος π.Χ. αιώνας).Μαθήτρια του Πυθαγόρου. Ασχολήθηκε με την κατασκευή κανονικών πολυγώνων. Ο Λόβων ο Αργείος γράφει για μία άγνωστη εργασία της : “Ο ΚΥΚΛΟΣ ΦΥΣΙΝ (η Μελίσσα) ΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟΜΕΝΩΝ ΠΟΛΥΓΩΝΩΝ ΑΠΑΝΤΩΝ ΕΣΤΙ”.</span></span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"><br /></span><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΤΥΜΙΧΑ </span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;">(6ος π.Χ. αιώνας).Η Τυμίχα γυναίκα του Κροτωνιάτου Μυλλίου ήταν (σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο) Σπαρτιάτισσα, γεννημένη στον Κρότωνα. Από πολύ νωρίς έγινε μέλος της Πυθαγόρειας κοινότητος . Αναφέρεται από τον Ιάμβλιχο ένα σύγγραμμά της σχετικά με τους “φίλους αριθμούς”(*6). Μετά την καταστροφή της σχολής από τους δημοκρατικούς του Κρότωνος η Τυμίχα κατέφυγε στις Συρακούσες. Ο τύραννος των Συρακουσών Διονύσιος απαίτησε από την Τυμίχα να του αποκαλύψει τα μυστικά της Πυθαγόρειας διδασκαλείας έναντι μεγάλης αμοιβής. Αυτή αρνήθηκε κατηγορηματικά και μάλιστα έκοψε με τα δόντια την γλώσσα της και την έφτυσε στο πρόσωπο του Διονυσίου. Το γεγονός αυτό αναφέρουν ο Ιππόβοτος και ο Νεάνθης</span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> </span></span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<span class="apple-style-span"><b><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΝΙΚΑΡΕΤΗ</span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"> η Κορίνθια .Αναφέρεται από τον Ν. Χατζηδάκι ως “ΤΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ ΘΕΡΑΠΑΙΝΙΣ”. Την αναφέρει ακόμα και ο Ε. Σταμάτης. Από τους αρχαίους συγγραφείς την μνημονεύει ο Στοβαίος. Κατά τον Ν. Χατζηδάκι, στην Νικαρέτη οφείλεται η επαναδιατύπωσις και η απόδειξις του θεωρήματος : “ΠΑΝΤΟΣ ΤΡΙΓΩΝΟΥ ΜΙΑΣ ΤΩΝ ΠΛΕΥΡΩΝ ΠΡΟΣΕΚΒΛΕΙΘΕΙΣΗΣ, Η ΕΝΤΟΣ ΓΩΝΙΑ ΕΚΑΤΕΡΑΣ ΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΓΩΝΙΩΝ ΜΕΙΖΩΝ ΕΣΤΙ”. </span></b></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΠΥΘΑΪΣ</span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"> (2ος π.Χ. αιώνας). Γεωμέτρης, κόρη του μαθηματικού Ζηνοδώρου. Ασχολήθηκε, μαζί με τον πατέρα της, με εμβαδά επιπέδων χωρίων. Την αναφέρει ο Ευτόκιος. Ο Θέων ο Αλεξανδρεύς (4ος μ.Χ. αιώνας) στα σχόλιά του στην “ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΙ” του Πτολεμαίου γράφει : “ΠΟΙΗΣΟΜΕΘΑ ΔΗ ΤΗΝ ΤΟΥΤΩΝ ΑΠΟΔΕΙΞΙΝ ΕΝ ΕΠΙΤΟΜΗ ΕΚ ΤΩΝ ΖΗΝΟΔΩΡΟΥ ΚΑΙ ΠΥΘΑΪΔΟΣ ΔΕΔΕΙΓΜΕΝΩΝ ΕΝ ΤΩ ΠΕΡΙ ΙΣΟΠΕΡΙΜΕΤΡΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ”.</span></span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"><br /></span><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif;">ΠΑΝΔΡΟΣΙΩΝ</span><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"> (4ος μ.Χ. αιώνας). Συναντάται κει ως Πάνδροσος. Αλεξανδρινή γεωμέτρης, μάλλον μαθήτρια του Πάππου, ο οποίος της αφιερώνει και το γ’ βιβλίο της “ΣΥΝΑΓΩΓΗΣ”. Η Πανδροσίων χωρίζει τα γεωμετρικά προβλήματα σε τρεις κατηγορίες : “ΤΡΙΑ ΓΕΝΗ ΕΙΝΑΙ ΤΩΝ ΕΝ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΝ ΑΥΤΩΝ ΕΠΙΠΕΔΑ ΚΑΛΕΙΣΘΑΙ, ΤΑ ΔΕ ΓΡΑΜΜΙΚΑ”.</span></span><span class="apple-converted-space"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;"> </span></span><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> </span></span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"><b>ΠΤΟΛΕΜΑΪΣ (6ος π.Χ. αιώνας). Νεοπυθαγόρεια φιλόσοφος, μουσικός και μαθηματικός. Την αναφέρει ο Πορφύριος στο έργο του “ΕΙΣ ΤΑ ΑΡΜΟΝΙΚΑ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΥΠΟΜΝΗΜΑ”. Κατά τον Πορφύριο (νέοπλατωνικό φιλόσοφο του 3ου μ.Χ. αιώνα) η Πτολεμαϊς μεταξύ άλλων απέδειξε και την πρότασι : “ΕΑΝ ΔΥΟ ΑΡΙΘΜΟΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΑΝΤΕΣ ΑΛΛΗΛΟΥΣ ΠΟΙΩΣΙ ΤΙΝΑΣ, ΟΙ ΓΕΓΟΜΕΝΟΙ ΕΞ ΑΥΤΩΝ ΙΣΟΙ ΑΛΛΗΛΟΙΣ ΕΣΟΝΤΑΙ” (δηλαδή αβ=βα) </b></span></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΠΟΛΥΓΝΩΤΗ (7ος – 6ος π.Χ. αιώνας) Ο ιστορικός Λόβων ο Αργείος αναφέρει την Πολυγνώτη ως σύντροφο και μαθήτρια του Θαλού. Γνώστρια κατά τον Βοήθιο πολλών γεωμετρικών θεωρημάτων, λέγεται (μαρτυρία Βιτρουβίου), πως και αυτή συντέλεσε στην απλούστευση των αριθμητικών συμβόλων με την εισαγωγή της αρχής της ακροφωνίας, δηλαδή με την εισαγωγή αλφαβητικών γραμμάτων που αντιστοιχούσαν το καθένα σε το καθένα στο αρχικό γράμμα του ονόματος του αριθμού. Έτσι το Δ αρχικό του ΔΕΚΑ, παριστάνει τον αριθμό 10. Το Χ, αρχικό του ΧΙΛΙΑ παριστάνει τον αριθμό 1000 κοκ Κατά τον Βιτρούβιο η Πολυγνώτη διετύπωσε και απέδειξε πρώτη την πρόταση “ΕΝ ΚΥΚΛΩ Η ΕΝ ΤΩ ΗΜΙΚΥΚΛΙΩ ΓΩΝΙΑ ΟΡΘΗ ΕΣΤΙΝ”.</span></span><span style="color: #666666; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="color: #666666; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ</span><span class="apple-style-span"><span style="color: #666666; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">(5ος π.Χ. αιώνας). Πυθαγόρεια φιλόσοφος, συγγραφέας και μαθηματικός. Διάφορες πηγές την ταυτίζουν με την Περικτιόνη την μητέρα του Πλάτωνος και κόρη του Κριτίου. Ο μαθηματικός Πλάτων, όπως και ο φιλόσοφος Πλάτων, οφείλει την πρώτη γνωριμία του με τα μαθηματικά και την φιλοσοφία στην Περικτιόνη. Ο Πλάτων δεν αναφέρει το παραμικρό για την μητέρα του. Ήταν βαθιά χολωμένος μαζί της επειδή αυτή μετά από τον θάνατο του Αρίστωνος (του πατέρα του Πλάτωνος) παντρεύτηκε με κάποιον Αθηναίο, με το όνομα Πυριλάμπης στον οποίο αφοσιώθηκε. Στο γεγονός αυτό ίσως οφείλεται και ο “μισογυνισμός” του μεγάλου φιλοσόφου, που παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του άγαμος. Ο Στοβαίος στο “Ανθολόγιο” του, γράφει για την Περικτιόνη ότι κατείχε τα της γεωμετρίας και της αριθμητικής: “…ΓΑΜΕΤΡΙΑ ΜΕΝ ΩΝ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑΛΛΑ ΤΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΙΝΑ ΤΩΝ ΕΟΝΤΩΝ ΚΑΤΑΣΧΟΛΕΟΝΤΑΙ , Α ΔΕ ΣΟΦΙΑ ΠΕΡΙ ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΓΕΝΗ ΤΩΝ ΕΟΝΤΩΝ, ΟΥΤΩΣ ΓΑΡ ΕΧΕΙ ΣΟΦΙΑ ΠΕΡΙ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΓΕΝΗ ΤΩΝ ΕΟΝΤΩΝ”. </span></span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="color: #666666; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΠΥΘΑΓΟΡΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ</span><span style="color: #666666; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"><br /><span class="apple-style-span">(γύρω στον 6ον–5ον π.Χ. αιώνα). Ο Ιάμβλιχος στο έργο του “ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΙΚΟΥ ΒΙΟΥ” διέσωσε τα ονόματα δεκαεπτά πυθαγορείων γυναικών που ήταν γνώστριες της πυθαγόρειας φιλοσοφίας και των πυθαγορείων μαθηματικών. Ήδη έχουμε αναφέρει μερικές από αυτές. Οι υπόλοιπες είναι:</span><br /><span class="apple-style-span">Ρυνδακώ, αδελφή Βυνδάκου.</span><br /><span class="apple-style-span">Οκκελώ και Εκκελώ (αδελφές) από τις Λευκάνες.</span><br /><span class="apple-style-span">Χειλωνίς, κόρη Χείλωνος του Λακεδαιμονίου.</span><br /><span class="apple-style-span">Κρατησίκλεια, σύζυγος Κλεάνορος του Λακεδαιμονίου.</span><br /><span class="apple-style-span">Λασθένεια η Αρκάς.</span><br /><span class="apple-style-span">Αβροτέλεια κόρη Αβροτέλους του Ταραντίνου.</span><br /><span class="apple-style-span">Εχεκράτεια η Φλιασία.</span><br /><span class="apple-style-span">Θεανώ γυναίκα του Μεταποντίνου Βροντίνου. (Δεν πρέπει να συγχέεται με την Θεανώ την σύζυγο του Πυθαγόρου και κόρη του Κροτωνιάτη Βροντίνου)</span><br /><span class="apple-style-span">Τυρσηνίς, η Συβαρίτις.</span><br /><span class="apple-style-span">Πεισιρρόδη η Ταραντινίς.</span><br /><span class="apple-style-span">Θεαδούσα η Λάκαινα.</span><br /><span class="apple-style-span">Βοιώ η Αργεία.</span><br /><span class="apple-style-span">Βαβέλυκα η Αργεία.</span><br /><span class="apple-style-span">Κλεαίχμα αδελφή Αυτοχαρίδα του Λάκωνος.</span><br /><span class="apple-style-span">Νισθαιαδούσα.</span></span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΥΠΑΤΙΑ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Η πιο γνωστή μαθηματικός της αρχαιότητας και η πρώτη γυναίκα επιστήμονας της οποίας η ζωή έχει καταγραφεί με λεπτομέρειες, η Υπατία η «Γεωμετρική» (4ος αι. μ.Χ.), ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, την αστρονομία και τη μηχανική. Κατακρεουργήθηκε από χριστιανούς που έκαψαν το νεκρό σώμα της.<br /> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΙΑ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Μύησε τον Πυθαγόρα στις αρχές της αριθμοσοφίας και της γεωμετρίας και αποτέλεσε την αιτία για να δεχτεί ο Πυθαγόρας γυναίκες στη σχολή του (6ος αι. π.Χ.). Θεανώ: Μαθήτρια και σύντροφος του Πυθαγόρα (παρά τα 36 χρόνια διαφοράς τους) και στην οποία αποδίδεται η πυθαγόρεια άποψη περί χρυσής τομής (6ος αι. π.Χ.).<br /> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΦΙΝΤΥΣ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Αναφέρεται ως εμπνεύστρια της ισότητας που συνδέει τις πυθαγόρειες τριάδες (6ος αι. π.Χ.). </span><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 10pt;">ΦΙΝΤΥΣ (6ος π.Χ. αιώνας).Αναφέρεται και ως Φίλτυς. Μαθήτρια του Πυθαγόρου, θυγατέρα του Θέοφρη από τον Κρότωνα και αδελφή του Βυνδάκου. Δίδαξε στην Σχολή του Κρότωνος. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Βοήθιος την αναφέρει ως εμπνεύστρια της ισότητος που συνδέει τις Πυθαγόρειες τριάδες.</span></span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;"> </span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">ΛΑΣΘΕΝΙΑ</span><span style="font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">: Σπούδασε ντυμένη ως άνδρας στην Ακαδημία Πλάτωνος, έγινε σύντροφος του Σπευσίππου και της αποδίδεται ο ορισμός της σφαίρας (4ος αι. π.Χ.).</span><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Cambria, serif; font-size: 12pt;">Η Λασθενία από την Αρκαδία είχε μελετήσει τα έργα του Πλάτωνος και ήλθε στην Ακαδημία (του Πλάτωνος) για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνος συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο. Αργότερα έγινε και αυτή φιλόσοφος και σύντροφος του Σπευσίππου. Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθένεια οφείλεται και ο επόμενος ορισμός της σφαίρας : “ΣΦΑΙΡΑ ΕΣΤΙΝ ΣΧΗΜΑ ΣΤΕΡΕΟΝ ΥΠΟ ΜΙΑΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΝ, ΠΡΟΣ ΗΝ, ΑΦ’ ΕΝΟΣ ΣΗΜΕΙΟΥΤΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΠΑΣΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΙΠΤΟΥΣΑΙ ΕΥΘΕΙΑΙ ΙΣΑΙ ΑΛΛΗΛΑΙΣ ΕΙΣΙΝ”.</span></span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b><img border="0" height="239" src="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Gynekes.files/image015.jpg" v:shapes="Εικόνα_x0020_6" width="318" /></b></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal">
<b><span style="color: red;"><span style="font-family: 'Lithos Pro Regular'; font-size: 14pt;">ΤΕΛΙΚΑ ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΝ ΥΠΟΔΕΕΣΤΕΡΕΣ ΤΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ;</span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"> </span></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b>Μια νέα μελέτη έρχεται να καταρρίψει το μύθο ότι οι γυναίκες στην αρχαία Ελλάδα ήταν πολίτες β’ κατηγορίας και τύγχαναν ελαφρώς καλύτερης μεταχείρισης από τους δούλους. Την υπογράφει ο καθηγητής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, Τέρι Μπράουν. Στηρίζει την άποψή του στις πρώτες γενετικές αναλύσεις ανθρωπίνων οστών που εντοπίστηκαν στην Ακρόπολη των Αρχαίων Μυκηνών. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Guardian» οι εξετάσεις για την εξαγωγή μιτοχονδριακού DNA (κληρονομείται αποκλειστικά από την μητέρα) πραγματοποιήθηκαν σε 22 από τους συνολικά 35 σκελετούς που είχαν εντοπιστεί στον ταφικό κύκλο Α και μόνο σε τέσσερις περιπτώσεις (τριών ανδρών και μιας γυναίκας) οι επιστήμονες κατάφεραν να εξασφαλίσουν δείγματα ικανά για την δημιουργία γενετικών προφίλ.</b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b>Το DNA δύο εκ των ανδρών έδειξε ότι δεν υπήρχε συγγένεια μεταξύ τους, αλλά του τρίτου αποκάλυψε ότι είχε συγγένεια με τη νεαρή γυναίκα. Πιθανότατα ήταν αδέλφια ή ξαδέλφια. Η περίπτωση κέντρισε το ενδιαφέρον της βρετανικής αρχαιολογικής ομάδας, καθώς μέχρι εκείνη τη στιγμή πίστευαν ότι επρόκειτο για παντρεμένο ζευγάρι. Μάλιστα ο πλούτος των κτερισμάτων τα οποία είχαν βρεθεί στον τάφο της γυναίκας είχε αποδοθεί στο γεγονός ότι ο σύζυγός της ήταν σημαίνον μέλος της μυκηναϊκής κοινωνίας. Οι αρχαιολόγοι ανέτρεξαν αμέσως στο «φωτογραφικό άλμπουμ» της ανασκαφής, δηλαδή στις αναπλάσεις των προσώπων επτά εκ των νεκρών, που είχαν δημιουργήσει δύο καθηγητές του ίδιου πανεπιστημίου, ο Τζον Πρέιγκ και ο Ρίτσαρντ Νιβ τη δεκαετία του 1990, βασισμένοι στις νεκρικές μάσκες. Διαπίστωσαν, λοιπόν, ότι οι αναπλάσεις των δύο συγκεκριμένων προσώπων είχαν μεγάλες ομοιότητες και επομένως ήταν αδέλφια. </b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><b>Αυτό, κατά την άποψή τους, σημαίνει ότι οι γυναίκες ευγενικής καταγωγής απολάμβαναν εκ γενετής την ίδια ισχύ, τα ίδια δικαιώματα και τον ίδιο σεβασμό με τους άνδρες και δεν περίμεναν να αναδειχθούν μέσα από τον γάμο τους με κάποιον ισχυρό άνδρα. Μάλιστα, ο κ. Μπράουν πιστεύει ότι οι παλαιότερες γενιές αρχαιολόγων, που ήταν όλοι άνδρες, ερμήνευαν τα ευρήματα βάσει προσωπικών «πιστεύω» και ευθύνονται για το γεγονός ότι έως σήμερα έχει επικρατήσει η άποψη πως στην αρχαία Ελλάδα οι γυναίκες δεν ήταν ισότιμες με τους άνδρες.</b></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<b><span class="apple-style-span"><span style="color: #333333; font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10pt;">Πηγές-βιβλιογραφία:</span></span><span style="color: #333333; font-family: Tahoma, sans-serif; font-size: 10pt;"><br /><span class="apple-style-span">Ιλιάδα Γ 189</span><br /><span class="apple-style-span">Ιλιάδα Ζ 186</span><br /><span class="apple-style-span">Απολλόδωρου Β 98</span><br /><span class="apple-style-span">Παυσανίου Α 2, 1.15, 2.17, 2.41, 7</span><br /><span class="apple-style-span">Στράβωνος Β 504</span><br /><span class="apple-style-span">Λεξικό της Ελληνικής Μυθολογίας (Αικ.Τσοτάκου-Καρβέλη)εκδόσεις Σόκολη</span><br /><span class="apple-style-span">Αρχαίοι Έλληνες Θετικοί Επιστήμονες(Κ. Γεωργακόπουλου)εκδόσεις Γεωργι- άδη.</span><br /><span class="apple-style-span">Εφημερίδα Ελληνική Αγωγή τεύχος 18 και τεύχος 19</span></span><span style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;"><br />stardust30 </span><span lang="EN-US" style="font-family: 'Times New Roman', serif; font-size: 12pt;">BLOG</span></b></div>
<div align="left" class="MsoNormal">
<span style="font-family: Times New Roman, serif;"><b>ΠΗΓΗ:</b></span><a href="http://www.hellinon.net/">http://www.hellinon.net</a></div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-45491290273536336702013-08-11T22:44:00.001-07:002013-08-11T22:44:33.679-07:00OMAΔΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ: ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ Ε<a href="http://omadaethnikonlakonias.blogspot.com/2013/08/blog-post_5.html?spref=bl">OMAΔΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ: ΕΝ ΔΕΛΦΟΙΣ Ε</a>: Τα Δελφικά παραγγέλματα «”Εν δέ τω προνάω τά εν Δελφοΐς γεγραμμένα, εστίν ωφελήματα ανθρώποις». Παυσανίας «Φωκικά» Οι αρχαίοιΈλλην...<br />
<br />
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-85137563725189950652013-06-23T23:57:00.000-07:002013-06-23T23:57:39.284-07:00Η ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<h3 class="post-title entry-title">
<span style="font-size: large;">Η ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
</span></h3>
<div class="post-header">
</div>
<div class="separator" style="border-bottom: medium none; border-left: medium none; border-right: medium none; border-top: medium none; clear: both; text-align: center;">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/_JyaQ-NSQsOI/SpfeB_iAsdI/AAAAAAAAAc4/08iHDm8Dmyo/s1600-h/images.jpg" style="clear: left; cssfloat: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="241px" src="http://1.bp.blogspot.com/_JyaQ-NSQsOI/SpfeB_iAsdI/AAAAAAAAAc4/08iHDm8Dmyo/s320/images.jpg" width="320px" /></a></div>
<br />
<div style="border-color: -moz-use-text-color; border-style: none; border-width: medium;">
<span style="font-size: large;"><strong>Ένα
από τα κύρια γνωρίσματα που διαφοροποίησε την αρχαία ελληνική θρησκεία
από τις υπόλοιπες μεσογειακές ήταν ο τελετουργικός της χαρακτήρας.</strong></span> </div>
<div style="border-color: -moz-use-text-color; border-style: none; border-width: medium;">
<span style="font-size: large;">Μέσα
από μία σειρά λατρευτικών πράξεων που δομούσε και στήριζε την ανθρώπινη
κοινωνία της πόλης-κράτους, οι Έλληνες μπορούσαν να επιδείξουν την
ευσέβεια προς τους θεούς τους, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η ευμένειά τους
μέσα από την συνεχή και συνεπή τους εφαρμογή.</span></div>
<span style="font-size: large;"><br />
Με τον όρο τελετουργικός εννοούμε την ύπαρξη ενός οργανωμένου συστήματος
που αφορούσε στην συνεπή τήρηση και εφαρμογή συγκεκριμένων πράξεων από
ένα άτομο ή κοινωνικό σύνολο και καθόριζε τις σχέσεις αυτού του συνόλου
με τους θεούς που λάτρευε.[1] <br />
Η διαμόρφωση του τελετουργικού χαρακτήρα της αρχαίας ελληνικής θρησκείας
συντελέστηκε παράλληλα με την εδραίωση του δωδεκάθεου και την
θεσμοθέτηση της λατρείας των ηρώων, <a name='more'></a>σε μια περίοδο που η νεοσύστατη δομή
της πόλης-κράτους χρειαζόταν την αποτελεσματικότητα ενός συμβολικού
συστήματος, προκειμένου να λειτουργήσει ως συνεκτικός κρίκος μέσα στον
κοινωνικό ιστό. <br />
Η λατρευτική δραστηριότητα ήταν καθημερινή, στην οποία έπρεπε να συμμετέχουν όλοι ενεργά.<br />
Όλες οι εκφάνσεις της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής του πολίτη ήταν
διαποτισμένες από μια σειρά τελετουργιών, η πιστή τήρηση των οποίων
εξασφάλιζε τη διατήρηση της παράδοσης και τη συνοχή της κοινότητας.
Κυρίως, όμως, εξασφάλιζε την εύνοια των θεών που προστάτευαν την πόλη.<br />
Οι θεοί των αρχαίων Ελλήνων δεν ήταν υπερβατικοί και απόμακροι, αλλά
προσιτοί και συνδεδεμένοι με την καθημερινότητα των ανθρώπων, αφού κάθε
σημαντική στιγμή της ζωής τους σημαδευόταν από την παρουσία τους. <br />
Προστάτευαν την πόλη και γι’ αυτό οι άνθρωποι έπρεπε να τους κρατούν
ευχαριστημένους. Η πιστή τήρηση των τελετουργιών που συνόδευαν τις
θρησκευτικές τελετές, με την αφθονία των προσφορών στα ιερά, την άψογη
οργάνωση αγώνων και διαφόρων λειτουργιών, την διευθέτηση των εξόδων που
συνόδευαν θυσίες και δημόσια γεύματα,[2] αναγνωρίζονταν ως εκδηλώσεις
ευσέβειας και ήταν το απόλυτο ζητούμενο.<br />
Η έννοια, λοιπόν, της ευσέβειας συνδεόταν αποκλειστικά με την σωστή
εκτέλεση όλων των θρησκευτικών πρακτικών, την προσφορά δηλαδή των
κατάλληλων τελετουργικών φροντίδων προς την θεότητα (θεραπεύειν).[3]
Οποιαδήποτε παράλειψη ή παρατυπία επέσυρε τη θεϊκή οργή και θεωρούνταν
ασέβεια τόσο σοβαρής μορφής, που το μίασμα δεν περιοριζόταν σε ατομικό
επίπεδο, δηλαδή στον παραβάτη, αλλά μόλυνε όλη την πόλη. <br />
Ο ίδιος ο παραβάτης τιμωρούνταν αυστηρά, ως αντανάκλαση της ανάγκης μιας
απειλούμενης από το μίασμα κοινωνίας να υπερασπιστεί την ενότητά της
και την υγιή σχέση της με τους θεούς. Δείγμα αυτής της αντίδρασης ήταν η
λεγόμενη τελετουργία φαρμακού[4], σύμφωνα με την οποία κάθε χρόνο η
πόλη καταδίκαζε σε εξορία το πιο περιθωριακό και ψυχικά διαταραγμένο
άτομο, με την πεποίθηση πως έπαιρνε μαζί του κάθε μιαρό στοιχείο της
πόλης.<br />
<br />
Όσο υλική ήταν η υπόσταση της έννοιας της μιαρότητας μέσα στα πλαίσια
της αρχαίας ελληνικής θρησκείας, άλλο τόσο και το αντίδοτό της, η
διαδικασία της κάθαρσης, απέκτησε εξ ορισμού την ίδια υπόσταση. Συνήθως
επρόκειτο για πλύση με νερό ή λουτρά και σπανιότερα για υπνοκαπνισμό,
απαραίτητη τελετουργική διαδικασία σε κάθε δυνάμει μολυντικό φαινόμενο,
όπως η γέννηση, ο θάνατος, ο έρωτας και η αρρώστια. Σε πιο σοβαρές
περιπτώσεις απαιτούνταν εξαγνισμός που τελούνταν σύμφωνα με τον χρησμό
που είχε δοθεί από τον κατεξοχήν θεό του καθαρμού, Απόλλωνα.[5] Οι
χρησμοί, και ειδικά του μαντείου των Δελφών, γίνονταν ο φορέας του θείου
λόγου και διαδραμάτιζαν καθοριστικό ρόλο στον τελετουργικό χαρακτήρα
του καθαρμού και κατ’ επέκταση στην θρησκευτική δραστηριότητα σε όλη τη
διάρκεια των κλασικών χρόνων.<br />
Σ’ αυτό συνέβαλε και η επιλογή από την πολιτεία μιας ομάδας προσώπων,
των θεωρών, με τον αρχιθεωρό να αναλαμβάνει χρέη φροντίδας της
συντήρησης της αποστολής στο μαντείο, τους χρησμολόγους και μάντεις να
ερμηνεύουν τους χρησμούς και τους εξηγητές να προτείνουν μεθόδους
εξαγνισμού διασαφηνίζοντας σκοτεινά μέρη του τυπικού της λατρείας.[6] <br />
Η κωδικοποίηση των τελετουργιών συντελέστηκε από πολύ νωρίς με την
σύσταση γραπτών νόμων που αναρτιόνταν στις πύλες των ιερών και σε
δημόσιους χώρους, ώστε να είναι προσβάσιμοι σε όλους και όχι
αποκλειστικά από κάποια κλειστή ιερατική κάστα. <br />
<strong>Δεν υπήρχε η έννοια της «Εκκλησίας» ως σώμα. Ιερείς και πολίτες
είχαν όλοι το δικαίωμα να υπηρετούν τους θεούς τους, αρκεί να μην είχαν
μιασθεί από κάποιο παράπτωμα[</strong>7].<br />
Δεν υπήρχαν ιερά βιβλία να πρεσβεύουν τον λόγο του θεού, αντίθετα η
γνώση ήταν προϊόν μακρόχρονων εμπειρικών διαδικασιών που μετουσιώθηκαν
σταδιακά στον τελετουργικό κώδικα πάνω στον οποίο στηρίχτηκε το
θρησκευτικό συναίσθημα του Έλληνα πολίτη. Η παράδοση όριζε πώς και πότε
θα γίνει η κάθε τελετή.<br />
Οι μήνες βαπτίζονταν από το όνομα των τελετών που διεξάγονταν τη
συγκεκριμένη περίοδο και η κάθε πόλη είχε το ημερολόγιό της, για να
καθορίζει χρονικά τις λατρευτικές τελετές που όφειλε να αποδώσει στους
θεούς, όπως συμπόσια, αθλητικούς αγώνες, χορούς, πομπές ή θεατρικές
παραστάσεις, επιδεικνύοντας την έκταση της τυπολατρείας σε όλες τις
θρησκευτικές πράξεις και την σημασία που τους αποδιδόταν από τους
πολίτες και από την ίδια την πόλη, ως θεσμός.[8]<br />
<strong>ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΕΡΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ</strong><br />
Η τελετή της θυσίας ήταν η ιερή πράξη που κυριάρχησε στην Ελλάδα από τα ομηρικά μέχρι και τα ύστερα κλασικά χρόνια.<br />
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα (Συμπόσιον, 188)[9], η θυσία προς τιμή των θεών
αποτελούσε την κορυφαία στιγμή «της φιλίας μεταξύ θεών και ανθρώπων»,
εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την απρόσκοπτη λειτουργία της ανθρώπινης
κοινότητας.<br />
<strong>Υπήρχαν πολλά είδη θυσίας, με κυριότερη την αιματηρή θυσία
διατροφικού τύπου, κατά την οποία σφαγιαζόταν ένα ή περισσότερα οικόσιτα
ζώα, ανάλογα με την σπουδαιότητα της γιορτής ή την οικονομική κατάσταση
του θυσιάζοντος.</strong><br />
Σύμφωνα με το τελετουργικό, ένα μέρος τους καιγόταν στον βωμό προς
βρώση των θεών, και το υπόλοιπο μαγειρευόταν και καταναλωνόταν σε
συλλογικά γεύματα (συμπόσια) από τους συμμετέχοντες στην θυσία. <br />
Προτού μαγειρευτεί, το σφάγιο έπρεπε να καθαγιαστεί, προκειμένου να
φαγωθεί από τους ανθρώπους χωρίς τον κίνδυνο να περιπέσουν στην
κατάσταση του ζώου.[10] Ανάλογα με τον λόγο και τον χώρο που τελούνταν η
θυσία, θυσιαστής μπορούσε να γίνει είτε ο αργηχός της οικογένειας είτε
ένας τεχνίτης που αναλάμβανε ταυτόχρονα χρέη θυσιαστή και μαγείρου. Στα
ιερά, το τελετουργικό της θυσίας αναλάμβαναν οι ιερείς. <br />
Σε κάθε πόλη και σε καθημερινή βάση τελούνταν θυσίες τέτοιου τύπου με
διάφορες αφορμές. Η σημασία τους ήταν μεγάλη, αφού, εκτός από την
διατήρηση των καλών σχέσεων με τους θεούς που διασφάλιζε την τάξη και
την ευημερία, αποτελούσαν και μια σημαντική ευκαιρία για συσπείρωση των
σχέσεων ανάμεσα στους πολίτες, εξαιτίας της κοινής συμμετοχής σε όλα τα
θρησκευτικά δρώμενα, αλλά και για κατανάλωση κρέατος.[11]<br />
Ήταν, επομένως, απαραίτητο όλη η τελετουργική διαδικασία, από τον
έλεγχο του σφαγίου, την πομπή του ιερέα και των θυσιαζόντων μέχρι τον
βωμό, τους καθαρμούς και τις προσευχές που προηγούνταν της θανάτωσης,
μέχρι τον σφαγιασμό, το γδάρσιμο και το κόψιμο του κρέατος σε ίσες
μερίδες, το βράσιμό του στις χύτρες και το συλλογικό γεύμα, το συμπόσιο,
που ακολουθούσε για να επικυρώσει την κοινωνική ιεραρχία[12] και την
σύμπραξη των θεών με την ανθρώπινη κοινωνία, όλα έπρεπε να τελεστούν με
ευλαβική ακρίβεια.<br />
<br />
Ανάλογα με την πόλη και τον τιμώμενο θεό, πολλές τελετουργίες ξεκινούσαν
με την προσφορά των πρώτων καρπών της γης (απαρχαί) ή τις σπονδές, οι
οποίες άλλες φορές συνδέονταν με τις αιματηρές θυσίες κι άλλες
εμφανίζονταν ως αυθύπαρκτα τελετουργικά. Μέρος κάποιου υγρού, το οποίο
μπορούσε να είναι νερωμένο κρασί, άκρατος οίνος, γάλα, μείγμα κρασιού,
νερό ή μέλι,[13] χυνόταν επάνω στον βωμό του θεού ή κατευθείαν στο
έδαφος, ενώ ταυτόχρονα προφερόταν μια προσευχή. Πολλές ιεροτελεστίες της
καθημερινής ζωής ξεκινούσαν ή ολοκληρώνονταν με αυτό το τελετουργικό,
το οποίο εμπεριείχε το στοιχείο της προσφοράς στους θεούς ενισχύοντας
τους ενωτικούς δεσμούς μαζί του, αλλά και των μελών μιας ομάδας μεταξύ
τους, όπως δείχνει η χρήση τους στην επικύρωση συνθηκών και συμμαχιών. <br />
Ένα άλλο είδος ιεράς σπονδής ήταν οι χοές, οι οποίες χωρίζονταν σε δύο
κατηγορίες, τις χοαί νηφαλίους (χωρίς οίνο) και της αοίνους (καθαρό
νερό, γάλα ή μέλι). [14] Οι χοές απευθύνονταν κυρίως στους νεκρούς,
επιτυγχάνοντας την σύναψη δεσμών με τους ζωντανούς. <br />
Το ολοκαύτωμα ήταν μια άλλη μορφή θυσίας, πάλι προς τιμή των νεκρών,
αλλά και των καταχθόνιων δυνάμεων, η οποία ήταν θυσία χωρίς κατανάλωση
του κρέατος, το οποίο καιγόταν ολόκληρο απευθείας στη γη, χωρίς να μένει
τίποτα για το συμπόσιο. Το τελετουργικό του ολοκαυτώματος
πραγματοποιούνταν την νύχτα και συνοδευόταν από εξορκισμούς που
εξασφάλιζαν την αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων με τους χθόνιους κυρίως
θεούς που τους προστάτευαν.[15] <br />
Εκτός από τις αιματηρές θυσίες υπήρχαν και οι αναίμακτες, οι οποίες
είχαν κυρίως ιδιωτικό χαρακτήρα και τελούνταν μέσα στο σπίτι. Πολλές
φορές συνδυάζονταν και με αιματηρές θυσίες.<br />
Απαραίτητο τελετουργικό στοιχείο σε όλες τις μορφές ιερών πράξεων ήταν η
προσευχή. Υπήρχαν πολλών ειδών προσευχές, όπως ευχές, καθαγιασμοί,
ύμνοι, τελετουργικά άσματα, ικεσίες κατάρες, οι περισσότερες από τις
οποίες ήταν τυποποιημένες. Κάθε ευσεβής άνθρωπος όφειλε να ξεκινά την
ημέρα του με μια προσευχή. Κάθε συμπόσιο και κάθε γεύμα, το ίδιο.
Σημαντικά γεγονότα, όπως μάχες, δεν ξεκινούσαν χωρίς προσευχή. Οι
προσευχές και οι σπονδές συνόδευαν σχεδόν κάθε μορφή ιερής πράξης και
ήταν απαραίτητο στοιχείο στην τελετουργική αλληλουχία.<br />
<br />
<strong>Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΩΝ</strong><br />
Ένα κοινό χαρακτηριστικό σε όλες τις ιερές πράξεις που προαναφέρθηκαν
ήταν πως σε καμία δεν απαιτούνταν η παρουσία κάποιου εξουσιοδοτημένου
μεσολαβητή ανάμεσα στους ανθρώπους και τους θεούς. Όλοι οι πολίτες είχαν
τη δυνατότητα να εκπληρώσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα, αρκεί να
μην είχαν μιανθεί από κάποιο παράπτωμα.<br />
Κλειστή ήταν η πρόσβαση στα ιερατικά αξιώματα μόνο στους μέτοικους και
ξένους, καθώς και σε όσους είχαν σωματικά ελαττώματα.[16] Την ανάγκη
ενός προσωπικού που θα μεριμνούσε για την σωστή λειτουργία των ιερών,
εκπλήρωνε η πολιτεία, με την εκχώρηση κάποιων θρησκευτικών καθηκόντων σε
έναν ορισμένο αριθμό πολιτών, που διέφεραν από ιερό σε ιερό.<br />
Αυτά τα άτομα, τα οποία δεν αποτέλεσαν ποτέ μια κλειστή ιερατική κάστα,
είχαν την ευθύνη της επιβολής της τάξης στους πιστούς και της τήρησης
σεβασμού στους ιερούς χώρους των ναών. Κύριό τους καθήκον ήταν η
συντήρηση του ειδώλου που αναπαριστούσε τον θεό, καθώς και η συντήρηση
των οικοδομημάτων που βρίσκονταν στον χώρο του ιερού, καθήκοντα που
συχνά μοιράζονταν με έναν ή περισσότερους βοηθούς, τους νεωκόρους. Οι
ιερείς βοηθούσαν στην διεξαγωγή των θυσιών, στον καθαγιασμό των θυμάτων,
στην απαγγελία προσευχών. Μπορούσαν να σφάξουν οι ίδιοι το θύμα ή να
προσλάβουν κάποιον θυσιαστή. Ήταν υπεύθυνοι για την διοργάνωση των
μεγάλων θρησκευτικών εορτών σε συγκεκριμένες ημερομηνίες και έλεγχαν τα
οικονομικά των ιερών.[17] Με την ευθύνη της φύλαξης των ιερών νόμων,
όφειλαν να διατηρούν και να εξασφαλίζουν τον σεβασμό προς την παράδοση
και τις θρησκευτικές τελετουργίες. Μπορούσαν να εκδίδουν διατάγματα,
ακόμη και να νομοθετούν για θρησκευτικά θέματα.[18]<br />
<br />
Οι ιερείς ήταν αξιοσέβαστα πρόσωπα. Η θέση τους τους εξασφάλιζε κάποια
προνόμια, όπως τιμητική θέση στο θέατρο και οι καλύτερες μερίδες από τα
σφάγια των θυσιών. Δεν ήταν αποκλεισμένοι από την κοσμική ζωή, μπορούσαν
να νυμφευτούν και να κάνουν οικογένεια, όπως μπορούσαν κα να διαμένουν
εκτός του ιερού. Υπήρχαν ορισμένες οικογένειες (Ετεοβουτάδες,
Ευμολπίδες, Κήρυκες), καθώς και κάποιες κατηγορίες ιερέων, όπως οι
ιερείς των Δελφών, που το αξίωμα ήταν κληρονομικό και ισόβιο,[19] ο
γενικός κανόνας όμως ήθελε τα αξιώματα αυτά αιρετά, που καλύπτονταν από
απλούς πολίτες που υπάγονταν στα διατάγματα της Εκκλησίας του Δήμου και
της Βουλής και δεν θεωρούνταν μόνιμο επάγγελμα. Ο τρόπος που
διαχειρίζονταν τα οικονομικά και διοικητικά θέματα των ιερών ελέγχονταν
από την πόλη, αφού όφειλαν να δώσουν λογαριασμό για τις πράξεις τους σε
αυτήν, με την λήξη της υπηρεσίας τους.<br />
Εκτός από τους απλούς πολίτες, μια άλλη κατηγορία ανθρώπων που
επωμίζονταν την κρατική θρησκευτική εξουσία ήταν οι άρχοντες. Πιο
σημαντικός από όλους ήταν ο άρχων-βασιλεύς, ο οποίος κληρονομούσε τις
θρησκευτικές του λειτουργίες.<br />
Ήταν αυτός που διηύθυνε τις θυσίες των πάτριων λατρειών, καθώς και τις
εορτές των Λήναιων και των Μυστηρίων, είχε το δικαίωμα να εκδικάσει
υποθέσεις ασέβειας και να διευθετήσει διενέξεις που αφορούσαν στην
ανάληψη ιερατικών αξιωμάτων και, τέλος, ήταν ο υπεύθυνος του
θρησκευτικού ημερολογίου. Για την διευθέτηση των επίθετων εορτών, όπως
τα Μεγάλα Διονύσια, υπεύθυνος ήταν ο Επώνυμος άρχων.<br />
Ο Πολέμαρχος μεριμνούσε για τις θυσίες στην Αγροτέρα Άρτεμη και στον
Ενυάλιο και επέβλεπε τις γιορτές και τους αγώνες που διεξάγονταν προς
τιμή των πεσόντων πολεμιστών. Φρόντιζε επίσης για τις θυσίες προς τιμήν
του Αρμοδίου και του Αριστογείτονα.<br />
Κάθε χρόνο η πόλη εξέλεγε μια δεκαμελή ομάδα, τους Ιεροποιούς, οι οποίοι
αναλάμβαναν την διοργάνωση των μεγάλων γιορτών που γίνονταν κάθε
τέσσερα χρόνια, πλην των Παναθηναίων, αλλά και των ετήσιων, όπως τα
Μικρά Παναθήναια.<br />
Τον οικονομικό έλεγχο των λατρειών τον είχαν οι Επιστάτες και την
οικονομική αρωγή (λειτουργία) που εξελίχθηκε στην ανάληψη οργάνωσης
κάποιων εορτών, επωμίζονταν οι Επιμελητές. [20] <br />
Η παρουσία και συμμετοχή του κάθε θρησκευτικού λειτουργού ήταν απόλυτα
απαραίτητη και ζωτικής σημασίας, αφού ο καθένας από την θέση του
διοργάνωνε, επέβλεπε, έλεγχε και γενικά συνέβαλε ενεργά και με
υπευθυνότητα στην σωστή εκτέλεση όλων των τελετουργικών παραμέτρων της
θρησκείας τους, σύμφωνα με τις επιταγές της παράδοσης που είχαν
κληρονομήσει από τις προηγούμενες γενιές.<br />
<strong>ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ</strong><br />
Η εδραίωση του τελετουργικού χαρακτήρα της ελληνικής θρησκείας
συντελέστηκε παράλληλα με την καθιέρωση του δωδεκάθεου και την σύσταση
του θεσμού της πόλης-κράτους, μέσα στα πλαίσια του οποίου ιδρύθηκαν
οργανωμένοι πλέον χώροι λατρείας, οι ναοί. Ο ναός φιλοξενούσε το άγαλμα
της θεότητας, γύρω από το οποίο περιστρεφόταν ένα ολόκληρο σύστημα
θρησκευτικών τελετών και πρακτικών, το οποίο αποτελούσε το πλαίσιο και
το συμβολικό κέντρο της πόλης. <br />
Μέσα από την τυπολατρική εφαρμογή ενός συγκεκριμένου λατρευτικού κώδικα,
που δεν προερχόταν από κάποιο ιερό βιβλίο ή δόγμα, αλλά πήγαζε από την
παράδοση, στην οποία παρέμεναν πιστοί ακόμα κι όταν αυτή φαινόταν
παρωχημένη και ακατάληπτη, οι άνθρωποι μπορούσαν να εκφράσουν σε
καθημερινή βάση την ευσέβειά τους προς τους θεούς.<br />
Όλες οι πτυχές της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής εμποτίζονταν με
τελετουργικά που εξασφάλιζαν την εύνοια των θεών και την υγιή σχέση μαζί
τους. Κάθε παρατυπία στον τρόπο διεξαγωγής θεωρούνταν ασέβεια βαριάς
μορφής που προκαλούσε την θεία εκδίκηση, μολύνοντας ολόκληρη την πόλη,
γι’ αυτό και τα μέτρα εναντίον της ήταν αυστηρά και απόλυτα.<br />
Η κάθε πόλη είχε τις δικές της γιορτές που τελούνταν σε συγκεκριμένες
μέρες και με συγκεκριμένες τελετουργικές διαδικασίες, με τις οποίες
απέδιδε τις οφειλόμενες τιμές προς τους θεούς, κυρίως μέσω των θυσιών
και των αναθηματικών προσφορών. <br />
<strong><span>Η σημαντικότερη ιερή πράξη ήταν η αιματηρή θυσία διατροφικού τύπου, με τον σφαγιασμό οικόσιτου ζώου.</span></strong> <br />
Το μέρος που καιγόταν στην πυρά προοριζόταν μέσω του καπνού που
αναδυόταν στον ουρανό προς βρώση των θεών, ενώ το υπόλοιπο μοιραζόταν
και τρωγόταν από τους συμμετέχοντες στην θυσία, σε συλλογικά γεύματα, τα
συμπόσια. Μόνο μέσα από αυτή την τελετουργική διαδικασία οι άνθρωποι
μπορούσαν να καταναλώσουν κρέας χωρίς να μιανθούν.<br />
Τα καλύτερα κομμάτια προορίζονταν για τους αξιωματούχους και προύχοντες
της πόλης, αλλά και για τους ιερείς, μια αιρετή ομάδα πολιτών που
επωμίζονταν, ως θρησκευτικοί λειτουργοί, την ευθύνη της ορθής διεξαγωγής
των θυσιών και των υπόλοιπων τελετουργικών δραστηριοτήτων, καθώς και
την συντήρηση και διαχείριση των ναών. Ποτέ δεν αποτέλεσαν κλειστή
κάστα, αντίθετα είναι ενσωματωμένοι στο σώμα των πολιτών που τους
εξέλεγε και τους έλεγχε στο τέλος της θητείας τους. <br />
<strong>Οι ιερείς, όπως και οι υπόλοιπες ομάδες θρησκευτικών λειτουργών,
ήταν κατά κανόνα αιρετοί και ασκούσαν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα με
την ίδια συνέπεια που ασκούσαν όλες τις υποχρεώσεις που συνόδευαν την
δημόσια ζωή τους.</strong> <br />
</span><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span style="font-size: large;"><a href="http://1.bp.blogspot.com/_JyaQ-NSQsOI/Spfd3VfuT5I/AAAAAAAAAco/YTrsW-s_IKc/s1600-h/agreligion2.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://1.bp.blogspot.com/_JyaQ-NSQsOI/Spfd3VfuT5I/AAAAAAAAAco/YTrsW-s_IKc/s320/agreligion2.jpg" /></a></span></div>
<div style="border-color: -moz-use-text-color; border-style: none; border-width: medium;">
<span style="font-size: large;">Η
θρησκεία, που ήταν παρούσα σε όλες τις εκφάνσεις της ιδιωτικής και
δημόσιας ζωής, αποτέλεσε ένα ολόκληρο σύστημα οργάνωσης, που θεμελίωνε
την κοινωνία της πόλης-κράτους και διασφάλιζε την ενότητά της,
συσφίγγοντας τις σχέσεις των πολιτών μεταξύ τους και αυτών με τους θεούς
τους. Όλες οι θρησκευτικές εκδηλώσεις τους αρχαίου κόσμου, από τα
συμπόσια και τους αθλητικούς αγώνες μέχρι τους χορούς στις πομπές και
τις θεατρικές παραστάσεις, σχημάτιζαν τον συνεκτικό ιστό που δομούσε τον
θεσμό της πόλης-κράτους και υμνούσε την κοινή ζωή των ανθρώπων μέσα στα
πλαίσιά της.</span></div>
<div style="border-color: -moz-use-text-color; border-style: none; border-width: medium;">
<span style="font-size: large;"> Ο
τελετουργικός της χαρακτήρας, ο διαμορφωμένος από την παράδοση, δηλαδή
από τους ίδιους τους ανθρώπους και την εμπειρία τους και όχι από κάποιον
μεσσία ή ιερό βιβλίο που ευαγγέλιζε τον λόγο του θεού, ήταν το ειδοποιό
στοιχείο που απομάκρυνε τους Έλληνες της Αρχαιότητας από μοιρολατρικούς
δογματικούς εγκλωβισμούς, αναγάγοντάς τους ουσιαστικά σε θεούς των θεών
τους.</span></div>
<br />
http://www.evaggelia-p.blogspot.com/
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-71034241091151250022013-06-18T14:51:00.000-07:002013-06-18T14:51:17.739-07:00ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ (Ντοκιμαντέρ)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<h1 id="watch-headline-title">
<span class="watch-title long-title yt-uix-expander-head" dir="ltr" id="eow-title" title="ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ (μεταγλωτισμένο)">ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ (μεταγλωτισμένο)
</span></h1>
</div>
<object height="315" width="420"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/b4jCKmRrAyc?version=3&hl=el_GR"></param>
<param name="allowFullScreen" value="true"></param>
<param name="allowscriptaccess" value="always"></param>
<embed src="http://www.youtube.com/v/b4jCKmRrAyc?version=3&hl=el_GR" type="application/x-shockwave-flash" width="420" height="315" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true"></embed></object>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-73039935913304385812013-06-17T14:25:00.000-07:002013-06-17T14:27:54.460-07:00ΟΙ ΘΟΛΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:DoNotOptimizeForBrowser/>
</w:WordDocument>
</xml><![endif]-->
<br />
<div class="MsoNormal">
<a href="http://www.yppo.gr/0/anaskafes/pdfs/E_EPKA.pdf#page=1" title="Σελίδα 1">
</a></div>
<div data-loaded="true" id="thumbnailContainer1">
</div>
<div class="MsoNormal">
<a href="http://www.yppo.gr/0/anaskafes/pdfs/E_EPKA.pdf#page=2" title="Σελίδα 2">
</a></div>
<div data-loaded="true" id="thumbnailContainer2">
</div>
<div class="MsoNormal">
<a href="http://www.yppo.gr/0/anaskafes/pdfs/E_EPKA.pdf#page=3" title="Σελίδα 3">
</a></div>
<div data-loaded="true" id="thumbnailContainer3">
</div>
<div class="MsoNormal">
<a href="http://www.yppo.gr/0/anaskafes/pdfs/E_EPKA.pdf#page=4" title="Σελίδα 4">
</a></div>
<div data-loaded="true" id="thumbnailContainer4">
</div>
<div class="MsoNormal">
<a href="http://www.yppo.gr/0/anaskafes/pdfs/E_EPKA.pdf#page=5" title="Σελίδα 5">
</a></div>
<div data-loaded="true" id="thumbnailContainer5">
</div>
<div class="MsoNormal">
<a href="http://www.yppo.gr/0/anaskafes/pdfs/E_EPKA.pdf#page=6" title="Σελίδα 6">
</a></div>
<div data-loaded="true" id="thumbnailContainer6">
</div>
<b><span style="font-size: x-large;">ΟΙ ΘΟΛΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ </span></b><br />
<br />
<span style="font-size: large;"><b>ΤΑ ΜΕΓΑΛΟΥΡΓΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ </b></span><br />
<br />
<img border="0" height="297" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image002.jpg" width="400" /> <br />
<br />
<b>ΕΙΣΑΓΩΓΗ </b><br />
<br />
<br />
<span style="font-size: large;">Κατά την Υστεροελλαδική ΙΙ εποχή (1600-1400 π.Χ.), στο μυκηναϊκό κόσμο εμφανίζονται δύο νέοι τύποι τάφων, οι θαλαμωτοί (θαλαμοειδείς ή λαξευτοί) και οι θολωτοί και για ένα διάστημα χρησιμοποιούνται συγχρόνως με τους λακκοειδείς. Οι νέες μεγαλοπρεπείς και επιβλητικές ταφικές κατασκευές αντικατοπτρίζουν την επιθυμία των ανθρώπων να τοποθετούν το νεκρό σε μια μνημειώδη κατασκευή όμοια με την επίγεια κατοικία του. Ό,τι εκπροσωπούν για την Αίγυπτο οι πυραμίδες (μνημειώδεις διαστάσεις, αντοχή στο χρόνο, προηγμένη τεχνολογία, την αγωνία του ανθρώπου να χτίσει μια άφθαρτη αιώνια κατοικία και να προβάλει ένα σύμβολο επίγειας ισχύος και γοήτρου) αντιπροσωπεύουν για την Ελλάδα οι θολωτοί τάφοι της μυκηναϊκής εποχής, που συγκαταλέγονται χωρίς αμφιβολία στα πιο λαμπρά αρχιτεκτονικά επιτεύγματα του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Είναι τα μεγαλύτερα θολωτά μνημεία του αρχαίου κόσμου, που το ύψος τους ξεπεράστηκε μόνο με την κατασκευή του Πάνθεον στη Ρώμη. Θολωτοί τάφοι συναντώνται όχι μόνο στις Μυκήνες, αλλά και στη Βοιωτία, τη Θεσσαλία, την Ήπειρο, την Αττική, μερικά νησιά των Κυκλάδων, τα Επτάνησα, τη Ρόδο. Πρόκειται για τάφους βασιλέων, ευγενών και αρχόντων, που είναι χτισμένοι σε ειδυλλιακές, περίοπτες θέσεις, κοντά σε μεγάλους προϊστορικούς οικισμούς που συχνά δεν έχουν ακόμα ανασκαφεί. Πολλοί από αυτούς έχουν κηρυχθεί ως προστατευόμενοι αρχαιολογικοί χώροι, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουν όμως απαλλοτριωθεί και κινδυνεύουν από την εγκατάλειψη, τη βλάστηση και την υγρασία. Όλοι οι θολωτοί τάφοι της ηπειρωτικής Ελλάδας βρέθηκαν συλημένοι ολοκληρωτικά ή μερικώς, γι’ αυτό ίσως δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ακριβώς τα έθιμα ταφής, αλλά αρκετά για να βγουν σημαντικά συμπεράσματα .Από το Έπος αντλούμε πολλές πληροφορίες όπως ότι οι Βασιλικοί σωροί έμεναν πολλές ημέρες και εβδομάδες θρηνούμενες σε λαϊκό προσκύνημα πριν ταφούν, αυτό σημαίνει ότι οι νεκροί υφίσταντο κάποιου είδους ταρίχευση αλλά και η ερευνήτρια Emily Vermeule, o ακαδημαϊκός Ιακωβίδης και ο καθ. Χρ.Τσούντας υπήρξαν ερευνητές των εθίμων και μάλιστα αναπαρέστησαν την τελετή της ταφής. Έχουμε λοιπόν πολλές πληροφορίες από αυτούς </span><br />
<a name='more'></a><span style="font-size: large;">,αλλά και από τον καθ Μυλωνά και τον Μαρινάτο .Στο τέλος της δημοσίευσης αυτής ακολουθεί πόνημα με τα ταφικά μυκηναϊκά έθιμα . </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><b>ΚΑΤΑΓΩΓΗ </b></span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η καταγωγή των θολωτών τάφων αποτελεί ως σήμερα ένα κεφάλαιο ανοιχτό στην αρχαιολογική έρευνα. Κατά την Vermeule αλλά και άλλων ,πρόκειται για την αυτόχθονα τάση των μυκηναίων προς τα ταφικά κυκλικά οικοδομήματα και τον μεγαλιθισμό με αναφορές στην Κρήτη ,αλλά και σε συνδυασμό με μια νέα αίσθηση πολιτικού ανταγωνισμού των μυκηναίων βασιλέων όλα αυτά σε συνδυασμό παραγόντων. Κάποιοι ελάχιστοι μελετητές θεωρούν ότι οι τάφοι προέρχονται από το Βορρά, ενώ άλλοι τους βλέπουν σαν απλή εξέλιξη των θαλαμωτών. Το πιθανότερο όμως ίσως είναι ότι κατάγονται από τους κυκλικούς τάφους της Μεσσαράς στην Κρήτη. Οι τάφοι της Μεσσαράς, που χρονολογούνται στην Πρωτομινωική περίοδο και χρησιμοποιήθηκαν για πολλές γενιές, ήταν μάλλον θολωτοί, όπως δείχνουν το μεγάλο πάχος των τοίχων και η κλίση τους προς τα μέσα. Ήταν υπέργειοι χωρίς δρόμο και τύμβο και ήταν τάφοι γενών. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="300" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image004.jpg" width="400" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Κοντά στην πύλη των Λεόντων στα νοτιοανατολικά βρίσκεται ο ταφικός περίβολος Α, το νεκροταφείο των ηγεμόνων των Μυκηνών. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η ταφική αρχιτεκτονική των μυκηναϊκών θολωτών τάφων ακολουθεί τη μινωικό. Ο τάφος στο Καμιλάρι της Μεσσαράς θεωρείται πρόδρομος των μεγαλόπρεπων μυκηναϊκών τάφων. Αντίθετα όμως με τους μινωικούς, που είναι υπέργειοι και δεν καλύπτονται με τύμβο, οι μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι της Αργολίδας είναι υπόγειοι, διαθέτουν δρόμο και καλύπτονται με τεχνητή επίχωση, τον τύμβο. Ανήκουν σε μια μόνο οικογένεια και μπορούν να θεωρηθούν τάφοι ατομικοί, προορισμένοι για τον ηγεμόνα και τα μέλη της οικογένειας του. Χωρίς αμφιβολία πρόκειται για τάφους βασιλικούς ή για τάφους υψηλών αξιωματούχων και αποτελούν ένδειξη εξέχουσας θέσης στην κοινωνική ιεραρχία. Η απόδοσή τους από τον Σλήμαν σε συγκεκριμένα μέλη των μυθολογικών δυναστειών είναι εντελώς φανταστική. Οι θολωτοί τάφοι συνδυάζουν τη μεγαλοπρέπεια του μνημειώδους ταφικού οικοδομήματος το στοιχείο του τύμβου, που απαντά ήδη από τη Μεσοελλαδική περίοδο σε λακκοειδείς τάφους. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="218" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image005.jpg" width="400" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="299" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image007.jpg" width="400" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τάφος στο Καμιλάρι </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image009.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τάφος στο Καμιλάρι της Μεσσαράς –αεροφωτογραφία <a href="http://www.hellinon.net/NeesSelides/Tafoi.htm"> ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΕΔΩ </a></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι παλαιότεροι όμως θολωτοί τάφοι της ηπειρωτικής Ελλάδας, που βρίσκονται στη Μεσσηνία και χρονολογούνται γύρω στο 1600 π.Χ. όταν δηλαδή ήταν ακόμη σε χρήση οι τάφοι της Μεσσαράς, παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες με τους κρητικούς: είναι υπέργειοι, οικογενειακοί, χτισμένοι απλά χωρίς βασιλικό χαρακτήρα. Εξάλλου η επαφές με τη μινωική Κρήτη, όπως και οι επιρροές από τη μινωική τέχνη φαίνονται στην Περιστεριά, τόσο σε επίπεδο κινητών ευρημάτων όσο και αρχιτεκτονικής των τάφων, ειδικά του θολωτού τάφου 1. Τα ταφικά μνημεία του λόφου της Περιστεριάς, έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς η μορφή τους αποδεικνύει ότι οι Μεσσήνιοι, προηγούνταν έναντι των υπόλοιπων επαρχιών του μυκηναϊκού κόσμου στην κατασκευή του θολωτού ταφικού μνημείου της Εποχής του Χαλκού, διότι ενώ ο τύπος αυτός χρησιμοποιείτο ευρύτατα στη Μεσσηνία, στις Μυκήνες ήταν ακόμη σε χρήση οι λακκοειδείς τάφοι. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image011.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Νιχώρια -θολωτός τάφος </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι περισσότεροι τάφοι ιδρύθηκαν σε Πρωτοελλαδικό ΙΙ περιβάλλον. Χρονολογικά ανήκουν στην Υστεροελλαδική ΙΙΙ Α-Β περίοδο, και στους πιο πολλούς παρατηρήθηκε μεταγενέστερη χρήση ή και λατρεία (ευρήματα πρωτογεωμετρικών, κλασικών και ρωμαϊκών χρόνων). Θολωτοί τάφοι απαντούν ήδη στην κεντρική Κρήτη κατά την Πρωτομινωική Περίοδο και στη Μεσσηνία κατά τη Μεσοελλαδική ΙΙΙ. Στην Αργολίδα εμφανίζονται κατά την Υστεροελλαδική ΙΙ περίοδο. Στην Υστεροελλαδική ΙΙ χρονολογούνται και οι θολωτοί τάφοι στο Βαφειό, στο Μυρσινοχώρι (θέση Ρούτσι) και στα Δενδρά. Πλήρη σειρά θολωτών τάφων από διάφορες περιόδους γνωρίζουμε στις Μυκήνες. Εκεί οι πιο πρώιμοι χρονολογούνται επίσης στην Υστεροελλαδική ΙΙ (Τάφος του Αιγίσθου, Τάφος Επάνω Φούρνου, Τάφος των Κυκλώπων). Μια δεύτερη ομάδα χρονολογείται στην Υστεροελλαδική ΙΙΙ-Α (Τάφος Παναγιάς, Τάφος Κάτω Φούρνων, Τάφος των Λεόντων). Στην Υστεροελλαδική ΙΙΙ-Β ανήκουν ο Τάφος των Δαιμόνων, ο Θησαυρός του Ατρέα (Υστεροελλαδική ΙΙΙ-Β1) και ο Τάφος της Κλυταιμνήστρας (Υστεροελλαδική ΙΙΙ-Β2). Η χρήση των θολωτών τάφων σταματάει κατά την Υστεροελλαδική (1300-1200 π.Χ.) περίοδο. Από το διάστημα αυτό και μέχρι το τέλος της Μυκηναϊκής περιόδου επικρατούν οι θαλαμοειδείς τάφοι μαζί με επιβιώσεις παλαιότερων ταφικών τύπων, μάλλον επειδή οι νέες οικονομικές συνθήκες δεν επέτρεπαν την κατασκευή τόσο περίπλοκων ταφικών μνημείων. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image013.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι τάφοι των Μυκηναίων παρουσιάζονται όπως αναφέραμε με τρεις διαφορετικούς τύπους: τους λακκοειδείς, τους θαλαμωτούς και τους θολωτούς. Οι πρώτοι, οι απλούστεροι, αποτελούνται από ένα μακρόστενο κάθετο άνοιγμα που σκεπαζόταν με ακατέργαστες λίθινες πλάκες. Οι θαλαμωτοί λαξεύονται στο μαλακό πέτρωμα στις πλαγιές υψωμάτων και αποτελούνται από δύο τμήματα, τον δρόμο και τον κυρίως θάλαμο και καμιά φορά και από πλευρικό ταφικό δωμάτιο. Στους θαλάμους έφθανε κανείς μέσα από έναν κατηφορικό δρόμο που κατέληγε στη θύρα με το υπέρθυρο που οδηγούσε μέσα στο θάλαμο. Μετά την ταφή έφραζαν το στόμιο με ξερολιθιά. Τα λαμπρότερα αρχιτεκτονικά επιτεύγματα αποτελούν οι θολωτοί τάφοι. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image015.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΗ ΔΟΜΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΘΟΛΩΤΟΥ ΤΑΦΟΥ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="260" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image017.jpg" width="400" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο ΘΟΛΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΤΙΚΟ ΤΡΙΓΩΝΟ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ ΣΤΟΝ ΘΗΣΑΥΡΟ ΤΟΥ ΑΤΡΕΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Πρόκειται για υπόγεια κυκλικά κτίσματα με ισόδομους λίθους και σχήμα κωνικό. Διαθέτουν και αυτοί δρόμο, θύρα και στόμιο. Ο μακρύς δρόμος είναι σκαμμένος οριζόντια στη πλαγιά λόφου (όχι επικλινής), που μέσω του στομίου οδηγεί σ’ ένα θάλαμο κυκλικής κάτοψης, στεγασμένο με θόλο. Ο δρόμος ήταν διαμορφωμένος ανάλογα με το μέγεθος και την ποιότητα της κατασκευής των τάφων, ως μια μικρή δίοδος λαξεμένη στο βράχο ή μια επιμελημένη λιθόκτιστη κατασκευή. Τα τοιχώματά του είναι κάθετα, ενώ η είσοδος και ο θάλαμος είναι οικοδομημένος με ογκόλιθους, άλλοτε πάνω από την επιφάνεια του εδάφους (σκεπαζόταν με χώμα δίνοντας την όψη τύμβου) και άλλοτε σε βαθύ κυκλικό σκάμμα ανοιγμένο στην πλαγιά ενός λόφου. Η διάμετρος ποικίλλει από τα 3,50 μ. έως τα 14,50 μ. του θησαυρού του Ατρέως. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image019.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η θόλος είναι κατασκευασμένη από πάνω σαν πηγάδι και οι πλευρές της χτίζονταν με ογκόλιθους τοποθετημένους κατά στρώσεις με τέτοιο τρόπο, ώστε κάθε στρώση να εξέχει λίγο περισσότερο προς το εσωτερικό της θόλου από την αμέσως κατώτερή της (εκφορικό σύστημα), έτσι ώστε το άνοιγμα να στενεύει προς τα πάνω, έως ότου έμενε μόνο μια οπή. Ο μεγάλος λίθος της κορυφής του θόλου, που έκλεινε την οπή, λέγεται «κλειδί», επειδή εξασφαλίζει τη συνοχή σ’ ολόκληρο το οικοδόμημα. Οι θόλοι είναι κυκλικοί στην κάτοψη κι επειδή θυμίζουν εσωτερικά κυψέλη, συχνά αναφέρονται και ως κυψελόσχημοι. Εξαίρεση αποτελεί ο θολωτός τάφος του Θορικού με σχήμα ελλειψοειδές. Γύρω από τη θόλο συσσωρεύονταν χώματα και πέτρες για να είναι ανθεκτική στις πιέσεις και ενδιαμέσως έμπαινε μια επίστρωση πηλού για στεγανοποίηση. Οι λάκκοι που βρέθηκαν στο δάπεδό τους χρησίμευαν ως τάφοι ή ως τελετουργικές εγκαταστάσεις για την υποδοχή νεκρικών σπονδών και προσφορών. Στην περίμετρο των θόλων προστίθενται μερικές φορές ορθογώνιοι θάλαμοι. Οι χώροι αυτοί χρησιμοποιούνταν ως νεκρικοί θάλαμοι. Μετά από κάθε ταφή έφραζαν την εξωτερική άκρη (στόμιο) του δρόμου με πέτρες και γέμιζαν το εσωτερικό του με χώμα. Η είσοδος των θόλων σφραγιζόταν συνήθως με τοίχο και πολύ σπάνια με θύρα. Ιδιαίτερη επιμέλεια έδιναν στην κατασκευή της πρόσοψης, παρόλο που η είσοδος ήταν μόνο για ένα μικρό διάστημα ορατή, από τη στιγμή της αποπεράτωσης του τάφου μέχρι τον πρώτο ενταφιασμό. Ο πολυτελής διάκοσμος της πρόσοψης του θησαυρού του Ατρέα αποτελεί ένα μοναδικό παράδειγμα. Η θύρα είναι μνημειακή, με χτιστές παραστάδες, μονολιθικά ανώφλια και υπέρθυρα με ανακουφιστικό τρίγωνο που χρησίμευε για την εξουδετέρωση των πιέσεων. Το υπέρθυρο έφτανε σχεδόν πάντα στο ύψος της πλαγιάς, πράγμα που σημαίνει ότι η θόλος προεξείχε κάπως από το έδαφος. Οι τάφοι καλύπτονταν από ένα τεχνητό λοφίσκο από χώμα και πέτρες, σαν τύμβο, που προστάτευε την κατασκευή από τη φυσική φθορά. Το επιβλητικό αυτό χωμάτινο έξαρμα, μαζί με τη στήλη που τοποθετούσαν στη συνέχεια, λειτουργούσε και ως ταφικό σήμα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image021.jpg" width="480" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Θησαυρός του Ατρέα, εσωτερικό ο τελειότερος και αρχιτεκτονικά άρτια σχεδιασμένος που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="481" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image022.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΥΚΗΝΕΣ ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΟΛΛΟΥΣ ΠΟΥ ΑΝΑΣΚΑΦΗΚΑΝ ΣΤΙΣ ΜΥΚΗΝΕΣ.</span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΣΜΗΣΗ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Συνολικά, οι θολωτοί τάφοι που έχουν βρεθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα είναι 120. Από αυτούς, οι 14 μεγαλύτεροι θεωρούνται σημαντικά αρχιτεκτονικά επιτεύγματα, καθώς οι θολωτές κατασκευές αντιμετώπιζαν σοβαρά στατικά προβλήματα, όταν η διάμετρός τους ξεπερνούσε τα 6 μ. Συγκεκριμένα το στόμιό τους κινδύνευε να καταρρεύσει από το υπερβολικό βάρος του υπέρθυρου, όπως το συμπαγές υπέρθυρο του Ατρέα που ζυγίζει 120 τόνους. Μια προστατευτική τεχνική που εφαρμόστηκε για να αποφευχθεί αυτό το πρόβλημα ήταν η επινόηση του ανακουφιστικού τριγώνου που μετέφερε το βάρος του υπέρθυρου στις παραστάδες και τις πλευρές της θόλου. Στην ηπειρωτική Ελλάδα έχουν βρεθεί δύο κορυφαία παραδείγματα τέτοιων τάφων της μυκηναϊκής εποχής, ο λεγόμενος «θησαυρός του Ατρέα» στις Μυκήνες και ο «θησαυρός του Μινύα» στον Ορχομενό. Στο δεύτερο από αυτούς τους τάφους, η οροφή του πλευρικού θαλάμου είναι επενδυμένη με μια ασβεστολιθική πλάκα με ανάγλυφη διακόσμηση. Ορισμένοι θολωτοί τάφοι αποκαλούνται θησαυροί πιθανώς να χρησιμεύονταν προς αποταμίευση χρυσού, σιτηρών και άλλων αναγκαίων του βίου, όπως ο θησαυρός του Μινύα στον Ορχομενό. Οι θολωτοί τάφοι είναι συνήθως υπόγειοι, με εξαίρεση το θησαυρό του Μινύα που είναι υπέργειος. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΜΝΗΜΕΙΩΝ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="320" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image024.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΥΚΗΝΩΝ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="269" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image026.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ ΤΟΜΗ ΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ ΤΟΥ ΑΤΡΕΩΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="480" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image028.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="429" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image030.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο θησαυρός του Ατρέα </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image032.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Εσωτερικό θολωτού τάφου, Ατρέα. Είσοδος πλευρικού θαλάμου </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="480" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image033.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τάφος της «Κλυταιμνήστρας » </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τάφος της «Κλυταιμνήστρας» βρίσκεται έξω από την Ακρόπολη των Μυκηνών και χτίστηκε γύρω στα 1220 π. Χ. . Ο δρόμος του τάφου έχει μήκος 37 μέτρα και πλάτος 6. Ελάχιστα στοιχεία σώζονται από τον γλυπτό διάκοσμο της πρόσοψης. Η διάμετρος του θαλάμου του τάφου είναι 13,5 μέτρα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="564" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot90.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Τάφος «Κλυταιμνήστρας » Με κόκκινο χρηματισμό η θέση του μνημείου στον χώρο </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="481" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot91.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Τάφος της Κλυταιμνήστρας, εσωτερικό </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="427" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot92.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="480" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot93.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Τάφος της Κλυταιμνήστρας, λεπτομέρεια. Ο τάφος που είναι γνωστός με το συμβατικό όνομα "τάφος της Κλυταιμνήστρας" είναι ο νεότερος από τους τάφους των Μυκηνών και ο δεύτερος σε μέγεθος μετά τον τάφο του Ατρέα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο θολωτός τάφος του Ατρέως δέσποζε στη δυτική πλαγιά της ράχης της Παναγίτσας, στα ΝΔ της ακρόπολης των Μυκηνών και επάνω στον οδικό άξονα, που συνέδεε τις Μυκήνες με το Ηραίο του Άργους. Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους και τελειότερους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους και τον πιο εντυπωσιακό από τους 9, που συνολικά έχουν βρεθεί στις Μυκήνες. Χρονολογείται μεταξύ 1350-1250 π.Χ. και θεωρείται σαν ένα από τα ωριμότερα δείγματα του τύπου. Είναι βέβαιο ότι χρησιμοποιήθηκε για την ταφή κάποιου σημαντικού μέλους της βασιλικής οικογένειας των Μυκηνών. Ήδη από την εποχή του περιηγητή Παυσανία (2ος αιώνας μ.Χ.), οι κάτοικοι της περιοχής γνώριζαν το μνημείο ως «θησαυρό», δηλαδή ως θησαυροφυλάκιο του ιδρυτή της μυθικής μυκηναϊκής ακρόπολης, του Ατρέα. Μέχρι σήμερα ο τάφος είναι γνωστός και ως «Θησαυρός του Ατρέως» ή «τάφος του Αγαμέμνονα». </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="480" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot94.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η πρόσβαση στον τάφο γινόταν μέσω του δρόμου, μήκους 36 μ. και πλάτους 6 μ, που είναι λαξευμένος στο βράχο και επενδυμένος με λείους επιμήκεις λίθους από αμυγδαλόπετρα, τοποθετημένους σε οριζόντιες στρώσεις, κατά το ψευδοϊσόδομο σύστημα. Στο ανατολικό του άκρο εδράζεται σε άνδηρο και ορίζεται από τοίχο κτισμένο με πώρινους λίθους. Ο δρόμος οδηγεί στο στόμιο του τάφου, που έχει μήκος 5,40 μ. Ήταν φραγμένο με συσσωρευμένες μικρές πέτρες έως την ξύλινη, δίφυλλη και πιθανόν επενδυμένη με χαλκό θύρα, ύψους 5,40 μ. και πλάτους 2,40 μ. Το υπέρθυρο της εισόδου αποτελούν δύο εξαιρετικά μεγάλοι λίθοι, από τους οποίους ο εσωτερικός έχει μήκος 8 μ., πλάτος 5 μ. και βάρος περίπου 120 τόνων. Η πρόσοψη του τάφου, ύψους 10,50 μ. και πλάτους 6 μ., ήταν διακοσμημένη με ημικίονες σε δύο επίπεδα, κατασκευασμένους από πράσινο λίθο με ανάγλυφα στοιχεία. Από αυτούς σήμερα σώζονται στην αρχική τους θέση μόνο οι τετράγωνες βάσεις δεξιά και αριστερά από την είσοδο. Αλλεπάλληλες ταινίες από πράσινο και ερυθρό λίθο, επίσης με ανάγλυφη διακόσμηση από σπείρες και ρόδακες, κάλυπταν το ανακουφιστικό τρίγωνο. Τμήματα αυτής της διακόσμησης βρίσκονται σήμερα διάσπαρτα σε διάφορα μουσεία, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Αθηνών, στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στο Βερολίνο, στο Μόναχο και στην Καρλσρούη. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot95.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Τομή τάφου του θησαυρού του Ατρέως </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο κυκλικός θάλαμος του τάφου, διαμέτρου 14,60 μ. και ύψους 13,40 μ., καλύπτεται με κυψελοειδή θόλο και είναι κτισμένος με 33 αλλεπάλληλες σειρές από λείους επιμήκεις αμυγδαλόλιθους, τέλεια συναρμολογημένους, ώστε ο καθένας να εξέχει ελάχιστα από τον κατώτερο. Ο τελευταίος λίθος, το «κλειδί», φράζει την οπή στην κορυφή της θόλου εξασφαλίζοντας την ισορροπία και τη συνοχή της και είναι το μόνο στοιχείο όλης της κατασκευής που έχει αντικατασταθεί στη σύγχρονη εποχή. Το εσωτερικό της θόλου διακοσμούσαν χάλκινοι ρόδακες στους αρμούς των λίθων, από τους οποίους έχουν παραμείνει στη θέση τους μόνο τα καρφιά από την τρίτη σειρά και επάνω. Στη βόρεια πλευρά της θόλου ανοίγεται μικρός, ορθογώνιος, πλευρικός θάλαμος, λαξευμένος στο βράχο (6,50Χ6 μ. και 5 μ. ύψος), όπου έμπαινε κανείς από στενή είσοδο με ανακουφιστικό τρίγωνο στο υπέρθυρο. Στο δάπεδό του ήταν λαξευμένοι δύο λάκκοι, ενώ δύο λίθινες βάσεις δείχνουν ότι και εδώ υπήρχαν κίονες. Πιθανόν από εδώ να προέρχονται οι «ελγίνειες πλάκες» του Βρετανικού Μουσείου, κατασκευασμένες από γύψο και διακοσμημένες με ανάγλυφους ταύρους. Παρόμοιο πλευρικό δωμάτιο υπάρχει μόνο σε δύο ακόμη βασιλικούς θολωτούς τάφους, σ’ αυτόν του Μινύα στον Ορχομενό και στο θολωτό τάφο Α στις Αρχάνες. Η όλη κατασκευή πάνω από τη θόλο καλυπτόταν με τύμβο, που δημιουργήθηκε με τη συσσώρευση χωμάτων και στηριζόταν στη βάση του περιμετρικά με τοίχο κτισμένο στην πρόσοψη με ορθογώνιους πωρόλιθους. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Μετά τη μυκηναϊκή εποχή, το μνημείο δεν χρησιμοποιήθηκε πια ως τάφος. Αγγεία αρχαϊκής εποχής, που βρέθηκαν απέναντι από τον τοίχο που στήριζε τον τύμβο, αποτελούν πιθανόν ίχνη προγονολατρείας. Ο τάφος είχε ήδη λεηλατηθεί το 2ο αιώνα μ.Χ., όταν τον επισκέφθηκε ο Παυσανίας και ήταν εν μέρει καταχωμένος, όταν στους περασμένους αιώνες βοσκοί τον χρησιμοποιούσαν ως καταφύγιο, αφαιρώντας το «κλειδί», προκειμένου να έχει διέξοδο ο καπνός από τις φωτιές τους, που άφησε τα ίχνη του στις παρειές της θόλου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image034.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot96.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot97.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τάφος του Αιγίσθου ΥΕΙΙ περίοδος- Μυκήνες. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΧΑΡΝΩΝ - ΑΤΤΙΚΗ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στις Αχαρνές βρίσκεται ο επιβλητικότερος και ο καλύτερα διατηρημένος μυκηναϊκός θολωτός τάφος της Αττικής. Ο τάφος των Αχαρνών ανασκάφηκε στα 1879 από Γερμανούς αρχαιολόγους, στην πλαγιά τεχνητού λόφου. Ο τάφος χρονολογείται στην Υστεροελλαδική III εποχή (14ος-13ος αιώνας π.Χ.). Αποτελείται από το δρόμο, δηλαδή το διάδρομο που οδηγούσε στον τάφο, το στόμιο και το θάλαμο. Είναι υπόγειος, κτισμένος µε σχετικά μικρές πέτρες ακανόνιστου σχήματος. Ο δρόμος έχει μήκος 27 μ. και πλάτος 3 μ. Το σχήμα του θαλάμου είναι κωνικό και θυμίζει τεράστια κυψέλη. Η διάμετρος της θόλου είναι 8,35 µ. και το ύψος της 8,74 µ. Εξωτερικά η θόλος καλύπτεται µε χώμα σχηματίζοντας ένα είδος τύμβου. Το βάθος του στοµίου είναι 3,35 µ. και το πλάτος του 1,55 µ. Το υπέρθυρο είναι από ογκώδη επιµήκη λίθο. Πάνω από το υπέρθυρο σε αντίθεση µε άλλους θολωτούς, όπου υπάρχει το ανακουφιστικό τρίγωνο (ένα κενό δηλ. τριγωνικό τµήµα ), χρησιμοποιήθηκαν τέσσερις μικρότεροι, αδούλευτοι ογκόλιθοι, παράλληλοι μεταξύ τους και µε μικρά κενά ενδιάμεσα. Ο δρόμος έχει μήκος 27 μ. και πλάτος 3 μ. και τα τοιχώματά του είναι κτισμένα µε αργές (ακατέργαστες) πέτρες. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot98.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο ΤΑΦΟΣ ΤΩΝ ΑΧΑΡΝΩΝ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Πρόκειται για τον τάφο σημαντικού προσώπου της περιοχής, όπως πιστοποιούν το είδος του τάφου και τα πολυάριθμα κοσμήματα άριστης καλλιτεχνικής ποιότητας. Ιδιαίτερα πλούσιος, ο τάφος περιείχε πήλινα και λίθινα αγγεία, χάλκινα όπλα, ελεφάντινα αντικείμενα, σφραγιδόλιθους, κοσμήματα από χρυσό, άργυρο, χαλκό, υαλόμαζα και φαγεντιανή. Τα μοτίβα των κοσμημάτων και των αγγείων είναι γνωστά μυκηναϊκά-μινωικά σχέδια. Από τα πιο σημαντικά ευρήματα είναι μία ελεφάντινη λύρα µε ανάγλυφες σφίγγες στη βάση της, που βρέθηκε σπασμένη στον ταφικό θάλαμο. Η λύρα αυτή, από τις πρωιμότερες του είδους, είχε πιθανότατα 7 ή 8 χορδές και αποτελεί σπάνιο εύρημα για τη γνώση της μουσικής στην αρχαιότητα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot99.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΟΥΣΙΚΟ ΟΡΙΓΑΝΟ ΛΥΡΑ ΜΕ 7 ή 8 ΧΟΡΔΕΣ - ΕΥΡΗΜΑ ΤΑΦ. 1 ΑΧΑΡΝΕΣ ΑΤΤΙΚΗΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Άλλο αξιόλογο εύρημα είναι μια ελεφάντινη κυλινδρική πυξίδα µε πώμα. Η πυξίδα είναι διακοσμημένη µε ανάγλυφα κριάρια σε δύο ζώνες, ενώ το πώμα µε τέσσερα κριάρια σε ακτινωτή διάταξη. Τα ευρήματα δείχνουν την οικονομική ευρωστία των κατόχων του τάφου, το επίπεδο πολιτισμού και την υψηλή κοινωνική τους θέση. Στην επίχωση του δρόμου του τάφου, μπροστά από την είσοδο, βρέθηκαν ευρήματα που μαρτυρούν λατρεία αφηρωισµένων νεκρών έως την Κλασική Εποχή (5ος αιώνας π.Χ.), εποχή κατά την οποία σταματά απότομα η χρήση του χώρου, πιθανότατα εξαιτίας του Πελοποννησιακού Πολέμου. Τα ευρήματα του θολωτού τάφου βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot1.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΕΥΡΗΜΑ ΤΑΦ. ΑΧΑΡΝΩΝ 2 </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΘΟΛΩΤΟΙ ΤΑΦΟΙ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot7.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Ν.ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι θολωτοί τάφοι, εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην επικράτεια του βασιλείου του Νέστορα στη Μεσσηνία, που θεωρείται «η πατρίδα του θολωτού τάφου», πριν εξαπλωθούν στην υπόλοιπη Ελλάδα. Στη Μεσσηνία υπάρχουν οι περισσότεροι θολωτοί τάφοι όλης της Ελλάδας, που χρονολογούνται από τα τέλη του 17ου αιώνα π.Χ. και εδώ συναντάται όλη η αλυσίδα της αρχιτεκτονικής τους εξέλιξης ως το 1200 π.Χ., οπότε έπαψε η κατασκευή των πολυτελών μνημείων. Πρόσφατες αρχιτεκτονικές μελέτες και φωτογραφικές αποτυπώσεις της κατάστασης και της παθολογίας των 33 θολωτών τάφων της Μεσσηνίας δεν υπάρχουν. Σε αρκετούς, η εικόνα που υπάρχει είναι αποσπασματική και χρειάζονται πρόσθετες ανασκαφές. Είναι κτισμένοι κατά τον εκφορικό τρόπο, από τέλεια αρμοσμένες στρώσεις πελεκητών λίθων χωρίς συνδετικό υλικό και κλείνουν με μια πλάκα, το «κλειδί». Οι μικροί δεν ξεπερνούν σε διάμετρο και ύψος τα 4-6 μ. και άλλοι φθάνουν τα 14 μ. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς θεωρούνται: ο θολωτός τάφος στην Πύλο, στο όρος Μάλθη (Βασιλικό)που είναι ο πιο καλοδιατηρημένος της Ελλάδας, οι 4 Θολωτοί Τάφοι στην Περιστεριά που χαρακτηρίζονται ως οι «Μυκήνες της Δυτικής Πελοποννήσου» (στο εσωτερικό τους υπήρχαν πολλά αντικείμενα, όπως κοσμήματα, είδη καθημερινής χρήσης κ.ά.), αυτός της Άνθειας, ο θολωτός τάφος του διαδόχου του Νέστορα Θρασυμήδη στη Βοϊδοκοιλιά, οι 2 θολωτοί τάφοι στον Εγκλιανό κι ο παλαιότερος της ηπειρωτικής χώρας στην τοποθεσία «Οσμάναγα», του Κορυφασίου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1909: Ανασκαφή του στομίου του Θολωτού Τάφου 1 στη Βιγλίτσα Τραγάνας από τον Ανδρέα Σκιά (1861-1922). Το στόμιο αρχικά εκλαμβάνεται ως αυτοτελής τάφος. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1912: Ανασκαφή της θόλου του Θολωτού Τάφου 1 Τραγάνας από τον Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη (1872-1945). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1926: Ανασκαφή του κυκλικού θαλάμου του Θολωτού Τάφου του Οσμάναγα (Κορυφασίου) από τον Κ. Κουρουνιώτη. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1939 (4 Απριλίου); Εναρξη των ανασκαφών στο λόφο του Επάνω Εγκλιανού από τον Κ. Κουρουνιώτη και τον Carl W. Blegen (1887-1971), με βοηθό τον William MacDonald. Αποκαλύπτονται τμήματα ανακτόρου, το οποίο οι ανασκαφείς ταυτίζουν αμέσως με το ανάκτορο του Ομηρικού Νέστορα. Έρχονται στο φως και εκατοντάδες πήλινες πινακίδες της Γραμμικής Β (Μυκηναϊκής) Γραφής από το αρχείο του ανακτόρου. Ανασκάπτεται, επίσης, ο θολωτός τάφος του Κάτω Εγκλιανού (Θολ. Τάφος III) από την Elizabeth Pierce Blegen. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1951, 1955, 1958: Πρώτες δημοσιεύσεις, από τον Καθηγ. Emmett L. Bennett, των πινακίδων της Γραμμικής Β από το ανάκτορο του Εγκλιανού. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1952; Αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β Γραφής από τον Michael Ventris. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">(1922-1956). Η γλώσσα των κειμένων των πινακίδων αποδεικνύεται Ελληνική (μία αρχαϊκή μορφή της Ελληνικής). Επιβεβαιώνεται οριστικά η ελληνικότητα των δημιουργών του Μυκηναϊκού πολιτισμού. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1954: Δημοσίευση, από τον Carl Blegen, του μεγαλυτέρου μέρους της κεραμικής από το Θολωτό Τάφο του Οσμάναγα (Κορυφασίου). Επισημαίνεται, για πρώτη φορά, η πρωιμότητα του τάφου και η σημασία του, αν και δεν προβάλλονται τα Μινωικά στοιχεία της κεραμικής του. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1952-66, 1969; Περίοδος συστηματικών ανασκαφών της αποστολής του Πανεπιστημίου του Cincinnati υπό τη διεύθυνση του Carl Blegen στο λόφο του Εγκλιανού και στην αμέσως γειτονική περιοχή, με τη συμμετοχή πολλών αρχαιολόγων και άλλων ειδικών, συμπεριλαμβανομένων και Ελλήνων (Δ.Ρ. Θεοχάρη, Ι. Τραυλού, Δρος Γ. Παπαθανασοπούλου). Κατά την περίοδο αυτή επιτυγχάνεται η πλήρης ανασκαφή του Ανακτόρου του Νέστορος, ερευνώνται άλλα τμήματα του λόφου, γίνονται δοκιμαστικές τομές στην έκταση της λεγόμενης Κάτω Πόλης, ενώ ανασκάπτονται δύο ακόμη Μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι (Θολωτός Τάφος IV και Θολωτός Τάφος Βαγενά) καθώς και σειρά θαλαμοειδών, σε κοντινά σημεία γύρω από το λόφο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1952-67: Περίοδος ανασκαφών του Σπυρίδωνος Μαρινάτου (1901-1974) ανά την Πυλία και την Τριφυλία (υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας), με κύριο στόχο τη διερεύνηση της Ομηρικής-Μυκηναϊκής τοπογραφίας της Μεσσηνίας. Εντός της μείζονος περιοχής της Μυκηναϊκής Πύλου, η ανασκαφική του δράση αναπτύσσεται στα Βολιμίδια, στον Αϊ-Λιά και στην Καταβόθρα Χώρας, στο Μυρσινοχώριον (Ροότση), στην Τραγάνα, στη Βοϊδοκοιλιά και στο αρχαίο Κορυφάσιο. Μαζί με τις προηγούμενες ανακαλύψεις του Κουρουνιώτη και του Blegen και τις επισημάνσεις των Καθηγ. William MacDonald και Richard Hope Simpson, 01 θέσεις που εντόπισε και ανάσκαψε ο Μαρινάτος, από την επιβλητική ακρόπολη της Περιστεριάς κοντά στην Κυπαρισσία έως τον μεμονωμένο θολωτό τάφο του Χαροκοπειού κοντά στην Κορώνη, συνθέτουν τον πρώτο χάρτη της Μυκηναϊκής Μεσσηνίας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1966: Έκδοση του πρώτου τόμου της τελικής δημοσίευσης των ανασκαφών στον Εγκλιανό (ΡΝ Ι), από τον Carl Blegen και την Marion Rawson. Η δημοσίευση περιλαμβάνει την εξέταση των κτηρίων του ανακτόρου και των περιεχομένων τους, καθώς και πλήρη ανάλυση της κεραμικής που βρέθηκε στις αποθήκες και στα άλλα διαμερίσματά του. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στην κεραμεική αναγνωρίζονται 80 διαφορετικά σχήματα αγγείων και παραλλαγές . </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1967: Εμφάνιση της τρίτης βελτιωμένης έκδοσης του Οδηγού του Ανακτόρου του Νέστορος από τον Carl Blegen και την Marion Rawson. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1967-68: Δημιουργείται το Αρχαιολογικό Μουσείο Χώρας, ως μόνιμη στέγη των πολυπληθών Μυκηναϊκών, κυρίως, ευρημάτων από τις ανασκαφές του Blegen στον Εγκλιανό και του Μαρινάτου στην ευρύτερη περιοχή. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1969; Έκδοση του δευτέρου τόμου της δημοσίευσης των ανασκαφών του Εγκλιανού (ΡΝ Π) από την Καθηγ. Mabel Lang, στον οποίον παρουσιάζονται και συζητούνται διεξοδικώς οι τοιχογραφίες που κοσμούσαν πολλά από τα διαμερίσματα του Ανακτόρου του Νέστορος. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1971-72: Ανασκαφή και πρώτη δημοσίευση από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ολυμπίας (Θ. Καράγιωργα) δύο θαλαμοειδών τάφων της ομάδος Κεφαλόβρυσου στο Μυκηναϊκό νεκροταφείο των Βολιμιδίων Χώρας. (Είκοσι περίπου χρόνια αργότερα ερευνάται από την ίδια Εφορεία και άλλος τάφος στα Βολιμίδια, ο τάφος του οικοπέδου Ρήγα). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1972: Δημοσίευση από τους Καθηγ. William MacDonald και George Rapp των αποτελεσμάτων των πολυετών επιφανειακών και άλλων ερευνών της αποστολής του Πανεπιστημίου της Minnesota στη Μεσσηνία (ΜΜΕ). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1973: Επανάληψη των ανασκαφών της Αρχαιολογικής Εταιρείας σε θέσεις της Πυλίας και της Τριφυλίας και έναρξη προγράμματος δημοσιεύσεως των παλαιών ανασκαφών του Σπ. Μαρινάτου υπό τη διεύθυνση του Καθηγ. Γεωργίου Σ. Κορρέ. Ανασκαφές, συστηματικού ή συμπληρωματικού χαρακτήρα, έχουν έως σήμερα (1994) διεξαχθεί από τον Γ. Κορρέ σε διάφορες θέσεις στη Μεσσηνία (Γουβαλάρη-Κουκουνάρα, Φυτιές, Καμίνια Κρεμμυδιών, Αγ. Ιωάννη Παπουλίων, Βοϊδοκοιλιά, Σπήλαιο Νέστορος, Βιγλίτσα Τραγάνας, Ρουτση Μυρσινοχωρίου και Περιστέρια Κυπαρισσίας). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1973: Έκδοση του τρίτου τόμου της οριστικής δημοσίευσης των αποτελεσμάτων των ανασκαφών στον Εγκλιανό (ΡΝ III) από τον Carl Blegen, τον Λόρδο William Taylour (1904-1989) και τους συνεργάτες τους. Στον τόμο αυτό, εκτός των άλλων, δημοσιεύονται οι Μυκηναϊκοί θολωτοί και θαλαμοειδείς τάφοι γύρω από τον ανακτορικό λόφο.</span><br />
<span style="font-size: large;">1980: Διοργάνωση από τον F. Κορρέ στην Αθήνα (8-11 Δεκεμβρίου) του Πρώτου Διεθνούς Μυκηναιολογικού Συνεδρίου με θέμα "Προμυκηναϊκή και Μυκηναϊκή Πύλος". </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1984: Σύγκληση από τον Καθηγ. Thomas G. Palaima στο Fordham University της Νέας Υόρκης (Lincoln Center, 4-5 Μαίου) Διεθνούς Συμποσίου με θέμα "Η Πύλος ζωντανεύει εκ νέου: Βιοτεχνία και διοίκηση σε ένα Μυκηναϊκό ανάκτορο". </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1985: Δημοσίευση του έργου της Καθηγ. C.W. Shelmerdine για την ακμάζουσα βιοτεχνία αρωματικών ελαίων στη Μυκηναϊκή Πύλο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1987: Δημοσίευση του έργου του Δρος Γ. Λώλου για την Πρωτομυκηναϊκή κεραμική της Μεσσηνίας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1990: Έναρξη προγράμματος λεπτομερούς αρχιτεκτονικής αποτύπωσης των κτηρίων του ανακτορικού συγκροτήματος του Εγκλιανού από ομάδα υπό τον Καθηγ. Fred Cooper του Πανεπιστημίου της Minnesota. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">1992: Έναρξη εντατικής επιφανειακής εξερεύνησης (survey) τμήματος της Δυτικής Μεσσηνίας, με επίκεντρο τον ανακτορικό λόφο του Εγκλιανού, από Αμερικανική αποστολή (Pylos Regional Archaeological Project) υπό τον Καθηγ. Jack L. Davis του Πανεπιστημίου του Cincinnati. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot3.gif" /></span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Εικ. 34. Εγκλιανός, Θαλαμοειδής ΤάφοςΕ-8. Κωνικό ρυτό (ύψους24,4εκ.) της Υστεροελλαδικής ΙΙΑ περιόδου. Μουσείο Χώρας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image035.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot4.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΥΡΣΙΝΟΧΩΡΙ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot5.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Από ανασκαφές στη Βουφράδα. Βρέθηκε στο Μυρσινοχώρι, είναι σφραγιδόλιθος, χρονολογείται το 1450 π.Χ. και παριστάνει δυο πελαργούς που πετούν. Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στα «Μεσσηνιακά 1968», Μίμη Φερέτου, τόμος Α΄, σελ.180. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot9.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΥΡΣΙΝΟΧΩΡΙ - ΡΟΥΤΣΗ: Στο Μυρσινοχώρι και στο Ρούτση έχουμε ευρήματα της περιόδου 1500 - 1450 π.Χ. Συγκεκριμένα, ανακαλύφτηκαν δύο θολωτοί τάφοι και πέντε τύμβοι. Βρέθηκαν ποτήρια, κύλικες, πρόχοι, ψευδόστομος αμφορέας, φιάλη, τρίχερο, εγχειρίδια με ναυτίλους και αιλουροειδή, σφραγίδες με πουλιά, ταύροι, λιοντάρια, γερανοί, ξίφη, μαχαίρια, ταινίες, δαχτυλίδια, περιδέραιο, τράπεζα προσφορών (1). Στις 5 Μαρτίου 2002 ο καθηγητής αρχαιολογίας Γεώργιος Σ. Κορρές, σε ομιλία του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, αναφέρθηκε και στην παρουσίαση ενός σημαντικού ευρήματος γυναικείας ταφής, ενός στέμματος από το θολωτό τάφο του Ρούτση, το οποίο, όμως έχει, δυστυχώς, υποστεί ανεπανόρθωτες ζημιές εξαιτίας της αδικαιολόγητης καθυστέρησης που σημειώθηκε μέχρι να φτάσει στην Αθήνα για να συντηρηθεί. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot12.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η εφημερίδα «Ελευθερία» στο φύλλο 6800 της 6ης Μαρτίου 2002 αναφέρει για το στέμμα αυτό: «Πρόκειται για ένα χάλκινο στέμμα με χρυσό αστέρα και πλήρως σωζόμενη την επιμήκη χάλκινη καρφίδα του. Εξάλλου, το στέμμα με ένα έως 5 χρυσά αστέρια είναι χαρακτηριστικό των γυναικείων ταφών, σε αντιδιαστολή με τις νεκρικές προσωπίδες που συνοδεύουν τις ανδρικές ταφές». Ο αρχαιολόγος Γεώργιος Σ. Κορρές αναφέρθηκε στην ίδια ομιλία του σε ένα τάφο που έμεινε στη διάρκεια των ανασκαφών χωρίς να ερευνηθεί ολοκληρωτικά. Αργότερα ανακαλύφθηκε ότι κάτω από τα θεμέλια του θόλου του ταφικού θαλάμου υπήρχε άλλος θησαυρός. Στο μέρος αυτό είχε σημειωθεί ανακομιδή ταφής. Κάτω, δηλαδή, από το δάπεδο είχε γίνει προσπάθεια να δημιουργηθεί χώρος για επόμενες ταφές. Ο θησαυρός που ανακαλύφθηκε το 1989 σε επαναληπτική ανασκαφή του Γεωργίου Σ. Κορρέ, βρίσκεται στο μουσείο της Χώρας. Δεν έχει όμως εκτεθεί, αλλά παραμείνει στις αποθήκες, αφού η έκθεση του μουσείου έχει χρόνια να ανανεωθεί, με αποτέλεσμα να μην περιλαμβάνει τα ευρήματα των νεότερων ανασκαφών. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot13.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΠΕΡΙΟΧΗ «ΡΟΥΤΣΙ » 17ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ ΠΧ- ΕΥΡΗΜΑ ΤΑΦΙΚΟΥ ΘΑΛΑΜΟΥ ΜΕΓΑΛΟ ΠΡΙΓΚΗΠΙΚΟ ΞΙΦΟΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στη θέση αυτή κατά τα έτη 1956-1957 με επικεφαλής τον Σπ. Μαρινάτο, έφεραν στο φώς δύο Μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους. Συμπληρωματικές έρευνες στο χώρο πραγματοποιήθηκαν κατά τη δεκαετία του 1980 από τον καθηγητή Γ. Κορρέ. O θολωτός τάφος Ι, είχε συληθεί, ωστόσο διασώθηκαν κάποια ευρήματα όπως κεραμική, δύο σκεύη από χαλκό, τμήματα από αργυρό σκεύος και μερικά χρυσά κοσμήματα. Αντίθετα, ο θολωτός τάφος ΙΙ αποτέλεσε έναν από τους ελάχιστους θολωτούς τάφους της ηπειρωτικής Ελλάδας, που βρέθηκαν άθικτοι. Από τις πλούσια κτερισμένες ταφές του, ξεχωρίζει ο οπλισμός, αποτελούμενος από ξίφη και δύο μαχαίρια με ένθετη διακόσμηση, οι σφραγιδόλιθοι, τα κοσμήματα, τα αντικείμενα από χρυσό, χαλκό, πολύτιμους λίθους και ελεφαντόδοντο καθώς και η καλής ποιότητας κεραμική. Οι δύο θολωτοί τάφοι χτίστηκαν στις αρχές της Μυκηναϊκής περιόδου (περ.1680 π.Χ) και συνέχισαν να χρησιμοποιούνται ως τον 14ο αι. π.Χ. (1400-1300 π.Χ.). Στην περιοχή έχουν βρεθεί επίσης δύο τύμβοι με κιβωτιόσχημους τάφους και ταφές σε πίθους, που ανάγονται στην Μεσοελλαδική εποχή (2050-1680 π.Χ). Φαίνεται πως στη θέση αυτή είχε αναπτυχθεί ήδη κατά τον 17ο αι. π.Χ. ένας ισχυρός οικισμός η παρακμή του οποίου τοποθετείται αργότερα, στον 13ο αι. π.Χ. Τότε το νέο ισχυρό διοικητικό κέντρο που αναπτύσσεται στο Ανάκτορο του Νέστορος, επιβάλλει την επιρροή του σε όλη την περιοχή, η οποία απαρτίζει πλέον την επικράτειά του. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΑΜΙΝΙΑ ΚΡΕΜΜΥΔΙΩΝ ΠΥΛΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="467" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot10.gif" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image036.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image037.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image038.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image039.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image040.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image041.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΝΘΕΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot30.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Χρυσός σφραγιστικός δακτύλιος με παράσταση θεοτήτων σε άρμα που σύρεται από γρύπες. Μοναδικό θέμα που απαντά μόνο στη μινωική Κρήτη. Άνθεια (θολωτός τάφος). 16ος - 15ος αι. π.Χ. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ιδιαίτερα δεσπόζουσα θέση στην κοιλάδα του Παμίσου, ανατολικά των κοινοτήτων Αιπείας-Άνθειας και 11 χλμ. περίπου ΒΔ της Καλαμάτας, κατέχει η λοφοσειρά «Ελληνικά», που εκτείνεται σε μήκος 1 χλμ. περίπου παράλληλα προς τον άξονα του δημόσιου δρόμου Τρίπολης-Καλαμάτας. Παρουσία επιφανειακών ευρημάτων και μνημείων, εντοπισμένων στις αρχές του αιώνα αλλά και αργότερα (Α. Σκιάς, N. Valmin και R. Hope Simpson), κατέδειξε την συνεχή κατοίκηση και σημαντικότητα του χώρου από τα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ. μέχρι σχεδόν τα νεώτερα χρόνια. Από το 1984 μέχρι το 1988, η Ζ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ανέσκαψε τον γνωστό από τις επιφανειακές έρευνες των W. MacDonald και R. Hope Simpson (τέλη της δεκαετίας του 1960) «ηγεμονικό» θολωτό μυκηναϊκό τάφο, 600μ. δυτικά της λοφοσειράς, που χρονολογείται στην Υστεροελλαδική Ι-ΙΙ περίοδο (1680-1060 π.Χ.). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot49.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τάφος διατήρησε πλήθος αρχαιολογικών μαρτυριών, τόσο των προϊστορικών-πρωτοϊστορικών χρόνων, όσο και των ιστορικών περιόδων της ιστορίας της Μεσσηνίας. Ο μεγάλων διαστάσεων θάλαμος διαμέτρου 10,50 μ. σώζεται σε μέγιστο ύψος 10,25 μ. Εξαίρετη αρχιτεκτονική, μνημειώδεις κατά το πλείστον διαστάσεις, αλλά και σημαντικά (παρά την εντατική σύληση) ευρήματα από τους 13 τάφους που έχουν ερευνηθεί την τελευταία δεκαετία στην ανατολική πλαγιά, φανερώνουν την εξέχουσα κοινωνική θέση των μυκηναίων της περιοχής. Μεταξύ των μυκηναϊκών ευρημάτων ξεχωρίζουν: χρυσά κοσμήματα, τρία σφραγιστικά χρυσά δακτυλίδια με έγγλυφες παραστάσεις, αγγεία με πλούσια διακόσμηση, περίτεχνα μικροαντικείμενα από ελεφαντόδοντο και άλλες πολύτιμες ύλες. Ο τάφος χρησιμοποιήθηκε ξανά κατά τους Γεωμετρικούς (900-700 π.Χ.) και Ελληνιστικούς χρόνους (323-31π.Χ.) για την τέλεση ταφικών τελετών, που συνδέονται με την προγονική λατρεία και την ηρωολατρεία. Τα σημαντικότερα από τα ευρήματα του τάφου εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot62.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΒΟΪΔΟΚΟΙΛΙΑΣ -(ΒΟΟΣ ΝΑΠΑ )- ΤΑΦΟΣ Θρασυμήδη </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="433" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image042.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η ιστορία όλη της Μεσσηνίας δίνει το «παρών» σ’ αυτόν τον όρμο, που διατηρεί σε μετάφραση το ομηρικό της όνομα: Βοός νάπα. Με δύο εκπληκτικούς τύμβους με λίθινους μανδύες εκπροσωπείται η Μεσοελλαδική εποχή (20ός και 19ος αιώνας π.Χ.). Ο ένας έχει κατασκευασθεί πάνω στον πρωτοελλαδικό οικισμό στο βόρειο βραχίονα της Βοϊδοκοιλιάς και περιείχε ταφές σε πίθους τοποθετημένους ακτινωτά (ανασκαφή Κορρέ). Ο δεύτερος βρίσκεται κάτω ακριβώς από το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία στο λόφο του Αγ. Νικολάου και έχει έλθει στο φως ένα πολύ μικρό τμήμα του από λαθρανασκαφή. Για να γίνει η ανασκαφή του πρέπει να μεταφερθεί, έστω και προσωρινά, το εκκλησάκι. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot73.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο ΤΥΜΒΟΣ ΤΗΣ ΒΟΪΔΟΚΟΙΛΙΑΣ ΑΠΟ ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΡΩΙΜΟΙ ΜΕΣΟΕΛΛΑΔΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η διάμετρος του μνημείου ξεπερνούσε τα 5 μ. Λίγο πριν από το 1500 π.Χ., στα πρώτα μυκηναϊκά χρόνια, στο βόρειο βραχίονα της Βοϊδοκοιλιάς, οι κάτοικοι της περιοχής άνοιξαν ένα «πηγάδι» στο κέντρο του τύμβου και έφτιαξαν ένα θολωτό τάφο με στόμιο προς νότο και με δάπεδο στρωμένο από στρώμα θαλασσινών χαλικιών. Ο τάφος μοιάζει να ξεπηδάει μέσα από τον τύμβο και κατά τον καθηγητή Γ. Κορρέ, προδίδει την προέλευση του μνημείου από το προγενέστερο μεσοελλαδικό ταφικό μνημείο. Ο θολωτός τάφος της Μυκηναϊκής περιόδου (1680-1060 π.Χ.) είχε εντοπιστεί ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα από τον Άγγλο ιστορικό G.B. Grundy, αλλά την πρώτη συστηματική ανασκαφική έρευνα πραγματοποίησε κατά τη δεκαετία του 1950 ο Σπ. Μαρινάτος. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot88.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο ανασκαφέας θεώρησε, ότι πρόκειται, για το ταφικό μνημείο του Θρασυμήδη, γιου του μυθικού βασιλιά Νέστορα, που αναφέρει και ο Παυσανίας στις περιηγήσεις του. Και πράγματι, πρέπει να ήταν κάποιος ξεχωριστός ο νεκρός του τάφου επειδή, παρόλο που ο τάφος ήταν μερικώς συλημένος, από τα εναπομείναντα κτερίσματα μπορούμε να φανταστούμε τον πλούτο του. Σώθηκαν λίγα κτερίσματα: μικρά πήλινα ειδώλια, 30 αιχμές λίθινων βελών, μια λίθινη θήκη με μια ανακομιδή, δύο μικρά μυκηναϊκά αγγεία, 4 χρυσά ελάσματα, δύο περιδέραια από αμέθυστο και σάρδιο και άλλα μικροαντικείμενα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot95.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Είχε χρησιμοποιηθεί ως οικογενειακός τάφος και είχε τουλάχιστον επτά ταφές. Τα ερείπια του τάφου, όπως αναφέρονται από τον Παυσανία που είδε το μνημείο πριν από 1.800 χρόνια, πατούν πάνω σ’ έναν τεράστιο αρχαίο τύμβο όπου είναι διατεταγμένες ακτινωτά πολλές ταφές του 2200 π.Χ. Εντυπωσιακό εύρημα αποτελεί ο ακέραιος σκελετός βοδιού, πιθανότατα από θυσία προς τιμήν του νεκρού. Νεότερες έρευνες (1977-1979) υπό τον καθηγητή Γ. Κορρέ απέδειξαν ότι ο θολωτός τάφος ιδρύθηκε πάνω σε τύμβο της Μεσοελλαδικής εποχής (2050-1680π.Χ.) με ταφικούς πίθους, ενώ γύρω από τον τάφο εντοπίστηκαν ίχνη Πρωτοελλαδικού οικισμού (2650-2200π.Χ περίπου), αλλά και στοιχεία Νεολιθικής κατοίκησης (περίπου 4.000π.Χ). Ανθρώπινη δραστηριότητα, στην περιοχή εντοπίζεται και στα Ελληνιστικά χρόνια (323-31 π.Χ.). Κατά τις ανασκαφές του καθηγητή Γ. Σ. Κορρέ, στα ανατολικά του τάφου, πάνω σε μικρά διευθετημένα θρανία, βρέθηκαν δεκάδες πήλινα πλακίδια και ειδώλια του 4ου-3ου αι. π.Χ., με παραστάσεις ήρωα Έλληνα ιππέα, νεκρόδειπνου, δεξίωσης κλπ. των Ελληνιστικών χρόνων, μαρτυρούν την άσκηση προγονικής λατρείας σε επώνυμο ήρωα και συνδέονται πιθανότατα με μικρή κατασκευή, ίσως βωμό, Ελληνιστικών χρόνων, που ερμηνεύθηκε ως ηρώο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image043.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η αρχαία περιοχή με την ομηρική ονομασία - ΒΟΟΣ ΝΑΠΑ ή την σημερινή ΒΟΪΔΟΚΟΙΛΙΑ .Απέναντι στο βάθος αριστερά βρίσκεται ο τύμβος. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΔΕΝΔΡΩΝ - ΜΙΔΕΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">To μυκηναϊκό νεκροταφείο των Δενδρών εκτείνεται στη ΝΔ πλαγιά ενός χαμηλού λόφου, δυτικά της μυκηναϊκής Ακρόπολης της Μιδέας. Το ανασκαμμένο τμήμα του περιλαμβάνει ένα θολωτό και 16 θαλαμωτούς τάφους. Οι ανασκαφές στο χώρο άρχισαν την άνοιξη του 1926 από τον Σουηδό αρχαιολόγο Axel W. Persson. Εκείνο το καλοκαίρι ερευνήθηκε ο θολωτός τάφος και την επόμενη χρονιά 3 θαλαμωτοί. Δύο ακόμη τάφοι που εκτείνονται ΒΑ κι έξω από τα όρια του οργανωμένου σήμερα αρχαιολογικού χώρου, ερευνήθηκαν από τον Ν. Μπέρτο, το φθινόπωρο του 1927. Το 1937 ο Persson ανάσκαψε έναν ακόμη θαλαμωτό τάφο και το 1939 άλλους πέντε. Το 1960 ερευνήθηκε ο περίφημος «τάφος της πανοπλίας» από τον Ν. Βερδελή και δύο ακόμη θαλαμωτοί τάφοι από τον Σουηδό αρχαιολόγο P. Åström. Το 1977 ανασκάφηκαν από την Ε. Πρωτονοταρίου–Δεϊλάκη δύο θαλαμωτοί τάφοι και οι τύμβοι που τους περιβάλλουν. Οι θαλαμωτοί τάφοι είχαν λαξευτεί στο μαλακό πέτρωμα σε πυκνή διάταξη στην πλαγιά του λόφου. Αποτελούνται από τρία τμήματα: το δρόμο, το στόμιο και το θάλαμο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image044.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι τάφοι διαφέρουν μεταξύ τους τόσο ως προς το μέγεθος, ο μικρότερος έχει μήκος 8 κι ο μεγαλύτερος σχεδόν 20 μ., όσο και στον τρόπο που διαμορφώνονταν ο ταφικός θάλαμος. Έχουν κατηφορικούς δρόμους με συγκλίνοντα τοιχώματα και τετράπλευρους ταφικούς θαλάμους. Την είσοδο έφραζαν με ξερολιθιά. Επιχρισμένοι τοίχοι και δάπεδα, δίρριχτη ή επίπεδη οροφή, θρανία και κόγχες, αλλά και πλευρικοί θάλαμοι, δίνουν την εντύπωση ότι οι τάφοι αυτοί μιμούνται τις κατοικίες των ζωντανών. Στο δάπεδο των θαλάμων συχνά άνοιγαν συμπληρωματικούς λάκκους. Οι τάφοι είχαν χρησιμοποιηθεί για πολλαπλές ταφές και για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Σημαντικές πληροφορίες για τις ταφικές τελετουργίες της μυκηναϊκής εποχής μας δίνουν οι ταφές τριών ζευγών ίππων που βρέθηκαν σε γειτνίαση με τους τάφους. Η ανασκαφή τους απέδωσε πολλά και σημαντικά ευρήματα όπως κοσμήματα, σφραγιδόλιθους, όπλα, εργαλεία και σκεύη από χρυσό, άργυρο, χαλκό, αλάβαστρο γυαλί, ελεφαντοστό, φαγεντιανή και ημιπολύτιμους λίθους, καθώς και ενδιαφέροντα δείγματα κεραμικής και ειδωλοπλαστικής, κορυφαίο δε εύρημα αποτελεί η περίφημη πανοπλία. Τα κτερίσματα σε συνδυασμό με τη μνημειακή κατασκευή των τάφων, υποδεικνύουν μια κοινωνία με σύνθετη κοινωνική διάρθρωση. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image045.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Το νεκροταφείο των Δενδρών είναι από τα πιο πλούσια μυκηναϊκά νεκροταφεία της Πελοποννήσου και μπορεί να συγκριθεί με τα μεγάλα νεκροταφεία της Πρόσυμνας, της Δειράδας, της Ναυπλίας και της Ασίνης στην Αργολίδα και των Αηδονιών στην Κορινθία. Όπως βεβαιώνουν τα ευρήματα, ήταν σε συνεχή χρήση από το 1500 έως το 1180 π.Χ. πρέπει δε να ανήκε σε έναν σημαντικό μυκηναϊκό κέντρο, πιθανώς τη γειτονική Μιδέα. Τα κινητά ευρήματα του μυκηναϊκού νεκροταφείου των Δενδρών φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image046.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΕΓΚΛΙΑΝΟΥ - ΠΑΛΑΤΙ ΤΟΥ ΝΕΣΤΩΡΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot100.jpg" width="382" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Εικ. 1, Τοπογραφικό διάγραμμα του ανακτορικού λόφου του Εγκλιανού και της γύρω περιοχής (κατά Blegen κ.ά. 1973, σχέδιο των], FantKai.J.W. Shaw). Σημειώνονται, εκτός των άλλων, οι Θέσεις του Ανακτόρου του Νέστορος, του αναστηλωμένου Θολωτού Τάφου TV, του Θολωτού Τάφου Βαγενά ("Grave Circle"), των λαξευτών Θαλαμοειδών Τάφων (Ε 1-10, Κ1), καθώς και η κατεύθυνση προς τον Θολωτό Τάφο III (Κάτω Εγκλιανού). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Κατά την Πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή (1550-1400 π.Χ.) ο Εγκλιανός εξελίσσεται σε μείζον οικιστικό κέντρο της περιοχής. Ο οικισμός της εποχής αυτής επάνω στο λόφο έχει οχυρωματικό περίβολο, με κυρία πόλη στη βόρεια πλευρά, ενώ διαθέτει και κεραμικό κλίβανο για τη μαζική παραγωγή αγγείων. Την πρώιμη ακμή του Εγκλιανού μαρτυρούν και τα πλούσια περιεχόμενα των άμεσα γειτονικών τάφων, κυρίως του Θολωτού Τάφου Βαγενά, του Θολωτού Τάφου IV (Επάνω Εγκλιανού) και του Θαλαμοειδους Τάφου Ε-8. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot17.gif" /></span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Eκ. 27. Εγκλιανός, Θαλαμοειδής Τάφος Κ-1. Κάτοψη του θαλάμου με τα υπολείμματα των ταφών και τα αγγεία (κατά Blegen κ.ά. 1973).Κοντά στο μεγάλο ανακτορικό συγκρότημα του Εγκλιανού υπάρχουν δύο βασιλικοί θολωτοί μυκηναϊκοί τάφοι, συλημένοι από την αρχαιότητα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο ένας (Θολωτός τάφος ΙΙΙ), στον Κάτω Εγκλιανό, είναι ορατός δίπλα σε παλαιό αγροτικό οικίσκο, 35 μ. περίπου ΒΔ του δρόμου Χώρας-Πύλου και βρίσκεται 1 χλμ. περίπου ΝΔ του λόφου του Εγκλιανού. Αποκαλύφθηκε το 1939, από την Elizabeth Pierce-Blegen και δημοσιεύθηκε το 1973, από τον Carl Blegen. Ο τάφος φαίνεται ότι κτίσθηκε το α’ ήμισυ του 15ου αιώνα π.Χ. και παρέμεινε σε χρήση, πιθανότατα από τη βασιλική οικογένεια του Εγκλιανού μέχρι και τον 13ο αιώνα π.Χ. Έχει δρόμο μήκους 8,10 μ., είσοδο ύψους 3,10 μ. και ταφικό θάλαμο διαμέτρου 7,66 μ. Σώζεται σε ύψος μόλις 30 εκ. Η θόλος του βρέθηκε πεσμένη και το περιεχόμενο του θαλάμου διαταραγμένο. Υπολογίζεται ότι θα περιείχε τουλάχιστον 16 νεκρούς. Μέσα σε 6 άθικτες λακκοειδείς ταφές στο δάπεδό του βρέθηκαν μεταξύ άλλων πολύτιμων αντικειμένων, 4 μεγάλοι πίθοι μ’ ένα σκελετό ο καθένας, 22 χάλκινα ξίφη και εγχειρίδια, χάλκινα σκεύη και πολλά αγγεία. Σήμερα κανένα μέρος του τάφου δεν είναι ορατό καθώς το δάπεδο και οι λακκοειδείς ταφές έχουν καταχωθεί για λόγους προστασίας. Αν και συστηματικά συλημένος, ο τάφος απέδωσε πολλά αξιόλογα ευρήματα που σήμερα φυλάσσονται στο Εθνικό Μουσείο στην Αθήνα. Σ’ αυτά περιλαμβάνονται χρυσά κοσμήματα, ένας σφραγιδόλιθος, ψήφοι (χάνδρες) κι άλλα μικροαντικείμενα από φαγεντιανή και υαλόμαζα και κομμάτια σκευών ή άλλων αντικειμένων από ελεφαντόδοντο με σκαλιστή διακόσμηση. Ανάμεσα στα αγγεία του τάφου, υπάρχει και ένας Συρο-παλαιστινιακός αμφορέας του είδους που γνωρίζουμε και από άλλους μυκηναϊκούς τάφους και θέσεις στην Αργολίδα και στην Αττική. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="473" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot18.gif" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο άλλος βασιλικός τάφος (Θολωτός τάφος IV), στον Άνω Εγκλιανό, βρίσκεται σε απόσταση 145 μ. περίπου ΒΑ του Ανακτόρου, 70 μ. περίπου από το λόφο, στην άκρη ενός ελαιώνα. Ερευνήθηκε το 1953 και δημοσιεύθηκε 20 χρόνια αργότερα από τον Λόρδο William Taylor. Η πεσμένη θόλος του αναστηλώθηκε το 1957, από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot19.gif" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot101.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Θολωτός τάφος IV </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο δρόμος του έχει μήκος 10,50 μ., το στόμιο του έχει ύψος 4,55 μ. και βάθος 4,62 μ. και η διάμετρος του θαλάμου του είναι 9,35 μ. Στο δάπεδο του θαλάμου βρέθηκαν ένας μεγάλος ημικυκλικός λάκκος προορισμένος για ταφές (ανακομιδές) και ένας κτιστός τάφος («σαρκοφάγος»). Υπολογίζεται ότι στο θάλαμο θα είχαν ενταφιασθεί τουλάχιστον 17 άτομα της άρχουσας τάξης, άνδρες και γυναίκες. Ο ταφικός θάλαμος είχε βάναυσα συληθεί ήδη κατά την Αρχαιότητα και τα πάντα στο εσωτερικό του βρέθηκαν διασκορπισμένα. Ο τάφος κατασκευάσθηκε κατά την πρώτη Μυκηναϊκή φάση (1550-1500 π.Χ.) και χρησιμοποιήθηκε, αναμφίβολα για διαδοχικές βασιλικές ταφές, σε όλη τη διάρκεια του 15ου αιώνα π.Χ., ίσως και μέχρι τον 13ο αιώνα π.Χ. Από τα πολυάριθμα πολύτιμα αντικείμενα που διασώθηκαν από τον τάφο και βρίσκονται, τα περισσότερα, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, μπορούμε να φαντασθούμε τον αρχικό πλούτο του. Περιλαμβάνουν ένα σημαντικό αριθμό κοσμημάτων και άλλων αντικειμένων από χρυσό, ανάμεσα τους 4 χρυσές γλαύκες, 4 σφραγιδόλιθους, μια χρυσή βασιλική σφραγίδα με παράσταση πτερωτού γρύπα εμβληματικού χαρακτήρα, πλήθος ψήφων, κυρίως από αμέθυστο και ένα χρυσό δακτυλίδι με απεικόνιση ιερού κορυφής Μινωικού τύπου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot21.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot102.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image047.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot103.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot104.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot105.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Θολωτός τάφος IV </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot106.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΕΓΚΛΙΑΝΟΣ ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ ΙΙΙ 3 </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΟΡΥΦΑΣΙΟ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot107.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η ΠΕΡΙΟΧΗ «Μπεϊλέρ-μπέη» ΝΟΤΙΑ ΤΟΥ ΚΟΡΥΦΑΣΙΟΥ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Εδώ βρίσκονται οι αρχαιότερες μορφές θολωτών τάφων της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ο θολωτός τάφος στου «Οσμάν αγά» χρονολογείται στα τέλη του 17ου αιώνα π.Χ. και δεν είναι ορατός, λόγω της άγριας βλάστησης. Ο σημαντικότατος αυτός θολωτός τάφος, που ερεύνησε ο Κ. Κουρουνιώτης το 1926, βρίσκεται στη θέση Χαρατσάρι, σε απόσταση 10 περίπου λεπτών, νότια του Κορυφασίου (πρώην Οσμάν αγά). Στον τάφο οδηγείται κανείς από μονοπάτι (παράλληλο με σύγχρονη περίφραξη) στα αριστερά του κύριου δρόμου, στην πορεία για την Πύλο, λίγο μετά την παράκαμψη προς Κορυφάσιο και Ίκλαινα. Ο τάφος σώζεται μερικώς και είναι υπόγειος, μεσαίου μεγέθους, με διάμετρο θαλάμου 6 μ. περίπου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot108.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot109.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο ΘΟΛΟΣ ΣΤΟ ΧΑΡΑΤΣΑΡΙ ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΤΟΥ 1926 ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΥΡΟΥΝΙΩΤΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ 17 ΑΙ. ΜΕ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ 15ου ΑΙΩΝΑ ΠΧ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot110.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο αρχαιότερος της ηπειρωτικής χώρας θολωτός τάφος του Κορφυφασίου </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Είναι χωρίς αμφιβολία ένας από τους παλαιότερους θολωτούς τάφους που έχουν βρεθεί έως τώρα στη Μεσσηνία και σε όλη την Ηπειρωτική Ελλάδα, πιθανότατα ο παλαιότερος, κατασκευασμένος στα τέλη της Μεσοελλαδικής εποχής ή στη μετάβαση από τη Μεσοελλαδική στην Υστεροελλαδική εποχή. Ο τάφος θα πρέπει να συνδεθεί με τους άμεσα γειτονικούς οικισμούς που έχουν εντοπισθεί στις Πόρτες και στο «Μπεϊλέρ-μπέη». Ο κύριος όγκος της κεραμικής που προήλθε από τον τάφο φυλάσσεται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. Περιλαμβάνει δύο ευδιάκριτες κατηγορίες αγγείων: Μια τοπική (Μεσσηνιακή) με αγγεία ύστερης Μεσοελλαδικής εμφάνισης και μια Μινωική με αγγεία πολύ γνωστών Μεσομινωικών ΙΙΙ/Υστερομινωικών Ι-Α τύπων. Χαρακτηριστική είναι η απουσία από το υλικό τυπικών δειγμάτων του κλασικού κεραμικού ρυθμού της πρώτης Μυκηναϊκής φάσης. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΑΛΘΗ - ΒΑΣΙΛΙΚΟ –ΟΡΟΣ ΡΑΜΟΒΟΥΝΙ Ή ΛΟΦΟΣ ΜΑΛΘΗ </span><br />
<span style="font-size: large;">Η ιστορία των ανασκαφών στο θεωρούμενο αρχαίο Δώριο άρχισε το Πάσχα του 1926 όταν ο τότε δημοδιδάσκαλος στο χωριό Βυδίσοβα (Κόκλα) Σωτήρης Παπαδόπουλος, ευαίσθητος στα θέματα της τοπικής Ιστορίας, υπόδειξε στο Σουηδό Αρχαιολόγο Ν. Valmin, που ερευνούσε στη Μεσσηνία, την ύπαρξη αρχαιοτήτων στην κορυφή του λόφου Μάλθη, που βρίσκεται μεταξύ Βασιλικού και Κόκλας, νοτίως του δρόμου για την Κυπαρισσία.</span><br />
<span style="font-size: large;">Ο Ν. Valmin, με οδηγό τις περιηγήσεις του Παυσανία ,ταύτισε το ποτάμι Ηλέκτρα με το ρέμα που περνάει δυτικά του Βασιλικού και το ποτάμι Κοίο με το ρέμα που κατεβαίνει από το τωρινό χωριό Μάλθη, για να ενωθεί με το προηγούμενο, πλησίον του οικισμού Ακρόπολις.</span><br />
<span style="font-size: large;">Αυτό το ρέμα δέχεται τα νερά μιας πηγής προς τη δυτική πλευρά του λόφου με τις αρχαιότητες που ο Ν. Valmin, θεώρησε ότι είναι η πηγή Αχαΐα του Παυσανία.</span><br />
<span style="font-size: large;">Σύμφωνα με τα παραπάνω σε συνδυασμό και με άλλες ενδείξεις από αρχαία κείμενα και χωρίς να βρεθεί καμιά γραπτή απόδειξη ο Ν. Valmin, υποστήριξε ότι οι αρχαιότητες στην κορυφή του λόφου Μάλθη, σχετίζονται με το αρχαίο Δώριο.</span><br />
<span style="font-size: large;">Η άποψη αυτή έχει γίνει μέχρι σήμερα γενικά αποδεκτή. Τα ευρήματα και συμπεράσματα των ανασκαφών καταγράφονται λεπτομερειακά στο βιβλίο-έκθεση του Ν. Valmin,, προς το Πανεπιστήμιο της LUND, που χρηματοδότησε τις έρευνες. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα Αγγλικά το 1938 με τίτλο the Swedish Messenian expedition και δυστυχώς δεν έχει μεταφραστεί ακόμη στα Ελληνικά. Υπάρχει όμως στη Βιβλιοθήκη της Αρχαιολογικής Εταιρείας στην Αθήνα.</span><br />
<span style="font-size: large;">Περιληπτικές αναφορές στο έργο του Ν. Valmin, σε συνδυασμό με λεπτομερή σχόλια στα αρχαία κείμενα, περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Νικ. Παπαχατζή βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών με τίτλο «Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησης-Μεσσηνιακά - Ηλειακά» 3ος Τόμος (Εκδοτικής Αθηνών).</span><br />
<span style="font-size: large;">Σύμφωνα με τα παραπάνω η κατοίκηση του Λόφου έγινε όχι αργότερα από τη ύστερη Νεολιθική εποχή, που για τη περιοχή αυτή τερματίζεται στα 2500 π.X.</span><br />
<span style="font-size: large;">Ακολουθεί η Πρωτοελλαδική εποχή έως το 2200 π.Χ και η Μεσοελλαδική, έως το 1800 π.Χ . Στη Μεσοελλαδική περίοδο είναι γνωστό ότι η Πελοπόννησος οικίστηκε από τους Αχαιούς που βαθμιαία την κατέκλυσαν τον χώρο , άλλοτε ειρηνικά και άλλοτε βίαια, υποτάσσοντας τους πρώτους κατοίκους, τους Πελασγούς. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot111.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι ανασκαφές του Σουηδού αρχαιολόγου Mattias Natan Valmin, που ξεκίνησαν στο λόφο της Μάλθης (δυτικά του χωριού Βασιλικό) το 1927 και ολοκληρώθηκαν το 1934, έφεραν στο φως έναν οχυρωμένο οικισμό (ακρόπολη), μήκους 138 μ. και πλάτους 82 μ. Το όνομα Μάλθη, όπως και το κοντινό ομώνυμο χωριό, σημαίνει όρος και πιθανά να προέρχεται από την αλβανική λέξη Malith. Η ακρόπολη της Μάλθης αποτελεί τον μεγαλύτερο και καλύτερα γνωστό έως σήμερα αγροτικό οικισμό της Μεσοελλαδικής εποχής στη Μεσσηνία που άκμασε από το 2050 έως το 1680 π.Χ. Στην πρώτη αυτή φάση του ήταν ατείχιστη και τα οικοδομήματα είχαν αψιδωτό σχήμα. Ξεχωρίζει στη φάση αυτή ένα μεγάλο (11,35 Χ 5,70 μ.) καμπυλόγραμμο, σχεδόν ωοειδές κτίσμα με δύο εισόδους στο νότιο τμήμα. Αργότερα, στην ώριμη Μεσοελλαδική ΙΙ εποχή απέκτησε οχυρωματικό περίβολο. Τότε εγκαταλείπονται τα αψιδωτά ή καμπυλόγραμμα κτίσματα και κτίζονται τετράπλευρα-ορθογώνια. O μεγάλος οχυρωματικός περίβολος με ολικό ανάπτυγμα 420 μ., χτίστηκε από ακατέργαστους ογκόλιθους, που είχαν τοποθετηθεί στην ανώμαλη βραχώδη περίμετρο του λόφου χωρίς προηγούμενη επίστρωση. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot112.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ ΤΟΥ ΛΟΦΟΥ Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΜΠΡΟΣΤΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΒΑΣΙΛΙΚΟ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΣΤΟ ΒΑΘΟΣ ΔΕΞΙΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΔΩΡΙΟ. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Έχει 4 ή 5 στενές διόδους. Οι κύριες πύλες βρίσκονται στα βόρεια και νότια. Ένα μεγάλο τμήμα του τείχους δεν σώζεται: χρησιμοποιήθηκε σαν εκ νέου υλικό ή κατρακύλησε κάτω από το λόφο. Ό,τι έχει απομείνει ποικίλλει σε πάχος από 3,50 μ. ως και 1,60 μ. Σε μερικές σημεία δηλαδή το τείχος αποκτά μεγαλύτερο πάχος ή προεξέχει σχηματίζοντας αιχμηρές προβολές που μάλλον χρησιμοποιούνταν ως αμυντικοί εξώστες. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="420" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot113.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Το τείχος περιέκλειε δύο οικιστικά σύνολα: Ένα κεντρικό προς την κορυφή της ακρόπολης, που αποτελούσε το διοικητικό κέντρο, με οικίες και βιοτεχνικά εργαστήρια και ένα περιφερειακό με κατοικίες, αποθήκες και στάβλους σε επαφή με τον περίβολο. Τα τείχη της ακρόπολης δεν προστατεύουν τόσο θησαυρούς, όσο κοπάδια και μια γη, που είναι έτοιμη να δεχτεί νέους κατοίκους από Βορρά και Ανατολή. Μέσα στην ακρόπολη, ανάμεσα στις κατοικίες ή κάτω από αυτές, αποκαλύφθηκαν 47 τάφοι λακκοειδείς και κιβωτιόσχημοι κι ένας ταφικό πίθο με σκελετό παιδιού. Οι πιο πολλοί από τους τάφους αυτούς είχαν μία ταφή, υπήρχαν όμως και κάποιοι με περισσότερες. Σ’ έναν τάφο μάλιστα βρέθηκαν και τα ίχνη από το σάβανο του νεκρού. Εδώ βρέθηκε ο καλύτερα σωζόμενος θολωτός τάφος, από τον Σουηδό N. Valmin, που προστατεύεται από ξύλινο στέγαστρο. Η κατοίκηση της ακρόπολης συνεχίστηκε και κατά τη Μυκηναϊκή εποχή (περίπου 1680-1060 π.Χ.), οπότε στο κέντρο του οικισμού κατασκευάστηκε μέγαρο, προφανώς έδρα του Μυκηναίου άρχοντα της περιοχής. Τα σημαντικότερα ευρήματα από την ακρόπολη της «Μάλθης » εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot114.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot35.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΑΛΘΗ -ΤΑΦΟΣ 1- ΣΧΕΔΙΟ 1976 O. PELON. - PARIS </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Εκτός από τους τάφους μέσα στα τείχη, με τα πολύ φτωχά κτερίσματα, ιδιαίτερα ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι τρεις θολωτοί τάφοι στους δυτικούς πρόποδες του λόφου. Είναι πιθανότατα οι τάφοι των τοπικών ηγεμόνων του βασιλείου του Νέστορα. Οι τάφοι ήταν ουσιαστικά υπέργειοι κι είχαν σκεπαστεί για να σχηματιστούν τεχνητοί τύμβοι. Έχουν συληθεί από τα αρχαία χρόνια και οι δύο απ’ αυτούς, είναι σχεδόν κατεστραμμένοι. Ο καλύτερα διατηρημένος είναι ο θολωτός τάφος I, που είναι και επισκέψιμος κατασκευαστικά και θυμίζει τους γνωστούς τάφους των Μυκηνών, χωρίς όμως τη γνωστή μεγαλοπρέπεια με τους τεράστιους ογκόλιθους στην είσοδο και τον εντυπωσιακό θόλο. Είναι ο καλύτερα διατηρημένος θολωτός τάφος της Μεσσηνίας, που διατηρεί ακέραιη τη θόλο του. Ένας «δρόμος» μήκους 13,5 μ. επενδυμένος οδηγεί στην είσοδο. Ο ταφικός θάλαμος έχει διάμετρο 6,85 μ. και ύψος 5,8 μ.. Σήμερα όμως χρειάζεται υποστύλωση, γι’ αυτό και είναι περιφραγμένος και κλειστός για το κοινό. Ο δεύτερος τάφος βορειότερα δεν διασώζεται σε τόσο καλή κατάσταση. Έχει κι αυτός επενδυμένο δρόμο μήκους 12,5 μ., όμως λείπουν το υπέρθυρο και το ανώτερο μέρος του θόλου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot115.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΕΥΡΗΜΑ 5-4 ΧΙΛΙΕΤΙΑΣ πΧ ΣΤΟ ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΜΑΛΘΗ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot116.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η λεγόμενη «Αδριατική» κεραμική- Ο Valmin διατύπωσε τη θεωρία ότι τα εγχάρακτα αγγεία της Μάλθης ανήκουν σ' έναν τύπο κεραμικής που ονόμασε Αδριατική, από τα φύλα που - κατά τη θεωρία του - κατοίκησαν στις ακτές της Αδριατικής Θάλασσας μέχρι τη Δυτική Πελοπόννησο από τη Νεολιθική έως και τη Μυκηναϊκή εποχή. Η ανεύρεση όμως αυτής της χειροποίητης εγχάρακτης κεραμικής σε ΜΕ και ΥΕ στρώματα στα Νιχώρια της Μεσσηνίας, στην Περιστεριά και στον Εγκλιανό δείχνει την ταυτόχρονη χρήση της με τη <a href="http://gym-doriou.mes.sch.gr/hist/preh/minyako.jpg"> μινυακή </a> κεραμική και αντικρούει τη θεωρία του Valmin. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot117.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΒΑΣΙΛΙΚΟ - ΜΑΛΘΗ ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ 1 </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot118.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΑΦΟΣ ΣΤΟ ΒΑΣΙΛΙΚΟ -ΜΑΛΘΗ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΔΙΟΔΙΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο μικρός θολωτός τάφος διαστ υψ. 2 μ διάμετρος 4,20 στην μεσσηνιακή ενδοχώρα ήταν ασύλητος γεγονός που επέτρεψε να χρονολογηθεί η διάρκεια χρήσης την ΥΕ Ι-ΙΙΑ ΕΩΣ ΥΕ ΙΙΙΑ-Β 1500-1400 πΧ. Περιείχε ταφές 12-15 ατόμων με χάλκινα μικροευρήματα τρίωτους πιθαμφορίσκους και ψευδόστομους αμφορείς. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot119.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ -ΔΙΟΔΙΑ- ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ, </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΑΠΛΑΝΙ ΠΥΛΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Μεταξύ των χωριών Καπλάνι και Ζιζάνι στην κορυφή του λόφου Βίγλα ανασκάφηκε θολωτός τάφος διαμέτρου 5 μ και σωζόμενο ύψος 2.50 περίπου κτισμένος με πλακοειδή ντόπια πέτρα. Ο διάδρομος του τάφου 6 μέτρα περίπου είναι επίσης κτιστός με πέτρα. είναι συλημένος από την αρχαιότητα διατήρησε όμως την αδιατάρακτη ταφή 2 νεκρών σε λάκκο στο δάπεδο του θόλου .σε μικρή απόσταση ΝΑ εντοπίστηκε και δεύτερος θολωτός τάφος με τις ίδιες περίπου διαστάσεις .τα γύρω ευρήματα δεν αποκλείουν και ύπαρξη περισσοτέρων στην περιοχή. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot120.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΟΥΡΙΑΤΑΔΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot121.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot122.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Πυλία -ΤΑΦΟΣ 2 Ύστερη Εποχή του Χαλκού (Υστεροελλαδική Ι - ΙΙΙ ή Μυκηναϊκή Περίοδος, 1680 - 1060 π.Χ.) </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η Κουκουνάρα, 15 χλμ βορειοανατολικά της Πύλου, αποτέλεσε κατά τα μυκηναϊκά χρόνια σημαντικό κέντρο και μια από τις κύριες πόλεις του βασιλείου της Πύλου, με αναφορές στις πινακίδες της Γραμμική Β΄. Στην ευρύτερη περιοχή του σημερινού χωριού Κουκουνάρα εντοπίστηκαν και ανασκάφηκαν επτά θολωτοί τάφοι καθώς και κατάλοιπα οικισμού, που μαρτυρούν μιαν αρκετά διευρυμένη οικιστική εγκατάσταση με μεγάλο πληθυσμό. Η χρήση του χώρου, οικιστική και ταφική ξεκινά ήδη από την Μεσοελλαδική εποχή (2050-1680 π.Χ.) ως και τους Μυκηναϊκούς χρόνους, οπότε και ερημώνεται εξαιτίας κάποιου καταστροφικού γεγονότος. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot123.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΑ (ΦΩΤΙΕΣ) ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ ΙΙ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι θολωτοί τάφοι της Κουκουνάρας ανήκουν στα πρωιμότερα μνημεία αυτού του ταφικού τύπου στην Πελοπόννησο. Οι νεκροί ενταφιάζονταν σε μεγαλύτερους ή μικρότερους θολωτούς τάφους και συνοδεύονταν από πολυτελή ή φτωχά κτερίσματα ανάλογα με την κοινωνική και οικονομική τους θέση. Από τους τάφους προήλθε πληθώρα ευρημάτων όπως χρυσά κοσμήματα, χάλκινα αγγεία και όπλα, λίθινες αιχμές βελών κομμάτια από κράνη με επένδυση από χαυλιόδοντες κάπρου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot124.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στον επιβλητικό λόφο της Περιστεριάς, που απέχει 1-1,5 χλμ. βόρεια από το χωριό Μύρο, ΒΑ της Κυπαρισσίας, βρίσκεται ο μεγαλύτερος θολωτός τάφος της Μεσσηνίας του 16ου αιώνα π.Χ. Πρόκειται για ένα σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο τον οποίο οι αρχαιολόγοι αποκαλούν «Μυκήνες της Δυτικής Πελοποννήσου» για τον πλούτο των ευρημάτων και το μέγεθος των κτισμάτων του, που ανάγονται στην 2η χιλιετία π.Χ. Ανήκει σε μεγάλη μυκηναϊκή πόλη που δεν έχει ανασκαφεί ακόμη και βρίσκεται σε θέση που κατοπτεύει τη θάλασσα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot141.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο οχυρός λόφος της Περιστεριάς υψώνεται απότομος από τις 3 πλευρές του, με ομαλή πρόσβαση μόνον από τη νότια, όπου δεν αποκλείεται να είχε δημιουργηθεί οχύρωση στους Μυκηναϊκούς χρόνους. Μέχρι σήμερα, στο λόφο έχουν ανασκαφεί 3 θολωτοί μυκηναϊκοί τάφοι, τμήμα ανακτόρου και έχουν αποκαλυφθεί κατάλοιπα οικιών και περιβόλου, ενώ ένας 4ος θολωτός τάφος, ο λεγόμενος Νότιος Θολωτός τάφος 1, βρέθηκε σε οικόπεδο νότια του λόφου, έξω από τον περιφραγμένο αρχαιολογικό χώρο. Τα ευρήματα δείχνουν ότι ο λόφος με τα κτίσματά του χρησιμοποιήθηκε από τη Μεσοελλαδική εποχή μέχρι και το τέλος της Υστεροελλαδικής ΙΙΙ-Β φάσης, ενώ σ’ ένα σημείο του βρέθηκαν και κατάλοιπα οικίας πρώιμων ρωμαϊκών χρόνων. Οι τάφοι, οι οικίες και οι λοιπές κατασκευές δεν είναι όλα σύγχρονα, αλλά αλληλοδιάδοχα χρονικά, δηλαδή χτίστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν σε διαφορετικές φάσεις της Μεσοελλαδικής και Υστεροελλαδικής εποχής, ωστόσο οι φάσεις χρήσης κάποιων συμπίπτουν.</span><br />
<span style="font-size: large;">Οι αρχαιότερες κατασκευές πάνω στο λόφο, που χρονολογούνται στο τέλος της Μεσοελλαδικής εποχής, εντοπίζονται στην περιοχή γύρω από το μεγάλο θολωτό τάφο 1 (αναστηλωμένο σήμερα). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot125.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Πρόκειται για:Το μικρό χρυσοφόρο τάφο, που αποκαλύφθηκε στα δυτικά, δίπλα και πιο χαμηλά από την εξωτερική πλευρά του δυτικού τμήματος του περιβόλου του τύμβου του θολωτού τάφου 1, αμέσως κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Ο τάφος είναι μικρού ύψους, ακανόνιστου σχήματος, σχεδόν τετράγωνος, με στρογγυλεμένες γωνίες, κτισμένος με πλακωτούς ασβεστολιθικούς λίθους και πολύ λεπτές ασβεστολιθικές καλυπτήριες πλάκες, που υποστηρίζονταν από ξύλινες δοκούς. Στο Α, Β, Δ-ΝΔ τμήμα του είχαν συγκεντρωθεί με ανακομιδή τα οστά των παλαιότερων ταφών, ενώ το Β τμήμα του καταλάμβανε διπλή ταφή. Ο τάφος αυτός ήταν ιδιαίτερα πλούσιος σε χρυσά ευρήματα γι’ αυτό και αναφέρεται στην βιβλιογραφία ως «χρυσοφόρος». Ανάμεσα στα πιο σημαντικά ευρήματά του ξεχωρίζουν, από την διπλή ταφή: ένα πυρολιθικό εργαλείο υπόλευκου χρώματος και γλωσσωτού σχήματος, οκτώ χρυσοί ρόδακες με εξάρτημα και σωληνίσκο εξαρτήσεως μέσα σε μονωτή κύλικα, και ένα χάλκινο ξίφος τύπου Α, που αποτελεί το παλαιότερο παράδειγμα αυτού του μυκηναϊκού εθίμου ταφής, που είναι γνωστό και από άλλους μεσσηνιακούς τάφους (Κακοβάτου, Ρούτσι, Εγκλιανού, Νιχωρίων) και από τις ανακομιδές: χρυσός κάνθαρος μινυακού τύπου με διακοσμημένες λαβές, χρυσές ατρακτοειδείς ταινίες με έκκρουστη διακόσμηση, ένα περιδέραιο με χρυσές κρινοειδείς ψήφους, εικοσιπέντε όμοιοι χρυσοί ρόδακες, ακόσμητες χρυσές ταινίες, πήλινα μινυακά αγγεία του τέλους ακριβώς της Μεσοελλαδικής εποχής. Ο τάφος αυτός, που είναι και ο παλαιότερος της Περιστεριάς έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί αποδεικνύει, ότι ο χρυσός χρησιμοποιούνταν σε σημαντική ποσότητα ήδη πριν από τα τέλη της Μεσοελλαδικής εποχής και σε άλλα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας εκτός από την Αργολίδα και ότι δεν ήταν πλούσιοι σε χρυσό μόνο οι κάτοικοι των Μυκηνών της Πρώιμης Μυκηναϊκής εποχής, αλλά και οι σύγχρονοί τους της υπόλοιπης Πελοποννήσου. Αποτελεί πράγματι την αρχαιότερη ομάδα χρυσών ευρημάτων στην περιοχή, που είναι πιθανόν να αποκτήθηκαν μέσω εμπορικών συναλλαγών με την Κρήτη. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot126.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Σύγχρονη με τον χρυσοφόρο τάφο (στα ανατολικά), είναι η λεγόμενη Ανατολική Οικία, όπως δείχνουν τα ευρήματα αμαυρόχρωμης κεραμικής της τελευταίας φάσης της Μεσοελλαδικής εποχής. Το κτίσμα αποτελείται από πολλούς χώρους, που οι τοίχοι τους σώθηκαν σε ύψος ως και 1 μ., επειδή χρησιμοποιήθηκαν ως αναλημματικοί τοίχοι για τον τύμβο του μεταγενέστερου διπλανού θολωτού τάφου 1. Βασικά, βρέθηκαν αντικείμενα οικιακής χρήσης ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει ένα πήλινο κύπελλο, τύπου Κεφτί, με γραπτή διακόσμηση. Κάτω από τα δάπεδα των δωματίων και των αυλών της, εντοπίστηκαν 7 μικροί κιβωτιόσχημοι τάφοι με πολλαπλές παιδικές ταφές, χωρίς κτερίσματα. Η οικία καταστράφηκε στα τέλη της Πρώιμης Μυκηναϊκής περιόδου (Υστεροελλαδική Ι) για να κατασκευαστεί ο μεγάλος θολωτός τάφος 1. Στις αρχές της Πρώιμης Μυκηναϊκής εποχής χρονολογούνται δύο ακόμη οικίες στο βόρειο τμήμα του λόφου: α) η Βόρεια Οικία, που αποτελεί το βορειότερο κτίσμα του αρχαιολογικού χώρου, στο δάπεδο της οποίας βρέθηκαν δύο κιβωτιόσχημοι παιδικοί τάφοι και β) κατάλοιπα οικίας στο ΒΔ τμήμα, με χονδροειδή και Αδριατική κεραμική και πήλινα ομοιώματα μεταλλικών αγγείων. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot127.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΤΑΦΙΚΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στην ίδια φάση οικοδομείται και ο αρχαιότερος από τους θολωτούς τάφους του λόφου, ο θολωτός τάφος 3, στη δυτική παρυφή του λόφου. Είναι ο μικρότερος σε μέγεθος, αλλά διατήρησε πολλά από τα χρυσά κτερίσματα, που είχαν εναποτεθεί στις λιγοστές ταφές του ταφικού του θαλάμου. Τα ευρήματα και τα στοιχεία πρωιμότητας στην κατασκευή του (μικροί πλακωτοί ασβεστόλιθοι στην πρόσοψη, στο στόμιο και στο θάλαμο, δύο μεγάλες πλάκες για θεμέλιο στις γωνίες της πρόσοψης, που εξείχαν ελαφρά), χρονολογούν το μνημείο στην πρώιμη Υστεροελλαδική Ι φάση. Η διάμετρος του ταφικού θαλάμου είναι 6,90 μ., ενώ από τη θόλο του σώζεται, σήμερα, μόνο το ανατολικό της τμήμα σε ύψος 2 μ. Ο τάφος είχε δύο φάσεις χρήσης, κατά την Υστεροελλαδική Ι, όπως φαίνεται από το πεταλόσχημο σκάμμα, σε βαθύτερο επίπεδο, που ανοίχτηκε εμπρός από τη είσοδό του και έφτανε ως το κέντρο του θαλάμου. Στο σκάμμα, που περιείχε 2 ανακομιδές, βρέθηκαν δύο μεγαλόσχημοι αμφορείς, που χρονολογούν το σύνολο στη μεταβατική φάση, από τη Μεσοελλαδική στην Υστεροελλαδική Ι εποχή. Από το τμήμα του ταφικού θαλάμου προήλθε πλήθος χρυσών ευρημάτων ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν: διάδημα με έκκρουστη διακόσμηση, κύπελλο όμοιο προς ένα των Μυκηνών, κύπελλο τύπου Κεφτί, αβαθής μονωτός κύαθος που ονομάστηκε από τον Schachermyer «κύπελλο τύπου Περιστεριάς», πλήθος χρυσά φυλλάρια, κόσμημα από λεπτό χρυσό έλασμα με παράσταση χρυσαλίδων, ροδάκων, τριτόνων, καρδιόσχημων φύλλων, γλαυκών, χρυσοί σωληνίσκοι για την εισαγωγή νημάτων πολύπλοκων περιδεραίων, αλλά και ψήφοι αμέθυστου και σάρδιου καθώς κι ένα αργυρό κύπελλο διαλυμένο. Η ταυτότητα ενός από τους νεκρούς του τάφου μαρτυρείται από τον πολεμικό εξοπλισμό: αιχμές βελών, χαυλιόδοντες κάπρου από επένδυση οδοντόφρακτων κρανών, χάλκινοι ήλοι από ξίφος. Ο τάφος σταμάτησε να χρησιμοποιείται σύντομα, κατά την Υστεροελλαδική Ι/ΙΙ, οπότε και καταστράφηκε, όταν χτίστηκε το δυτικό-ΒΔ τμήμα του «Κύκλου», δηλαδή του περιβόλου που τον διαχωρίζει από την παρακείμενη Δυτική Οικία. Οι νεότερες αυτές κατασκευές εξαφάνισαν το δρόμο του τάφου. Οι λίθοι της κατεστραμμένης θόλου απομακρύνθηκαν και επαναχρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό σε άλλα κτίσματα του λόφου.</span><br />
<span style="font-size: large;">Κατά την ίδια Υστεροελλαδική Ι φάση οικοδομήθηκε και ο νότιος θολωτός τάφος 1, σε απόσταση 100 μ. νοτιότερα του «Κύκλου». Ήταν ελεύθερος, δηλαδή χωρίς τύμβο, ωστόσο η θόλος έφερε πιθανότατα επικάλυψη από υδατοστεγή πηλό. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot128.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο νεότερος από τους δυναστικούς θολωτούς τάφους είναι ο θολωτός τάφος 1 (ΥΕ ΙΙ), στο κέντρο σχεδόν του λόφου Είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος από τους θολωτούς τάφους </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο οικογενειακός αυτός τάφος είχε χρησιμοποιηθεί για παραπάνω από 15 ταφές, με την αρχαιότερη να ανάγεται στην αρχή της Μυκηναϊκής εποχής (Υστεροελλαδική Ι) και την τελική φάση χρήσης να εκτείνεται ως την Υστεροελλαδική ΙΙΙ-Α1 φάση, δηλαδή χρησιμοποιήθηκε κατά το 16ο και το 15ο αιώνα π.Χ. Εκτός από αγγεία δεν βρέθηκαν μεταλλικά αντικείμενα στον τάφο. Φαίνεται πως αποτέλεσε το νεκροταφείο του πληθυσμού της Περιστεριάς. Η διαπίστωση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί αποδεικνύει πως συγχρόνως με τους δυνάστες της περιοχής είχαν και οι απλοί άνθρωποι τη δυνατότητα να χτίζουν παρόμοιους τάφους και μάλιστα σε διαστάσεις ελάχιστα μικρότερες. Υπήρχε δηλαδή άρχουσα τάξη, αλλά ο βαθμός υποτέλειας ήταν πολύ μικρός. Οι μεγαλογαιοκτήμονες της περιοχής με την κατοχή μεγαλύτερης ποσότητας χρυσού είχαν τη δυνατότητα να κτερίζουν τους νεκρούς τους με μεταλλικά κτερίσματα και να κτίζουν μεγαλύτερους τάφους.</span><br />
<span style="font-size: large;">Στο τέλος της Υστεροελλαδικής Ι και στην αρχή της Υστεροελλαδικής ΙΙ, δημιουργούνται δύο νέα ταφικά κτίσματα κατασκευάζονται, οι θολωτοί τάφοι 1 και 2. Ο θολωτός τάφος 2 είναι λίγο προγενέστερος του 1 και ανάγεται στα τέλη της Υστεροελλαδικής Ι φάσης. Ήταν σε χρήση κατά την Υστεροελλαδική ΙΙ περίοδο, αλλά κατέρρευσε η θόλος του, γεγονός που τερμάτισε τη λειτουργία του. Η διάμετρος της θόλου, που έχει σωθεί σε ύψος 3,50 μ. ανέρχεται σε 10,60 μ. Στον ταφικό θάλαμο εντοπίστηκαν θραύσματα από 3 τουλάχιστον εισηγμένους πιθαμφορείς ανακτορικού ρυθμού και συλλέχθηκε πλήθος χρυσών, αργυρών και χαλκών αντικειμένων: απειράριθμα λεπτά χρυσά φυλλάρια, κοίλα θραύσματα χάλκινων αγγείων, χάλκινα ξίφη, σκεύος με ένθετη διακόσμηση χρυσών κρίνων, αργυρών δελφινιών και νίελο, χρυσοί θύσανοι κ.α. Ιδιαίτερης σημασίας εύρημα είναι οι χάνδρες από ήλεκτρο, που υποδηλώνει ότι το εμπόριο του ήλεκτρου με τη Βόρεια Θάλασσα επεκτεινόταν σε όλες τις σημαντικές μυκηναϊκές θέσεις της Νοτιοδυτικής-Δυτικής Πελοποννήσου (Κακόβατος, Εγκλιανός, Ρούτσι, Τραγάνα, Κουκουνάρα, Βοϊδοκοιλιά). Ένα ακόμη σημαντικό εύρημα, ενδεικτικό των επαφών με τη Μινωική Κρήτη, είναι ένα ολόσωμο πήλινο ειδώλιο τύπου Πετσοφά. Στο εσωτερικό του τάφου ήδη από την Μυκηναϊκή εποχή ανέβλυζε νερό, και γι’ αυτό σχηματίστηκε αγωγός με καλυπτήριες πλάκες κατά μήκος του στομίου και του δρόμου ως το νότιο-ΝΑ τμήμα του «Κύκλου», που κατασκευάστηκε σε φάση μεταγενέστερη της κατασκευής του τάφου, άγνωστο πότε ακριβώς.</span><br />
<span style="font-size: large;">Ο νεότερος από τους δυναστικούς θολωτούς τάφους είναι ο θολωτός τάφος 1 (Υστεροελλαδική ΙΙ), στο κέντρο σχεδόν του λόφου. Είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος από τους θολωτούς τάφους. Έχει επιμελημένη πρόσοψη με λίθινη επένδυση από πωρόλιθο σε όλο της το ύψος. Το στόμιο ιδιαίτερα επιβλητικό, ύψους 5,10 μ., πλάτους 2,33 μ., μήκους 6 μ., ήταν κλειστό με αργολιθοδομή. Στην αριστερή πλευρά της πώρινης πρόσοψης είναι χαραγμένα 2 Κνωσιακά λατομικά σημεία: κλαδί και διπλός πέλεκυς. Το ανώφλι του στομίου αποτελείται από τρία μεγάλα μέρη βάρους μέχρι 22 τόνων το καθένα (από πωρόλιθο ή αμυγδαλίτη), ενώ πιστεύεται ότι υπήρχε και ανακουφιστικό τρίγωνο ώστε το υπερκείμενο βάρος να κατανέμεται στις δύο πλευρικές παραστάδες. Ο τάφος κτίστηκε αφού σχηματίστηκε τεράστιος κύλινδρος για την κατασκευή του οποίου καταστράφηκε τμήμα της παρακείμενης Ανατολικής Οικίας. Ως θεμέλια της θόλου, που έμοιαζε με κυψέλη, χρησιμοποιήθηκαν μεγάλοι πλακωτοί λίθοι. Η διάμετρος του ταφικού θαλάμου ανέρχεται σε 12,04 μ. και το ύψος του υπολογίζεται σε περισσότερο από 10 μ. Αν και η θόλος είχε σωθεί, σε ορισμένα σημεία, σε ύψος ως και 1,20 μ. εντούτοις αναστηλώθηκε το 1970, (αλλά με τρόπο ατυχή, καθώς το προεξέχον τμήμα της δεν έχει την επίστρωση πηλού που έδινε στεγανότητα στον τάφο κατά τη μυκηναϊκή εποχή). Ο τάφος δηλαδή είχε ελεύθερη στεγανή θόλο και τύμβο ως το ύψος του ανωφλίου μέχρι και τα Ελληνιστικά χρόνια. Ο τύμβος γύρω από τον τάφο περιβαλλόταν από αναλημματικό περίβολο. Στις διαδοχικές ταφές του τάφου από τις οποίες καμία δεν διατηρήθηκε, είχαν εναποτεθεί τουλάχιστον δέκα εισηγμένα ευμεγέθη αγγεία και πιθαμφορείς του ανακτορικού ρυθμού. Η χρήση του συγκεκριμένου τάφου συνεχίστηκε κατά τους ύστατους Κλασσικούς χρόνους και κατά την Ελληνιστική εποχή. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot129.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΑΤΟΨΗ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Αν και οι τάφοι της Περιστεριάς είχαν συληθεί ήδη από τη Μυκηναϊκή εποχή, όμως από τα διασωθέντα αντικείμενα μπορούμε να συμπεράνουμε τον πλούτο των πολύτιμων κτερισμάτων. Στο θολωτό τάφο 1 βρέθηκαν χρυσά φυλλάρια, χρυσά κοσμήματα, χρυσά λεπτά δισκάρια με οπή που συνδέονταν με άλλα καρδιόσχημα ελάσματα με έκτυπη διακόσμηση, περιδέραια από χάνδρες αμέθυστου και σκαραβαίος από αμέθυστο. Μερικά από τα χρυσά αντικείμενα αποτελούν πραγματικά κομψοτεχνήματα όπως: η χρυσή ψήφος σε μέγεθος μικρού κερασιού με θαυμάσια κοκκιδωτή διακόσμηση, που αποτελείται από 1000 μικρότατα σφαιρίδια χρυσού προσκολλημένα στην επιφάνεια της ψήφου για να απαρτίσει κούμαρο ή το χρυσό έλασμα σε σχήμα ψαριού με έκτυπη παράσταση μινωικής τελετουργικής πομπής. Βρέθηκαν επίσης κατάλοιπα από την επένδυση οδοντόφρακτου κράνους, που μαρτυρούν την ιδιότητα ενός από τους νεκρούς που ετάφησαν εκεί. Κατά τη Υστεροελλαδική ΙΙΙ-Β εποχή η Περιστεριά είχε μείνει ένα απλό πόλισμα. Το μεγαλόπρεπο παρελθόν της μαρτυρούσε ο θολωτός τάφος 1 στην κορυφή του λόφου, ενώ πιθανότατα ο 2 είχε καταρρεύσει και ο 3 είχε από πολύ πριν καλυφθεί μετά την καταστροφή του. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot130.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΤΑΦΙΚΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΗΛΕΙΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Πολιτιστική και πολιτική εξέλιξη, εθνολογικά δεδομένα και προβλήματα </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Για την επίτευξη των παραπάνω βασιστήκαμε στην περιγραφή, καταγραφή και μελέτη αδημοσίευτου υλικού, κυρίως ακέραιων αγγείων, από πέντε ταφικά σύνολα ή νεκροταφεία (Διάσελλα, Μακρίσια, Στραβοκέφαλο, Νέο Μουσείο, Στρέφι), την αναδημοσίευση παλαιοτέρων ανασκαφών, όπως για παράδειγμα στον Κακόβατο, καθώς και την αξιοποίηση του συνόλου των βιβλιογραφικών πηγών. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκαν παλαιοβοτανολογικές αναλύσεις, συντάχθηκε προκαταρκτική οστεολογική έκθεση για το οστεολογικό υλικό από το Στρέφι, ενώ απανθρακωμένοι καρποί από τον μερικώς ανασκαμμένο οικισμό του Κακοβάτου αναλύθηκαν με C14 Βασικό χαρακτηριστικό της παρούσας εργασίας αποτέλεσε και η ακριβής γνώση της τοπογραφίας, η οποία επιτεύχθηκε μέσω της αυτοψίας και της περιήγησης στο σύνολο των αρχαιολογικών χώρων ή θέσεων. Στη συνέχεια παρουσιάζονται συνοπτικά τα κυριότερα συμπεράσματα αυτής της μελέτης. Κώστας Νικολέντζος </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Γεωγραφικές και πολιτιστικές ενότητες </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, στην Ηλεία διαμορφώνονται τρεις γεωγραφικές και πολιτιστικές ενότητες: η βόρεια Τριφυλία, η περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας, του Πύργου και της Κεντρικής Ηλείας και τέλος η βορειοανατολική Ηλεία μαζί με την Αχαΐα. Τα οικιστικά κατάλοιπα υπήρξαν ελάχιστα. Ωστόσο, ο εντοπισμός και η έρευνα δεκάδων ταφικών μνημείων –τύμβων, θολωτών, θαλαμωτών, λακκοειδών και των λεγόμενων «υβριδικών», δηλαδή ημιτελών θαλαμωτών– παρέχει τη δυνατότητα εκτίμησης της πληθυσμιακής πυκνότητας και της χωρικής εξάπλωσης των οικισμών κατά τη μυκηναϊκή περίοδο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στη διάρκεια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, το οικιστικό πλέγμα διαμορφώνεται κατά μήκος σημαντικών συγκοινωνιακών αξόνων, που σχετίζονται με: </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">α) χερσαία «περάσματα», από τη βόρεια προς τη νότια Πελοπόννησο (Επιτάλιο, Σαμικό, Κακόβατος, Λέπρεο). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">β) ποταμούς, οι οποίοι, κατά την Ύστερη Χαλκοκρατία, πιθανώς υπήρξαν στο σύνολό τους ή εν μέρει πλωτοί. Πληθυσμιακή συγκέντρωση παρατηρείται κατά μήκος του Αλφειού (Διάσελλα, Νέο Μουσείο, Στρέφι, Μακρίσια, Μιράκα) ή των παραποτάμων του (Κλαδέος, Στραβοκέφαλο, Καυκανιά). Σημαντικός ποταμός, κατά μήκος του οποίου συγκροτήθηκαν οικιστικά σύνολα, υπήρξε και ο Πηνειός (Κλινδιάς, Αγραπιδοχώρι, Αγ. Τριάδα). Και στις δύο περιπτώσεις διευκολυνόταν η πρόσβαση προς το εσωτερικό της Πελοποννήσου αλλά και προς τις ακτές του Ιονίου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Πρώιμοι μυκηναϊκοί χρόνοι </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Υστεροελλαδική (ΥΕ) Ι–ΙΙ περίοδος: Οι πρώιμοι μυκηναϊκοί χρόνοι περιορίζονται γεωγραφικά στην περιοχή της βόρειας Τριφυλίας, δηλαδή την Ηλεία στα νότια του Αλφειού. Τα χαρακτηριστικά της περιόδου συνοψίζονται στα εξής: </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">α) Συναντάται γενικευμένη χρήση ταφικών τύμβων (Σαμικό, Προφήτης Ηλίας Μακρισίων – εικ. 4, 16). Στην περίπτωση της Ηλείας, όπως και της Μεσσηνίας, οι τύμβοι δέχονται περισσότερες από μία ταφές, λειτουργώντας ως οικογενειακοί τάφοι. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">β) Χτίζονται εντυπωσιακοί, ως προς το μέγεθος (Κακόβατος) ή και μικρότεροι (Σαμικό) θολωτοί τάφοι (εικ. 4). Ο αρχιτεκτονικός τύπος απαντά με αυξημένη συχνότητα στη Μεσσηνία, όπου σπανίζουν οι θαλαμωτοί, ενώ το ίδιο επισημαίνεται και στην Τριφυλία. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">γ) Τα ανασκαμμένα ταφικά μνημεία, οι θολωτοί Α, Β και C του Κακοβάτου (εικ. 6-10), και ιδίως ο C (εικ. 7, 10), παρουσιάζουν πληθώρα αρχιτεκτονικών «αρχαϊσμών», όπως η χρήση μικρών διαστάσεων λίθων, η απουσία δρόμου και διαμορφωμένου στομίου και ένα ελάχιστα σκαμμένο όρυγμα αντιστήριξης στο φυσικό έδαφος, χαρακτηριστικά που δηλώνουν ότι η περιοχή εντάσσεται σε μία διοικητική ή πολιτειακή οντότητα, στο πλαίσιο της οποίας ο θολωτός τάφος έχει υιοθετηθεί ως πρακτική ταφής, και ότι έχουν πραγματοποιηθεί πειραματισμοί και έχουν εξαχθεί συμπεράσματα για την εξασφάλιση της στατικότητάς του. Είναι φανερό πως η κατασκευή των τάφων αυτών απαιτεί εξειδικευμένα συνεργεία, απασχόληση δεκάδων ανθρώπων και επένδυση χρόνου και χρήματος. Στην ουσία λοιπόν η ανέγερση ενός μνημείου με διάμετρο και ύψος περίπου 12 μ., αντικατοπτρίζει τη δύναμη, τον πλούτο αλλά και την ανάγκη προπαγάνδας και εμπέδωσης της κρατικής εξουσίας και της κοινωνικοοικονομικής ιεραρχίας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">δ) Η ένταξη της βόρειας Τριφυλίας στη μεσσηνιακή πολιτισμική και πολιτική ενότητα μαρτυρείται όχι μόνο από την κατασκευή τύμβων και θολωτών τάφων, αλλά και από την εκτέλεση παρόμοιων ταφικών πρακτικών, όπως για παράδειγμα η παρουσία κεκαμμένου ξίφους στον τάφο Β του Κακοβάτου, την προσφορά παραπλήσιων κτερισμάτων μικροτεχνίας και μεταλλοτεχνίας (χρυσό περίαπτο γλαυκός, ήλεκτρο, ψήφοι αμέθυστου, ξίφος τύπου Α – εικ. 12-13), την απόθεση αγγείων, όμοιων είτε ως προς το σχήμα είτε ως προς το διάκοσμο. Αναφέρονται ενδεικτικά η αμφίπροχος κύλικα, αμφορείς με ελλειπτικό στόμιο, πιθοειδή, κάνθαρος, ανακτορικοί πιθαμφορείς. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot131.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΕΚΑΜΜΕΝΟ ΞΙΦΟΣ ΜΕ ΕΠΙΜΗΛΙΟ 14- 15ος ΑΙΩΝΑΣ -ΝΙΧΩΡΙΑ ΜΕΣΣΗΝΙΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ε) Ο Κακόβατος, θέση στρατηγικής σημασίας, αναπτύσσεται γοργά και εξελίσσεται σε οικονομικό και διοικητικό κέντρο ή ηγεμονία της ευρύτερης περιοχής. Οι κάτοικοί του κτίζουν θολωτούς τάφους, μνημειοποιώντας την είσοδο του οικισμού και διατρανώνοντας τη δύναμη του τοπικού ηγεμόνα ή της οικογένειάς του. Ασχολούνται με τη γεωργία και ιδιαίτερα με την εντατική καλλιέργεια σύκων, η οποία υπήρξε εξαιρετικά διαδεδομένη σε ολόκληρη τη νοτιοδυτική Πελοπόννησο, και σχηματίζεται ένα κοινωνικό μόρφωμα με «εξειδίκευση εργασίας». Ακόμη, από τα ταφικά κτερίσματα διαπιστώνεται ότι κάποιοι από τους κατοίκους ασχολήθηκαν ενεργά και με το εμπόριο. Έτσι λοιπόν εξηγείται η πληθώρα αντικειμένων, ορισμένα εκ των οποίων αποτελούν μοναδικά παραδείγματα για τη μυκηναϊκή αρχαιολογία, όπως ένα αγγείο από υαλόμαζα, τα περίαπτα από ήλεκτρο και χρυσό, το ειδώλιο υαλόμαζας. Ο Κακόβατος, κοντά στις ακτές του Ιονίου και σε ελάχιστη απόσταση από τα Ιόνια νησιά, όπως τη Ζάκυνθο ή την Κεφαλονιά, υπήρξε πιθανότατα η απόληξη ενός πολύπλοκου συστήματος εμπορείων, τα οποία μετέφεραν στη μυκηναϊκή επικράτεια ήλεκτρο, κατεργασμένο ή ακατέργαστο. Η ανταλλαγή προϊόντων για την εξασφάλιση ικανοποιητικών ποσοτήτων ήλεκτρου εξηγεί την παρουσία στους θολωτούς τάφους του Κακοβάτου ευρημάτων, τα οποία επισημαίνονται σε σημαντικά ανακτορικά κέντρα όπως η Αργολίδα και η Μεσσηνία, επιβεβαιώνοντας τις εμπορικές σχέσεις των κατοίκων του με το σύνολο της μυκηναϊκής επικράτειας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">στ) Η χρήση λάκκων εντός των θολωτών ή των τύμβων ανατρέχει στη Μέση Εποχή του Χαλκού και συνδυάζει την υλοποίηση πολλαπλών ενταφιασμών αλλά και την εξασφάλιση της ατομικότητας των νεκρών. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ζ) Η Τριφυλία είναι ενταγμένη στον μυκηναϊκό κόσμο. Δεν βρίσκεται στην περιφέρειά του αλλά αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της όμορης Μεσσηνίας, η οποία κατέστη το δεύτερο, μετά την Αργολίδα, κέντρο διαμόρφωσης του αποκαλούμενου μυκηναϊκού πολιτισμού. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ύστεροι μυκηναϊκοί χρόνοι </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΥΕ ΙΙΙΑ/Β: Κατά την περίοδο αυτή η κατάσταση αλλάζει και το πληθυσμιακό, οικονομικό και πολιτικό κέντρο βάρους μετατοπίζεται βορειότερα. Οι οικισμοί του Κακοβάτου και του Σαμικού σταδιακά εγκαταλείπονται. Ο τύμβος στο Σαμικό εξακολουθεί να δέχεται ταφές μέχρι και την ΥΕ ΙΙΙΒ, οι οποίες είναι ελάχιστες και με κτερίσματα μεσσηνιακής προέλευσης, όπως ραμφόστομη πρόχου και κωνικό ρυτό. Κατά μήκος του Αλφειού και των παραπόταμων του αναδύονται νέα οικιστικά σύνολα, το κράτος της Πύλου ακμάζει επεκτείνοντας ίσως γεωγραφικά τον έλεγχό του προς τον Αλφειό, ενώ παράλληλα, αποκτώντας συγκεντρωτικό γραφειοκρατικό σύστημα, οδηγεί σε οικονομικό μαρασμό τα περιφερειακά «βασίλεια–ηγεμονίες», όπως για παράδειγμα τον Κακόβατο. Μία μεταβολή των εθίμων ταφής ή, πιθανότερα, η αντικατάσταση του ήλεκτρου από κάποιο άλλο, περισσότερο προσιτό, υλικό, όπως η υαλόμαζα η οποία παράγεται μαζικά με τη χρήση μήτρας, προκαλούν την κατάρρευση του εμπορίου κεχριμπαριού, τη σχεδόν ολοκληρωτική εξαφάνισή του από τους ενταφιασμούς, αιτίες που συντείνουν στον οικονομικό μαρασμό του Κακοβάτου. Η πολιτική κυριαρχία της επικράτειας του Νέστορος και η αγροτοκτηνοτροφικού χαρακτήρα οικονομία επιβεβαιώνονται από τις γραπτές πηγές της εποχής, δηλαδή τις πινακίδες της Γραμμικής Β και τα Ομηρικά Έπη, τα οποία απηχούν την εποχή και κατατάσσονται στις έμμεσες πηγές πληροφόρησης. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι νεκροί ενταφιάζονται σε θαλαμωτούς, λακκοειδείς και «υβριδικούς» τάφους (δηλαδή ταφικά μνημεία που διαθέτουν στοιχεία των θαλαμωτών, όπως ο δρόμος και ο θάλαμος, ο οποίος όμως εδώ είναι εξαιρετικά μικρός, αλλά που έμειναν ημιτελή και δεν χρησιμοποιήθηκαν όπως οι θαλαμωτοί και των οποίων οι αιτίες κατασκευής παραμένουν ασαφείς – αδυναμία ολοκλήρωσης, αιφνίδιος θάνατος πολλών μελών της κοινότητας, κατασκευαστικές αδυναμίες;) και όχι σε θολωτούς τάφους. Στην περίπτωση των θαλαμωτών τάφων εξακολουθούν όμως να χρησιμοποιούνται ταφικοί λάκκοι ή πλευρικές κόγχες, προκειμένου να ταφεί το σύνολο της οικογένειας σε ένα μνημείο. Οι λακκοειδείς είτε συγκροτούνται σε αυτόνομο νεκροταφείο, όπως στην Καυκανιά, κατά την ΥΕ ΙΙΙΓ, είτε ανοίγονται μεταξύ νεκροταφείων θαλαμωτών, όπως στο Στρέφι και τον Αρβανίτη. Στη δεύτερη περίπτωση «διαμερισματοποιούνται», δηλαδή χωρίζονται σε μικρότερα τμήματα ή θήκες ενταφιασμών ή διαιρούνται με απλό, πρόχειρα κατασκευασμένο τοιχάριο, όπως στο Στρέφι, ή με επιμελημένη ξερολιθιά, όπως στον Αρβανίτη. Τα κτερίσματα δηλώνουν ότι δεν παρατηρείται υπέρμετρη συσσώρευση πλούτου ή κοινωνικής και πολιτικής δύναμης σε συγκεκριμένα άτομα ή πληθυσμιακές ομάδες. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι «ακρίτες» της περιοχής της Ολυμπίας εξακολουθούν να διατηρούν στενές σχέσεις με τη Μεσσηνία, κάποια ταφικά κτερίσματα είναι μάλλον μεσσηνιακής προέλευσης, ενώ εμφανίζονται και σχήματα όπως για παράδειγμα οι τρίωτοι αμφορείς, τα οποία επιχωριάζουν στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο και δεν απαντούν συχνά εκτός αυτής. Στο σχηματολόγιο της περιόδου κυριαρχούν τα αλάβαστρα, οι ψευδόστομοι και οι απιόσχημοι πιθαμφορίσκοι. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο διάκοσμος περιορίζεται σε γραμμικά και αφηρημένα σχέδια, όπως αγκώνες σε ψευδοστόμους και τρίωτους αμφορείς, δικτυωτό σε αλάβαστρα και απιόσχημους πιθαμφορίσκους και σπάνια σε ψευδόστομους, ενάλληλες γωνίες, φυλλοφόρος σε πιθαμφορίσκους, ψευδόστομους και αλάβαστρα, σχηματοποιημένο μυκηναϊκό άνθος, αχιβάδα κ.λπ.. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στιλιστικά, η Ηλειακή κεραμική κατά την ΥΕ ΙΙΙΑ/Β διαχωρίζεται σε δύο κατηγορίες αγγείων. Η πρώτη περιλαμβάνει σχήματα κλειστών, τα οποία δεν φέρουν εξεζητημένη διακόσμηση και συνήθως αποδίδονται ολόβαφα, όπως οι δίωτοι αμφορείς και τα άωτα αλαβαστροειδή. Στην ίδια ομάδα πρέπει να ενσωματωθούν και τα αγγεία πόσεως, όπως τα κυάθια. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν οι ψευδόστομοι, οι αμφορείς, οι απιόσχημοι πιθαμφορίσκοι. Τα συγκεκριμένα αγγεία διακοσμούνται με τα συνήθη για την υπόλοιπη μυκηναϊκή επικράτεια μοτίβα, ο πηλός και το επίχρισμά τους είναι καλύτερης ποιότητας, ενώ το σχήμα αποδίδεται προσεκτικά . </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΥΕ ΙΙΙΓ: Κατά την ΥΕ ΙΙΙΓ, οι κοινότητες του Αλφειού παρακμάζουν και ορισμένες εγκαταλείπονται. Ελάχιστα νεκροταφεία δέχονται ταφές κατά την ΥΕ ΙΙΙΓ: Νέο Μουσείο, Κλαδέος, Μακρίσια, Διάσελλα. Αντίθετα, ακμάζει η γεωγραφική ενότητα της βορειοανατολικής Ηλείας, αποκτώντας διασυνδέσεις με την Αχαΐα και την Αρκαδία. Στην Αγία Τριάδα δημιουργείται μεγάλο νεκροταφείο με 45 θαλαμωτούς τάφους, του οποίου η πλειονότητα των ταφών εντάσσονται στην ΥΕ ΙΙΙΓ. Ταυτόχρονα, νέοι τάφοι κατασκευάζονται και στον Κλαδέο, στην περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Κατά την ΥΕ ΙΙΙΓ το κράτος της Πύλου, ως συγκεντρωτικός γραφειοκρατικός και διοικητικός μηχανισμός και πολιτειακός οργανισμός, έχει καταρρεύσει. Η πτώση του πολιτικοδιοικητικού κατεστημένου προκαλεί αναταράξεις σε ολόκληρη τη δυτική Πελοπόννησο. Η οικονομία νεκρώνει και πολλές κοινότητες, που είχαν οικονομικούς και πολιτιστικούς δεσμούς με το μεσσηνιακό κράτος, αποδομούνται. Αντίθετα, φαίνεται πως δημιουργούνται νέες κοινωνικοοικονομικές δομές στη βορειοανατολική Ηλεία. Οι κάτοικοι της περιοχής εντάσσονται σε μία πολιτιστική ενότητα (βορειοδυτική Πελοπόννησος, Ιόνια Νησιά, Κεντρική Στερεά Ελλάδα) με κοινά γνωρίσματα, η οποία δεν δείχνει σημάδια κατωτερότητας απέναντι σε άλλες ευημερούσες περιοχές του μυκηναϊκού κόσμου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Συγκεκριμένα διακρίνονται: </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">- Ταυτόσημη ταφική πρακτική. Οι νεκροί ενταφιάζονται σε θαλαμωτούς τάφους, αποτίθενται επί του φυσικού εδάφους (σποραδικά σε λάκκους και σπάνια σε κόγχες του δρόμου), οι δευτερογενείς ταφές (ανακομιδές) παραμερίζονται και εάν απαιτηθεί η διενέργεια πρόσθετων ταφών, λαξεύονται παραθάλαμοι (Αγία Τριάδα). Όστρακα, προερχόμενα από τα νεκροταφεία της Αγίας Τριάδας και του Κλαδέου, απεικονίζουν την πρόθεση και την εκφορά των νεκρών, αποκαλύπτοντας με λεπτομέρειες την ταφική πρακτική. Στο κέντρο της σκηνής πρόθεσης στο όστρακο από την Αγία Τριάδα, εικονίζεται ανδρική μορφή, ξαπλωμένη σε νεκρική κλίνη. Κάτω από την κλίνη κείται, με όρθιο το κεφάλι, κάποιο κατοικίδιο, πιθανώς σκύλος ή γάτα. Στα δεξιά της κλίνης έχει αποδοθεί ανδρική μορφή, με σαφή υποδήλωση του φύλου και σε μετωπική στάση, ενώ στα αριστερά έχουν τοποθετηθεί δύο γυναίκες–θρηνωδοί, σε μετωπική στάση και με το κεφάλι τους στραμμένο προς το νεκρό. Το όστρακο του Κλαδέου συμπληρώνει θεματικά την προαναφερθείσα παράσταση, καθώς εικονίζει εκφορά νεκρού. Δύο ανδρικές μορφές μεταφέρουν στα χέρια τη νεκρική κλίνη με το νεκρό. Πίσω από αυτούς ακολουθεί γυναικεία μορφή με τη χαρακτηριστική χειρονομία της θρηνωδού και πιθανώς δεύτερη, από την οποία σώζονται μόνο τα πόδια. Η απόδοση των μορφών είναι πανομοιότυπη με αυτή της Αγίας Τριάδας. Τόσο το θέμα όσο και η τεχνοτροπική απόδοση των μορφών βρίσκει παράλληλα σε παραστάσεις πρόθεσης της γεωμετρικής περιόδου, δηλώνοντας την αδιάσπαστη συνέχεια και τον γνήσια συντηρητικό χαρακτήρα των εθίμων ταφής. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">- Στις ορεινές κοινότητες παραμένει η έννοια της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Οι πλουσιότεροι σε κτερίσματα και πλέον επιμελώς λαξευμένοι τάφοι καταλαμβάνουν το κέντρο του νεκροταφείου, ενώ οι φτωχότεροι και πρόχειρα κατασκευασμένοι την περιφέρειά του. Κάποιοι θαλαμωτοί τάφοι περιέχουν αποκλειστικά κεραμική, σε άλλες περιπτώσεις τα αγγεία συνυπάρχουν με ευρήματα από υαλόμαζα, ημιπολύτιμους λίθους, φαγεντιανή, οστό και σπανιότερα από μέταλλο. Τα ευρήματα από το Στραβοκέφαλο και πρόσφατα από τη θέση «Καραβά» Καυκανιάς δηλώνουν τη χρήση των πλακιδίων υαλόμαζας για την κατασκευή νεκρικών διαδημάτων. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">- Οι ταφές «πολεμιστών» είναι σπάνιες. Ουσιαστικά, μόνο ένας τάφος της Αγίας Τριάδας μπορεί να χαρακτηρισθεί ως τέτοιος. Αντίθετα, αρκετοί τάφοι που περιέχουν ως κτερίσματα πληθώρα και ποικιλία αμυντικών και επιθετικών όπλων, έχουν εντοπισθεί και ερευνηθεί στην Αχαΐα, όπως στην Κρήνη και την Καλλιθέα. Ίσως λοιπόν η ένταξη της κοινότητας της Αγίας Τριάδας στο πολιτικό και διοικητικό σύστημα της Αχαΐας εξασφάλιζε την ασφάλεια των κατοίκων της πρώτης. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">- Διαμορφώνονται ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κεραμικής, που απαντούν αρκετά συχνά στη βορειοδυτική Πελοπόννησο, την Κεφαλονιά και την Κεντρική–Ανατολική Στερεά Ελλάδα (εικ. 25-27), όπως: </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">α) Ο εντοπισμός δίωτων και τετράωτων αμφορέων μεγάλων διαστάσεων. Αντίθετα, δεν κατασκευάζονται τρίωτοι ούτε δίωτοι αμφορείς με τις λαβές στον ώμο, σχήματα που απαντούν συχνά κυρίως στην κεντρική Ηλεία. Επισημαίνονται επίσης πτηνόσχημοι ασκοί (μόνο ένας στην κεντρική Ηλεία) καθώς και κυλινδρικά ή τριποδικά αλάβαστρα. Επιπλέον, παρατηρούνται μικρά ποσοστά αγγείων πόσεως. Η προσφορά μεγάλων αμφορέων στους νεκρούς ίσως δηλώνει μεταβολή στην οικονομία αλλά και στις ταφικές πρακτικές. Όσοι βίωσαν την καταστροφή των ανακτορικών κέντρων επιθυμούν την αποθησαύριση υλικών αγαθών, και οι αμφορείς συμβάλλουν στην εξασφάλιση εφοδίων για το «ταξίδι» των νεκρών προς την αιωνιότητα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">β) Η παρουσία προχοϊκών κυάθων στην Κεφαλονιά, την Ιθάκη και την Ηλεία (ορισμένα ηλειακά εντάσσονται στην ΥΕ ΙΙΙΒ). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">γ) Ο διάκοσμος του σώματος διαφοροποιείται έντονα συγκριτικά με τα αντίστοιχα δείγματα της ΥΕ ΙΙΙΑ/Β. Ο κεραμέας τείνει είτε να αποδώσει ολόβαφο το μέγιστο τμήμα του αγγείου πλην του ώμου είτε να το καλύψει με ισομεγέθεις και σε ίσες αποστάσεις τοποθετημένες ταινίες, όπως παρατηρείται σε ψευδόστομους, δίωτους και τετράωτους αμφορείς και σε ληκύθους. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">δ) Ο ώμος διακοσμείται με γραμμικά ή αφηρημένα μοτίβα, ενώ γίνονται δημοφιλή τα πολλαπλά επάλληλα ημικύκλια, που αποδίδονται σε διάφορες παραλλαγές (περίστικτα, κροσσωτά). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ε) Η χρήση αποκομμένων βάσεων κυλίκων ή κρατήρων ως πώματα αγγείων. Το φαινόμενο παρατηρείται στη διάρκεια της ΥΕ ΙΙΙ και επιχωριάζει στην Ηλεία. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">στ) Δεν εντοπίζονται σκύφοι ή κύλικες, που είχαν γίνει εξαιρετικά δημοφιλείς στη βορειοανατολική Πελοπόννησο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Επίλογος </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Το τέλος κάθε επιστημονικής μελέτης αφήνει ανοιχτά ερωτήματα, τα οποία θα κληθούν επόμενοι ερευνητές να απαντήσουν, έχοντας πιθανώς στη διάθεσή τους νεότερα αρχαιολογικά δεδομένα, πληρέστερη στρωματογραφική τεκμηρίωση και ικανοποιητική διεπιστημονική υποστήριξη. Η Ηλεία τα τελευταία είκοσι χρόνια έχει αποδώσει σημαντικά ταφικά σύνολα, τα οποία έχουν αλλάξει την άποψή μας για το ρόλο της περιοχής κατά τη διάρκεια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Ο Dickinson, το 1982, θεωρούσε το ρόλο της ασήμαντο, τα δεδομένα όμως δείχνουν ότι η περιοχή αυτή αποτέλεσε ζωντανό, δημιουργικό και παραγωγικό τμήμα ενός πολιτισμού, που δεν υπήρξε στάσιμος. Οι κάτοικοι της Ηλείας, εκμεταλλευόμενοι τις άριστες κλιματολογικές συνθήκες, την εύφορη γη και τη στρατηγική της θέση ανέπτυξαν έναν πολιτισμό, του οποίου τις ιδιαιτερότητες τώρα αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η έρευνα όμως, όπως και η ζωή, συνεχίζεται προσφέροντας πάντα νέα, επιστημονικά τεκμηριωμένα αποτελέσματα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΑΚΟΒΑΤΟΥ ΗΛΕΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο Κακόβατος, θέση στρατηγικής σημασίας, αναπτύσσεται γοργά και εξελίσσεται σε οικονομικό και διοικητικό κέντρο ή ηγεμονία της ευρύτερης περιοχής. Οι κάτοικοί του κτίζουν θολωτούς τάφους, μνημειοποιώντας την είσοδο του οικισμού και διατρανώνοντας τη δύναμη του τοπικού ηγεμόνα ή της οικογένειάς του. Ασχολούνται με τη γεωργία και ιδιαίτερα με την εντατική καλλιέργεια σύκων, η οποία υπήρξε εξαιρετικά διαδεδομένη σε ολόκληρη τη νοτιοδυτική Πελοπόννησο, και σχηματίζεται ένα κοινωνικό μόρφωμα με «εξειδίκευση εργασίας». Ακόμη, από τα ταφικά κτερίσματα διαπιστώνεται ότι κάποιοι από τους κατοίκους ασχολήθηκαν ενεργά και με το εμπόριο. Έτσι λοιπόν εξηγείται η πληθώρα αντικειμένων, ορισμένα εκ των οποίων αποτελούν μοναδικά παραδείγματα για τη μυκηναϊκή αρχαιολογία, όπως ένα αγγείο από υαλόμαζα, τα περίαπτα από ήλεκτρο και χρυσό, το ειδώλιο υαλόμαζας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot132.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot133.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΘΟΛΩΤΟΙ Α ΤΟΜΗ ΚΑΤΟΨΗ Β Γ ΚΑΤΟΨΕΙΣ - ΣΤΟ ΚΑΚΟΒΑΤΟ ΚΑΤΑ DORPFELD </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο Κακόβατος, κοντά στις ακτές του Ιονίου και σε ελάχιστη απόσταση από τα Ιόνια νησιά, όπως τη Ζάκυνθο ή την Κεφαλονιά, υπήρξε πιθανότατα η απόληξη ενός πολύπλοκου συστήματος εμπορείων, τα οποία μετέφεραν στη μυκηναϊκή επικράτεια ήλεκτρο, κατεργασμένο ή ακατέργαστο. Η ανταλλαγή προϊόντων για την εξασφάλιση ικανοποιητικών ποσοτήτων ηλέκτρου εξηγεί την παρουσία στους θολωτούς τάφους του Κακοβάτου ευρημάτων, τα οποία επισημαίνονται σε σημαντικά ανακτορικά κέντρα όπως η Αργολίδα και η Μεσσηνία, επιβεβαιώνοντας τις εμπορικές σχέσεις των κατοίκων του με το σύνολο της μυκηναϊκής επικράτειας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot134.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">στ) Η χρήση λάκκων εντός των θολωτών ή των τύμβων ανατρέχει στη Μέση Εποχή του Χαλκού και συνδυάζει την υλοποίηση πολλαπλών ενταφιασμών αλλά και την εξασφάλιση της ατομικότητας των νεκρών. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot135.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΑΦΟΣ Α </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot136.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΑΦΟΣ Β </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot137.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΑΦΟΣ Γ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">"ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ". ΗΛΕΙΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image048.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot138.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot60.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΤΑΦΟΥ ΤΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Από τα μέχρι τώρα γνωστά στοιχεία, προκύπτει, ότι ο ανακαλυφθείς τάφος στην "Τριανταφυλλιά" είναι τού εξελιγμένου τύπου των θολωτών τάφων, όπως περιγράφηκαν προηγουμένως. Και μάλλον πρόκειται για τάφο κάποιου τοπικού άρχοντα της εποχής. Δέον να σημειωθεί, ότι οι Μυκηναϊκοί τάφοι, που έχουν ανακαλυφθεί στην Αγία Τριάδα και στην Δάφνη είναι θαλαμοειδείς και όχι θολωτοί. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΡΑΓΑΝΑ ΒΙΓΛΙΤΣΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot139.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot63.gif" /></span><br />
<span style="font-size: large;">Εικ. 10. Τραγάνα, Θολωτός Τάφος 1. Σχέδιο αποτυπώματος σφραγίδας από σάρδιο, με παράσταση γρύπα (κατά Korres, CMS, V, Suppl ΙΑ, 1992). Μουσείο Χώρας </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot64.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Εικ. 11. Βιγλίτσα Τραγάνας. Τοπογραφικό σχέδιο της περιοχής, με τον Θολωτό Τάφο 1 (επάνω) και τον Θολωτό Τάφο 2, κάτω (κατά Κορρέ 1977). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Δύο σημαντικοί θολωτοί τάφοι της Μυκηναϊκής εποχής έχουν έλθει στο φως στην τοποθεσία Βιγλίτσα, στο νότιο άκρο μιας πλαγιάς πάνω στην οποία βρίσκεται και το χωριό Τραγάνα, λίγο βορειότερα. Στη Βιγλίτσα φθάνει κανείς ακολουθώντας την παράκαμψη προς Τραγάνα, από διασταύρωση πάνω στον κύριο δρόμο για την Πύλο. Οι πρώτες έρευνες στο χώρο πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1909-1912 από τους αρχαιολόγους Α. Σκιά και Κ. Κουρουνιώτη, ενώ συστηματική ανασκαφή έγινε αργότερα από τον Σπ. Μαρινάτο (δεκαετία 1950). Συμπληρωματικές έρευνες έγιναν από τον Γ. Κορρέ κατά τις δεκαετίες 1970 και 1980. Οι δύο θολωτοί τάφοι «βασιλικών διαστάσεων», που αποκαλύφθηκαν χρονολογούνται στην Πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή (γύρω στο 1680π.Χ.). Θα πρέπει να συνδεθούν άμεσα με πιθανό οικισμό πάνω στο ύψωμα της Βιγλίτσας ή σύμφωνα με άλλους στο σημερινό χωριό της Τραγάνας και στα Βορούλια, 800 μ. περίπου βορειότερα, όπου ήλθε στο φως μια αποθήκη με 120 και πλέον αγγεία της πρώτης Μυκηναϊκής φάσης. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot140.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot77.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΑΦΟΣ ΙΙ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο Τάφος 2, με διάμετρο θαλάμου 7,20 μ., κτίσθηκε πιθανότατα κατά την πρώτη Μυκηναϊκή φάση (1550-1500 π.Χ.) και χρησιμοποιήθηκε σχεδόν μέχρι τα τέλη της Μυκηναϊκής εποχής. Το εσωτερικό του τάφου είχε διαταραχθεί από τη μετατροπή του σε κατοικία ή αγροικία κατά την Ελληνιστική εποχή (323-31π.Χ.), όπως μαρτυρούν η κτιστή εστία και τα οικιακά και αποθηκευτικά αγγεία, που βρέθηκαν στο εσωτερικό του. Ένας όμως από τους λάκκους του δαπέδου του περιείχε δύο άθικτες καύσεις νεκρών του προχωρημένου 14ου αιώνα π.Χ. Ο Τάφος 1, με διάμετρο θαλάμου 7,30 μ., είναι περισσότερο επιμελημένης κατασκευής. Φαίνεται να είναι ελαφρώς μεταγενέστερος από τον Τάφο 2, ιδρυμένος λίγο μετά το 1500 π.Χ. Χρησιμοποιήθηκε, με κάποια διακοπή, μέχρι και την Πρωτογεωμετρική εποχή. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot78.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΑΦΟΣ Ι </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Τα ευρήματα των τάφων ήταν πλουσιότατα: δύο θησαυροί χάλκινων σκευών, οπλισμός, σφραγιδόλιθοι, μυκηναϊκή κεραμική, χρυσό περιδέραιο και άλλα μικροαντικείμενα. Εντυπωσιακά είναι τα ίχνη από αρματοτροχιές, πιθανότατα της ταφικής άμαξας, που βρέθηκαν στο δρόμο του Τάφου 1. Από τα ευρήματα του Τάφου 1 που βρίσκονται σήμερα στο Μουσείο Χώρας, ξεχωρίζουν ένα μεγάλο χάλκινο δίωτο αγγείο και τρεις πιθαμφορείς με φυτικά θέματα (φυλλωσιές κισσού, αλυσίδες φύλλων κισσού και κρίνα) από την εποχή της αρχικής χρήσης του τάφου. Από τον Τάφο 1 προέρχεται και μια πήλινη πυξίδα του 12ου αιώνα π.Χ, εκτεθειμένη σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, με σπάνια απεικόνιση ιστιοφόρου πολεμικού πλοίου. Τέλος, στα ευρήματα από την πρόσφατη έρευνα του ίδιου τάφου συγκαταλέγεται και σφραγίδα από σάρδιο, με σχηματοποιημένο πτερωτό γρύπα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot79.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Σε διάφορα σημεία του σύγχρονου χωριού Τραγάνα βρέθηκαν αποσπασματικά λείψανα του Μυκηναϊκού οικισμού στον οποίο ανήκαν οι τάφοι, ενώ στη θέση «Βορούλια» αποκαλύφθηκε κτίριο, σύγχρονο των θολωτών τάφων με αποθηκευτική προφανώς χρήση, αφού μέσα σε αυτό βρέθηκαν περισσότερα από 100 ακέραια αγγεία Μυκηναϊκών χρόνων για την αποθήκευση τροφών. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot80.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot81.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΡΑΓΑΝΑ -ΘΟΛ. ΤΑΦΟΣ 1 -ΕΤΟΣ 1956 ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΚΑΦΗ ΜΑΡΙΝΑΤΟΥ -ΔΙΑΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΤΑ ΛΑΞΕΥΜΑΤΑ ΣΤΟ ΔΑΠΕΔΟ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΠΛΑΤΑΝΟΒΡΥΣΗ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Το 2002, σωστική ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία στο χώρο αποκάλυψε θολωτό τάφο που χρονολογείται στην Μυκηναϊκή περίοδο (1680-1060 π.Χ.). Ο τάφος διαμέτρου 5,16μ., με σωζόμενο ύψος 2,80μ. είχε ήδη συληθεί από την αρχαιότητα, ωστόσο στο εσωτερικό του διασώθηκαν λίγα από τα άλλοτε πλούσια κτερίσματά του: ψήφοι από φαγεντιανή και κορναλίνη, φυλλάρια χρυσού, αιχμή βέλους, σφραγιδόλιθος από ορεία κρύσταλλο και διακοσμημένα πήλινα αγγεία της Μυκηναϊκής εποχής. Σε μικρή απόσταση στα δυτικά του τάφου διακρίνεται άλλος θολωτός τάφος μικρών διαστάσεων του οποίου η κορυφή της θόλου είχε καταρρεύσει. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot82.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τάφος αυτός ερευνήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 αλλά δεν απέδωσε ευρήματα. Από τα κατασκευαστικά του στοιχεία όμως πιθανόν χρονολογείται στους Πρωτογεωμετρικούς χρόνους (1060-900 π.Χ.). Προφανώς στην ευρύτερη περιοχή υπάρχει εκτεταμένο νεκροταφείο, που ίσως θα μπορούσε να συσχετιστεί με την προϊστορική οικιστική εγκατάσταση που έχει εντοπιστεί στην περιοχή του Χανδρινού. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΨΑΡΙ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Μυκηναϊκό κέντρο στη ΒΑ Τριφυλία με μεγάλων διαστάσεων θολωτούς τάφους, terra incognita μέχρι το 1980. Εντοπίζεται στο μακρόστενο και επιβλητικό ύψωμα "Μετσίκι", 4 χλμ. βόρεια της κοινότητας Δωρίου, ανάμεσα στο Κάτω (σημερινό) και στο Πάνω (παλιό) Ψάρι της πεδιάδας Σουλιμά, που κατοικήθηκε από αλβανόφωνους χριστιανούς Έλληνες. Ο θολωτός τάφος 1, συλημένος από την αρχαιότητα, αποτελεί τυπικό δείγμα ηπειρωτικού θολωτού τάφου της πρώιμης υστεροελλαδικής (ΥΕ) περιόδου, σύμφωνα και με τα λίγα ευρήματα που απέδωσε. Έχει σωζόμενο ύψος 3,5μ., ταφικό θάλαμο διαμέτρου 9,10μ., είσοδο κτιστή (δρόμος και στόμιο) συνολικού μήκους 11μ. και λιθενδυμένο τύμβο με αναλημματικό περίβολο σε ορισμένα σημεία. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot83.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στο επιβλητικό ύψωμα Μετσίκι, φυσικά οχυρωμένη θέση με εποπτεία ως το Ιόνιο πέλαγος, έχουν εντοπιστεί δύο μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι. Η ανασκαφική έρευνα αποκάλυψε έναν από τους μεγαλύτερους θολωτούς τάφους της Μεσσηνίας τον θολωτό τάφο 1 που χρονολογείται στην περίοδο 1600-1400 π.Χ. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot84.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot85.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot86.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Λιθόχτιστη θόλος διαμέτρου 10μ. σκέπαζε τον ταφικό θάλαμο και δρόμος μήκους 11μ. οδηγούσε στην είσοδό του. Ο τάφος είχε συληθεί ήδη από την αρχαιότητα και μόνο τα λιγοστά ευρήματα μαρτυρούν το άλλοτε πλούσιο περιεχόμενό του. Ο δεύτερος τάφος σε απόσταση 100μ από τον τάφο 1 δεν έχει ερευνηθεί ακόμα. Ωστόσο διακρίνεται στη θέση του το ανώφλι του. Από την επιφανειακή έρευνα της γύρω περιοχής μαρτυρείται ανθρώπινη δραστηριότητα από τους προϊστορικούς έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους (2050π.Χ. -400μ.Χ. ) </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΒΟΛΙΜΙΔΙΑ (ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ) </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Πηγή ζωής για την Κοινότητα της Χώρας, με άφθονα νερά, ευρισκόμενη σε απόσταση 3 χλμ. περίπου βορειοανατολικά της κωμόπολης, ανάμεσα σε αιωνόβια πλατάνια και λεύκες. Δυστυχώς, η μορφή της πηγής υπέστη κατά τα τελευταία χρόνια "διαρκείς" αλλοιώσεις από ωμές "στιγμιαίες" επεμβάσεις. Η ύπαρξη του Κεφαλόβρυσου συνετέλεσε σημαντικά στην ίδρυση του Μυκηναϊκού οικισμού των Βολιμιδίων. Το όνομα του χρησιμοποιήθηκε από τον Μαρινάτο για τον ορισμό της παλαιότερης ομάδας τάφων του νεκροταφείου που ερεύνησε στην περιοχή. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot87.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟ ΕΥΡΗΜΑ 15 – 14 ΑΙΩΝΑΣ ΠΧ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Τα Βολιμίδια είναι περιοχή 800 μ. περίπου βορειοανατολικά της Χώρας όπου είχε αναπτυχθεί σημαντικός Μυκηναϊκός οικισμός, με εκτεταμένο νεκροταφείο. Ανασκαφές στα Βολιμίδια έγιναν από τον Σπ. Μαρινάτο (1952-54, I960,1964-65) και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ολυμπίας (1971-72,1990). Η περιοχή, στην οποία η κατοίκηση συνεχίσθηκε, σχεδόν χωρίς διακοπή, 4η χιλιετία πΧ μέχρι και τα Ρωμαϊκά χρόνια, έχει ταυτισθεί από τον Μαρινάτο με την παλαιά Πύλο (Παλαίπυλο), πόλη που αναφέρει ο Στράβων (8,359) ότι βρισκόταν κάτω από το Ορος Αιγάλεω. Από τον John Chadwick και άλλους ταυτίζεται με τη θέση pa-ki-ja-ne, κέντρο θρησκευτικής δραστηριότητας άμεσα εξαρτημένο από το Ανάκτορο του Εγκλιανου που αναφέρεται στα κείμενα των πινακίδων της Γραμμικής Β από το Ανάκτορο.</span><br />
<span style="font-size: large;">Εκτός από ένα τάφο πρώιμου λακκοειδούς τόπου που χρονολογείται στην ύστερη Μεσοελλαδική εποχή (Κεφαλόβρυσου Τ. 1), οι τάφοι του Μυκηναϊκού νεκροταφείου είναι όλοι θαλαμωτοί, λαξευμένοι με επιδεξιότητα στο μαλακό πέτρωμα της περιοχής. Από το νεκροταφείο, έχουν μέχρι στιγμής ερευνηθεί 35 τάφοι, ενώ είναι γνωστή η θέση και αρκετών άλλων. Μαζί με εκείνο στην αρχαία Θουρία (σημερινή θέση Ελληνικά) κοντά στην Καλαμάτα, είναι το μεγαλύτερο σε έκταση νεκροταφείο θαλαμωτών τάφων στη Μεσσηνία. Οι τάφοι είναι διευθετημένοι σε συστάδες που είναι γνωστές από τα ονόματα των ιδιοκτητών των αγρών ή τις τοποθεσίες. Οι τάφοι κάθε συστάδας, οι περισσότεροι σε χρήση για μεγάλο χρονικό διάστημα, πρέπει να ανήκαν σε οικογένειες ή γένη του γειτονικού συνοικισμού. Εύκολα προσιτή στον επισκέπτη σήμερα είναι η ομάδα τάφων Αγγελοπούλου (π.χ. Εικ. 9). Οδηγείται εκεί από μικρή παράκαμψη στην αριστερή πλευρά της κεντρικής Λεωφόρου Βολιμιδίων στην πορεία για τη Μεταμόρφωση. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot88.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Κεφαλόβρυσο 1600 πχ ,ο τάφος αυτός είναι ο δεύτερος κατά σειράν αρχαιότητας στη Μεσσηνία από αυτούς που έχουν ανακαλυφθεί. Ο πρώτος είναι ο θολωτός τάφος του Κορυφασίου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Σε μικρή απόσταση, ΝΑ του χωριού Κεφαλόβρυσο (πρώην Χαλβάτσου), βρέθηκε τυχαία σε εργασίες διαμόρφωσης ένας νεομυκηναϊκός Θολωτός τάφος στην τοποθεσία «Παλιόμυλος».Ο μικρός θολωτός τάφος του Κεφαλόβρυσου έχει κτιστό σαν κυψέλη νεκρικό θάλαμο, με διάμετρο 3,20 μ. και μέγιστο ύφος 2,50 μ. Δεν είχε δρόμο και στόμιο, όπως άλλοι μεσσηνιακοί τάφοι του είδους του. Είχε χρησιμοποιηθεί για ταφές μιας οικογένειας ή ενός γένους, όπως φάνηκε από τους σχεδόν διαλυμένους από την υγρασία της περιοχής σκελετούς που βρέθηκαν στο δάπεδο του, Από τον πρώτο καθαρισμό των πενιχρών του κτερισμάτων (λίγα χειροποίητα και τροχήλατα αγγεία, μερικές χάλκινες χάντρες, πήλινα σφονδύλια και ορισμένα οστέινα αντικείμενα) φαίνεται να ανήκει χρονολογικά γύρω στο 1500 π.Χ. (ΥΕII περίοδος). Το πιο σημαντικό στοιχείο που κερδήθηκε από την αποκάλυψη του τάφου αυτού είναι η μορφή του. Σώζεται ακέραιος ως την κορυφή του και έχει θύρα χαμηλή, ύφους μόλις 2,98 μ. Δύο μεγάλες πλακοειδείς ασβεστολιθικές πέτρες χρησιμοποιήθηκαν ως κατώφλι και ανώφλι. Πάνω από το ανώφλι υπάρχει επίστεψη από 8 περίπου σειρές μικρότερων πλακωτών λίθων, που εντάσσονται σε ένα νοητό ορθογώνιο πλαίσιο. Με την πάροδο του χρόνου οι πέτρες μετατοπίστηκαν σε ορισμένα σημεία, ώστε το λίθινο αυτό σύνολο να έχει τη μορφή τραπεζίου που εδράζεται με τη μικρότερη πλευρά στο μέσον του ανωφλιού τάφου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις μας, η κατασκευή αυτή φαίνεται πως αποτελούσε διακοσμητικό στοιχείο της πρόσοψης του μνημείου. Ενας λίθινος περίβολος φαίνεται πως περιέβαλε το μνημείο, όμως επιβάλλεται συμπληρωματική έρευνα στα ενδεδειγμένα σημεία για πιο συγκεκριμένες διαπιστώσεις. Ο νέος μυκηναϊκός τάφος ανήκει στην ομάδα των μικρών μεσσηνιακών θολωτών, που έχουν ανασκαφεί και σε άλλες περιοχές της Μεσσηνίας (Κουκουνάρα, Καρποφόρα, Βλαχόπουλο, Παπούλια Πυλίας και Χαλκιάς Τριφυλίας), και ίσως μας δίνει μια ιδέα για τη διαμόρφωση της ανωδομής και της πρόσοψης που πιθανόν είχαν οι μικροί θολωτοί ή κάποιοι από αυτούς, οι οποίοι όντως πολυπληθείς στη Μεσσηνία, έχουν βρεθεί γκρεμισμένοι τουλάχιστον μέχρι το ύψος του ανωφλιού τους, Ο θολωτός τάφος του Κεφαλόβρυσου, καίτοι μικρός, είναι ο δεύτερος στη Μεσσηνία που βρέθηκε ακέραιος μέχρι την κορυφή του μετά τον θολωτό τάφο της Μάλθης, που ανασκάφηκε κοντά στο Βασιλικό το 1926 από τον Σουηδό αρχαιολόγο Μ. Ν. Valmin, Οι μόνοι άλλοι ακέραιοι θολωτοί στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα, είναι ο «τάφος του Ατρέως» στις Μυκήνες και ένας ακόμη θολωτός κοντά στην Καρδίτσα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η περιοχή στην οποία βρέθηκε το μνημείο ήταν περισσότερο γνωστή για την μεσαιωνική εγκατάσταση, που εντοπίζεται στο λόφο «Κάστρο», σε μικρή απόσταση από τον θολωτό, ο οποίος περιβάλλεται από πλήθος κεραμικών καταλοίπων τουλάχιστον της ύστερης Ρωμαιοκρατίας. Με τον εντοπισμό και την ανασκαφή του νέου θολωτού είναι βέβαιο ότι και σε αυτή την εύφορη και πλούσια σε πηγές νερού περιοχή της Μεσσηνίας, υπήρξε μια μυκηναϊκή εγκατάσταση μάλλον αγροτικού χαρακτήρα, πάντως πρωιμότερη από εκείνες στις οποίες ανήκουν οι κοντινοί προς το μνημείο μυκηναϊκοί τάφοι των Διοδίων (θολωτός) και του Αριστομένη (θαλαμωτός). Η θέση προστίθεται στον ήδη μακρύ κατάλογο των προανακτορικών εγκαταστάσεων που διαμορφώνουν την τοπογραφία της Μυκηναϊκής Μεσσηνίας, και ο ίδιος ο θολωτός τάφος με την ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική μορφή, επιβεβαιώνει αυτό που είναι ήδη γνωστό από την αρχαιολογική έρευνα: </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οτι αυτός ο τύπος ταφικού μνημείου της Μυκηναϊκής εποχής, παρουσιάζει εξαιρετική ποικιλία στη Μεσσηνία ως προς τη σύλληψη, δομή και εξέλιξη με πρόγονο τον τύμβο των Μεσοελλαδικών χρόνων. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι παλαιότεροι Μυκηναϊκοί τάφοι της ομάδος Κεφαλόβρυσου είναι του σπηλαιώδους τύπου, με θαλάμους ακανόνιστου ελλειψοειδούς σχήματος. Οι θάλαμοι, όμως, των περισσοτέρων τάφων είναι κυκλικοί με θόλωση, σε μίμηση προφανώς της μορφής των συγχρόνων Μεσσηνιακών κτιστών θολωτών τάφων και σχετικά μεγάλοι, με διάμετρο κατά μέσο όρο 4-5 μ.. Οι δρόμοι τους είναι κατά κανόνα βραχείς, σχετικά ευρείς και κατηφορικοί και οδηγούν σε καλοδιαμορφωμένη είσοδο που φραζόταν με ξερολιθιά. Λόγω του ειδικού σχήματος τους, οι τάφοι των Βολιμιδίων μπορούν να συγκριθούν με τους λαξευτούς θολοειδείς τάφους στην Πελλάνα της Λακωνίας και άλλους ανάλογης μορφής στην Θάψο της Σικελίας.</span><br />
<span style="font-size: large;">Οι τάφοι, στη πλειονότητα τους, βρέθηκαν να περιέχουν μεγάλο αριθμό ταφών στο εσωτερικό τους. Όπως δείχνει και το χρονολογικό εύρος της κεραμεικής που περιείχαν, χρησιμοποιήθηκαν για μακρά χρονική περίοδο από τα ίδια, πιθανότατα, γένη της Παλαιπύλου. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η ύπαρξη στους κυκλικούς τάφους μικρών βόθρων (λάκκων) ανοιγμένων στην περιφέρεια του δαπέδου ή κογχών στα τοιχώματα του θαλάμου για την τοποθέτηση των οστών των παλαιοτέρων νεκρών (ανακομιδών). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot89.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο ΤΑΦΟΣ 3 ΤΟΥ 16 ΑΙΩΝΑ ΠΧ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Τα περιεχόμενα των Μυκηναϊκών τάφων των Βολιμιδίων δεν ήταν ιδιαίτερα πλούσια. Οι τάφοι είναι σαφώς πτωχότεροι σε κτερίσματα από τους αντίστοιχους θαλαμωτούς τάφους των Μυκηνών. Χαρακτηριστική είναι η απουσία, ανάμεσα στα κτερίσματα, αντικειμένων από πολύτιμα υλικά. Ο κύριος όγκος των ευρημάτων αποτελείται από διακοσμημένα αγγεία που καλύπτουν στο σύνολο τους το διάστημα από τα μέσα του 16ου έως τα τέλη του 13ου αιώνα π.Χ. Πέρα από τις διάφορες ομάδες κεραμεικής, ανάμεσα στα Μυκηναϊκά ευρήματα των Βολιμιδίων που εκτίθενται σε προθήκες της πρώτης αίθουσας του Μουσείου Χώρας, ξεχωρίζουν ένα ασυνήθιστο τριποδικό αγγείο για προσφορά σπονδών, χάλκινα μαχαιρίδια, χάλκινες και λίθινες αιχμές βελών, πήλινα ειδώλια των συνήθων τύπων, λίγοι ημιπολύτιμοι λίθοι και ένας μικρός χάλκινος αφιερωματικός διπλούς πέλεκυς Κρητικού τύπου, μοναδικός στη Μεσσηνία.</span><br />
<span style="font-size: large;">Από τις ανασκαφές, τέλος, προέκυψαν άφθονα στοιχεία για εντατική χρήση των Μυκηναϊκών τάφων στα μεταγενέστερα ιστορικά χρόνια, για νέους ενταφιασμούς και για την άσκηση, κατά περιόδους, ταφικής λατρείας </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot62.gif" /></span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Εικ. 9. Βολιμίδια Χώρας. Κάτοψη και τομή Θαλαμοειδρυς Τάφου 8 της ομάδος Αγγελοπούλου (κατά Ιακωβίδη 1966). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΧΑΛΚΙΑΣ -ΘΕΣΕΙΣ «ΑΗΛΙΑΣ» ΚΑΙ «ΚΡΟΪΚΑΝΟΥ» </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot63.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot64.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ 1 -ΧΑΛΚΙΑΣ -ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΣΩΖΟΜΕΝΟ ΥΨΟΣ 2,50 Μ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot65.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ 2 -ΧΑΛΚΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 εντοπίστηκε από ντόπιο βοσκό ο ένας εκ των τριών μυκηναϊκών θολωτών τάφων, ο θολωτός τάφος 1 (θέση «Αηλιάς»). Η σωστική ανασκαφική έρευνα που διενεργήθηκε, από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, αποκάλυψε τον παρακείμενο θολωτό τάφο 2 (θέση «Αηλιάς») καθώς και τον θολωτό τάφο 3 στον γειτονικό λοφίσκο (θέση «Κροϊκάνου»). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot66.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ 3 - ΧΑΛΚΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι τρείς μικροί λιθόκτιστοι θολωτοί τάφοι της Μυκηναϊκής περιόδου (1680-1060π.Χ.), υποδηλώνουν την ύπαρξη Μυκηναϊκού συνοικισμού στην περιοχή. Είχαν συληθεί ήδη από την αρχαιότητα, ωστόσο στο διαταραγμένο εσωτερικό τους βρέθηκαν καλής ποιότητας πήλινα αγγεία, λίθινες αιχμές βελών, ειδώλια, σφραγιδόλιθοι, χάνδρες από ημιπολύτιμους λίθους και υαλόμαζα καθώς και κέρας ελαφιού. Τα σημαντικότερα από αυτά τα ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΒΑΦΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="499" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot67.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot68.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΕΥΡΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΑΦΕΙΟ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο θολωτός τάφος του Βαφειού ανεσκάφη από τον αρχαιολόγο Χρήστο Τσούντα, το έτος 1889. Χρονολογείται στην πρώιμη μυκηναϊκή εποχή (1500 π.Χ. περίπου). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τάφος ήταν συλημένος αλλά περιείχε ένα στενόμακρο λάκκο, μέσα στον οποίο βρέθηκαν σπουδαία ταφικά ευρήματα (κτερίσματα): όπλα, σφραγιδόλιθοι, τα δύο περίφημα χρυσά κύπελλα με σκηνές κυνηγιού ταύρου κλπ. Η ταφή αποδόθηκε στο λεγόμενο Πρίγκηπα του Βαφειού, ο οποίος είχε θησαυρίσει αντικείμενα πολυτελείας, εισηγμένα, με ανταλλαγή το περίφημο μάρμαρο της περιοχής, γνωστό ως Lapis Lacedaemonius. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot69.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot70.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot71.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">"Ο Χρήστος Τσούντας στο Βαφειό, κοντά στο Αμυκλαίο της Σπάρτης στη Λακωνία, ολοκλήρωσε τις έρευνες ενός θολωτού τάφου που είχε ανακαλυφτεί δεκαετίες ολόκληρες πριν, και ανακάλυψε μέσα σ' αυτόν ολόκληρο θησαυρό: χάλκινα ξίφη, μαχαίρια, σφραγιδόλιθους από κάθε λογής πολύτιμους λίθους, λυχνάρια, σκεύη και πολλά άλλα. Όμως τα πιο θαυμαστά ήταν δυο χρυσά κύπελλα, τα "ποτήρια του Βαφειού" που χρονολογούνται στο 15ο αι. π.Χ. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Είναι και τα δυο φτιαγμένα με μοναδική τέχνη, από τον ίδιο τεχνίτη και αποτελούν ζευγάρι. Αν και τα δυο στολίζονται με ανάγλυφες παραστάσεις βοδιών, οι σκηνές είναι πολύ αντίθετες. Η μια είναι ήρεμη και ειδυλλιακή ενώ η άλλη έντονη και άγρια. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στο ένα κύπελο, με την ήρεμη σκηνή, ένας άντρας έχει δέσει το πόδι ενός ταύρου με σκοινί και τον απομακρύνει, ενώ στη μέση ένας ταύρος και μια αγελάδα, συναντιούνται. Στη δεξιά άκρη ένας άλλος ταύρος φαίνεται σα να 'ρχεται εκείνη τη στιγμή. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στο άλλο κύπελο παριστάνεται το κυνήγι τριών άγριων ταύρων. Ο ένας έχει πιαστεί κιόλας στο δίχτυ της παγίδας, ενώ οι άλλοι τρέχουν να ξεφύγουν. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Και στα δυο ποτήρια έχουν παρασταθεί με εξαιρετική τέχνη οι θάμνοι, τα δέντρα, τα φυλλώματα, οι βράχοι. Τα λυγερά και νευρώδη σώματα των αντρών και η απεικόνιση της φύσης και του βίου των ζώων, όπως λέει ο Χρ. Τσούντας, φανερώνουν γνωρίσματα κρητικής τέχνης. Ο επιδέξιος τεχνίτης αυτών των περίφημων ποτηριών πρέπει να ήταν Μινωίτης." </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΠΟΥΛΙΩΝ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot72.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τύμβος στη θέση Αγ. Ιωάννης Παπουλίων (Εικόνα 22) ανασκάφηκε από τον Σπ. Μαρινάτο κατά τα έτη 1954-1955. Εργασίες έγιναν επίσης υπό την εποπτεία του Γ. Κορρέ κατά τα έτη 1978 και 1980. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Με βάση τα ευρήματα των ετών 1954 και 1980 ο τύμβος φαίνεται να είχε δύο κατασκευαστικές φάσεις (αρχές ΜΕ και Τέλη ΜΕ). Περιείχε ταφές μέσα σε πίθους, τοποθετημένους σε οριζόντια διάταξη και ακτινωτά σ την περιφέρεια του. Στο κέντρο περίπου του τύμβου, υπήρχε πεταλόσχημη κατασκευή που ερμηνεύτηκε ως κενοτάφιο σε σχήμα οικίας. Το κενοτάφιο, σ το κέντρο του τύμβου και οι ταφές σ τους πίθους ανήκουν σύμφωνα με τον Μαρινάτο, στην ύστερη μεσοελλαδική φάση. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot73.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Κατά Mee & Cavabagh 1998 Αγ. Ιωάννης </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Παπούλια Πυλέας </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο Κορρές ωστόσο αναφέρει ότι πρόκειται για μεταγενέστερη κατασκευή που άλλαξε την αρχική μορφή του εσωτερικού του ΜΕ τύμβου (Κορρές, 1980: 149). Θεωρεί ότι πρόκειται για ανάλογη περίπτωση με αυτή της Βοϊδοκοιλιάς αλλά στη θέση του θολωτού έχουμε αυτό το κενοτάφιο το οποίο μοιάζει με θόλο και θα μπορούσε να αποτελεί τον πρόδρομο του Μεσσηνιακού θολωτού τάφου (Korres, 1990: 9). Σε κοντινή απόσταση με τον τύμβο, στην είσοδο του χωριού Παπούλια, βρέθηκε μικρός θολωτός τάφος που περιείχε δύο λάκκους και ίχνη πυρράς σ το δάπεδο του. Από τα λίγα μυκηναϊκά όστρακα που βρέθηκαν στο εσωτερικό του ο τάφος χρονολογείται στην ΥΕ περίοδο (ΠΑΕ, 1955: 255 & Antonaccio, 1995: 73) </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΑΜΠΟΣ ΑΒΙΑΣ ΑΡΧΑΙΑ ΓΕΡΗΝΙΑ, </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot74.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot75.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot76.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Μυκηναϊκός θολωτός τάφος του Μαχάονα, 1250 π.Χ. Βρίσκεται δίπλα στον πύργο Κουμουνδούρου </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο Νέστορας μετέφερε τα οστά του Μαχάονα και τα ενταφίασε στη θέση "Ρόγιο"’ ή "Ρόδο"’, όπου υπήρχε το Ιερό ¨Αδον¨. Στη θέση αυτή στήθηκε χάλκινο άγαλμα του Μαχάονα με στεφάνι, ενώ έχει εντοπισθεί ο Μυκηναϊκός θολωτός τάφος του Μαχάονα του 1250 π.Χ. και ερείπια αρχαίου ναού. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image049.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΠΡΟΑΣΤΙΟ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Προάστιο (Πραστείο): Βρίσκεται σε υψόμετρο 230μ., μετά τη Καρδαμύλη, ανατολικά και αριστερά του δρόμου, ενώ απέχει 43 χλμ. από τη Καλαμάτα. Μαζί με τους οικισμούς Λάκκο και το παραθαλάσσιο Νέο Προάστιο (ή Πόρτο Καλαμίτσι)Στη συγκρότηση και δόμηση του σημερινού χωριού διακρίνουμε προεπαναστατικά και μετεπαναστατικά τοξωτά σπίτια, των οποίων η επιμελημένη κατασκευή οφείλεται και στα λατομεία της περιοχής, που έχουν επιφανειακά στρώματα πωρόλιθου. Στη περιοχή των λατομείων διακρίνουμε τα σημεία εξόρυξης, ενώ έχει βρεθεί, πίσω από το Σχολείο, ένας Μυκηναϊκός τάφος. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot34.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot35.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΙΝΥΑ- ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο μυκηναϊκός θολωτός τάφος, γνωστός ως τάφος του Μινύα, του μυθικού βασιλιά του Ορχομενού, είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σημαντικά μνημεία του είδους του. Βρίσκεται κοντά στα ερείπια του προϊστορικού οικισμού που αναπτύχθηκε στον Ορχομενό και κοντά στο μεταγενέστερο θέατρο της πόλης. Υπολογίζεται ότι κατασκευάσθηκε κατά τη 2η χιλιετηρίδα π.Χ. και σε αυτόν πρέπει να είχαν ταφεί μέλη της βασιλικής οικογένειας του μυκηναϊκού οικισμού. Το μνημείο ήταν ορατό και φημισμένο για πολλούς αιώνες μετά την αρχική του χρήση και φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε ως τόπος λατρείας κατά τους ελληνιστικούς χρόνους. Ο τάφος ήταν άθικτος και πρέπει να αποτελούσε αξιοθέατο της περιοχής τουλάχιστον μέχρι και το 2ο αιώνα μ.Χ., όταν επισκέφθηκε τον Ορχομενό ο περιηγητής Παυσανίας και με θαυμασμό περιέγραψε την κατασκευή της θόλου (9.38.2-3). Στους αιώνες που ακολούθησαν, το μνημείο σταδιακά καλύφθηκε με επιχώσεις, αλλά εξακολουθούσε να είναι ορατό. Στις αρχές του 19ου αιώνα οι περιηγητές που επισκέπτονταν τον Ορχομενό αναφέρουν τη θόλο του κατεστραμμένη. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image050.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Το μνημείο έφεραν στο φως οι ανασκαφές του Ερρίκου Σλήμαν στα 1881-1885, αν και πρώτος επιχείρησε το 1803, χωρίς επιτυχία, ο γνωστός Άγγλος Έλγιν. Όταν ανασκάφηκε από τον Σλήμαν δεν είχε γλυτώσει από τους τυμβωρύχους και γι’ αυτό δεν βρέθηκαν αντικείμενα χάλκινα ή ασημένια ή χρυσά, όπως σε άλλους θολωτούς μινυακούς τάφους. Μετά τον Σλήμαν ανασκαφές έκαναν το 1893 η Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή και στη συνέχεια η Βαυαρική Ακαδημία Επιστημών με επικεφαλείς τους Γερμανούς αρχαιολόγους H. Bulle και A. Furtwängler, στα 1903 και 1905, ενώ το 1914 έγινε η αναστήλωση του μνημείου από τον Αναστάσιο Ορλάνδο. Κατασκευαστές του τάφου φέρονται οι Τροφώνιος και Αγαμήδης, γιοι του βασιλιά του Ορχομενού Εργίνου. Ο Παυσανίας χαρακτηρίζει το μνημείο «θησαυρό», αλλά κατά τον αρχαιολόγο Χ. Τσούντα, είναι τάφος. Κατά τον Παπαρρηγόπουλο όμως δεν αποκλείεται να χτίστηκε αρχικά για τάφος, και ύστερα, λόγω ιερότητας και κύρους του χώρου, να χρησιμοποιήθηκε και για τη φύλαξη θησαυρών. Ανεξάρτητα από το σκοπό για τον οποίο είχε κατασκευαστεί το μνημείο, πρόκειται για έργο εύγλωττο μάρτυρα της δόξας και του μεγαλείου των Μινυών και όπως γράφει ο Παυσανίας «ο θησαυρός του Μινύα, σωστό θαύμα, δεν υστερεί από κανένα άλλο πράγμα απ’ όσα είναι μέσα ή έξω από την Ελλάδα». Για τους αρχαιολόγους ο τάφος του Μινύα, τόσο για την τεχνική του τελειότητα, όσο και για την εσωτερική του διακόσμηση, θεωρείται ανώτερος από τον τάφο του Ατρέα των Μυκηνών κι ένα από τα πιο έξοχα μνημεία της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="433" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot36.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τάφος είναι υπέργειος, μαρμάρινος και αποτελείται από 4 μέρη, το δρόμο (μία τάφρο), το στόμιο (είσοδος), τη θόλο (πελώριο κυκλικό οικοδόμημα με κωνική στέγη), και το θάλαμο (ορθογώνιο πλευρικό μικρό δωμάτιο). Ο δρόμος του αρχικά είχε μήκος 30 μ. Η είσοδος, μεγαλοπρεπής και επιβλητική, είναι κατασκευασμένη από ασβεστόλιθο. Η πόρτα της μεγάλης αίθουσας έχει ύψος 5,46 μ., πλάτος 2,70 μ. στο κατώτερο και 2,43 μ. στο ανώτερο μέρος και έκλεινε με ξύλινη θύρα. Το υπέρθυρό της, που διατηρείται στη θέση του, είναι κατασκευασμένο από μόνο ένα ογκόλιθο μήκους περίπου 6 μ. και βάρους πάνω από 120 τόνους. Η θόλος, το πιο σημαντικότερο από τα 4 μέρη, είναι μια τεράστια κυκλική αίθουσα με διάμετρο δαπέδου 14 μ. και περίπου το ίδιο ύψος. Έχει τοιχώματα από πελεκημένα μάρμαρα ισοδομικά τοποθετημένα έτσι ώστε να σχηματίζουν δακτυλίδια. Τα δακτυλίδια αυτά όσο ανεβαίνουν γίνονται διαρκώς μικρότερα, ώσπου κλείνουν την κορυφή και σχηματίζουν έτσι μια θολωτή κυψέλη. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="476" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot37.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η είσοδος του τάφου και το εσωτερικό του τάφου πρέπει να είχαν διακοσμηθεί με χάλκινα και χρυσά κοσμήματα και χαλκοστρωμένο δάπεδο, όπως βεβαιώνεται από τις οπές στους τοίχους για την προσάρτησή τους κι από ένα απομεινάρι πλάκας χαλκού σφηνωμένο ανάμεσα στο δάπεδο και τον τοίχο αριστερά της εισόδου. Στη θόλο γίνονταν οι θυσίες και οι νεκρικές τελετές. Στη ΒΑ πλευρά της θόλου υπάρχει μικρή πόρτα ύψους 2,12 μ. και πλάτους 1,44 μ. που συγκοινωνεί με το θάλαμο (μικρό ορθογώνιο τετράπλευρο δωμάτιο) όπου γινόταν η ταφή των νεκρών. Παρόμοιο πλευρικό δωμάτιο υπάρχει σε δύο ακόμη περιπτώσεις βασιλικών τάφων: στο θολωτό τάφο του Ατρέα στις Μυκήνες, που ήταν σύγχρονος με τον τάφο του Μινύα, και στο θολωτό τάφο Α στις Αρχάνες της Κρήτης. Η οροφή του θαλάμου είναι καλυμμένη με 4 πρασινωπές λεπτές ασβεστολιθικές τετράγωνες πλάκες, με ανάγλυφη διακόσμηση από άνθη παπύρου, χάλκινους ρόδακες και σπειροειδή κοσμήματα. Από απομεινάρια που βρέθηκαν, φαίνεται ότι και οι 4 κατακόρυφοι τοίχοι του θαλάμου, ήταν καλυμμένοι με παρόμοιες πλάκες που έφεραν περίτεχνη και πλούσια διακόσμηση. Στο κέντρο του θαλάμου σώζεται μαρμάρινο βάθρο μήκους 5,73 μ., που προστέθηκε κατά την ελληνιστική εποχή και επάνω του ήταν στημένα αγάλματα των θεών.<a href="http://hellinon.net/Minyes.htm"> ΕΔΩ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ</a></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot38.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot39.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΠΟΡΟΥ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στα Τζαννάτα Πόρου Κεφαλονιάς έχει αποκαλυφθεί ο μεγαλύτερος μέχρι σήμερα γνωστός θολωτός τάφος της δυτικής Ελλάδας, ο οποίος αποκαλύφθηκε μετά από ανασκαφική έρευνα που διενεργήθηκε στο χρονικό διάστημα 1992-1994 από τον επίτιμο Γενικό Διευθυντή Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού, διδάκτορα Λ. Κολώνα. Πρόκειται για υπόγειο ταφικό κτίσμα κατασκευασμένο από πέτρες. Ο τάφος είναι θεμελιωμένος στο επικλινές και βραχώδες άνδηρο στο Μπόρζι, με προσανατολισμό από Ν προς Β και είναι κατασκευασμένος στη θέση ενός άλλου μικρότερου, που είχε καταρρεύσει για άγνωστη αιτία γύρω στο 1350 π.Χ. Για την κατασκευή του νεότερου τάφου χρησιμοποιήθηκε το πωρολιθικό υλικό του παλαιότερου, που μπορεί να το διακρίνει κανείς ενσωματωμένο στο θόλο του νεότερου τάφου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot40.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot41.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot42.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η πρόσβαση στο τάφο γινόταν μέσω ενός δρόμου μεγάλου μήκους, που οδηγούσε στο στόμιο και στη συνέχεια στο ταφικό θάλαμο. Το στόμιο είναι μακρύ και στεγασμένο, έχει μήκος 3,35 μ., πλάτος 0,90-1 μ. και ύψος 1,90 μ. Ο θάλαμος είναι κυκλικός με διάμετρο 6,80 μ. και σωζόμενο ύψος 3,95 μ., στεγάζεται με θόλο που είναι κτισμένη με αλλεπάλληλες σειρές λίθων, ώστε ο καθένας να εξέχει ελάχιστα από τον κατώτερο. Στην κορυφή μένει ένα μικρό άνοιγμα που φράζεται με λίθο, το λεγόμενο «κλειδί», που τηρούσε την ισορροπία και τη συνοχή του θόλου. Αυτό το σύστημα κατασκευής ονομάζεται εκφορικό. Η κορυφή του θόλου δε διατηρείται, καθώς κατέρρευσε στα χρόνια της Ενετοκρατίας, όταν ο τάφος χρησιμοποιήθηκε ως κατάλυμα. Όπως συμβαίνει συνήθως με τους θολωτούς τάφους, είχε συληθεί ήδη από την αρχαιότητα. Από τα κτερίσματα που διασώθηκαν συνάγεται ότι η ταφική του χρήση διήρκεσε από τα μυκηναϊκά έως και την Ελληνιστική εποχή. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image051.jpg" /> <img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot43.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Λόγω της διαχρονικής χρήσης του τάφου, ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ταφικά έθιμα, καθώς και τα λίγα, αλλά πολύτιμα μικροαντικείμενα-κτερίσματα που έφερε στο φως η ανασκαφική έρευνα. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αργοστολίου εκτίθενται τα λίγα, αλλά πολύτιμα κτερίσματα του τάφου. Παρουσιάζονται σπουδαία δείγματα της κεραμικής, ενώ ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η πολύτιμη μικροτεχνία, η οποία μεταξύ των άλλων περιλαμβάνει χρυσά περιδέραια, χάντρες, ένα μικρό χρυσό αναθηματικό διπλό πέλεκυ, επίχρυσα κέρατα ταύρου και μοναδικούς ως προς το θεματολόγιο σφραγιδόλιθους. Οι δύο σιδερένιες στλεγγίδες, που αποτέθηκαν στον τάφο κατά τους ιστορικούς χρόνους αποτελούν πιθανή ένδειξη προγονολατρείας, ή ηρωολατρείας. Οι ενταφιασμοί είχαν γίνει σε κτιστές θήκες, σε λάκκους και σε μεγάλο πίθο. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ταφές σε κτιστές θήκες, θεμελιωμένες σε μεγάλο βάθος κάτω από το δάπεδό του, ενώ ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει λυκοειδής τάφος σε βάθος 4 μ. περίπου, που μάλλον πρέπει να ανήκει στον παλαιότερο, μικρότερο τάφο. Στην κεντρική κτιστή θήκη ενταφιάστηκε ο ηγεμόνας της περιοχής, για τον οποίο χτίστηκε και ο τάφος, ενώ στις υπόλοιπες μισοκατεστραμμένες και χτισμένες από μικρές ασβεστολιθικές λευκές πέτρες θήκες, άλλοι αξιωματούχοι της περιοχής, που έζησαν γύρω στο α' τέταρτο του 12ου αιώνα π.Χ. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot44.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Κοντά στο θολωτό εντοπίστηκε και ερευνήθηκε άλλος κτιστός τετράπλευρος θαλαμοειδής τάφος, που χρησιμοποιήθηκε ως οστεοφυλάκιο. Το δάπεδό του ήταν επιστρωμένο με λευκά βότσαλα. Οι μακρές πλευρές του συγκλίνουν προς τα άνω, η δε στέγη θα ήταν από μεγάλες πλάκες σε οριζόντια δόμηση. Κατά την έρευνα αποκαλύφθηκαν σκελετικά λείψανα 72 ατόμων, τα οποία είχαν μεταφερθεί εκεί με λίγα από τα κτερίσματά τους, όταν κατά τις εργασίες ανέγερσης του νεότερου θολωτού καθαρίστηκε ο χώρος (ανακομιδή). Τα ευρήματα και αυτού του τάφου εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αργοστολίου. Από τα κτερίσματα αναφέρουμε λίγα, αλλά σπουδαία δείγματα κεραμικής, ορισμένα κοσμήματα και τις μοναδικές σε θέματα σφραγίδες. Τα αρχαιολογικά ευρήματα του τάφου και η ένταξή του στην Υστεροελλαδική ΙΙΙ Α-Β περίοδο (1350 π.Χ.) σηματοδοτούν την ύπαρξη ενός ισχυρού μυκηναϊκού κέντρου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot45.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΦΑΡΣΑΛΩΝ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο θολωτός τάφος των Φαρσάλων ανήκει στο εκτεταμένο δυτικό νεκροταφείο της αρχαίας πόλης, που εκτεινόταν δεξιά και αριστερά του δρόμου, που οδηγούσε στη νότια Ελλάδα και περιείχε τάφους διαφόρων τύπων, που χρονολογούνται από τη Μυκηναϊκή ως και την Ελληνιστική εποχή. Ο τάφος κτίστηκε στην Υστεροελλαδική εποχή και συνέχισε να χρησιμοποιείται ως και τα Ελληνιστικά χρόνια. Ωστόσο, αμέσως ΒΔ της θόλου του βρέθηκε σε βαθύτερο επίπεδο ένας θαλαμοειδής τάφος των μυκηναϊκών χρόνων, τον οποίο, αυτοί που κατασκεύασαν το θολωτό μνημείο, διατήρησαν από σεβασμό. Το βόρειο τμήμα της θόλου κτίσθηκε πάνω στο δρόμο του θαλαμοειδούς και έτσι ο νότιος τοίχος του μυκηναϊκού δρόμου εγκλωβίσθηκε μέσα στην έκταση του θαλάμου του νεότερου τάφου και διατηρήθηκε κάτω από το δάπεδό του. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot46.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Και οι δύο τάφοι είναι κατασκευασμένοι από ντόπιο γκριζωπό ασβεστόλιθο, ενώ η οροφή τους είχε καταρρεύσει από παλιά. Ο θαλαμοειδής διατηρείται σε ύψος 1,50 μ., ενώ το μέγιστο ύψος της θόλου του αρχαϊκού φθάνει μόνο σε ορισμένα σημεία τα 2 μ. Το μνημείο καλυπτόταν με τύμβο, που οριζόταν από περίβολο, κτισμένο κατά το πολυγωνικό (με τάσεις λέσβιου) σύστημα τοιχοποιίας, από λίθους που πατούν σε πλάκες ευθυντήριας. Το ίδιο σύστημα δόμησης συναντάται και σε σωζόμενο τμήμα της οχύρωσης της αρχαίας πόλης, του α’ μισού του 5ου αιώνα π.Χ. Το σημαντικότερο κτέρισμα, που βρέθηκε στο εσωτερικό του θολωτού τάφου, είναι ο μελανόμορφος κρατήρας του ζωγράφου του Εξηκία, που η κύρια όψη του κοσμείται με την παράσταση της μάχης μεταξύ Ελλήνων και Τρώων γύρω από το σώμα του νεκρού Πατρόκλου. Αντίθετα, ο μυκηναϊκός τάφος βρέθηκε συλημένος. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image052.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Το μνημείο ανασκάφηκε το διάστημα 1951-1954 από τον τότε Έφορο Αρχαιοτήτων Ν.Μ. Βερδελή. Τα τελευταία χρόνια, παράλληλα με τις εργασίες συντήρησής του, πραγματοποιήθηκαν και εργασίες ανάδειξης του περιβάλλοντος χώρου του, που διαμορφώθηκε με κλίση προς τους γύρω δρόμους, ώστε να αποπνέει την αίσθηση του τύμβου, που κάλυπτε αρχικά τον τάφο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot47.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΦΟΥΡΝΙ -ΚΡΗΤΗ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Σε μια έκταση περίπου 20 στρεμμάτων, γεμάτη από αμπέλια, ελιές, κυπαρίσσια, πεύκα και δάφνες, εκτείνεται η νεκρόπολη του Φουρνιού, όπου αποκαλύφθηκαν συνολικά 26 κτίρια, τα περισσότερα ταφικά. H χρήση του νεκροταφείου, που είχε ιδρυθεί στο νότιο και ανατολικό τμήμα και στην κορυφή του λόφου, χρονολογείται από το 2400 μέχρι το 1200 π.X. Τα περισσότερα ταφικά κτίρια χρησιμοποιήθηκαν για πολλές δεκαετίες και χαρακτηρίζονται από αλλεπάλληλες ταφές. Κάθε συγκρότημα έχει πάνω από μία χρονικές φάσεις. Στο βόρειο τμήμα της νεκρόπολης ανακαλύφθηκε ο μυκηναϊκός περίβολος, ενώ νοτιότερα βρίσκονται οι θολωτοί τάφοι και τα υπόλοιπα ταφικά και κοσμικά κτίρια. Ο μυκηναϊκός ταφικός περίβολος αποτελεί ταφικό συγκρότημα στο βόρειο τμήμα του νεκροταφείου που περιέβαλε 7 ταφές της Yστερομυκηναϊκής III-A περιόδου (14ος αιώνας π.X.). O περίβολος έχει ορθογώνιο σχήμα, όπως και οι τάφοι που είναι λαξευτοί στο φυσικό βράχο και ήταν πλούσια κτερισμένοι. Μέσα σε κάθε λάκκο έχει τοποθετηθεί μία σαρκοφάγος. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot48.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Αμέσως νοτιότερα ακολουθεί ο θολωτός τάφος A, που κατασκευάστηκε στο α' μισό του 14ου αιώνα π.X. Αποτελείται από το δρόμο, τη θόλο και το πλευρικό δωμάτιο, όπου αποκαλύφθηκε μία ασύλητη βασιλική ταφή μέσα σε σαρκοφάγο με πλούσια κτερίσματα (χρυσά περιδέραια, ψήφοι από σάρδιο και υαλόμαζα, χρυσά σφραγιστικά δακτυλίδια, χάλκινα και ελεφάντινα αγγεία). Το κτίριο 4, το λεγόμενο «κοσμικό», βρίσκεται στο κέντρο σχεδόν της ανατολικής πλευράς του νεκροταφείου. Είναι ένα πολύπλοκο ορθογώνιο συγκρότημα κτισμένο σε διάφορα επίπεδα, με δύο ξεχωριστές πτέρυγες. Χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα για τη φροντίδα των νεκρών κατά την Yστερομινωική I-A περίοδο (1550-1500 π.X.). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="327" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot49.gif" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">O θολωτός τάφος B είναι το μεγαλύτερο και πιο πολύπλοκο αρχιτεκτόνημα του νεκροταφείου. Κτίστηκε πριν το 2000 π.X. και χρησιμοποιήθηκε έως το α' μισό του 14ου αιώνα π.X. Κατά τη μεγάλη διάρκεια χρήσης του, έγιναν προσθήκες με αποτέλεσμα να αποτελείται από 12 συνολικά χώρους. Είναι ορθογώνιο εξωτερικά με εγγεγραμμένη θόλο στο κέντρο. Το ταφικό κτίριο 6, που βρίσκεται στα δυτικά του θολωτού τάφου Β, είναι οστεοφυλάκιο με 6 παράλληλα, επιμήκη ορθογώνια δωμάτια κτισμένο κατά τη Μεσομινωική I-A περίοδο (20ός αιώνας π.X.). Οι αποθέσεις προέρχονται από τον καθαρισμό των γειτονικών τάφων. Βρέθηκαν κυρίως κρανία και πολλά κτερίσματα. Το ταφικό κτίριο 3, που εκτείνεται στα νότια και αμέσως μετά από το θολωτό τάφο Β, είναι τετράγωνο, καλοκτισμένο, συμμετρικό κτίριο, ενώ έχει διατηρηθεί πολύ καλά. Η κατασκευή του μιμείται οικιακή αρχιτεκτονική (θύρες, παραστάδες, κατώφλια). Βρέθηκαν σημαντικά κτερίσματα και χρονολογείται από την Μεσομινωική I-A περίοδο (20ός αιώνας π.X.) έως και μετά το 1400 π.X. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot50.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Μετά το κτίριο 3 ακολουθεί ο θολωτός τάφος Γ, που είναι υπέργειος με είσοδο στα ανατολικά, διαθέτει παράθυρο στα νότια και κτιστή εστία στο ΝΔ τμήμα της θόλου. Οι ταφές είχαν γίνει σε σαρκοφάγους, αλλά και στο δάπεδο. Βρέθηκαν πάρα πολλά κτερίσματα και χρονολογείται στην Πρωτομινωική III περίοδο (2300/2150-2160/2025 π.X.). Το ταφικό κτίριο 19, που βρίσκεται μεταξύ των θολωτών τάφων Γ και Ε, είναι το μοναδικό αψιδωτό ταφικό κτίριο της Κρήτης. Χρησιμοποιήθηκε για ταφές και αποθέσεις στη Μεσομινωική I-A - Μεσομινωική I-B (19ος αιώνας π.X.). Οι τοίχοι που περιβάλλουν την αψίδα είναι αρκετά παχείς προφανώς για την ενίσχυση του κτηρίου που ήταν στεγασμένο κατά το εκφορικό σύστημα. Οι ταφές συνοδεύονταν από πολλά κτερίσματα.</span><br />
<span style="font-size: large;">O θολωτός τάφος E, στο νοτιότερο τμήμα της νεκρόπολης, είναι πιθανότατα το πρώτο ταφικό κτίριο που ιδρύθηκε στο Φουρνί, αφού οι πρώτες ταφές χρονολογούνται μεταξύ 2400-2300 π.X., ενώ χρησιμοποιήθηκε και πάλι δύο αιώνες αργότερα (2100-2000 π.X.). Είναι υπέργειος με θύρα στα ανατολικά, παραστάδες και υπέρθυρο με αρκετές ταφές και πολλά κτερίσματα.</span><br />
<span style="font-size: large;">Τέλος, ο Θολωτός τάφος Δ, το νοτιότερο κτίσμα, αποκάλυψε μία ασύλητη πλούσια κτερισμένη γυναικεία ταφή που χρονολογείται στον 14ο αιώνα π.Χ. Ο τάφος είναι λαξευμένος στο σκληρό βράχο, τμήμα του οποίου χρησιμοποιήθηκε σαν τοίχωμα θόλου, ενώ το υπόλοιπο κτίστηκε με πέτρες σε ακανόνιστους δακτυλίους. H νεκρή είχε τοποθετηθεί πάνω σε ξύλινο φορείο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΣΤΥΛΟΥ -ΚΡΗΤΗ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο τάφος βρίσκεται στο δυτικότερο τμήμα του λόφου Αζοϊρές, νότια της Απτέρας και ανατολικά του επαρχιακού δρόμου που οδηγεί στο σύγχρονο χωριό Στύλος Αποκορώνου. Μετά από υπόδειξη ιδιώτη, ανασκάφτηκε το 1961 από τους Ν. Πλάτωνα και Κ. Δαβάρα. Πρόκειται για μνημειακό θολωτό τάφο τοπάρχη της περιοχής, με κυκλικό, λιθόκτιστο θάλαμο και μακρύ, κτιστό δρόμο. Αρχικά ερευνήθηκε ο θόλος του τάφου με τον κυκλικό λιθόκτιστο θάλαμο, διαμέτρου 4.30 μ., που βρέθηκε συλημένος. Από τα όστρακα του κατώτατου στρώματος του θαλάμου, ο τάφος χρονολογήθηκε στην Yστερομινωική ΙΙΙ-Β περίοδο (περίπου 1390-1190 π.Χ.). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot51.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στο ανακουφιστικό τρίγωνο, πάνω από το υπέρθυρο της εισόδου, ύψους 0.70 μ., βρέθηκαν 12 κύπελλα της όψιμης ελληνιστικής περιόδου, στοιχείο που δηλώνει την τέλεση εναγισμών εκεί. Ανάλογα αγγεία ελληνιστικών χρόνων βρέθηκαν και στο δρόμο, αλλά και σε διαταραγμένα στρώματα και μέσα στην επίχωσή του. Ο τάφος κατέστη επισκέψιμος το 1970, όταν ερευνήθηκε από τον Κ. Δαβάρα ο λιθόκτιστος δρόμος του, μήκους 20.80 μ. και αφαιρέθηκε το σωζόμενο τμήμα του φράγματος της εισόδου. Την ίδια χρονιά, ο Κ. Δαβάρας ανάσκαψε στη ΝΑ πλευρά του λόφου Αζοϊρές, τμήμα σημαντικού μινωικού οικισμού. Ο οικισμός, στον οποίο φαίνεται ότι ανήκει και ο θολωτός τάφος, συνδέεται ίσως με την Απτέρα της μινωικής περιόδου, γνωστή από τις πινακίδες της Γραμμικής γραφής Β με την ονομασία A-pa-ta-wa. Η ίδρυση του οικισμού τοποθετείται στα Πρωτομινωικά χρόνια και η εγκατάλειψή του στην Yστερομινωική ΙΙΙ-Γ περίοδο (περίπου 1190-1070 π.Χ.). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot52.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><a href="http://hellinon.net/Crete.htm"> ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΜΙΝΩΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΔΩ </a></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΡΟΙΖΗΝΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Πάνω στο λόφο της Μεγάλης Μαγούλας έχει βρεθεί Μεσοελλαδική Ακρόπολη μικρής έκτασης. Οι τάφοι βρίσκονται στο δυτικό άκρο της. Ο παλιότερος (16ου αι. π.Χ.) σχηματίζει εσωτερικά έναν κύκλο με διάμετρο 5 μ. και έχει μεγαλιθική είσοδο χωρίς τον χαρακτηριστικό δρόμο των θολωτών μυκηναϊκών τάφων. Ο δεύτερος είναι μικρότερος (3,80 μ.) και ο τρίτος είναι πολύ μεγάλος (11 μ.). Ο τύμβος που τον σκέπαζε είχε διάμετρο 60 μ. «Για να κτιστεί ένα τέτοιο οικοδόμημα θολωτό, που αναλογεί σε μια τριώροφη πολυκατοικία, χρειαζόταν εξειδικευμένους τεχνίτες, ακόμη και αρχιτέκτονες», λέει η αρχαιολόγος της ΚΣΤ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Ελένη Κονσολάκη-Γιαννοπούλου. «Είναι σαφές ότι ανήκει σε κάποιον τοπικό ηγεμόνα». Αν και συλημένος, η έρευνα αποκάλυψε εντός αυτού χρυσά κοσμήματα εξαιρετικής τέχνης και έναν αμφορέα από τη Χαναάν, που φανερώνει τη διακίνηση αγαθών από την Ανατολή και την Κρήτη. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="436" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot53.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι και Μεσοελλαδική ακρόπολη στη Μαγούλα Γαλατά. Οι Βασιλικοί τάφοι της Μαγουλάς στο νησί Πόρος είναι ένα από τα πιο αξιόλογα ιστορικά αξιοθέατα και αρχαιολογικά ευρήματα που αφορούν την αρχαία Ελλάδα. Ξεκινώντας από το Γαλατά και παίρνοντας το δρόμο για την Τροιζήνα σε τρία χιλιόμετρα περίπου βρίσκονται οι Βασιλικοί τάφοι της Μαγουλάς. Πρόκειται για τάφους των Μυκηναϊκών χρόνων, οι οποίοι είναι θολωτοί. Συνεχίζοντας, έξω από το χωριό της Τροιζήνας, βρίσκονται τα ερείπια της Αρχαίας Τροιζήνας, πατρίδας του μυθολογικού ήρωα Θησέα. Τα αρχαιολογικά ευρήματα βρίσκονται στο Μουσείο του Πόρου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot54.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στη Μαγούλα Γαλατά βρέθηκαν τρεις μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι. Ο παλαιότερος είναι του 16ου αιώνα π.Χ., ο δεύτερος ανήκει στην Πρώιμη Μυκηναϊκή περίοδο του 15ου π.Χ.. και ο τρίτος είναι του 13ου π.Χ. Μέσα υπήρχαν πολλά αντικείμενα των περιόδων εκείνων.</span><br />
<span style="font-size: large;">Στους Αδέρες ερείπια του αρχαίου Φορβαντίου (1400 -1300 π.Χ.) -Στο Μόδι εντοπίστηκαν ερείπια κτισμάτων μυκηναϊκής εποχής (1300 - 1200 π.Χ). και τάφοι μικρών παιδιών </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="408" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image053.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Μυκηναϊκός τάφος με την συμβατική ονομασία «του Θησέα» </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΛΕΥΚΑΔΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο θολωτός μυκηναϊκός τάφος, που αποκαλύφθηκε σε επαρχιακό δρόμο του νησιού και καταστράφηκε εν μέρει, είναι μικρών διαστάσεων, αλλά περιείχε πολλές ταφές. Με την ανασκαφή του ήρθαν στο φως σημαντικά ευρήματα, μεταξύ των οποίων θρυμματισμένα αγγεία, δύο σφραγιδόλιθοι από στεατίτη, χάντρες από διάφορα υλικά, χάλκινη στρεβλωμένη φυλλόσχημη απόληξη, πήλινα σφονδύλια κ.ά. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image054.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot55.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΙΡΥΝΘΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Πλησιάζοντας στο Δημοτικό Διαμέρισμα Νέας Τίρυνθας (Κοφίνι), έδρα του ομώνυμου Δήμου, συναντάμε μια πινακίδα, που μας κατευθύνει προς το σημείο που βρίσκεται θολωτός Μυκηναϊκός τάφος. Το 1913 ανασκάφηκε ένας θολωτός τάφος στη δυτική κλιτύ του λόφου του Προφήτη Ηλία, σε απόσταση 1 περίπου χιλιομέτρου από την ακρόπολη της Τίρυνθας. Ο δρόμος του τάφου, που κατασκευάστηκε μετά την ανέγερση της θόλου έχει 13 μ. μήκος και σχεδόν 3 μ. πλάτος. Τα τοιχώματα του δρόμου έχουν επενδυθεί από αδρά λαξευμένες ασβεστολιθικές πλάκες. Η είσοδος - θύρα του τάφου έφερε διακόσμηση από τοιχογραφίες με σπείρες. Το υπέρθυρο αποτελείται από μονολιθική πλάκα διαστάσεων 3x2x0,40 μ., ενώ το κατώφλι δεν σώζεται. Το στόμιο σφράγιζε δίφυλλη πόρτα. Η θόλος είναι κυκλική, διαμέτρου 8,45-8,50 μ. Οι δύο κατώτερες στρώσεις έχουν χτιστεί από μεγάλες πέτρες, οι υπόλοιπες από ασβεστολιθικές πλάκες, όπως του δρόμου. Στη βόρεια πλευρά βρέθηκε λάκκος τάφου χωρίς διακόσμηση. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" height="414" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot56.jpg" width="640" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot57.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot58.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot59.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot60.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot33.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΟΔΟ. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στον τάφο δεν βρέθηκε καθόλου μυκηναϊκή κεραμική. Είναι πιθανό πως το περιεχόμενό του απομακρύνθηκε κατά τη ρωμαϊκή εποχή χωρίς να αποκλείεται και το ενδεχόμενο να μην χρησιμοποιήθηκε ποτέ. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Όπως βεβαιώνουν πρωτοκορινθιακά και μελανόμορφα όστρακα που βρέθηκαν στο λάκκο του τάφου και στο δρόμο, ο τάφος πρέπει να ήταν ήδη ανοιχτός σ' αυτή την εποχή. Το είδος των ευρημάτων συνηγορεί για μια λατρεία ήρωα. Στη ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο το εσωτερικό του μετατράπηκε σε ελαιοτριβείο. Το μαρτυρά το αρχαίο πέτρινο τριβείο – συλλεκτήρας, που βρίσκεται εντός του.</span><br />
<span style="font-size: large;">Ένας δεύτερος θολωτός τάφος, που ο δρόμος του προφανώς είχε ήδη εντοπισθεί το 1913(!) έχει… εν μέρει ανασκαφεί από την Δ' Εφορεία Αρχαιοτήτων στη δεκαετία του 1980, στα ΝΔ του πρώτου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΚΑΡΝΑΝΙΑ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot61.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο Μυκηναϊκός τάφος στο Λουτράκι της Κατούνας – Ακαρνανία -ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ένας μυκηναϊκός κιβωτιόσχημος τάφος διαστάσεων 1,48 x 0,78 μέτρων και πλούσιος σε αναθήματα ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια εργασιών εκσκαφής για την κατασκευή της Ιόνιας οδού στην Αιτωλοακαρνανία . Στο εσωτερικό του τάφου , ο οποίος είναι κατασκευασμένος από αδρές ασβεστολιθικές πλάκες βρέθηκε ένας νεκρός σε συνεσταλμένη στάση , τα οστά του οποίου ήταν αποσαθρωμένα . Τον νεκρό συνόδευαν : χρυσή κύλικα με ψηλό πόδι , χάλκινο ξίφος μήκους 0,88 μ . με λαβή περιελιγμένη με χρυσό σύρμα , χάλκινο εγχειρίδιο μήκους 0,40 μ . , χάλκινη αιχμή δόρατος , χάλκινος τριποδικός λέβητας και ένα ακόμη άγνωστο αντικείμενο , πιθανώς κνημίδα , αναθήματα που θεωρούνται από τους αρχαιολόγους ιδιαίτερα σημαντικά . Στον ίδιο τάφο βρέθηκαν 2 πήλινα αγγεία - δίωτος αμφορέας και αγγείο ανοιχτού σχήματος - που χρονολογούνται στην Υστεροελλαδική περίοδο . Η περιοχή που βρέθηκε ο τάφος - Κουβαράς του Δήμου Φυτειών - βρίσκεται περίπου 10 χλμ . ΒΔ της αρχαίας Ακαρνανικής πόλης Στράτος . </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image055.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ ΛΟΥΤΡΑΚΙ ΚΑΤΟΥΝΑΣ 1480/1450 ΠΧ Ο ΘΟΛΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΔΙΑΤΗΡΕΙΤΑΙ ΣΕ 27 ΣΤΡΩΣΕΙΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο σκελετός που βρέθηκε πιθανόν ανήκει σε στρατιωτικό αξιωματούχο της εποχής αυτής . « Το σώμα είναι τοποθετημένο στον τάφο σε εμβρυακή στάση , γι αυτό τα οστά είναι αποκολλημένα και αποσαθρωμένα , όμως όλα τα ανευρεθέντα αντικείμενα βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση και έχουν σημαντική αρχαιολογική αξία » δήλωσε ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού . « Είναι πολύ σημαντική ανακάλυψη , η οποία δίνει το κλειδί , πως συγκεκριμένοι άνθρωποι αυτού του πολιτισμού κατείχαν σημαντική κοινωνική και στρατιωτική υπεροχή » τονίζει η αρχαιολόγος Μαρία Γάτση . Όπως είναι γνωστό τα χάλκινα αντικείμενα των προϊστορικών χρόνων ανασύρονται συνήθως σε κατάσταση προχωρημένης διάβρωσης . Συνεπώς , τεχνολογικές μελέτες σε μη διαβρωμένα αντικείμενα όπως αυτά που βρέθηκαν στον Κουβαρά της Ακαρνανίας , μπορούν να δώσουν σημαντικές πληροφορίες για τις μεταλλουργικές και μεταλλοτεχνικές πρακτικές που εφαρμόζονταν στις αντίστοιχες εποχές και περιοχές </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΚΑΖΑΡΜΑΣ ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot14.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Θολωτός Τάφος του 12ου αι. π.Χ. στο Αρκαδικό Αργολίδας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Μυκηναϊκός Θολωτός Τάφος Καζάρμας Στο 15ο χλμ. του δρόμου Ναυπλίου - Επιδαύρου πολύ κοντά στην Μυκηναϊκή Γέφυρα της Καζάρμας και δίπλα στον δρόμο βρέθηκε τμήμα ενός Μυκηναϊκού Θολωτού Τάφου που χρονολογείται τον 12ο αι. π.Χ. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΔΙΜΗΝΙ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ «ΤΟΥΜΠΑ» </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο επιβλητικός θολωτός τάφος, που είναι γνωστός και ως «Τούμπα», βρίσκεται στο Διμήνι, στις δυτικές παρυφές του λόφου με τα νεολιθικά ερείπια. Μαζί με το δεύτερο, μικρότερο θολωτό τάφο, που φέρει την ονομασία «Λαμιόσπιτο», αποτελούν σπουδαία μνημεία στην περιοχή και αποδίδονται χωρίς καμία αμφιβολία στους βασιλείς του μυκηναϊκού οικισμού του Διμηνίου. Σύμφωνα με την αρχιτεκτονική του μορφή, αλλά και με βάση τα ελάχιστα δείγματα κεραμικής που βρέθηκαν κατά τον καθαρισμό του δρόμου του, ο τάφος «Τούμπα» χρονολογείται λίγο αργότερα από τον τάφο «Λαμιόσπιτο», στο 13ο αιώνα π.Χ. (Υστεροελλαδική ΙΙΙ-Β περίοδος). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot15.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Το μνημείο είναι μεγάλο σε διαστάσεις και αποτελείται από το μακρύ δρόμο, το στόμιο και τη θόλο. Ο δρόμος έχει μήκος 16,5 μ. και πλάτος 2,30 μ. και οι άκρες του συγκρατούνται από λιθόκτιστους αναλημματικούς τοίχους, που συγκλίνουν ελαφρά προς το στόμιο. Στη συμβολή τους με τη θόλο έχουν ύψος 4 μ. και σώζονται σε άριστη κατάσταση. Στο τέλος του δρόμου σώζεται ο τοίχος φραγής του τάφου. Η είσοδος στη θόλο του τάφου γινόταν μέσω ενός στομίου με μήκος 3,25 μ., ύψος 3,15 μ. και πλάτος 1,60 μ., που καλύπτεται από 3 μεγάλες λαξευμένες πέτρες πάχους 0,45 μ., που αποτελούν το υπέρθυρό του. Η τελευταία προς τη θόλο πέτρα είναι λαξευμένη στην εσωτερική όψη για να ακολουθεί την καμπύλη της θόλου. Πάνω από το υπέρθυρο διαμορφώνεται το ανακουφιστικό τρίγωνο. Η είσοδος του στομίου είναι κτισμένη από μεγάλους λαξευμένους λίθους, που δημιουργούν υποδοχές για θύρα, πιθανότατα ξύλινη. Η θόλος έχει καταρρεύσει στο ανώτερο τμήμα. Το σωζόμενο ύψος της είναι 3,80 μ. και η διάμετρός της 8,30 μ. Έχει κατασκευασθεί με το εκφορικό σύστημα, από μικρές ασβεστολιθικές πέτρες χωρίς συνδετικό υλικό, ενώ στη βάση της έχουν χρησιμοποιηθεί μεγάλες πέτρες, λαξευμένοι κυβόλιθοι, θεμελιωμένοι πάνω στον ασβεστολιθικό βράχο, που έχει ισοπεδωθεί για να αποτελέσει το δάπεδο του ταφικού θαλάμου. Στη βόρεια πλευρά της θόλου υπάρχει ορθογώνιο κτίσμα (μήκος 3,62 μ., πλάτος 1,40 μ. και σωζόμενο ύψος 1,08 μ.). Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του ανασκαφέα, Β. Στάη, το κτίσμα σκεπαζόταν με λίθινες πλάκες που στηρίζονταν στους πλαϊνούς τοίχους και σε μία ξύλινη δοκό, που πατούσε στο μέσο των στενών πλευρών του. Πρόκειται για κτιστή λάρνακα, που χρησιμοποιήθηκε για την τοποθέτηση της νεκρικής κλίνης. Ο τάφος βρέθηκε συλημένος, αλλά μερικά σπουδαία ευρήματα, κυρίως μικρά χρυσά και γυάλινα κοσμήματα, διέφυγαν της προσοχής των αρχαιοκαπήλων και σήμερα εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot16.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο θολωτός τάφος «Τούμπα» ανασκάφηκε το 1892 από το Β. Στάη. Οι εργασίες για την ανάδειξη του μνημείου (δενδροφύτευση, διάδρομοι πρόσβασης, ενημερωτικές πινακίδες) εντάσσονται στις εργασίες ανάδειξης, που αφορούν ολόκληρο τον αρχαιολογικό χώρο του Διμηνίου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image056.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΘΟΛΩΤΟΣ ΤΑΦΟΣ «ΛΑΜΙΟΣΠΙΤΟ»</span><br />
<span style="font-size: large;">Ο μικρότερος και αρχαιότερος από τους δύο σημαντικούς μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους που έχουν βρεθεί στο Διμήνι είναι ο λεγόμενος «Λαμιόσπιτο». Βρίσκεται 300 μ. δυτικά του λόφου με τα ερείπια του νεολιθικού οικισμού, κτισμένος σε επικλινή βουνοπλαγιά. Με βάση την αρχιτεκτονική του μορφή χρονολογείται στο 14ο αιώνα π.Χ. (Υστεροελλαδική ΙΙΙ-Α2 περίοδος). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot17.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η πρόσβαση στον τάφο γινόταν μέσω ενός ελαφρώς κατηφορικού δρόμου, με μήκος 14,50 μ. και πλάτος 3,30 μ. Οι παρειές του δρόμου συγκρατούνται από λιθόκτιστους αναλημματικούς τοίχους πλάτους 1 μ., που συγκλίνουν ελαφρώς προς το στόμιο του τάφου και στη συμβολή τους με τη θόλο φθάνουν τα 5,70 μ. σε ύψος. Το τέλος του δρόμου, μετά την ταφή φρασσόταν με λιθόκτιστο τοίχο, πλάτους 2,00 μ. Η είσοδος στη θόλο γινόταν μέσω του στομίου (ύψους 3 μ., μήκους 2,20 μ. και πλάτους 1,90 μ.), που στενεύει εσωτερικά και καλύπτεται με τέσσερις μεγάλες πλάκες, που αποτελούν το υπέρθυρό του, επάνω από το οποίο υπήρχε το ανακουφιστικό τρίγωνο. Η θόλος, με διάμετρο 8,20 μ. και ύψος 8,10 μ., έχει κατασκευασθεί με το εκφορικό σύστημα, πιθανώς με τη χρήση ξυλοτύπων, τα ίχνη των οποίων δεν είναι ορατά. Είναι κτισμένη με μικρές ακανόνιστες ασβεστολιθικές πέτρες χωρίς συνδετικό υλικό, οι οποίες στη βάση της είναι ιδιαίτερα ενισχυμένες. Το δάπεδο έχει διαμορφωθεί με ισοπέδωση του ασβεστολιθικού βράχου. Το άνω τμήμα της θόλου έφρασσε μεγάλη στρογγυλή πλάκα, «το κλειδί», που είχε καταρρεύσει παλαιότερα στο δάπεδο και το οποίο πρόσφατα τοποθετήθηκε ξανά στη θέση του. Αν και ο τάφος βρέθηκε συλημένος, απέδωσε λίγα αλλά σπουδαία ευρήματα, κυρίως γυάλινα κοσμήματα, ελεφάντινα αντικείμενα και χάλκινα όπλα, τα οποία μεταφέρθηκαν και εκτίθενται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Σύμφωνα με τους πρώτους ανασκαφείς του μνημείου, P. Wolter και H. Lolling, αμέσως δεξιά της εισόδου, στο εσωτερικό της θόλου, υπήρχε χαμηλό θρανίο, ύψους 0,55 μ. και πλάτους 0,50 μ. που περιέτρεχε τον τοίχο της θόλου και ήταν κτισμένο από πέντε σειρές ωμών πλίνθων. Το θρανίο αυτό δε σώζεται σήμερα ούτε υπάρχει σχέδιό του. Ο Χρ. Τσούντας θεωρούσε ότι η κατασκευή αυτή αποτελούσε χώρο εναπόθεσης του νεκρού και των κτερισμάτων. Κάτω από το θρανίο, κατά τον πρόσφατο καθαρισμό του δαπέδου, βρέθηκε ένα διπλό λάξευμα βάθους 0,60 μ. με διαμορφωμένο αναβαθμό, όπου είχαν ταφεί τέσσερα σκυλιά. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot18.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Θολωτός μυκηναϊκός τάφος Βρίσκεται στα ΒΔ του λόφου με το νεολιθικό οικισμό. Πρέπει ασφαλώς να αποδοθεί στους βασιλείς του μυκηναϊκού οικισμού. Αρκετά μεγάλος, καλοκτισμένος, με ανακουφιστικό τρίγωνο και κτιστή λάρνακα στο εσωτερικό του. Λείπει το άνω μέρος του τάφου που έχει καταρρεύσει. Χρονολογείται στην ΥΕ ΙΙΙΒ2 περίοδο (δεύτερο μισό του 13ου αιώνα π.Χ.). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στη ρωμαϊκή εποχή, στην κορυφή του τύμβου και σε επαφή με τη λιθοδομή της θόλου κατασκευάσθηκε μία ασβεστοκάμινος για τις ανάγκες του ρωμαϊκού αγωγού ύδρευσης, που μετέφερε νερό στην αρχαία Δημητριάδα. Η ασβεστοκάμινος αποκαλύφθηκε κατά τις πρόσφατες εργασίες στερέωσης της θόλου και επικαλύφθηκε με χώμα, αφού πρώτα έγιναν εργασίες στεγανοποίησης. Είναι πιθανόν να ευθύνεται αυτή για τις φθορές του τάφου με τη διέλευση όμβριων υδάτων στο χώρο της θόλου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot19.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Το μνημείο ερευνήθηκε αρχικά το 1886 με πρωτοβουλία του τότε νομάρχη Μαγνησίας Ι. Κονδάκη και του γυμνασιάρχη Ε. Κούση, και με τη συνεργασία των αρχαιολόγων Π. Καββαδία, P. Wolter και H. Lolling. Για την ανάδειξή του έχουν γίνει κατά καιρούς διάφορες εργασίες στερέωσης και αναστήλωσης. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image057.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot20.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Θολωτός μυκηναϊκός τάφος ("Λαμιόσπιτο") Βρίσκεται 300μ. δυτικά του λόφου με το νεολιθικό οικισμό. Σώζεται σε καλύτερη κατάσταση από τον προηγούμενο. Αν και συλημένος είχε αρκετά πλούσια ευρήματα, όπως χρυσά κοσμήματα, χάντρες και περιδέραια από υαλόμαζα, ελεφαντοστών εξαρτήματα και χάλκινα όπλα. Χρονολογείται στην ΥΕ ΙΙΙΑ2 περίοδο (δεύτερο μισό του 14ου αιώνα π.Χ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΝΑΞΟΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης της Νάξου έχουν εντοπιστεί στο Σπήλαιο του Ζα και ανάγονται στη Νεότερη Νεολιθική εποχή (4η χιλιετία), ενώ η χρήση του σπηλαίου συνεχίζεται απρόσκοπτα ως και τα ύστερα ιστορικά χρόνια. Κατά την Πρωτοκυκλαδική περίοδο (3η χιλιετία) η Νάξος αναδεικνύεται σε ένα από τα κέντρα του κυκλαδικού πολιτισμού, με αποτέλεσμα η πρώτη φάση εξέλιξής του, η Πρωτοκυκλαδική Ι, να οριστεί ως φάση Γρόττα-Πηλός από τα σημαντικά ευρήματα της πόλης της Γρόττας, στο βόρειο όριο της σημερινής Χώρας. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η κεντρική θέση της Νάξου στις θαλάσσιες επικοινωνίες, αλλά και το μάρμαρο και η σμύριδα αποτελούν τους βασικούς παράγοντες της πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξής της την περίοδο αυτή, η οποία εκφράζεται κυρίως από τα λίθινα ειδώλια και την εξέλιξη της λιθοτεχνίας γενικότερα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Κατα τη Μυκηναϊκή περίοδο (1600-1100 π.Χ.), μέσω της πόλης της Γρόττας και των νεκροταφείων της στο Καμίνι και τα Απλώματα, η Νάξος διατηρεί το σημαίνοντα ρόλο της στην εξάπλωση του μυκηναϊκού πολιτισμού στις Κυκλάδες. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot21.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Θολωτός Μυκηναϊκός Τάφος στην κοιλάδα του Αξού ΚΩΜΙΑΚΗΣ ΝΑΞΟΥ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΓΙΑ ΘΕΚΛΑ ΤΗΝΟΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η Τήνος, όπως µαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήµατα, κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια και είναι ένα από τα νησιά της Ελλάδας που παρουσιάζουν σηµάδια συνεχούς κατοίκησης. Κατά την παράδοση, πρώτοι κάτοικοι ήταν οι Κάρες και οι Λέλεγες. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο παλαιότερος οικισµός που υπάρχει στο νησί είναι στη θέση «Βρυόκαστρο» ή «Βρέκαστρο». Από τα όστρακα που έχουν βρεθεί στην περιοχή, µαρτυρείται κατοίκηση που ανάγεται στην Εποχή του Χαλκού ή Πρωτο-Κυκλαδική Εποχή (3000-2300 π.Χ.), ενώ ο οικισµός οχυρώνεται κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού ή Μεσο-Κυκλαδική (2300-1600 π.Χ.). Γενικότερα, την περίοδο εκείνη απαντάται συχνά το φαινόμενο συγκέντρωσης πληθυσμού σε στρατηγικές θέσεις (όπως είναι και το Βρυόκαστρο). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η ιστορία του νησιού συνεχίζεται και κατά τη Μυκηναϊκή Εποχή, όπως µαρτυρεί ο µυκηναϊκός θολωτός τάφος στην Αγία Θέκλα (κοντά στο χωριό Πύργος) (13ος αι π.Χ.). Την περίοδο των Σκοτεινών Αιώνων (12ος-10ος αι π.Χ.) πειρατείες και επιδροµές των «Λαών της Θαλάσσης» παρατηρούνται σε όλη τη Μεσόγειο, οι οποίες αποφεύγονται µε τη µετατόπιση των οικισµών σε θέσεις-φυσικά οχυρά. Άλλωστε, αυτήν την εποχή χρονολογείται το Κυκλώπειο τείχος στο Ξώµπουργο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot22.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΣΥΚΙΑΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΔΕΣΦΙΝΑΣ ΦΩΚΙΔΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η Δεσφίνα κατοικήθηκε από την αρχαιότητα με την ονομασία Εχεδάμεια. Η Εχεδάμεια ήταν αρχαία πόλη η οποία βρισκόταν περίπου στην περιοχή που σήμερα είναι κτισμένος ο οικισμός της Δεσφίνας. Συγκεκριμένα από αναφορές αρχαίων περιηγητών (Παυσανίας 2ος μ.Χ. αιώνας) στη θέση μεταξύ "Πλατύ Φρεάρ" έως την "Αγία Ειρήνη" του νομού Φωκίδας, όπου και βρέθηκαν από μικρές ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν διάφορα πήλινα σκεύη όπως λαξευτοί τάφοι στους βράχους του Προφήτη Ηλία και ένας Μυκηναϊκός τάφος στον οικισμό Συκιά, σημάδι της διαβίωσης ανθρώπων στην περιοχή από τότε. Η Εχεδάμεια όπως και άλλες πόλεις της περιοχής (Αντίκυρα, Λιλαία, Δαύλεια κ.α.) καταστράφηκε και ερειπώθηκε από το βασιλιά Φίλιππο της Μακεδονίας 355-346 π.Χ. κατά τον τρίτο Ιερό Πόλεμο επειδή έλαβε μέρος με τις υπόλοιπες Φωκικές Πόλεις στην Ιεροσυλία του Ιερού Ναού του Απόλλωνα στους Δελφούς. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot23.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot24.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΗΔΟΝΙΑ ΝΕΜΕΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Το μυκηναϊκό νεκροταφείο Αηδονίων βρίσκεται στο χωριό Αηδόνια της Νεμέας και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα νεκροταφεία των μυκηναϊκών χρόνων. Περιλαμβάνει 21 θολωτούς τάφους οι οποίοι τοποθετούνται χρονικά μεταξύ 16ου και 13ου αιώνα π.Χ. Εδώ βρέθηκε και η συλλογή του Θυσαυρού των Αηδονιών που φιλοξενείται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νεμέας </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot25.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image058.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image059.jpg" /><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image060.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΑΠΟ ΑΡΙΣΤΕΡΑ -Πέντε χρυσοί ρόδακες από το μυκηναϊκό νεκροταφείο στο χωριό Αηδόνια Νεμέας.</span><br />
<span style="font-size: large;">(15ος αιώνας π.Χ.) Χρυσό δακτυλίδι με τελετουργική παράσταση ιερού χορού τριών γυναικών, από το μυκηναϊκό νεκροταφείο στο χωριό Αηδόνια Νεμέας. (15ος αιώνας π.Χ.) Ψήφοι χρυσού περιδεραίου από</span><br />
<span style="font-size: large;">το μυκηναϊκό νεκροταφείο θαλαμωτών τάφων στο χωριό Αηδόνια Νεμέας. (15ος αιώνας π.Χ.) </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image061.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image062.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image063.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΛΑΥΡΙΟ ΑΤΤΙΚΗ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η περιοχή του Λαυρίου συνδέεται με αρκετούς μύθους. Ο Θορικός υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς οικισμούς της Λαυρεωτικής και ένα από τα μυκηναϊκά βασίλεια της Αττικής. Γνωστός βασιλιάς του Θορικού ήταν ο Κέφαλος που σκότωσε κατά λάθος τη γυναίκα του Προκρίδα με ένα δόρυ που δεν έχανε ποτέ τον στόχο, δώρο του Δία. Σήμερα, από τον αρχαίο αυτό δήμο σώζονται αρκετά κατάλοιπα. Από τα πιο εντυπωσιακά, είναι η στοά, η αρχαιότερη μεταλλευτική στοά της περιοχής (3000 π.Χ.), ο οικισμός, γνωστός και ως «βιομηχανική πόλη», καθώς και το θέατρο που θεωρείται μοναδικό για το ιδιόμορφο ελλειψοειδές σχήμα του (τέλη 6ου-5ου αι. π.Χ.). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot26.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image064.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Θολωτός μυκηναϊκός τάφος στο Θορικό </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image065.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot27.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image066.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο δήμος της Κερατέας απλώνεται σε μεγάλο μέρος της Ν. Αττικής και διαθέτει πλήθος μνημείων όλων σχεδόν των περιόδων του πολιτισμού που αναπτύχθηκε στον Ελλαδικό χώρο. Η αρχαιότερη κατοίκηση στην περιοχή έχει εντοπιστεί στο Σπήλαιο του Κίτσου, στην ανατολική πλευρά του υψώματος Μικρό Ριμπάρι, του οποίου η πρώτη χρήση και κατοίκηση χρονολογείται στη νεολιθική περίοδο (5300 - 4300 π.Χ.).Στο Βελατούρι, στο μικρό λόφο δυτικά του δημοτικού σταδίου και απέναντι από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας ήδη από το 1962, Βρετανοί αρχαιολόγοι εντόπισαν κεραμική της ΠΕ ( Πρωτοελλαδικής 3500 - 2000 π.Χ.) και ΜΕ (Μεσοελλαδικής 2000 - 1600 π.Χ.) περιόδου. Κατά την επόμενη περίοδο, την μυκηναϊκή (1600 - 1100) τα ευρήματα μας είναι περασμένου αιώνα αναφέρεται η ανεύρεση μυκηναϊκού θαλαμοειδούς τάφου, στους πρόποδες του βουνού, ενώ ένας ακόμα τάφος ερευνήθηκε στη βόρεια πλευρά της κοιλάδας. Μυκηναϊκά όστρακα έχουν βρεθεί στο σπήλαιο της Κακής Θάλασσας και στο σπήλαιο στο Κερατοβούνι. Στο Ρουτζέρι έχουν βρεθεί αγγεία της γεωμετρικής εποχής (900 - 700 π.Χ.),τα οποία βρίσκονται σε ιδιωτική συλλογή στο εξωτερικό, ενώ στην ίδια εποχή χρονολογείται βωμός αφιερωμένος στον Δία Όμβριο.</span><br />
<span style="font-size: large;">Κατά τα αρχαϊκά χρόνια (700-500) τεκμηριώνεται η ύπαρξη στην περιοχή ισχυρών και πλούσιων οικογενειών, που έστησαν στους τάφους των νεκρών τους μεγάλα γλυπτά. Τα σημαντικότερα είναι ο Κούρος της Κερατέας που αποκαλύφθηκε στη θέση Ντάρδεζα, ένα γυναικείο άγαλμα θεότητας, εξαιρετικής τεχνικής και διατήρησης, το οποίο έχει επικρατήσει στη βιβλιογραφία ως «θεά του Βερολίνου» και ο περίφημος Αριστόδικος Κούρος που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Αλλά και ο Θορικός υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους και αρχαιότερους οικισμούς της Αττικής. Το κέντρο του Θορικού είναι ο διπλός λόφος Βελατούρι όπου η κατοίκηση υπήρξε μακραίωνη και πυκνή. Στην κορυφή του σώζονται τα ερείπια της ακρόπολης με ίχνη εγκατάστασης από τα τέλη της νεολιθικής, σπίτια της ΠΕ και ΜΕ περιόδου και 5 θολωτοί και θαλαμωτοί τάφοι της μυκηναϊκής περιόδου. Η κατοίκηση συνεχίστηκε ως την ύστερη κλασική περίοδο. Η ζωή στον αρχαίο δήμο ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με την μεταλλουργία. Ανάμεσα στα σπίτια συναντά κανείς εργαστήρια με πλυντήρια μεταλλεύματος, στοές εξόρυξης και μεταλλευτικά φρέατα. Το θέατρο του Θορικού ανήκει στον 6° αιώνα, αποτελεί το αρχαιότερο θέατρο και είναι μοναδικό για το ιδιόμορφο ελλειψοειδές σχήμα του. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Την περίοδο ακμής του αρχαίου Δήμου Κεφαλής, αποτελούν οι κλασικοί χρόνοι. Στη Μεγάλη Αυλή, υπάρχει άφθονο οικοδομικό υλικό και τμήματα αγγείων κλασικών χρόνων, ενώ από νεκροταφείο στο Ρουτζέρι προέρχονται μαρμάρινες λήκυθοι, μια λουτροφόρος και επιτύμβια στήλη.</span><br />
<span style="font-size: large;">Στις ίδιες περιοχές, όπου άνθισε η ζωή κατά τους κλασικούς χρόνους, συνεχίσθηκε η κατοίκηση και στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς που ακολούθησαν. Είναι φανερό ότι η περιοχή της Κερατέας, όπως και η ευρύτερη Λαυρεωτική είναι ένας τόπος πλούσιος σε ιστορία και μνημεία. Δυστυχώς όμως κανένα μνημείο δεν έχει αναδειχθεί. Ελάχιστες έρευνες έχουν γίνει και λίγα έχουν γραφτεί και το κυριότερο, έχουν γίνει πολλές καταστροφές στο διάβα των αιώνων.. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image067.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot28.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot29.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image068.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΑΡΑΘΩΝΑΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Σε απόσταση 400 μ. από το μεσοελλαδικό νεκροταφείο του Βρανά σώζεται πλήρης θολωτός μυκηναϊκός τάφος εσωτερικού ύψους 7,20 μ., αναστηλωμένος και στεγασμένος. Στο εσωτερικό του βρέθηκαν χρυσό αγγείο και κύπελλο, καθώς επίσης και τάφος με δύο σκελετούς αλόγων σε πλάγια στάση. Ο θολωτός τάφος του Μαραθώνα είναι μια σπάνια ταφική κατασκευή στην Αττική και χρονολογείται στο 1450-1380 π.Χ. Είχε ερευνηθεί το 1933-1935 από τον καθηγητή Γ. Σωτηριάδη και αναστηλώθηκε το 1958. </span><br />
<span style="font-size: large;">Στην ίδια περιοχή βρέθηκε κλασικός τύμβος ύψους άνω των 3 μ. και διαμέτρου 30 μ., που ερευνήθηκε μερικώς από τον Σπ. Μαρινάτο. Βρέθηκαν 11 ταφές, από τις οποίες οι δύο ήταν καύσεις. Ο Μαρινάτος υπέθεσε ότι ο τύμβος ανήκει στους πεσόντες Πλαταιείς της μάχης του Μαραθώνα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot30.gif" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΤΑΦΟΣ ΣΤΟΝ ΜΑΡΑΘΩΝΑ – ΘΕΣΗ ΑΡΝΟΣ </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο θολωτός τάφος του Αρνού, στην πεδιάδα του Βρανά στο Μαραθώνα είναι ένας από τους εντυπωσιακότερους μυκηναϊκός θολωτούς τάφους στην Ελλάδα, αποδεικνύοντας έτσι την παρουσία ενός τοπικού ισχυρού Μυκηναίου Ηγεμόνα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Οι θολωτοί τάφοι χτιζόντουσαν συνήθως κοντά στο ανάκτορο του ηγεμόνα ως σύμβολο της δύναμης και του πλούτου του. Ατυχώς δεν έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα ο σχετικός οικισμός ή ανάκτορο. Έχει εντοπιστεί όμως στους πρόποδες του λόφου Κοράκι, τοίχος ύψους 1,5μ, μυκηναϊκό αντιπλημμυρικό έργο που διοχέτευε κατάλληλα τα νερά του κάμπου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο θολωτός τάφος βρίσκεται 400μ μακριά από το Αρχαιολογικό Μουσείο του Μαραθώνα. Εκτός από αυτόν, στην Αττική έχουν εντοπιστεί μόνο άλλοι 2 θολωτοί τάφοι στο Μενίδι και στο Θορικό. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ανακαλύφθηκε και ανασκάφηκε από τον Γέωργιο Σωτηριάδη κατά τα έτη 1933-35 και ανασκάφηκε εκ νέου, αναστηλώθηκε και στεγάστηκε το 1958 από τον Ιωάννη Παπαδημητρίου. Η χρήση του χρονολογείται μεταξύ 1450-1380 κατά την ύστερη εποχή του Χαλκού (Υστεροελλαδική ΙΙΙΑ και ΙΙΙΒ). </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Είναι κτιστός και όχι λαξευμένος και έχει μνημειακές διαστάσεις: 7μ διάμετρο και 7,20μ ύψος. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Την μεγαλειώδη είσοδο του τάφου κοσμούν ιδιαίτερα το μονόλιθο υπέρθυρο και το ανακουφιστικό της τρίγωνο. Στην είσοδο οδηγούσε μακρύς 25μ επικληνής διάδρομος ( με μικρή κλίση) ο οποίος μετά την ταφή επιχωνώταν. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot31.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Κάτοψη του μυκηναϊκού θολωτού τάφου στον Αρνό </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ο θολωτός τάφος του Αρνού κοσμείται από ένα μοναδικό στον Ελλαδικό χώρο εύρημα (1958): στην είσοδο του διαδρόμου 2 άλογα έχουν ταφεί αντικρυστά, πιθανώς από το άρμα του ηγεμόνα που τον συνόδευσε στο θάνατο. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Το έθιμο απαντάται στους βασιλικούς τάφους της Μεσσοποταμίας και στην Κύπρο και δεν μπορεί παρά να συσχετιστεί με τον Όμηρο, όπου στη νεκρική πυρά του Πατρόκλου ο Αχιλλέας θυσιάζει 12 Τρωαδίτες νέους, πρόβατα, βόδια, σκυλιά και φυσικά άλογα. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η ταφή του Πατρόκλου ίσως να είναι ένας καλός οδηγός της τελετής που προηγήθηκε του εντιαφιασμού των Μυκηναίων ηγεμόνων στον Αρνό: την ετοιμασία του νεκρού ακολουθεί η εκφορά του με μεγαλοπρεπή πομπή. Οι Μυριμιδόνες σκεπάζουν τον νεκρό με βοστρύχους από τα μαλλιά τους και ο Αχιλλέας αφήνει τα ξανθά μαλλία του στα χέρια του αγαπημένου του συντρόφου. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Ακολουθεί η νεκρική πυρά, η ξαγρύπνια και ο θρήνος του Αχιλλέα δίπλα στη φωτιά. Τελευταία πράξη, την επόμενη ημέρα, η περισυλλογή των οστών, η κατασκευή του τάφου και η διοργάνωση των επικήδειων αθλητικών αγώνων. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/TholotoiTafoi.files/image069.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Νοτιοανατολικά του Αρχαιολογικού Μουσείου Μαραθώνος, κοντά στη σημερινή αγροτική οδό Αργιθέας, βρίσκεται στεγασμένος και αναστηλωμένος έως από τους εντυπωσιακότερους μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Στο εσωτερικό της θόλου βρέθηκαν 2 λακκοειδής τάφοι που σκεπάζονταν από μεγάλες λίθινες πλάκες. Κόκκαλα και κάρβουνα βρέθηκαν πάνω στις λίθινες πλάκες δείγμα τέλεσης θυσιών και συνεπώς πιθανής απόδοσης θεικών τιμών στους ήρωες της Μυκηναικής εποχής. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Σε έναν από τους τάφους βρέθηκε ένα ολόχρυσο ακόσμητο κύπελλο (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), αδιάψευστο δείγμα του πλούτου και της δύναμης του τοπικού ηγεμόνα. Εκτός αυτού ευρέθησαν τυπικά μυκηναϊκά αγγεία και ψευδόστομοι αμφορείς που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα . </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot32.jpg" /></span> <br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Μαραθώνας .Μυκηναϊκός θολωτός τάφος στο Αρνό στην πεδιάδα του Βρανά εξωτερικά. </span><br />
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;"><br /></span>
<span style="font-size: large;">Η ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΤΑΦΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ </span><br />
<br />
<br />
<br />
<img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot6.jpg" width="466" /> <br />
<br />
<img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot7.gif" width="470" /> <br />
<br />
<img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot8.jpg" width="503" /> <br />
<br />
<img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot9.gif" width="471" /> <br />
<br />
<img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot10.jpg" width="449" /> <br />
<br />
<img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot11.jpg" width="466" /> <br />
<br />
<img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot12.gif" width="466" /> <br />
<br />
<img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot13.gif" width="404" /> <br />
<br />
<img border="0" height="640" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot1.gif" width="491" /> <br />
<br />
<br />
<br />
<img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot2.jpg" /> <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
ΣΧΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΤΗ ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ <br />
<br />
<img border="0" height="488" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot3.jpg" width="640" /> <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ <br />
<br />
Αναπλιώτης Γ. (επιμ. εκδ.), 1970 Τουριστικός Οδηγός Μεσσηνίας, Εκδοσις περιοδικού Νομαρχίας Μεσσηνίας "Αριστομένης", Καλαμάτα.<br />
Bennett E.L.KG1 Olivier J.-P., 1973 ThePylos Tablets in Transcription, Rome.<br />
Blegen C.W., 1954 "An Early Tho-los Tomb in Western Messenia", • Hesperia 23, 158-162.<br />
Blegen C.W. και Rawson M., 1966 The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia, J, Princeton.<br />
Blegen C.W. και Rawson M., 1967 A Guide to the Palace of Nestor, The University of Cincinnati (και μετάφραση στα ελληνικά από τον ΓΑ. Παπαθανασόπουλο, Αθήναι, 1983).<br />
Blegen C.W., Rawson M., Taylonr W. και Donovan W.P., 1973 The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia, III, Princeton.<br />
ChadwickJ., 1976 The Mycenaean World, Cambridge, 200 (Index: Pylos).<br />
Coldstream J.R, 1976 "Hero Cults in the Age of Homer", Journal of Hellenic Studies, 96, 8-17.<br />
CoulsonW.D.E., 1986 The Dark Age Pottery of Messenia, Gote-borg.<br />
Davis J.L, Alcock S.E., Bennet J., Lolos Y.G., Shelmerdine GW. KoiZanggerE., 1993-94 "The Pylos Regional Archaeological Project: Preliminary Report on the 1992 Season, American Journal ofArchaeology (AJA), 97, 330-331, επίσης AJA, 98, 287-288.<br />
Graham W.J., 1967 "A Banquet Hall at Mycenaean Pylos", AJA, 71, 353-360.<br />
Hagg R., 1982 "On the Nature of the Minoan Influence in Early Mycenaean Messenia", Opuscula Atheniensia (Op. Ath), XIV, 27-37.<br />
Hope Simpson R., 1981 Mycenaean Greece, Park Ridge, New Jersey.<br />
Ιακωβίδης Σπ», 1966 "Περί του σχήματος των λαξευτών τάφων εις τα Βολιμίδια Μεσσηνίας", Χα-ριστάριονειςΑ,Κ. Ορλάνδον, Β, Αθήναι, 98 κ.ε. <br />
<br />
KilianK., 1987 "L'architecture des residences myceniennes: origine et extension d'une structure du pou-voir politique pendant l'age du bronze recent", στο Levy Ε. (επιμ. έκδ.), Le systeme palatial en Orient, en Grece eta Rome, Leiden, 203-217.<br />
ΚορρέςΓ.Στ., 1974-1988 Ετήσιες εκθέσεις ανασκαφών και εργασιών ανά την Πυλία και Τριφυ-λία, Πρακτικά της εν Αθήναις<br />
Αρχαιολογικής Εταιρείας (ΠΑΕ), 1974-88.<br />
Κορρές Γ.Στ., 1976α "Τύμβοι, θόλοι και ταφικοί κύκλοι Μεσσηνίας", Πρακτικά Α Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, Β, Αθήναι, 337-369.<br />
Κορρές Γ.Στ., 1982α "Η προβληματική δια την μεταγενεστέραν νρ>ήσιν των Μυκηναϊκών τάφων Μεσσηνίας", Πρακτικά Β Διεθνούς Συνεδρίου Πελοποννησιακών Σπουδών, Β, Αθήναι, 363-450.<br />
Korres G.S., 1984a "The Relations Between Crete and Messenia in the Late Middle Helladic and Early Late Helladic Period", στο R. Hagg και Ν. Marinatos (επιμ. έκδ.), TheMinoan Thala.ssocra.cy, Stockholm, 141-152.<br />
Κορρές Γ.Στ., 1989 "Νέαι παρατηρήσεις επί της παραστάσεως πλοίου της Υ.Ε. ΠΙΓ: 1/2 πυξίδος εκ Τραγάνας Πύλου" Tropis Ι, Αθήνα, 177-199.<br />
Κορρές Γ.Στ., Λήμματα "Βολιμί-δια", "Κορυφάσιον", "Μεσσηνία", "Οσμάναγα", "Πύλος" στη Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, επίσης "Βολιμίδια", Έγκλι-ανός" στην Εγκυκλοπαίδεια Πά-πυρος-Ααρο ύς-Μπριτάννικα.<br />
Κουρουνιώχης Κ., 1914 "Πύλου Μεσσηνιακής θολωτός τάφος", Αρχαιολογική Εφημερίς, 1914, 99κ.ε.<br />
Κουρουνιώτης Κ., 1925-26 "Περί του θολωτού τάφου Οσμάναγα Πύλου", ΠΑΕ, 1925-26, 140-141.<br />
Lang Μ., 1969 The Palace of Nestor at Pylos in Western Messenia, Vol. II: The Frescoes, Princeton<br />
Lindgren M.51973 The People of Pylos, ΙΊ1, Uppsala.<br />
Λώλος Γ., 1972 To Ανάκτορον του Νέστορος, Αθήναι.<br />
Lolos Y.G., 1981 "An Unpublished Keftiu Cup from Pylos", Αρχαιολογικά Ανάλεκτα εξ Αθηνών (AAA), XIV, 54-57.<br />
Lolos Y.G., 1987 The Late HeUadic I Pottery of the Southwestern Pe-loponnesos and its Local Characteristics (SIMA, Pocket-book 50), I-II, Goteborg.<br />
Λώλος Γ., 1987α Ή Μεσσηνία και το Αιγαίο: Η εξέλιξη της Υστερο-ελλαδικής Ι της Μεσσηνίας και οι συσχετισμοί της με το Αιγαίο", Πρακτικά 6ου Διεθνούς Συνέδριο υ Προϊστορικό ύ Αιγαίο υ, "Το Προϊστορικό Αιγαίο και οι σχέσεις με τις γύρω περιοχές", Αθήνα, 30 Αυγ.-5 Σεπτ. 1987.<br />
Lolos Y.G., 1989 "TheTholos Tomb at Koryphasion: Evidence for the Transition from Middle to Late Helladic in Messenia", Transition: Le monde egeen du Bronze moyen au Bronze recent, Actes de la deuxieme Rencontre egeenne Internationale de TUniversite de Liege, 18-20 Avril 1988 (Aegae-um 3, Annales d'archeologie egeenne de FUniversite de Liege), 171-175.<br />
Lolos Y.G., 1992 "Messenians in the Mare Tirreno?" Convegno Internazionale: "Dinamiche ed incontri di culture marinare nel Basso Tirreno nei sec. XVI e XV a. C.", Le presenze micenee nel Golfo di Napoli, Napoli-Isole Flegree, 26-28 Giugno 1992.<br />
Loy W.G., 1972 The Land of Nestor, Office of Naval Research, Report No. 34, Washington<br />
McCallum L.R., 1987 Decorative Program in the Mycenaean Palace ofPylos: The Megaron Frescoes, Ph.D. thesis, University of Pennsylvania.<br />
MacDonald"W.A.5 1967 Progress Into the Past: The Rediscovery of Mycenaean Civilization, New York.<br />
MacDonald WA και Rapp G.R.<br />
(επιμ. έκδ.) 1972 The Minnesota Messenia Expedition: Reconstructing a Bronze Age Regional Environment, Minneapolis.<br />
Μαρινάτος Σπ.3 1952-1966 Ετήσιες εκθέσεις ανασκαφών στην Πυ-λία και Τριφυλία, ΠΑΈ, 1952-1966.<br />
Marinates S., 1955α "Παλαίπυ-λος", DasAltertum, Ι,140-163.<br />
Marinatos S., 1958α<br />
"Mykenentum und Griechentum: Aus den neuen Forschungen in Pylos (Zusammenfassung)", Acta Congressus Madvigiani, Proceedings of the Second International Congress of Classical Studies, Hafniae 1954,1,317-323.<br />
Marinatos S., 1961a "Problemi o-merici e preomerici in Pilo", La Parola delPassato, Fasc. 78, 219-232.<br />
Μαρινάτος Σπ., 1965α Λήμμα "Πύλος" στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Συμπλήρωμα, Δ, 287-292.<br />
Μαρινάτος Ση. και Χίρρερ Μ., 1959, Κρήτη και Μυκηναϊκή Ελλάς, Αθήναι.<br />
Meyer Ε., 1978 Λήμμα "Messe-nien", RE, Suppl. XV, 155-289.<br />
Νικϋφόρος ο Χίος (ιερομόναχος), Μαρτύριο ν του Νεομάρτυρος Δημητρίου του Πελοποννησίου και ασματική ακολουθία, στο Νέον Αειμωνάριον, 124-146.<br />
Palaima Th.G. και Shelmerdine C.W. (επιμ. έκδ.) 1984 Pylos Comes Alive, New York.<br />
Παπαχατζάς Ν.Δ., 1979 Παυσα-νίου Ελλάδος Περιήγησις: Μεσσηνιακά και Ηλιακά, Εκδοτική Αθηνών.<br />
Pelon Οβ5 1976 Tholoi, Tumuli et Cercles Funeraires, Paris.<br />
PophamM., 1991 "Pylos: Reflections on die Date of its Destruction and on its Iron Age Reoccu-pation", Oxford Journal of Archaeology, 10, 315-324.<br />
SaflundG., 1980 "Sacrificial<br />
Banquets in the Palace of Nestor", Op. AtL, XIII, 237-246.<br />
Shelmerdine C.W., 1985 The Perfume Industry at Mycenaean Pylos, Goteborg.<br />
Σκιάς A.N., 1909 "Ανασκαφή εν Πύλω τη Μεσσηνιακή", ΠΑΕ, 1909,274-292.<br />
Στοιχεία συστάσεως και εξελίξεως των Δήμων και Κοινοτήτων, 35: Νομός Μεσσηνίας, Εκδοσις της Κεντρικής Ενώσεως Δήμων και Κοινοτήτων της Ελλάδος, Ιανουάριος 1962, Αθήναι, 592-593.<br />
Τζεδάκις Γ., 1970 "Μινωικός κιθαρωδός", AAA, III, 111-112.<br />
Σαπουνά - Σακελλαράκη Ε., 1973 "Συμβολή στην μελέτη των τοιχογραφιών της Πύλου", Πεπραγμένα του Τρίτου Διεθνούς Κρητο-λογικο ύ Συνέδριο υ (Ρέθυμνον 18-23 Σεπτ. 1971), Τόμος Α', Εν Αθήναις, 295-302. <br />
<br />
-Ο Γιάννος Λώλος από όπου αντλήσαμε πληροφορίες αυτές γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Σπούδασε Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο του Cincinnati και έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα (Ph.D.) από το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Είναι εταίρος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και ειδικός γραμματέας του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών. Στις δημοσιεύσεις του για την Μυκηναϊκή Μεσσηνία περιλαμβάνονται τα έργα Το Ανάκτορον του Νέστορος (Αθήναι 1972) και The Late Helladic I Pottery of the Southwestern Peloponnesos and its Local Characteristics (Goteborg 1987). <br />
<br />
-Στους φύλακες Αρχαιοτήτων της περιοχής του Νέστορος, 1969-1994. <br />
<br />
Βασιλικού, Ν., 1995, Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός, Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, Αθήνα. <br />
<br />
Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, 1982, τόμος 27, σελ. 379-382. <br />
<br />
ΠΑΕ, 1960, 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1976, 1977,1978. <br />
<br />
Davis, J., 2005: Πύλος η Αμμουδερή, Εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα. <br />
<br />
Pelon, O., 1976, Tholoi, Tumuli et Cercle Funéraires, École Française d’ Athènes. <br />
<br />
<br />
<br />
2-Κώστας Νικολέντζος, Μυκηναϊκή Ηλεία: Πολιτιστική και πολιτική εξέλιξη, εθνολογικά δεδομένα και προβλήματα <br />
<br />
ΔΙΑΤΡΙΒΗ ανασύσταση του υλικού πολιτισμού και της κοινωνίας της Ηλείας κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Επιμέρους ζητούμενα υπήρξαν η ένταξη της Ηλείας στο ευρύτερο πλαίσιο του μυκηναϊκού κόσμου, η διερεύνηση των εμπορικών επαφών, η διακρίβωση της πολιτικής της δομής και η διοικητική έκφρασή της. <br />
<br />
Ενδεικτική βιβλιογραφία <br />
<br />
- Βικάτου Ο., «Το μυκηναϊκό νεκροταφείο της Αγ. Τριάδας Ν. Ηλείας», στο Ε. Φρούσσου (επιμ.), Η περιφέρεια του μυκηναϊκού κόσμου, Πρακτικά Α΄ Διεθνούς Διεπιστημονικού Συμποσίου, Λαμία 25-29 Σεπτεμβρίου 1994, Λαμία 1999, σ. 237-255. <br />
<br />
- Βικάτου Ο., «Συστάδα μυκηναϊκών τάφων στις Πεύκες Ηλείας», Αρχαιολογικό Δελτίο 56 (2001), Μελέτες, σ. 83-126. <br />
<br />
- Boyd M., Middle Helladic and Early Mycenaean Mortuary Practices in the Southern and Western Peloponnese, British Archaeological Reports 1009, Οξφόρδη 2002. <br />
<br />
- Γιαλούρης Ν., «Μυκηναϊκός τύμβος Σαμικού», Αρχαιολογικό Δελτίο 20 (1965), Μελέτες, σ. 6-40. <br />
<br />
- Cavanagh W. / C. Mee, A Private Place: Death in Prehistoric Greece, Studies in Mediterranean Archaeology 125, Jonsered 1998. <br />
<br />
- Darcque P., L’habitat mycenien: formes et fonctions de l’espace bati en Grece continentale a la fin du IIe millenaire avant J.-C., Bibliotheque des Ecoles Francaises d’Athenes et de Rome 319, Αθήνα 2005. <br />
<br />
- Dorpfeld W., «Tiryns, Olympia und Pylos», Mitteilungen des Deutschen Archaologischen Instituts, Athenische Abteilung 32 (1907), σ. 1-18. <br />
<br />
- Dorpfeld W., «Alt-Pylos», Mitteilungen des Deutschen Archaologischen Instituts, Athenische Abteilung 33 (1908), σ. 295-318. <br />
<br />
- Dorpfeld W., «Die Homerische Stadt Arene», Mitteilungen des Deutschen Archaologischen Instituts, Athenische Abteilung 33 (1908), σ. 320-322. <br />
<br />
- Eder B., Argolis, Lakonien, Messenien. Vom Ende der mykenischen Palastzeit bis zur Einwanderung der Dorier, Βιέννη 1998. <br />
<br />
- Eder B., Die submykenischen und protogeometrischen Graber von Elis, Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 209, Αθήνα 2001. <br />
<br />
- Gallou C., The Mycenaean Cult of the Dead, British Archaeological Reports 1372, Οξφόρδη 2005. <br />
<br />
- Kalogeropoulos K., Die fruhmykenischen Grabfunde von Analipsis (sudostliches Arkadien), mit einem Beitrag zu den palatialen Amphoren des griechischen Festlandes, Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας 175, Αθήνα 1998. <br />
<br />
- Κοκοτάκη Ν., «Θαλαμοειδής μυκηναϊκός τάφος στο Αλεποχώρι Ηλείας», στο Α. Ριζάκης (επιμ.), Αρχαία Αχαΐα και Ηλεία, Ανακοινώσεις κατά το πρώτο διεθνές συμπόσιο, Αθήνα 19-21 Μαΐου 1989, Μελετήματα 13, Αθήνα 1991, σ. 39-43. <br />
<br />
- Lolos Y., Late Helladic I Pottery of the Southwestern Peloponnesos and its Local Characteristics, Goteborg 1987. <br />
<br />
- Mountjoy P., Regional Mycenaean Decorated Pottery, Rahden/Westf. 1999. <br />
<br />
- Muller K., «Alt-Pylos», Mitteilungen des Deutschen Archaologischen Instituts, Athenische Abteilung 34 (1909), σ. 269-328. <br />
<br />
- Papadopoulos A., Mycenaean Achaea, Studies in Mediterranean Αrchaeology 55, Goteborg 1979. <br />
<br />
- Παπακωνσταντίνου Ελ., «Ολυμπία: Στάδια εξέλιξης και οργάνωσης του χώρου», Πρακτικά Συμποσίου Ολυμπιακών Aγώνων, Αθήνα 1988, σ. 51-66. <br />
<br />
- Παπακωνσταντίνου-Χαρίτου Ε., «Περιοχή Σαμικού – Αρχαιολογικές ενδείξεις κατοικήσεως στα ιστορικά χρόνια», Επετηρίς Εταιρείας Ηλειακών Μελετών 2 (1983), σ. 287–306. <br />
<br />
- Παπανδρέου Γ., Η Ηλεία διαμέσου των αιώνων, 1924. <br />
<br />
- Λ. Παρλαμά, «Μυκηναϊκά Ηλείας», Αρχαιολογικό Δελτίο 29 (1974), Μελέτες, σ. 25-58. <br />
<br />
- Παρλαμά Λ., «Θαλαμοειδής τάφος εις Αγραπιδοχώρι Ηλείας», Αρχαιολογική Εφημερίς (1971), σ. 52-60. <br />
<br />
- Sgouritsa N., «The Aegean in the Central Mediterranean», στο R. Laffineur / E. Greco (επιμ.), EMPORIA - Aegeans in the Central and Eastern Mediterranean, Aegaeum 25, Liege 2005, σ. 515–526. <br />
<br />
- Souyoudzoglou-Haywood C., The Ionian Islands in the Bronze Age and Early Iron Age 3000-800 B.C., Liverpool 1999. <br />
<br />
- Σχοινάς Χ., «Εικονιστική παράσταση σε όστρακα κρατήρα από την Αγ. Τριάδα Ηλείας», στο Ε. Φρούσσου (επιμ.), Η περιφέρεια του μυκηναϊκού κόσμου, Πρακτικά Α΄ Διεθνούς Διεπιστημονικού Συμποσίου, Λαμία 25-29 Σεπτεμβρίου 1994, Λαμία 1999, σ. 257–262. <br />
<br />
ΕΡΓΑΣΙΑ -ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ <br />
<br />
<img border="0" src="http://www.hellinon.net/ANEOMENA/fotos/Tholot4.jpg" /> <br />
<br />
ΠΗΓΕΣ <br />
<br />
ΛΗ' ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ & ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ <br />
<a href="http://history-pages.blogspot.gr/"> ΣΕΛΙΔΕΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ</a> - Τ.ΠΑΣΧΟΣ (ΙΑΤΡ.ΧΕΙΡ.) HISTORY-PAGES.BLOGSPOT.GR <br />
<br />
ΓΕΩΡΓΙΑ ΧΑΤΖΗ ΣΠΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ Ζ' ΕΦΟΡΕΙΑΣ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ - ΑΡΧΑΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ <br />
<br />
ΕΚΔΟΣΗ – ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ <br />
<br />
ΙΓ' ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ -ΔΙΜΗΝΙ <br />
<br />
ΚΣΤ΄ ΕΦΟΡΕΙΑ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΛΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ <br />
<br />
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΥΛ.ΚΟΡΡΕΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΣ ΚΑΘΗΓ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ .ΑΘΗΝΩΝ <br />
<br />
ΚΩΣΤΑΣ ΝΙΚΟΛΕΝΤΖΟΣ, ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΗΛΕΙΑ <br />
<br />
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ <br />
<br />
-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΟΡΥΦΑΣΙΟΥ ΓΕΩΡΓ. ΚΑΤΣΙΑΒΟΣ <br />
<br />
-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΜΠΙΑΣ @METHANA.DE <br />
<br />
-ΦΩΤ. ΒΑΦΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗ ΠΑΝΟΡΑΜΙΟΝ & ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ <br />
<br />
- ΒΑΦΕΙΟ ΣΠΑΡΤΗ educandus.forumotion.com-ΜΕΛΟΣ -ΔΑΝΑΗ <br />
<br />
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΑΦ.ΜΑΧΑΟΝΑ Γ ΒΕΝΙΖΕΛΕΑΣ <br />
<br />
http://www.kalamata.gr/ ΤΑΦ.ΜΑΧΑΟΝΑ <br />
<br />
http://www.mani.org.gr/horia/davias/kampos/kampos.htm <br />
<br />
HTTP://GYM-DORIOU.MES.SCH.GR/HOME.HTML ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΥΜΝ.ΔΩΡΙΟΥ <br />
<br />
HTTP://ANODORIO.BLOGSPOT.COM <br />
<br />
ΜΕΡΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΜΥΚΗΝΕΣ- ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ <br />
<br />
http://www.keratea.gr/dimos ΛΑΥΡΙΟ <br />
<br />
http://palaixthon.wordpress.com ΛΑΥΡΙΟ <br />
<br />
http://www.opheltes.gr/nemea ΝΕΜΕΑ <br />
<br />
http://www.gianniskofinas.com ΣΥΚΙΑ <br />
<br />
http://koronida.blogspot.com/ ΝΑΞΟΣ <br />
<br />
http://www.tinos360.gr/istoria.html ΤΗΝΟΣ <br />
<br />
http://www.visitmarathon.gr ΜΑΡΑΘΩΝΑΣ <br />
<br />
ΜΕΡΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΤΑΝΟΣ <br />
<br />
ΠΑΝΟΡΑΜΙΟΝ</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-61946850299091740162013-06-15T15:35:00.000-07:002013-06-15T15:35:03.666-07:00ΜΥΘΩΔΙΑ - ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: large;"><b><br /><a href="http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&sqi=2&ved=0CDUQFjAB&url=http%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fplaylist%3Flist%3DPLB80E4BFB7997382A&ei=nuu8UeO0HaiU0AXfuICACw&usg=AFQjCNHi-gUMUbF31_KTw_tWLJiM8Pf1tQ&sig2=DmXeBvWStTnmribwU2CODw&bvm=bv.47883778,d.d2k">ΜΥΘΩΔΙΑ - ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ</a></b></span></div>
<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: large;"><b> </b></span></div>
<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="font-size: large;"><b>Προς τους θεούς των Ελλήνων </b></span><br /></div>
<object height="315" width="420"><param name="movie" value="http://www.youtube.com/v/BOsg1qPRi3M?version=3&hl=el_GR"></param>
<param name="allowFullScreen" value="true"></param>
<param name="allowscriptaccess" value="always"></param>
<embed src="http://www.youtube.com/v/BOsg1qPRi3M?version=3&hl=el_GR" type="application/x-shockwave-flash" width="420" height="315" allowscriptaccess="always" allowfullscreen="true"></embed></object>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-63678818389402775802013-06-13T10:47:00.002-07:002013-06-13T10:47:47.782-07:00Το Ελληνικό Πόδι! <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<h3 class="post-title entry-title" itemprop="name">
Το Ελληνικό Πόδι! Ρίξτε μια ματιά στην καταγωγή σας!
</h3>
<div class="post-header">
</div>
<div dir="ltr" style="text-align: left;">
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial;">Γράφει η ΤΙΝΑ ΣΓΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial;">Πόσοι πραγματικά γνωρίζουν τι είναι το
Ελληνικό Πόδι; Η εύκολη και γρήγορη απάντηση είναι ότι πρόκειται περί
μετρικού συστήματος το οποίο χρησιμοποιήθηκε στην αρχαιότητα από τους
Έλληνες και κατόπιν υιοθετήθηκε από τους Άγγλους κλπ. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial;">Ναι, αυτή είναι μία απάντηση. Σωστή εν
μέρει. Αλλά στην πραγματικότητα στην τέχνη και στην ιατρική, ο όρος
Ελληνικό Πόδι σήμαινε κάτι άλλο τελείως διαφορετικό. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="http://3.bp.blogspot.com/-zyS7G_N8LGg/T3S9772xm_I/AAAAAAAACgo/6-BUukNQb1I/s1600/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C+%CE%A0%CF%8C%CE%B4%CE%B9%21.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://3.bp.blogspot.com/-zyS7G_N8LGg/T3S9772xm_I/AAAAAAAACgo/6-BUukNQb1I/s1600/%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C+%CE%A0%CF%8C%CE%B4%CE%B9%21.jpg" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial;">Στην ιατρική λοιπόν ονομάζεται
Morton's toe, στην γλυπτική ονομάζεται Ελληνικό Πόδι. Είναι η κατάσταση
κατά την οποία το δεύτερο δάχτυλο του ποδιού μας, αυτό δίπλα στο μεγάλο,
είναι μακρύτερο από το πρώτο. </span><br />
<br />
<a href="http://www.blogger.com/null" name="more"></a><span style="font-family: Arial;">Στα φυσιολογικά
πόδια υπάρχουν 3 τύποι. Το Αιγυπτιακό Πόδι, στο οποίο από το μεγάλο
δάχτυλο μέχρι το μικρότερο υπάρχει μια διαγώνιος ευθεία με το μεγάλο
δάχτυλο μακρύτερο από όλα, το Ρωμαϊκό Πόδι ή και τετράγωνο, όπου όλα τα
δάχτυλα είναι σε μία οριζόντια ευθεία και το Ελληνικό Πόδι όπως
περιέγραψα πριν.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial;">Η μεγάλη (70 - 80%) πλειοψηφία του
παγκόσμιου πληθυσμού έχει το Αιγυπτιακό Πόδι, καθώς <a name='more'></a>είναι το «κανονικό»
οστεολογικά, αυτό το οποίο «πρέπει» να έχει ο κάθε άνθρωπος με βάση την
οστεϊκή κατασκευή του είδους μας. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial;">Υπάρχει ολόκληρο κίνημα μάλιστα στις
ιατρικές κοινότητες παγκοσμίως, να καταργηθεί ο όρος «Αιγυπτιακό» καθώς
είναι το ορθό επιστημονικά. Δεν υπάρχει όμως καμιά αμφισβήτηση για τον
όρο «Ελληνικό», παρά μόνο η σιωπηρή αντικατάστασή του από τον όρο <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Morton%27s_toe">Morton's toe</a> και τον χαρακτηρισμό του ως οστεϊκή δυσμορφία.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial;">Ποιά είναι όμως η διαφορά με τα άλλα
είδη εκτός από το μέγεθος των μεταταρσίων οστών; Το Ελληνικό Πόδι είναι
κληρονομικό! Απίστευτο; Αν ήταν μόνο αυτό, πιθανόν όχι. Το απίστευτο
είναι ότι η «δυσμορφία» του Ελληνικού Ποδιού συνδέεται γονιδιακά με
Έλληνες.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial;">Αυτό σημαίνει ότι όποιος έχει
μεγαλύτερο δεύτερο δάχτυλο στο πόδι του, έχει απαραίτητα Ελληνικά
γονίδια; ΝΑΙ!! Και αυτό ΕΙΝΑΙ απίστευτο και είναι πιθανόν το στοιχείο το
οποίο γίνεται προσπάθεια να «ξεχαστεί», μετατρέποντας το γενετικό αυτό
χαρακτηριστικό σε οστεϊκή δυσμορφία.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial;">Στη γλυπτική, υπάρχουν αμέτρητες
αποδείξεις για την γνώση της ύπαρξης του χαρακτηριστικού αυτού στους
Έλληνες από τα πανάρχαια χρόνια. ΟΛΑ τα αγάλματα της Ελληνικής
αρχαιότητας τα οποία απεικονίζουν φιγούρες Ελλήνων, φέρουν αυτό το
χαρακτηριστικό καθαρό. </span></div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
</div>
<div class="MsoNormal" style="margin: 0in 0in 0pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: Arial;">Δεν είναι τυχαίο ότι οι αρχαίοι ημών
πρόγονοι το απεικόνιζαν στα έργα τους. Γνώριζαν την διαφορετικότητα τους
και το έδειχναν. Αργότερα οι Ρωμαίοι, οι οποίοι δεν είχαν δική τους
γλυπτική υποδομή και παιδεία, αντέγραψαν τα Ελληνικά έργα και μαζί και
το Ελληνικό Πόδι μεταφέροντάς το στην τέχνη τους, αλλά ταυτόχρονα, μη
γνωρίζοντας τη λεπτομέρεια αυτή, το διέσωσαν και για τις επόμενες γενιές
καθώς είναι γνωστό ότι ένα τεράστιο ποσοστό αυθεντικών Ελληνικών έργων
καταστράφηκε για πολλούς και διάφορους λόγους.</span></div>
</div>
</div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8559900423376390599.post-26058805527326091342013-06-12T06:30:00.001-07:002013-06-12T06:38:55.330-07:00ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<b><span style="color: #d70000;"><span style="color: #993300; font-size: small;"><b></b></span></span></b><span style="font-size: x-large;"><b>Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΧΝΗΛΑΤΗ</b></span><br />
<span style="font-size: x-large;"><b> </b></span><img height="393" id="irc_mi" src="https://encrypted-tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQxcLdD0vcmIprcAhv3bMecndM-X5eIB_vDYuU3r2DnvYnNmYq6" style="margin-top: 0px;" width="403" />
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Ο Ελληνικός Ιχνηλάτης κατάγεται από τους καταδιωκτικούς
σκύλους (ιχνηλάτες λαγωοθήρες) της εποχής του Ξενοφώντα. Στην Αρχαία
Ελλάδα καλλιεργούσαν διάφορες γνήσιες κυνηγετικές φυλές απο τις οποίες
οι κυριότερες ήταν στη Λακωνία, Αργολίδα, Κρήτη και γενικά στη Νότια
Ελλάδα. Οι αρχαίοι λαγωνικοί ονομάζονταν λακωνικοί (από τον τόπο της
προέλευσης τους, την Λακωνία). Η λέξη λαγωνικός προέρχεται απο τη λέξη
λακωνικός και όχι απο τη λέξη λαγωός όπως φαίνεται εκ πρώτης όψεως. </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Οι σκύλοι που κυνηγούν το λαγό ονομάζονταν και
ονομάζονται λαγωοθήρες κοινώς λαγόσκυλα. Πρόκειται για μια μικρή
παραφθορά της λέξης λακωνικός που έγινε λαγωνικός. </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Στην Αρχαία Ελλάδα οι λαγωνικοί χρησιμοποιούνταν ευρέως
στο κυνήγι του χοντρού θηράματος (ελαφιού, αγριόχοιρου, ζαρκαδιού) </span><br />
<a name='more'></a><span style="font-size: large;">και
όχι σπάνια στο κυνήγι του μικρού τριχωτού θηράματος (λαγού). Τους
καλύτερους λαγωνικούς τους χρησιμοποιούσαν και στον πόλεμο, τους οποίους
εκγύμναζαν (όπως τους μολοσσούς) να μάχονται σε λόχους. Ήσαν και
αγγελιοφόροι. Χρησιμοποιήθηκαν (όπως και σήμερα οι λαγωνίκες-λεβριέ) και
ως σκυλιά συντροφιάς. Οι πλούσιες Αθηναίες είχαν τη συνήθεια να
συντροφεύονται στο σπίτι και να συνοδεύονται στον περίπατό τους γενικά
από τέτοια σκυλιά.</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Οι αναπαραστάσεις των αρχαιοελληνικών τοιχογραφιών,
αγγείων, νομισμάτων κ.λ.π., μας βεβαιώνουν ότι ο λαγωνικός υπήρξε από
μακρότατη εποχή στη χώρα μας. Τον βλέπουμε να συνοδεύει τον κυνηγό, τον
πολεμιστή, τον κωμωδό, τη μεγάλη κυρία, τις βακχίδες, αλλά ιδιαίτερα, ως
αχώριστος σύντροφος την θεά του κυνηγιου Άρτεμις. Ήταν καθιερωμένος
ακόμη ως σύμβολο λατρείας, που ο αρχαίοι Έλληνες είχαν για το σκύλο. </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Ο Λαγωνικός αναφέρεται στην ελληνική μυθολογία ως
ουράνιος αστερισμός (Σείριος). Περίφημος έγινε ο ταχύτατος Λαγωνικός
Κέφαλος για το μεγάλο αριθμό φονευθέντων θηραμάτων. </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<a href="http://1.bp.blogspot.com/-DEECPsjNHJ4/TWFDWZ4iiPI/AAAAAAAAALo/pavYUBQJgVQ/s1600/3800506697_52398ace82.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="146" id="irc_mi" src="http://1.bp.blogspot.com/-DEECPsjNHJ4/TWFDWZ4iiPI/AAAAAAAAALo/pavYUBQJgVQ/s200/3800506697_52398ace82.jpg" style="margin-top: 79px;" width="200" /></a><span style="font-size: large;"> </span><span style="font-size: large;"> </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;"><b>Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΛΑΓΩΝΙΚΩΝ</b></span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Η λαγωνική γενικά φυλή κατά την επικρατέστερη γνώμη είναι η πρώτη φυλή σκύλου σε όλο τον κόσμο. <b>Κυνηγός υπήρξε ο πρωτόγονος άνθρωπος, λαγωνικός ο σκύλος του. </b>Και
θα πρέπει να ήταν έτσι, διότι ο λαγωνικός ταχύτατος όπως ήταν ανάγκαζε
το καταδιωκόμενο θήραμα να περάσει μπροστά από τον αναμένοντα σε κάποιο
θάμνο με το ρόπαλο στο χέρι κυνηγό ή κατόρθωνε να το κουράσει και να
πέσει οπότε κατέφθανε ο κυνηγός για να το σκοτώσει.</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Οι ελληνικοί λαγωνικοί καταγονται από τον αρχαίο σκύλο
Δρόμωνα της Αιγύπτου, γενάρχη των μεσογειακών λαγωνικών φυλών, ο οποίος
προερχόταν από τον άγριο Αβησσυνό σκύλο Σείμιο κ. Καμπερού (Κάνις
σιμενσίς) ή από τον Ασσύριο Δρόμωνα που ήσαν μακρότατοι απόγονοι του
Ενδιάμεσου Κυνός (Κάνις φαμιλιάρις ιντερμέντιους, γιου του Tomarctus του
πρώτου σκυλιού επί της γης, κοντόσωμου, που έμοιαζε περισσότερο με
ύαινα (μιλάμε για εποχή πριν από εκατομμύρια
χρόνια!). </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Από τη 2η προ Χριστού χιλιετία, ίσως και προγενέστερα,
δηλαδή πριν από το 4.000 περίπου χρόνια, οι Κρήτες και αργότερα οι
Φοίνικες, με τα διάφορα εμπορεύματά τους έφερναν για εμπορία από την
Αίγυπτο, κυρίως από την πεδιάδα του Νείλου και την εγγύς Ανατολή,
λαγωνικούς σκύλους στην Ελλάδα. Αυτός ο αρχέγονος τύπος λαγωνικού
προσαρμόστηκε με τον καιρό, στο κλίμα και το έδαφος της Ελλάδας και
βελτιώθηκε με τη σταθερή καλλιέργεια των ελλήνων. Οι αρχικοί αυτοί τύποι
αναπαρίστανται σε τοιχογραφίες των ανακτόρων της Τίρυνθας, όπως "<b>ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΓΙΑ ΚΥΝΗΓΙ", "ΚΥΝΗΓΙ ΑΓΡΙΟΧΟΙΡΟΥ" </b>που έγιναν πριν από 3500 χρόνια! </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Απ'αυτούς τους λαγωνικούς τύπους προήλθαν οι
καταδιωκτικοί σκύλοι ή ιχνηλατες ή λαγωοθήρες της εποχής του Ξενοφώντα.
Για την εξέλιξή τους αυτή πέρασαν τότε χίλια και πλέον χρόνια. Από τους
ιχνηλάτες αυτούς κατάγεται <b>ο ελληνικός ιχνηλάτης<i>.</i></b></span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Ο Ξενοφών (που έζησε από το 430 έως το 354 π.χ.) εκτός
από ιστορικός φιλόσοφος και στρατηγός, ήταν και κυνηγός και ο πρώτος
κυνολόγος στον κόσμο. Στον περίφημο "κυνηγετικό" του δίνει στους
κυνηγούς και κυνοτρόφους της εποχής, πλείστες συμβουλές, από τις οποίες
πολλές ισχύουν και σήμερα.</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;"><i> Γράφει π.χ. για τα καλά λαγόσκυλα <b>"...
πρέπει να έχουν δάκτυλα συμμαζεμένα τα μπροστινά σκέλη ευθυτενή και
ισχυρά, τα πισινά μυώδη, κεφάλι και λαιμό ισχνούς κ.λ.π." . </b>Αν συγκρίνουμε αυτά με τα αντίστοιχα που αναφέρει το στάνταρ του σημερινού ιχνηλάτη μας (<b>βραχίων ρωμαλέος, αντιβράχιον ευθυτενές, ισχυρό, δάκτυλα ισχυρά καλά </b></i><i><b>ενωμένα, μηρός μυώδης, ισχυρός, κνήμη ισχυρά κ.λ.π.),</b>θα διαπιστώσουμε ότι δεν υπάρχει διαφορά.</i></span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Ο ίδιος συμβουλεύει να γίνεται το ζευγάρωμα των σκυλιών
το χειμώνα (για να γεννηθούν τα σκυλάκια την ωραιότερη εποχή την άνοιξη)
και το θηλυκό να<br />οδηγείται στο αρσενικό<b> στο τέλος του οργασμού</b> (γιατί τότε επέρχεται η ωορρηξία και θα είναι δυνατή η γονιμοποίηση) κ.λ.π.<br /> <br />Τα καταδιωκτικά σκυλιά της εποχής του Ξενοφώντα ανήκαν γενικά σε δυο τύπους:</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span><span style="font-size: large;">α) Στα <b>μεγαλόσωμα</b> που τα χρησιμοποιούσαν στο κυνήγι κυρίως του χονδρού θηράματος (αγριόχοιρου, ελαφιού κ.λ.π.). β) Στα <b>μικρόσωμα</b> που τα χρησιμοποιούσαν κυρίως στο κυνήγι,του μικρού τριχωτού θηράματος (λαγού, ελαφιόύ, κουναβιού κ.λ.π.)</span><br />
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Τα μικρόσωμα τα εκγύμναζαν με δυο διαφορετικές μεθόδους:</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Η μία αφορούσε την<b> ανεύρεση</b> (με την ιχνηλασία) και τoν <b>εντόπισμο</b> του λαγού στην κρυψώνα του, <b>χωρίς ξεφώλιασμα</b>
και δίωξη, διότι θα ήταν πολύ δύσκολο (αν όχι σχεδόν αδύνατο), ο
κυνηγός να κτυπήσει με το τόξο ή τη λόγχη τον καταδιωκόμενο και τρέχοντα
ταχύτατο λαγό. Η άλλη αφορούσε και τη<b> δίωξη</b>, με σκοπό να αναγκαστεί ο λαγός να στραφεί προς <b>τα κάθετα στημένα δίκτυα</b>
στα οποία παγιδευόταν και συλλαμβανόταν (η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται και
σήμερα, αλλά σπάνια, διότι χρησιμοποιούνται κυρίως άνθρωποι
"ξεσηκωτές", που αναγκάζουν τους λαγούς μιας ζώνης προστασίας και
σύλληψης να κατευθυνθούν στα δίχτυα για τη σύλληψη και μεταφορά τους σε
άλλους λαγότοπους).</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;"> </span><img height="193" id="irc_mi" src="https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcS8Lixd2f4HA1IdBJnXXFMjUnjUfSAbwAcpz_SiwfMCq_Te4Nwy" style="margin-top: 100px;" width="458" /></div>
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Ο εντοπισμός του θηλαστικού θηράματος (λέμε απλά
εντοπισμός και όχι δείξη-φέρμα, με τη γνωστή σημερινή έννοια)
επιτεύχθηκε με την παράταση από τον κυνηγό,της στιγμιαίας ακίνητης
στάσης, που αυθόρμητα παρουσιάζει το σκυλί όταν βρεθεί μπροστά στη
ζωντανή λεία του (θήραμα). Αυτή την αιφνίδια ενστικτώδη ακινησία του
σκύλου (που έχουν και άλλες κυνίδες, λύκος, τσακάλι, αλεπού και οι
αιλουρίδες, γάτος, λιοντάρι, τίγρης κ.λ.π.) που διαρκεί ελάχιστα
(κλάσματα του δευτερολέπτου), η οποία χρησιμεύει στο σαρκοφάγο για να
βρει ένα τέχνασμα ή να συγκεντρώσει τις δυνάμεις του, ώστε να επιτεθεί
αποτελεσματικά στη λεία του, την εκμεταλλεύτηκε ο αρχαίος κυνηγός
παρατείνοντάς την περισσότερο (πιθανότατα τραβώντας το μακρύ σχοινί,
δεμένο στο περιλαίμιο του σκύλου και διατάζοντας συγχρόνως "μη". Είναι η
χαραυγή της δημιουργίας του σκύλου φέρμας (για τη στάση ακινησίας του
σκύλου ομιλεί και ο Ξενοφώντας) η οποία αναπτύχθηκε και διαδόθηκε σε όλη
σχεδόν την Ευρώπη.</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Επιστρέφοντας στα αρχαία καταδιωκτικά μας, σημειώνουμε ότι αυτά δεν αποτελούσαν μια ενιαία "εθνική" φυλή, αλλά <b>διάφορες τοπικές φυλές</b>, ανάλογα με το περιβάλλον διαβίωσής τους. Έτσι υπήρχε ο προλεχθείς <b>Λακωνικός σκύλος, </b><b>η Κυνουρίδα της Κυνουρίας</b>- <b>Πάρνωνα </b>(μακρόσωμο και κοντοπόδαρο, περίπου σαν τα σημερινά γερμανικά Τέκελ ή Ντάξχουντ, που προερχόταν από το Λακωνικό), <b>ο Λαγωνικός της Κρήτης</b>,
ο οποίος λόγω της νησιωτικής απομόνωσής του και μάλιστα στα σχεδόν
απρόσιτα ορεινά μέρη της ενδοχώρας της Κρήτης, διετήρησε επί αιώνες
σχεδόν, τον αρχικό λαγωνικό τύπο (μακρύ και λεπτό κεφάλι αυτιά
ημιανορθωμένα, λεπτό και ραδινό σώμα, υψηλά σκέλη, ουρά ημικυρτωμένη,
ταχύτατο καλπαστικό τρέξιμο) και επιζεί σήμερα σε λίγα καθαρόαιμα άτομα
στα βουνά της νοτιοανατολικής Κρήτης, όχι βέβαια ως ο αρχικός
λαγωνικός τύπος, αλλά ως ιχνηλάτης (λαγόσκυλο). Ο Κρητικός
ιχνηλάτης,είναι το αρχαιότερο κυνηγετικό σκυλί της Ευρώπης, έχει ιστορία
<b>4.000 ετών</b> και συνδέεται με την ίδια την ιστορία της Κρήτης.<i> </i></span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Κατά τη ρωμαική εποχή πολλά ελληνικά σκυλιά μεταφέρθηκαν
στην Ιταλία και στη Γαλατία (σημερινή Γαλλία με τις γειτονικές
περιοχές) και αργότερα στην Ελβετία, όπου προσαρμόστηκαν στις νέες
εδαφοκλιματολογικές συνθήκες και μέσω των αιώνων καλλιεργήθηκαν και
εξελίχθηκαν σε μερικούς από τους σημερινούς ιχνηλάτες (ιταλικός
ιχνηλάτης <b>"Σεγκούτζιο"</b>, ελβετικός χνηλάτης<b> Ιούρα</b> τύπου υπομέλανος <b>"Μπρούνο"</b>),τ α οποία μοιάζουν αρκετά με το σημερινό ελληνικό ιχνηλάτη στη σωματική διάπλαση και προπάντων στο μαύρο-κοκκινωπό χρώμα. </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Mε τη ρωμαική κατοχή του ελληνικού χώρου και την
επακόλουθη παρακμή των ελληνικών πόλεων, που συνεχίστηκε στη βυζαντινή
περίοδο και επιδεινώθηκε επι τέσσερις αιώνες τουρκοκρατίας και ο
ελληνικός ιχνηλάτης είχε ανάλογη παρακμή, εκτός από απομονωμένες ορεινές
περιοχές.</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Με την απελευθέρωση και τη συγκρότηση, από τις στάχτες,
του ελληνικού Έθνους διάφοροι κυνηγοί, παρά τη γενική καταστροφή και τη
φτώχεια, άρχισαν να ενδιαφέρονται για το κυνήγι και να εφοδιάζονται με
όπλα και σκυλιά. Τότε υπήρχαν πάμπολλα δάση και απέραντες ακαλλιέργητες
περιοχές και επομένως υπήρχε και άφθονο θήραμα. Λέγεται ότι η Ελλάδα
τότε είχε 60% δασοκάλυψη. Μπορεί να είναι υπερβολή ως προς τα δάση, αλλά
αν προστεθούν οι ακαλλιέργητες εκτάσεις, οι οποίες (λόγω της πολυετούς
επανάστασης είχαν γίνει θαμνώδεις, καθώς και οι λόγγοι και οι λόχμες,
αναμφιβόλως το καλυμμένο από αυτοφυή βλάστηση έδαφος έφτανε και μάλλον
ξεπερνούσε το 60%.<br /> <br />Σ΄αυτές
τις πολλαπλές θαμνο-δασοσκεπείς εκτάσεις και ακαλλιέργητα χωράφια αλλά
και στα καλλιεργημένα παραδοσιακά, χωρίς δηλαδή τα μετέπειτα
μηχανοκίνητα μέσα, όπως τρακτέρ, θεριστικές μηχανές κ.λ.π.και προπάντων
χωρίς τα τοξικά εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα (τέτοιες σημερινές
γεωργικές δραστηριότητες προξενούν μέχρι και το 60% των απωλειών του
θηράματος), που ήσαν ιδανικοί θηραματότοποι, καθώς και με το μικρό
αριθμό κυνηγών (που δεν θα ήσαν πάνω από 5-10 χιλιάδες σε μια χώρα που
το 1832 είχε μόνο 823.773 κατοίκους και αποτελείτο έως το 1864 από τη
Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο, Κυκλάδες και Ιόνια νησιά), οι οποίοι
χρησιμοποιούσαν, ως επί το πλείστον, παλαιά εμπροστογεμή
μακρύκαννα τουφέκια, όπως π.χ.τα καρυοφίλια, αλλά και πολεμικά (υπόλοιπα
της επανάστασης), το θήραμα όχι μόνο δεν μειωνόταν, αλλα τουναντίον
αυξανόταν τόσο, που οι λαγοί έμπαιναν στους λαχανόκηπους των αγροικιών
και τις παρυφές των χωριών. </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Οι κυνηγοί από τη σύσταση του ελληνικού Κράτους μέχρι
τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, κυνηγούσαν ελεύθερα όλο το χρόνο, όλα τα είδη
θηράματος εκτός από τα ωφέλιμα πτηνά που απαγορεύονταν με αστυνομική
διάταξη του 1979 καθώς επίσης και η σύλληψη λαγού και πέρδικας με
παγίδες. Έτσι ο κάθε κυνηγος έβγαινε στην περιοχή του χωριού του ή των
γειτονικών χωριών, με ή χωρίς σκυλί, κτυπούσε ένα-δυο λαγούς (ή και
περισσότερους ) και επέστρεφε στο σπίτι εξασφαλίζοντας το κρέας της
οικογένειας. </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Aπό τα κυνηγετικά σκυλιά, υπήρχαν λίγοι καθαρόαιμοι
ελληνικοί ιχνηλάτες και πλείστοι μιγάδες που είχαν κάποια μορφή
λαγόσκυλου και μικρή δίωξη. Σκυλιά φέρμας και μάλιστα καθαρόαιμα, γενικά
δεν υπήρχαν.<br /> <br />Έτσι ο ελληνικός ιχνηλάτης έπρεπε <b>"να κάνει όλες τις δουλειές"</b>
ήτοι να ψάχνει και να σηκώνει το λαγό, την περδικα τη μπεκάτσα και άλλα
εδαφόβια θηράματα κατά το δυνατό εντός της βολής του όπλου, δηλαδή ένα
σκυλί περιορισμένης έρευνας και δίωξης (αφου δεν είχε φέρμα), με άλλα
λόγια ένα "μπασταρδάκι" και όχι ένα γνήσιο λαγόσκυλο που θα κατεδίωκε
χιλιόμετρα το λαγό και αν τυχόν ενδιαφερόταν, για την πέρδικα, τη
μπεκάτσα ή άλλο πτερωτό θήραμα, θα την "προγκούσε" μακριά από τον
κυνηγό. </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Θεωρούμε αναγκαίο να σημειώσουμε εδώ, ότι εμείς και οι
γείτονές μας της Βαλκανικής, που ανήκαμε στο Βυζαντινό κράτος και
κατόπιν βρεθήκαμε κάτω από το μακροχρόνιο τουρκικό ζυγό, δεν γνωρίσαμε
φεουδαρχία η οποία δημιουργήθηκε στην κεντροδυτική Ευρώπη με τη κατάλυση
του ρωμαϊκού κράτους, οπότε οι κατακτητές πήραν τη γη
(γαιοκτήμονες-φεουδάρχες) και σχημάτισαν την τάξη των ευγενών με
πολιτική εκουσία και στρατό από ιππότες. Αυτοί οι ευγενείς (δούκες,
μαρκήσιοι, κόμητες, βαρώνοι) είχαν και αποκλειστικό δικαίωμα του
κυνηγίου των σημαντικότερων τουλάχιστον θηραμάτων και ο καθένας τους
διατηρούσε κυνοστάσια με εκατοντάδες καθαρόαιμα σκυλιά, κυρίως
καταδιωκτικά, και το κατάλληλο προσωπικό. <b>Έτσι όχι μόνο υπήρχε η
διατήρηση των καθαρόαιμων κυνηγετικών σκυλιών, αλλά και βελτίωση και
ανάπτυξή τους, καθώς και η δημιουργία νέων φυλών, οπότε είχαν αποκτηθεί
σχετικές γνώσεις και πείρα και επομένως είχε δημιουργηθεί, μέσω των
αιώνων, μια κυνοτροφική-κυνολογική</b> <b>παράδοση,</b> που δεν είχε ποτέ η μεσαιωνική και η τουρκοκρατούμενη Ελλάδα.</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Όλα αυτά θα ήταν δυνατό να κάμουν ανεκτή ή να
δικαιολογήσουν την κυνόφιλη εν γένει αμέλεια ή άγνοιά μας (με συνέπεια
τη μιγαδοποίηση των σκυλιών μας έστω και μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Αφού απελευθερωθήκαμε από τη σκλαβιά τετρακοσίων ετών, που επέφερε όχι
μόνο την υλική, αλλά και την πνευματική φτώχεια και όσοι επέζησαν από
την πολυετή Επανάσταση, συναντούσαν παντού καταστροφές και δεινά (ας
σκεφθούμε τον όλεθρο της Πελοποννήσου από τον Ιμπραήμ Πασά και το
κατεστραμένο "χωριό" που άλλοτε ήταν η περίλαμπρη Αθήνα). Όμως στο
μεσοπόλεμο και ακριβέστερα από το 1923 με το πρώτο Νομοθετικό Διάταγμα,
κατόπιν με το Ν.4173 του 1929 τα ακόλουθα διάφορα Νομοθετικά Διατάγματα
και Νόμους έως το 1939 και προπάντων με τον Α.Ν. 1926/39 "Περί θήρας",
είχαν τεθεί οι αρχικές βάσεις για την οργάνωση και ανάπτυξη της θήρας
(ίδρυση διαφόρων "συνεργαζόμενων" Κυνηγετικών Συλλόγων, άδειες θήρας,
χρονικός περιορισμός κυνηγίου, προστασία των ωφελίμων θηραμάτων
κ.λ.π.)και θα έπρεπε να είχε καταβληθεί παράλληλα, μια υπεύθυνη
προσπάθεια για τη βελτίωση και αξιοποίηση τουλάχιστον του Ελληνικού
Ιχνηλάτη, που αποτελεί την εθνική μας κυνηγετική
φυλή. </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Δυστυχώς δεν έγινε τίποτε και συνεχιζόταν με αμείωτο
ζήλο η διασταύρωση και η νόθευση των ιχνηλατών μας (όπως και άλλων
κυνηγετικών σκυλιών) με αποτέλεσμα να διατηρείται και να αυξάνεται η
στρατιά από πολυπίκοιλους και παντοειδείς μιγάδες και είχαμε φθάσει στα
μεταπολεμικά χρόνια στο σημείο ν'απευθυνόμαστε στη Βουλγαρία και στην
Αλβανία, για να προμηθευτούμε "καλά" λαγόσκυλα, τα οποία ονόμαζαν (και
τα ονομάζουν)"βουλγάρικα", "βαλκανικά", αλλά προέρχονται από τους
Ελληνικούς Ιχνηλάτες και είναι πολύ κατώτερα από τα δικά μας (λόγω
ανορθολογικής αναπαραγωγής), τα οποία μερικοί.. αμελλητί διασταύρωναν με
τα δικά μας καθαρόαιμα, με αποτέλεσμα να υποβαθμιζουν ή να νοθεύουν,
και με αυτό τον τρόπο τη δική μας φυλή.<br /> </span><span style="font-size: large;"><img height="320" id="irc_mi" src="http://3.bp.blogspot.com/-UiS2BQS2oyQ/TWFFsTU5tnI/AAAAAAAAALw/0CYdeu3zOwI/s320/100_0479.JPG" style="margin-top: 37px;" width="240" /> <br />Τέλος
υπήρχε και η στενή τοπικιστική ή ψευτοεγωϊστική νοοτροπία (που δεν
είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, το έχουμε συναντήσει και σε άλλες χώρες),
επαρχιωτών κυνηγών, οι οποίοι αν έχουν καλά λαγόσκυλα δεν τα
ζευγαρώνουν εύκολα ή δεν δίνουν εύκολα σκυλάκια για να μη τους πάρουν τη
"ράτσα" τους ή για να μη κυνηγούν τους λαγούς στην ίδια περιοχή τους με
καλά λαγόσκυλα.</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Όπως είπαμε πριν από λίγο, οι λαγοκυνηγοί (όπως και οι
πουλοκυνηγοί με τα πουλόσκυλα) είχαν βέβαια αρκετά ελαφρυντικά για τις
ολέθριες για τη γνήσια φυλή του ελληνικού ιχνηλατη, μιγαδικές πράξεις
τους, αφού δεν είχαν (ας επαναληφθεί) καμμιά κυνολογική καθοδήγηση και
την παραμικρή κυνοτροφική παράδοση, όπως είχαν από αιώνες οι
δυτικοευροπαίοι. </span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">Με την επιστροφή μας στην Ελλάδα, πρώτη μας φροντίδα
ήταν η επί επιστημονικο-τεχνικών βάσεων κυνολογική οργάνωση στη χώρα μας
και σε λίγο χρονικό διάστημα ιδρύσαμε το 1956 τον Ελληνικό Κυνολογικό
Οργανισμό - ΕΚΟ (ο οποίος αναγνωρίστηκε </span><br />
<span style="font-size: large;">επίσημα από το κράτος, στη
συνέχεια και διεθνώς) και θέσαμε αμέσως ως κύρια επιδίωξη και βάσει
ρητής διάταξης του καταστατικού του, την αξιοποίηση των ελληνικών φυλών
και μεταξύ των προσωπικών προσπαθειών μας υπήρξε η ενδελεχής μελέτη του
Ελληνικού Ιχνηλάτη, για τον καθαρισμό και τη σύνταξη του εθνικού τύπου
(στάνταρ) της (γνήσιας, καθαρόαιμης) φυλής του. Το κείμενό του το
μεταφράσαμε στα γαλλικά και το στείλαμε, μαζί με άλλα σχετικά στοιχεία
στη Διεθνή Κυνολογική Ομοσπονδία - FCI (της οποίας ο ΕΚΟ ήταν ομόσπονδο
δηλαδή πλήρες και ισότιμο μέλος, όπως οι άλλες ευρωπαικές κυνολογικές
οργανωσεις), για τη διεθνή αναγνώριση του. Έτσι ο Ελληνικός Ιχνηλάτης
αναγνωρίστηκε το 1958 επισήμως και διεθνώς και με τη σύνταξη και έγκριη
των Κανονισμών των Ελληνικών Γενεαλογικών Βιβλίων, κυνολογικών εκθέσεων
κ.λ.π. που εγκρίθηκαν στο μεταξύ, τέθηκαν οι επιστημονικο-κυνοτεχνικές
βάσεις για τη μετ'επιλογής εκτροφή, βελτίωση και τελειοποίηση της
ελληνικότατης αυτής φυλής.<br /> <br />Γι' αυτόν
ακριβώς το σκοπό, όχι μόνο όσον αφορά τον Ελληνικό Ιχνηλάτη αλλά και
τις άλλες ελληνικές φυλές, καθώς και τα σκυλιά ξένων φυλών που
εισάγονται στη χώρα μας χωρίς γενεαλογικά πιστοποιητικά ή και τους
απόγονους τους, έχει από τότε καταρτισθεί και τηρείται το Ελληνικό
Βιβλίο Αναγνωρισμένων (ΕΒΑ), στο οποίο γράφονται όσα από τα σκυλιά αυτά
ανταποκρίνονται στον τύπο της φυλής τους (καθαρόαιμα), κατόπιν βέβαια
κυνολογικής εξέτασης (ενώ στο Ελληνικό Βιβλίο Καταγωγών - ΕΒΚ -γράφονται
τα σκυλιά που έχουν καταχωρημένη καταγωγή τουλάχιστον τριών γενεών ήτοι
14 προγόνων). Έτσι από τότε γράφονται οι Ελληνικοί Ιχνηλάτες (όπως και
τ' άλλα πιο πάνω αναφερθέντα) στο ΕΒΑ και οι δισέγγονοι ή τρισέγγονοι
τους, (κατόπιν εξέτασης ελέγχου) μεταγράφονται στο ΕΒΚ.</span></div>
<span style="font-size: large;">
</span>
<br />
<div align="left">
<span style="font-size: large;">To ίδιο έτος (1958) οργανώθηκε η 1η Πανελλήνιος Έκθεση
Κυνών με Π.Ι.Π.Α. - CAC (Πιστοποιητικό Ικανότητας Πανελληνίου Αριστείου)
όπου διαγωνίστηκαν και 4 Ελληνικοί Ιχνηλάτες, από τους οποίους κρίθηκε
(από αναγνωρισμένο Κριτή του ΕΚΟ ) ο <b>Δουξ</b> του κ. Νικ. Σώκου από το Κιάτο, ως <b>1ος Εξαίρετος</b>
και του απονεμήθηκε το Π.Ι.Π.Α. και στη 2η Πανελλήνιο Έκθεση (1959) το
Έπαθλο του Υπουργείου Γεωργίας. Το ίδιο δε έτος γράφτηκε με τον αύξ.
αριθμό 4959 στο ΕΒΑ. Έτσι άρχισε και συνεχίζεται, έστω και σε μικρό
αριθμό η εγγραφή στο <b>Ελληνικό Γενεαλογικό Βιβλίο</b>
(ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΟ) των Ελληνικών Ιχνηλατών. Αισθητή προώθηση στη βελτίωση και
ανάπτυξη της φυλής μας πραγματοποιεί τελευταία το κυνοτροφείο<b> Μετέωρα Καλαμπάκας</b>.
Το 1959 γράφτηκαν (25) Ελληνικοί Ιχνηλάτες από τους οποίους οι 21 είναι
δικής του παραγωγής, καταλαμβάνοντας έτσι την έκτη θέση σε αριθμό των
γραμμένων το ίδιο έτος καθαρόαιμων σκυλιών.<br /> <br />Θα
πρέπει εδώ να διευκρινισθεί ότι η καθαρόαιμη αναπαραγωγή και η ανάπτυξη
κυρίως των λαγόσκυλων γενικά συναντούν πολλά εμπόδια, από τα οποία
μερικά είναι σχεδόν ανυπέρβλητα. Το κυριότερο εμπόδιο είναι ότι πλείστα
λαγόσκυλα διατηρούνται στις επαρχίες, μακριά από την επίσημη Κυνολογία
και χρησιμοποιούνται γενικά (με μερικές εξαιρέσεις) από ντόπιους
λαγοκυνηγούς οι περισσότεροι των οποίων δεν έχουν ιδέα από
Κυνολογικό Οργανισμό, Γενεαλογικά Βιβλία, (ΕΒΚ και ΕΒΑ),
εγγραφές σκυλιών και σκυλακίων σ' αυτά, έκδοση πιστοποιητικών
καθαροαιμίας κ.λ.π. και όσοι (μεσω της Κυνηγεσίας και Κυνοφιλίας, που
επί 30 χρόνια τα δημοσιεύει) τα γνωρίζουν, ενδιαφέρονται και αποκτούν
μεν καθαρόαιμα και με πιστοποιητικά σκυλιά, για να έχουν ένα πραγματικά
καλό και άξιο στο κυνήγι συνεργάτη, αλλά αδυνατούν ή αδιαφορούν κατόπιν
να συνεχίσουν την καθαρόαιμη αναπαραγωγή διασταυρώνοντάς τα στο χωριό με
σκυλιά άλλης φυλής ή ακαθόριστης φυλής των γειτόνων ή συγγενών,
δημιουργώντας έτσι όπως τα παλαιότερα χρόνια) μιγάδες. Ένας άλλος
σοβαρός λόγος της ευρείας νόθευσης των φυλών είναι το γεγονός ότι,
δυστυχώς δεν υπάρχουν ακόμη στις επαρχίες ειδικοί (κυνολόγοι,
κυνοτέχνες) που θα μπορούσαν να κατατοπίσουν αμεσότερα και
αποτελεσματικότερα και να εξυπηρετήσουν από κοντά τους κατόχους
καθαρόαιμων λαγόσκυλων, ώστε να διαδοθεί ευρύτερα και βαθύτερα η
καθαρόαιμη αναπαραγωγή (κυνοτροφία). Όσοι, από το 1957 (που
καταρτίστηκαν τα Ελληνικά Γενεαλογικά Βιβλία και άρχισαν οι εγγραφές των
καθαρόαιμων σκυλιών) έστειλαν στις επαρχίες καθαρόαιμα σκυλιά μικρά και
μεγάλα, γνωρίζουν ότι τα πλείστα (αν όχι σχεδόν όλα) αργά ή γρήγορα
εξαφανίζονται στον κυκεώνα της μιγαδοποίησης. Άλλωστε αυτά συνέβαιναν
(και συμβαίνουν αλλά πολύ λιγότερο ) και σε άλλες χώρες, σε μερικές δε
χρειάστηκαν εκατό και πλέον χρόνια για ν' αναπτυχθούν και διαδοθούν τα
καθαρόαιμα λαγόσκυλα και στα χωριά. </span></div>
<span style="font-size: large;">
Αντίθετα στα σκυλιά φέρμας δεν παρατηρείται ανάλογη
μιγαδοποίηση διότι κυρίως, οι περισσότεροι ιδιοκτήτες τους διαμένουν σε
πόλεις και αφ' ενός είναι πιο κατατοπισμένοι στη χρησιμότητα του
καθαρόαιμου σκύλου, προπάντων της φέρμας και αφ' ετέρου έχουν μεγαλύτερη
δυνατότητα και ευκολία να προβαίνουν στο ζευγάρωμα του σκυλιού τους με
της ίδιας φυλής και ποικιλίας σκυλί και διατηρούν έτσι την καθαρόαιμη
αναπαραγωγή (η οποία προσφέρει ηθική ικανοποίηση και οικονομικό όφελος).</span><br />
<img height="223" id="irc_mi" src="http://4.bp.blogspot.com/-qyTSs3XJZ6Y/TqGybAS_acI/AAAAAAAADeg/MHOqDMVQdaM/s400/A2.jpg" style="margin-top: 85px;" width="300" /> <br />
http://ellinikosihnilatis.info/site/modules/tinycontent/index.php?id=19 </div>
Anonymoushttp://www.blogger.com/profile/00986770528491430794noreply@blogger.com0